Ἀλλάζουν μετὰ ἀπὸ 20 χρόνια τὰ ἄμφια τοῦ Ἁγίου Ἰωάννη του Ρώσσου, ὅπως τὸ ἔχει «ζητήσει» ὁ ἴδιος

Αλλάζουν μετά από 20 χρόνια τα άμφια του Αγίου Ιωάννη του Ρώσσου, όπως το έχει «ζητήσει» ο ίδιος

Φέτος συμπληρώνονται εκατό χρόνια από την έλευση και παραμονή του ιερού, αφθάρτου και θαυματουργού ιερού σκηνώματος του Οσίου Ιωάννου του Ρώσσου στο Προκόπι Ευβοίας από το Προκόπι της Καππαδοκίας.

Ο Άγιος ζητά κάθε 20 χρόνια να αλλάζουν τα Ιερά Άμφια του και φέτος ήρθε η στιγμή. Εμφανίζεται σε πιστούς που ζουν σε διαφορετικά μέρη και ζητά το χρώμα τους.

Τό ἐπιτραχήλιο καί ἡ ἀναγκαιότητα τῆς ἀμφίεσής του

Τελετουργικά θέματα

Γεωργίου Ζαραβέλα- Θεολόγου ΜΑ Ιστορικής Θεολογίας - Λειτουργικής ΕΚΠΑ

Το επιτραχήλιο ή κοινώς πετραχήλι, είναι άμφιο κοινό για τον αρχιερέα και τον πρεσβύτερο. Αποτελείται από μία λωρίδα υφάσματος, η οποία περιβάλλει τον τράχηλο του λειτουργού και έχει τις δύο απολήξεις της ενωμένες κατά μήκος μπροστά, φθάνοντας έως και τα πόδια του. Η ονομασία του αμφίου προέρχεται από τον τρόπο της περιβολής του γύρω από τον τράχηλο, με τη σύνθεση των λέξεων «επί» και «τράχηλος».

Το επιτραχήλιο δηλώνει το τελεστικό χάρισμα του κληρικού, ο οποίος το φέρει στον τράχηλό του. Η ένδυσή του συμβολίζει την ενίσχυση του λειτουργού με τις δωρεές του Αγίου Πνεύματος, το οποίο τον καθιστά τελετουργό, όργανο της θείας χάρης και δοχείο του Παρακλήτου. Η κάθοδος των χαρισμάτων Του δηλώνεται, επίσης, από το γεγονός ότι ο κληρικός φορά το επιτραχήλιο από το κεφάλι και με φορά προς τα κάτω, αλλά και από την ευχή που συνοδεύει την ένδυσή του «Εὐλογητὸς ὁ Θεός, ὁ ἐκχέων τὴν χάριν αὐτοῦ ἐπὶ τοὺς ἱερεῖς αὐτοῦ».

Ο λειτουργός συνοδεύει την ένδυση του επιτραχηλίου με τη σχετική ευχή μόνο όταν ενδύεται για να τελέσει τη Θεία Ευχαριστία. Ο ιερέας, κατά την έναρξη όλων των άλλων αγιαστικών τελετών, φέρει το επιτραχήλιο, αφού το ευλογήσει σταυροειδώς και το ασπαστεί, χωρίς να εκφέρει τον αρμόδιο στίχο. Η τάξη αυτή ισχύει και για όλα τα άλλα λειτουργικά άμφια. Η συνοδεία της ένδυσης με την ευχή αδιάκριτα σε κάθε περίπτωση καλό είναι να αποφεύγεται, αφού πρέπει να τονίζεται η σημασία κάθε πτυχής της λατρείας, χωρίς να αμφισβητούνται τα ευλαβικά αισθήματα του λειτουργού.

Το επιτραχήλιο συμβολίζει την ειδική χάρη που λαμβάνει με τη χειροτονία του ο λειτουργός, καθώς είναι το ορατό σημείο των χαρισμάτων που του δόθηκαν, με σκοπό να προΐσταται και να τελεί τις ιερές ακολουθίες. Εκτός από αρχιερατικό άμφιο, συνιστά εξάρτημα της αμφίεσης και του πρεσβυτέρου, επειδή ο πρεσβύτερος είναι κατά αρχιερατική παραχώρηση κάτοχος του τελεστικού χαρίσματος.

Η αρχική διάταξη του επιτραχηλίου είναι απλούστερη. Το άμφιο αυτό αποτελείτο από μία λεπτή, μακριά λωρίδα υφάσματος, η οποία περιέβαλε τον τράχηλο του ιερέα και είχε τις δύο άκρες της μπροστά, ενώ η μία άκρη του επιτραχηλίου συχνά κάλυπτε την άλλη, όπως ιστορήθηκε και σε πολλές παλαιές τοιχογραφίες ιεραρχών και πρεσβυτέρων.

Σε παλαιά ευχολόγια, στην τυπική διάταξη της χειροτονίας πρεσβυτέρου καταγράφεται η απλή περιβολή του τραχήλου του χειροτονούμενου με την πλευρά του διακονικού οραρίου, η οποία βρίσκεται στην πλάτη του, από τον αρχιερέα που τον χειροτονεί. Ο αρχιερέας, επομένως, δεν απέδιδε στον χειροτονούμενο νέο επιτραχήλιο, αλλά μετάβαλε με μία απλή κίνηση το διακονικό οράριο σε ιερατικό επιτραχήλιο. Η πράξη αυτή τελείται από ορισμένους αρχιερείς και σήμερα.

Οι δύο άκρες του επιτραχηλίου συνδέθηκαν, σταδιακά, μεταξύ τους με ταινίες υφάσματος, κωδωνίσκους ή κουμπιά, ώστε να είναι περισσότερο πρακτικό, να στέκεται καλύτερα και να μην εμποδίζει τον ιερέα κατά την τέλεση των αγιαστικών τελετών και των ιερών ακολουθιών. Η νεώτερη συνήθεια πολλών κληρικών να φορούν μονό επιτραχήλιο, το οποίο αποτελείται από μια πλατειά λωρίδα υφάσματος, θα ήταν καλό να αποφεύγεται. Το μονόρρικτο της διάταξής του έχει δύο κύρια αρνητικά σημεία: α) η μορφή αυτή είναι ασυμβίβαστη με την ιστορία του και τους συμβολισμούς του και β) η αισθητική υστέρησή του έναντι του παραδοσιακού, απλού, με τα δύο άκρα.

Τα δύο άκρα του επιτραχηλίου έχουν ιδιαίτερη συμβολική χροιά. Το δεξί τμήμα της λωρίδας του επιτραχηλίου επέχει τον τύπο του κάλαμου, το οποίο έδωσαν οι στρατιώτες στον Χριστό εμπαίζοντάς τον. Το αριστερό τμήμα του συμβολίζει το βάρος του Σταυρού, που έφερε ο Χριστός στους ώμους του, κατά την πορεία προς τον Γολγοθά.

Ο Θεσσαλονίκης Συμεών εξαίρει τη σημασία του επιτραχηλίου για την τέλεση των ιερών ακολουθιών,αφού τονίζει, ότι ο λειτουργός δεν μπορεί να τελέσει καμία μυστηριακή ή αγιαστική τελετή χωρίς τη χρήση του. Κατάλληλο κομμάτι υφάσματος ή σχοινιού μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως επιτραχήλιο, αφού πρώτα ευλογηθεί, εάν παραστεί ανάγκη τέλεσης κάποιας ακολουθίας, ενώ δεν είναι δυνατή η χρήση του κανονικού αμφίου. Η πράξη αυτή δεσμεύει το υλικό που θα χρησιμοποιηθεί σχετικά, καθώς η χρήση οιουδήποτε αντικειμένου ως επιτραχηλίου συνεπάγεται και την καθιέρωσή του. Στην περίπτωση αυτή, το ουσιώδες δεν είναι το υλικό του επιτραχηλίου, αλλά η λειτουργικότητα και ο συμβολισμός του. Για το λόγο αυτό, δεν μπορεί, στη συνέχεια, να χρησιμοποιηθεί για καμία άλλη χρήση, εκτός από επιτραχήλιο.

Η λειτουργική χρήση του επιτραχηλίου δεν είναι απαραίτητη για την τέλεση όλων των ακολουθιών. Εκτός από τις ακολουθίες, για τις οποίες απαιτείται η χρήση επιτραχηλίου από τον κληρικό, υπάρχει η δυνατότητα τέλεσης κάποιων από αυτές, χωρίς να απαιτείται η χρήση του. Οι ακολουθίες αυτές προέρχονται από το μοναστηριακό τυπικό και μεταξύ αυτών συγκαταλέγονται το μεσονυκτικό, οι ώρες και το απόδειπνο. Η τάξη αυτή ακολουθείται και σε πολλούς ενοριακούς ναούς. Η τέλεση άλλων ακολουθιών, όπως του εσπερινού, του όρθρου ή των παρακλήσεων χωρίς επιτραχήλιο είναι εφικτή. Ο λειτουργός, στην περίπτωση αυτή, ξεκινά την ακολουθία με το «Δι’ ευχών» και δεν εκφωνεί τίποτα από όσα ανήκουν στον ιερέα, όπως ακριβώς συμβαίνει και με την τέλεση της ακολουθίας μόνο από μοναχό ή λαϊκό.

Η θεώρηση που υποβιβάζει το επιτραχήλιο σε κοινό ύφασμα, το οποίο υπερκαλύπτεται από την ιερωσύνη, δεν είναι δόκιμη. Το αγιοπνευματικό χάρισμα της ιερωσύνης είναι υψηλότατο και δεν υποκαθίσταται από τίποτα άλλο. Η αμφίεση, όμως, του λειτουργού, εκτός από το ότι αισθητοποιεί την χαρισματικότητα της χριστιανικής ιερωσύνης, έχει καθιερωθεί ως απαραίτητο ιερό ένδυμα, με συγκεκριμένη συμβολική χροιά και λειτουργικότητα.

ΠΗΓΗ

https://proskynitis.blogspot.com/2019/07/blog-post_51.html#more

Οἱ συμβολισμοί πίσω ἀπό τά ἄμφια τῶν Ἐπισκόπων (γράφημα)

  Συμβολισμοί, βιβλικές παραπομπές και στιγμές από την ζωή του Ιησού «κρύβονται» στα άμφια των ιερέων. Σε μια θρησκεία που βρίθει συμβολισμών και παραβολικών μηνυμάτων τα άμφια των λειτουργών δεν θα μπορούσαν να αποτελούν εξαίρεση.

Συνήθως το μάτι μας «πέφτει» στα εντυπωσιακά άμφια, τα οποία σε αντίθεση με τις λαμπρές μέρες του Βυζαντίου με τους χρυσούς Σταυρούς και τα πολύτιμα πετράδια … απλά γυαλίζουν.

 

Τι συμβολίζουν όμως τα άμφια των κληρικών;

 

Το www.dogma.gr σας παρουσιάζει εν συντομία, τα κυριότερα μέρη της αρχιερατικής ενδυμασίας με μια σύντομη επεξήγηση

 

Η ΜΙΤΡΑ

Μοιάζει με στέμμα βασιλικό. Συνήθως κοσμείται από εικόνες των Αποστόλων ή δεσποτικών εορτών. Λέγεται πως η τελική του μορφή επηρεάστηκε την εποχή της βυζαντινής αυτοκρατορίας.

 

Συμβολίζει το αγκάθινο στεφάνι του Ιησού.

Τά ἄμφια τῶν κληρικῶν

Ἄμφια τῶν Κληρικῶν

Ἀπὸ τὸν 3ο αἰώνα μ.Χ., παράλληλα με τὴν διαμόρφωση ξεχωριστῶν χώρων γιὰ τὴν τέλεση τῆς Θείας Εὐχαριστίας χρησιμοποιοῦνται στὴν ἀνατολὴ καὶ εἰδικὰ ἄμφια γιὰ τοὺς ἱερεῖς. Ἀνεξάρτητα ἀπὸ τὴν ἀκριβὴ προέλευσή τους, τὰ ἱερατικὰ ἄμφια θὰ διατηρήσουν κάποια ἰδιαιτερότητα στὸ χρῶμα καὶ τὴν ἐξέλιξή τους, ὥστε νὰ ἀποτελέσουν εἰδικὰ ἄμφια γιὰ τὸν κλῆρο. Ὡστόσο, τὰ ἱερατικὰ ἄμφια στὴν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία δὲν ἀποτελοῦν ἁπλὰ τελετουργικὰ ἐνδύματα, ἀλλὰ καὶ σύμβολα ποὺ ἐκφράζουν ἔννοιες πνευματικές. Ὁ συμβολισμὸς ἐξάλλου ὑπῆρξε ἀρχαιότατη συνήθεια τῆς Ἐκκλησίας. Ἀκόμη καὶ ὁ ἱερέας φορώντας τὰ ἄμφια τὴν ὥρα τῆς λειτουργίας διαφοροποιεῖται ὄχι μόνο ἀπὸ τοὺς ὑπόλοιπους πιστοὺς ἀλλὰ καὶ ἀπὸ τὸν ἴδιο τὸν ἑαυτό του.

Ἡ θεολογικὴ σημασία τῶν ἀμφίων, ἡ ὁποία ὑπαγόρευσε τὴ χρήση τους, εἶναι ὅτι ὁ Λειτουργὸς δὲν τελεῖ ἀφ᾿ ἑαυτοῦ τὰ μυστήρια, ἀλλὰ δυνάμει Χριστοῦ καὶ τῆς Ἱερωσύνης τῆς Ἐκκλησίας, τὴν ὁποία κατέχει διὰ τῆς χειροτονίας «ἐν Πνεύματι Ἁγίῳ», «ἐνδεδυμένος τὴν τῆς Ἱερατείας χάριν».

Διατηροῦν κατὰ βάση τὴν παλαιά τους μορφὴ καὶ μὲ αὐτὰ διακρίνονται οἱ ἐπὶ μέρους βαθμοὶ τῆς Ἱερωσύνης. Εἶναι ἑπτά, κατὰ τὸν τύπο τῶν ἑπτὰ χαρισμάτων τοῦ Ἁγίου Πνεύματος καὶ τὸν ἱερὸ ἀριθμὸ τῆς πληρότητας. Κατανέμονται ἀναλόγως στοὺς τρεῖς βαθμοὺς τῆς Ἱερωσύνης:

Ὁ Ἀρχιερέας στήν Παλαιά Διαθήκη

τοῦ ἀρχιμ.Ἰακώβου Κανάκη

Οἱ τύποι καί τά σχήματα ἀλλά καί γενικώτερα ἡ δομή τῆς χριστιανικῆς λατρείας, ὅπως ἔχει διασωθεῖ μέχρι σήμερα, εἶναι ἡλίου φαεινότερον ὅτι εἶναι ἀποτέλεσμα ἐπιδράσεων διαφόρων λαῶν καί πολιτισμῶν. Κατά βάση ἡ Ἰουδαϊκή πίστη καί λατρεία ἔχει προσφέρει τό ἔνδυμα τοῦ τρόπου καί τοῦ χώρου τῆς λατρείας μας. Ὅμως καί ἡ ἑλληνιστική ὅπως καί ἡ ρωμαϊκή περίοδος ἔχουν συμβάλει σέ κάποιο βαθμό στήν διαμόρφωσή της.¹ Ἀπό τά τόσα ἐνδιαφέροντα θέματα πού ὑπάρχουν στήν Παλαιά Διαθήκη καί ἀποδεικνύουν αὐτές τίς ἀλληλεπιδράσεις θά ἀναφερθοῦμε σέ ἕνα, στόν Ἀρχιερέα.

Ὁ Ἀρχιερέας ἤ «Μέγας ἱερέας»² ἤ «κεφαλή τῶν ἱερέων»³ ἦταν ὁ ἐπικεφαλής καί ἐκπρόσωπος ὄχι μόνο ὅλων τῶν ἱερέων, ἀλλά κατεῖχε καί μιά θέση ἐθνάρχη τοῦ Ἰσραήλ.⁴ Τό ἔργο του ἦταν σπουδαῖο, ἀφοῦ ἦταν ὑπεύθυνος γιά τήν καθαρότητα τῆς ἰσραηλιτικῆς θρησκείας καί τήν ἀποφυγή ὁποιασδήποτε νόθευσής της.⁵

«Ἄλλα τά τοῦ Λειτουργοῦ Ἱερέως καί ἄλλα τά τῶν ἁπλῶν χριστιανῶν.

Νομίζω πάς κάθε ἱερεύς, πού βαδίζει στά ἴχνη τοῦ Χριστοῦ, συχνά ἐμπαίζεται, ἀδικεῖται, σταυρώνεται. εἶναι σάν νά βλέπουμε τόν Χριστό νά βαδίζη πρός τόν Γολγοθᾶ. Τό φαιλόνι δέν ἔχει μανίκια. Κι αὐτό, ὅπως λέγει ὁ Ἄγιος Κοσμᾶς ὁ Αἰτωλός, εἶναι γιά νά μήν "ἀνακατεύωνται" οἱ ἱερεῖς μέ πράγματα κοσμικά.
Κάποτε διαβάστηκαν οἱ ἐξορκισμοί σέ μία ψυχή, ἡ ὁποία ὑπέφερε ἀπό ἐνέργειες τῶν ἀκαθάρτων πνευμάτων. Ξέρετε γιατί ἄρχισε νά διαμαρτύρεται καί νά φωνάζη; Διότι, μόλις τῆς ἔβαλε ὁ ἱερεύς ἐπάνω της τό φαιλόνιο, αὐτό μέ τό ὁποῖο εἶχε λειτουργήσει, γέμισε εὐωδία, καί τό δαιμόνιο δέν τήν ἄντεξε καί ἄρχισε νά διαμαρτύρεται. Κατά τήν δική της βέβαια ὁμολογία, πού ἔκανε τήν ἑπομένη ἡμέρα.Μιά ἀκόμη ἱστορία μαρτυρεῖ τήν ἱερότητα τῶν ἀμφίων καί τή δύναμι τῆς Ἱερωσύνης:

Τά ἱερά ἄμφια τῶν Κληρικῶν

 

Η θεολογική σημασία των αμφίων, η οποία υπαγόρευσε τη χρήση τους, είναι ότι ο Λειτουργός δεν τελεί αφ' έαυτου τα μυστήρια, αλλά δυνάμει Χριστού και της Ιεροσύνης της Εκκλησίας, την οποία κατέχει δια της χειροτονίας «εν Πνεύματι Αγίω», «ενδεδυμένος την της Ιερατείας χάριν».

Διατηρούν κατά βάση την παλαιά τους μορφή και με αυτά διακρίνονται οι επί μέρους βαθμοί της Ιεροσύνης. Είναι επτά, κατά τον τύπο των επτά χαρισμάτων του Αγίου Πνεύματος και τον ιερό αριθμό της πληρότητας. Κατανέμονται αναλόγως στους τρεις βαθμούς της Ιεροσύνης:

Στο Διάκονο τρία για το ιερό του αριθμού (1) Στιχάριο, (2) Οράριο, στη θέση του Επιτραχηλίου και (3) Επιμάνικα.

Τά ἄμφια τῆς Ἁγίας Τραπέζης

 

Η Αγία Τράπεζα συμβολίζει όπως είπαμε το θρόνο του Θεού, αλλά και τον τάφο Του. Είναι φυσικό λοιπόν να στολίζεται και να καλύπτεται αναλόγως, όπως αρμόζει στο Βασιλικό αυτό θρόνο (ή και τάφο).
Για ένδειξη τιμής, αλλά και για αισθητικούς λόγους η Αγία Τράπεζα καλύπτεται από τα καλύμματα:

α. Το Κατασάρκιο    

Είναι λευκό λινό ύφασμα, με το οποίο καλύπτεται η Αγία Τράπεζα την ώρα που τελούνται τα εγκαίνια του Ναού. Εικονίζει τη νεκρική σινδόνα του Χριστού και δεν αλλάσσεται.1*

Ἡ ἐνδυμασία τοῦ Λειτουργοῦ. Τί συμβολίζουν τά ἄμφια τῶν ἱερέων καί διακόνων.(mp3+ κείμενο).

Ἡ ἀντίστοιχη ὁμιλία ὑπάρχει ἐδῶ:Προετοιμασία γιά τή Θεία Λειτουργία: Ἡ ἐνδυμασία τοῦ λειτουργοῦ (α΄ καί β΄μέρος)( mp3).

H ΕΝΔΥΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΛΕΙΤΟΥΡΓΟΥ

Τήν ἡμέρα τοῦ ἁγίου Βαπτίσματός του ὁ πιστός, ἐνδύεται τόν χιτώνα τῆς Θείας Χάριτος. Ἐνδύεται τό Ἅγιο Πνεῦμα (τήν κοινή ἄκτιστη θεοποιό ἐνέργεια τοῦ Πατρός καί τοῦ Υἱοῦ καί τοῦ Ἁγίου Πνεύματος) τό Ὁποῖο εἶχε χάσει ὁ Πρωτόπλαστος Ἀδάμ μέ τήν  παρακοή του, μέ τήν πτώση του στόν Παράδεισο. Ὁ Χριστός, εἶναι τό νέο «ἄμφιο πού ἦλθε ἀπό τόν οὐρανό,... ὁ χιτώνας τῆς ἀφθαρσίας»[1]. Ἔτσι, μέ νέο χιτῶνα πλέον, τόν Χριστό, ξεκινᾶ ὁ κάθε χριστιανός τόν δρόμο τῆς κατά χάριν ἕνωσής του μέ τόν Δημιουργό Του. «Ὅσοι εἰς Χριστόν ἐβαπτίσθητε, Χριστόν ἐνεδύσασθε»[2]. Τόν Χριστόν ἑπομένως εἴμαστε ὅλοι ἐνδεδυμένοι. Γι’ αὐτό ἄς  μήν ξεχνοῦμε πώς παρακούοντας τίς ἐντολές Του σχίζουμε αὐτόν τόν χιτῶνα, πού μᾶς ἔχει δώσει ὁ Χριστός, πού εἶναι ὁ ἴδιος ὁ ἑαυτός Του.

Γέροντος Παΐσιου του Αγιορείτου Λόγοι Α΄ Μέρος Δ΄ Κεφάλαιο 2ο. «Εκκοσμίκευση του κλήρου»

Λόγοι Α΄

ΙΕΡΟΝ ΗΣΥΧΑΣΤΗΡΙΟΝ
"ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ Ο ΘΕΟΛΟΓΟΣ"
ΣΟΥΡΩΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 

«Εκκοσμίκευση του κλήρου»

- Γέροντα, είναι απαραίτητο ο Εκκλησιαστικός (2) να διακονή με μανδύα και το καλοκαίρι με την ζέστη; Εγώ δυσκολεύομαι με την ζέστη.

- Αυτή η καλογερική σήμερα…, τι να πω! Ο Άγιος Αθανάσιος φορούσε ένα χονδρό ρούχο και έναν σταυρό πολύ βαρύ για άσκηση, και σήμερα πού φθάσαμε! Εκεί στην Αυστραλία που είχα πάει, ήταν με σορτσάκι ένας νεωκόρος. «Για την θάλασσα, του λέω, για ΄κει είναι αυτό». «Κινούμαι έτσι πιο άνετα», μου λέει. Έτσι ξεκινούν σιγά-σιγά και μετά φθάνουν: «Να πετάξουμε τα ράσα, για να μη μας καίη ο ήλιος!» Εμποδίζει ο μανδύας; Πέταξέ τον. Το μανδήλι εμποδίζει, γιατί ιδρώνεις; Πέταξέ το. Εκεί πάμε. Να ρυθμίση καθένας τον εαυτό του, βρε παιδάκι μου! Να βάλη λιγώτερα ρούχα από μέσα.
- Γέροντα, μπορεί κανείς να βγάζη το ράσο και να φοράη μόνον τον μανδύα;
- Και οι ιερείς να βγάλουν το αντερί και να είναι με το παντελόνι; Εμ, τι να πω; Ο μανδύας είναι ένδυμα του μοναχού.