Cemil Meriç

Türk düşün hayatında bir mütefekkir, bir münekkit ve bir âlim olarak önemli bir yeri olan Cemil Meriç, Batı tesiriyle fikri bunalım ve arayış içindeki Türk dünyasını kültürden irfana taşıyan, muhafazakârlık ve modernite arasında bir köprüdür. O, Batı’yı tümden itirazcı bir tutumla reddetmek yerine, olumlu taraflarının mutedil bir yaklaşımla yerlileştirilmesi gerektiğini savunmuştur. Bu süreçte, Meriç’in telâkkisinde, anahtar kavram ve daha da önemlisi temel problem, medeniyettir. Bu çalışmada, Türk irfanı ile bağını  koparmadan, sağlam bir muhakeme ile Doğu’yu Batı’ya karşı savunan Cemil Meriç’in medeniyet telâkkisi ele alınacaktır.

2013 yılında başlayan Babam Cemil Meriç kitabının yeniden yazılma süreci başlı başına dikkate değer bir düşünce serüvenidir. Defalarca, belki 15, belki 20 kez kitabın bütün çıktısı alınarak noktadan kelimelere, kelimelerden cümlelere, cümlelerden paragraflara, paragraflardan kitaba metin içinde yapılan yolculuk oldukça çetin geçmiştir. Babam Cemil Meriç kitabını, 2016 yılında, Cemil Meriç'in doğumunun 100. yılına yetiştirmek istese de Ümit Meriç, kitabın doğal oluşum süreci buna engel olmuştur. Her bir taşının oturması beklenen Süleymaniye Camii'nin temeli gibi, kitabın da kelimeleri, cümleleri, paragrafları, bölümleri, ifadeleri, yorumları ve saptamaları oturmalı, sıkı bir örgü içerisinde mümkün olduğunca hakikate yaklaşmalıydı. Hayaller de sürekli gözden geçirilmeli, her bir sahne yeniden ve yinelenerek iç projektörle gönül ve ruh duvarında sahnelenmeli ve bir babanın, bir ailenin, bir ülkenin, bir dünyanın ve bir dönemin tarihi, yanlışsız ve mümkün olduğunca eksiksiz, o sahneleri izleyen kızının ve entelektüel bir kişinin kaleminden doğru bir şekilde kağıda dökülmeliydi.

Yayın Tarihi: 17-19 Şubat 2018

“Şiir Arkeolojisi”nde, Batı’ya yönelişle belirginleşen yüz elli yıllık süreç içinde; şiirin imkânlarını zenginleştirmek amacıyla mitolojiye gösterilen eğilim, şiirin politikayı görüşünü örnekleyen II. Meşrutiyet değerlendirmeleri, şaire yol gösterme kaygısı içinde şekillenen şiirin sağlığına ilişkin öngörüler, harflerin şiirde kazandığı değer, şiirin şiirle anlaşılır kılınmasına matuf bir çaba olarak manzum poetik metinler, şiirin sürümü/medyası, müzikle edebiyatın ortak paydası ses, serbest nazım ve son on beş-yirmi yıldır popüler bir yazma tarzı şeklinde varlığını sürdüren haiku, edebiyat dünyasında şiir merkezli sorunlar olarak tartışılmıştır. Bu tartışmalar ve bunların yanı sıra bazı şairlerin poetik çıkışı, gördüğü ilgi ve yarattığı tartışmalarla şiir süreçleri içinde geçirdikleri değişimler, şiire çalışmanın ürünü olduğu anlaşılan ve hatırlanmak istenmeyen, unutulan ya da görmezden gelinen ürünler; başka bir deyişle şairlerin “Edebiyat Tarihi”ne yazılmalarını hazırlayan gelişmeler, “Şiir Arkeolojisi”ndeki yazılarda dikkatlere sunulmuştur.

Özet Bu makalenin amacı Wilhelm Dilthey ile Cemil Meriç'in şiire yaklaşımları-nı karşılaştırmak ve şiir üzerine düşüncelerinin farkları üzerinde durmaktır. Farklılıklar, daha çok, Dilthey'in şiiri oldukça önemsemesi ve bu bağlamda detaylıca incelemesine karşın Cemil Meriç'in yüzeysel kalan bakışına dayan-maktadır. Tarih, toplum, felsefe, sanat, edebiyat ve şiir üzerine kafa yormuş ve yazılar yazmış bu iki figürün (W. Dilthey ve C. Meriç) sanat, edebiyat ve şiir hakkında yazdıkları külliyatlarında dikkate değer bir yer tutar. Dilthey, felse-fesinde yaşamı anlama bağlamında şiire çok önemli bir işlev yükler. Onun, çağın tinini yakalayan bir doğaya sahip olduğuna inanır. Bunu izah etmek için şiir ve Batı edebiyatlarının büyük şairleri (Goethe, Hölderlin, Shakespeare vs.)

Türk düşünce hayatının önemli simalarından biri olan Cemil Meriç, gerek bilimsel çalışmalarında, gerekse deneme ve günlük gibi daha kişisel ve informal metin türleri olarak kabul edilebilecek yazılarında kullandığı dil ve üslup ile dikkat çekici bir isimdir. Dil ve üslup kelimelerinin kalıplaşmış bir ifade bütünlüğü içinde bir arada anılması hiç şüphesiz tesadüf değildir. Çünkü dil, üslubun zembereğidir. Üslup sahibi olmak da ancak dilin sonsuz genişlikteki imkânlarını tanımak ve o mekanizmayı sağlam bir şekilde kurmakla mümkündür.

Prof. Kurtuluş Kayalı Düşüncenin Coğrafyası kitabındaki bir yazısını bitirirken “Türkiye’nin dünkü ve bugünkü durumunu Doğu-Batı ilişkisi dışında anlamlandırmak mümkün müdür?”  Diye sorar. Prof. Kayalı’nın sorusu önemli bir gerçekliğe işaret etmektedir; çünkü çağdaş Türk düşüncesine dair hangi sorgulamayı yaparsak yapalım, Doğu-Batı meselesi bir şekilde karşımıza çıkmaktadır. Bu belki de Tanzimat’tan bu yana düşüncemizin şekillenişi ve düşünürlerimizin ilgisine sirayet eden ve üzerinde henüz net bir uzlaşının olmadığı bir dilemma, son yüzyıldır belli başlı isimlerin içerisine düştüğü düşünsel bir yarıktır. Benim Cemil Meriç okumam da Kayalı’nın sorusu paralelinde Doğu-Batı ilişkisinin dışına kaçamadığım bir okuma olmuştur. Belki de bunun sebebi Cemil Meriç’in kendisinin de bu ilişkinin dışına kaçamayışı, kaçmayışı ve belki tam da bu ilişkinin içerisinden konuşmasıdır.

Yazımın temel problemi Cemil Meriç’in Doğu-Batı karşıtlığı ve oryantalizme ilişkin düşünceleri olacaktır. Doğu-Batı ilişkisine dair Türkiye’de en sağlıklı değerlendirmeleri yapan isimlerden biri Cemil Meriç’tir. Öyle ki biz Doğu-Batı ilişkisine, Batı’ya, oryantalizme dair en önemli kritikleri ve bu kritiklerin ötesine geçebilme yolu ve tekliflerini onda bulabiliriz.

Lise çağındaki gençlerin düşünce hayatımızda önemli yere sahip aydınların eserlerini kavramları dikkate alan çapraz ve eleştirel okuma yöntemleri ile okumasını, analiz etmesini ve yeni makaleler üretmede değerlendirmesini esas alan "Liseler Aydınlarını Tanıyor" projesinin çıktılarından birisi olan bu kitapta yer alan makaleler gençlerin emeğini yansıtmaktadır.

"Ümit Meriç, 1992 yılında, kuruluşundan 78 yıl sonra İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyoloji Bölümü’nün ilk kadın profesörü olur. 1993-1996 yılları arasında, 1933 Üniversite Reformu sonrasında yeniden açılan Sosyoloji Bölümü’nün Hilmi Ziya Ülken (1944-1960), Nurettin Şazi Kösemihal (1960-1972), Cahit Tanyol (1972-1982) ve Baykan Sezer’den (1982-1993) sonraki beşinci Bölüm Başkanı olarak görev yapar. 1969 yılında başladığı akademik kariyerini, 30 yıl sonra, aldığı tesettür kararı sebebiyle 1999 yılında istifa ederek sonlandırır.
Batı Sosyolojisi ile Batı-merkezli olarak kurulan sosyoloji anlayışı, Ahmet Cevdet Paşa üzerine yaptığı doktora tezi ile Batı-dışı sosyoloji merkezli bakışa, bu bakış içinde Osmanlı-Türkiye merkezli bir odağa, bu odak içinde İslâm eksenli bir sosyoloji yaklaşımına yönelir. İstanbul Sosyoloji Geleneği içinde Yerli Sosyoloji olarak Türkiye Sosyolojisi’ni inşa eden isimlerden olan Ümit Meriç, sosyoloji anlayışını Ümmetoloji önerisi ile evrensel olarak tamamlar.
Ümit Meriç’in benimsediği, bağlandığı ve ardılı olduğu sosyoloji yaklaşımı için şu tespiti yapmak mümkündür: Türkiye’de sosyoloji bilimi; coğrafya, tarih ve din ile bunların birikimini günümüze taşıyan kadim düşünce geleneğinden bağımsız, kopuk ve ayrışık olarak tanımlanamaz, değerlendirilemez ve uygulanamaz." (Arka Kapak)

Dosyada; İçindekiler, Ön Söz, Giriş, Kaynaklar ve Dizin bölümlerinin tamamı, diğer bölümlerin ilk sayfaları vardır.

“Türkiye’nin Batılılaşma Tarihine İki Farklı Bakış: Niyazi Berkes/Cemil Meriç başlıklı bu çalışma da, Kemalist düşüncedeki Berkes ile muhafazakâr düşüncedeki Meriç’in Batılılaşma sürecine nasıl baktıkları, yaklaşımlarındaki çakışan ve çatışan yanların neler olduğu sorunsalından hareketle, Batılılaşma süreci ve buna ilişkin Türk düşünce hayatındaki başlıca tartışma konuları üzerine eğilmeyi amaçlamaktadır...
Bu çalışmada Türkiye’nin Batılılaşma tarihine ilişkin olarak Berkes ve Meriç’in görüşleri üzerinden, Türk düşüncesinde Kemalist ve muhafazakâr bakış açılarından yapılan tartışmalar ile ele alınan konuların bir tablosu çizilmeye çalışılmıştır. Berkes ve Meriç gibi temelde Batılılaşma üzerine odaklanmış olsalar da, süreci başka başka yönlerden ele alan iki düşünürün seçilmesi bu tablonun çizilmesine olanak sağlamıştır...
Netice itibarıyla Türkiye’nin Batılılaşma tarihini anlayabilmek ve sorgulamak için de, Niyazi Berkes’in, Cemil Meriç’in eserlerini okumanın yerinde ve öğretici bir tercih olacağı düşünülmektedir.”

Ocak 1997’den Eylül 2014’e kadar on sekiz yıl boyunca Hece, Heceöykü dergileri ve Hece Yayınları’nın genel yayın yönetmenliğini yapmış; “Hece” ve “Hüseyin Su” imzalarıyla yazılarını yayımlamış olan İbrahim Çelik, daha önce edebiyat öğretmenliği ve kütüphanecilik de yapmıştır. Öykülerini Tüneller, Ana Üşümesi, Gülşefdeli Yemeni, Aşkın Hâlleri ve İçkanama adlı kitaplarında; anı, deneme, inceleme ve eleştiri yazılarını Öykümüzün Hikâyesi, Yazı ve Yazgı, Hikâye Anlatıcısı, Keklik Vurmak, Bir Yağmur Türküsü, Kalemin Yükü, Takvim Yırtıkları adlı kitaplarında yayımlamıştır. Yazarın bunların dışında da başta Nuri Pakdil olmak üzere pek çok yazar - şair ve edebi konu ile ilgili çalışmaları ve Kazak, Türkmen, Kıbrıs, Kırım, Özbek… öykü derlemeleri bulunmaktadır.
Yazar, Kalemin Yükü adlı eserinde on yedi şair, yazar ve düşünür (Namık, Kemal, Mehmet Akif Ersoy, Muhammed İkbal, Yahya Kemal Beyatlı, Ahmet Hamdi, Tanpınar, Nazım Hikmet, Necip Fazıl Kısakürek, Nurettin Topçu, Kemal Tahir, Orhan Kemal, Cemil Meriç, Fethi Gemuhluoğlu, Sezai Karakoç, Nuri Pakdil, Cahit Zarifoğlu, Rasim Özdenören ve Atasoy Müftüoğlu) hakkındaki inceleme yazılarını bir araya getirmiştir. Hüseyin Su, bu eserinde yazarlar hakkında bazısı nesnel bazısı öznel hatta duygusal değerlendirmelerini dile getirirken kendi sanatsal ve düşünsel portresini de metinlere işlemiştir. Kalemin Yükü adlı kitaptaki yazılar, hem bahse konu yazarlar hem de Türk edebiyat tarihinde şimdiden yerini almış bir edebiyat ocağının, Hece’nin başmimar ve başyazarının sanatsal ve siyasal duyarlıkları ve düşünceleri hakkında bilgiler içermektedir. Bundan ötürü de bu yazıda on sekizinci yazar ve düşünür olarak “Hüseyin Su” portresine yer verilmiştir. 
Hüseyin Su, çoğu Hece dergisinin Özel Sayıları bağlamında kaleme alınmış olan bu yazılarında, düşünür, yazar ve şairlerin bütün eserlerini, o yazarlar hakkındaki çalışmaları ve o yazarlardan bir kısmı ile özdeşleşmiş edebiyat ve düşünce dergilerini dikkate alarak değerlendirmelerde bulunmuş, eleştirel hükümler vermiştir. Bu sebeple Kalemin Yükü’ndeki yazılar, Yeni Türk Edebiyatına Büyük Doğu, Hareket, Diriliş, Edebiyat ve Mavera üzerinden ocak dergiciliği açısından da bir bakış sunmaktadır. Bu yazılar, İslami duyarlıklı edebi faaliyetlerin milliyetçilik ve Sosyalizmle imtihanı ve akıbeti hakkında da yazarın görüşlerini içermektedir. Bu yazıda Hüseyin Su’nun, bahsi geçecek yazar, düşünür ve şairler hakkındaki düşünceleri özetlenmiş; ardından Hüseyin Su’nun “insan, toplum, hayat, yakın tarih, İslamcılık, ümmet, Osmanlı, Cumhuriyet, günümüz yarı aydın tipleri, Cumhuriyet aydını tipi ve duruş sahibi ideal aydın” konuları hakkındaki görüşleri ele alınmıştır.

Ayşe Şasa'nın vefatından sonra yazılan, onun temsil ettiği yeri Türk düşünce tarihinden referanslarla çatışan/buluşan kimlikler arasındaki yerine konumlandırma denemesi. // "Bir Ayşe Şasa Kimliğine Yürümek", Hayret Perdesini Temâşâ -Ayşe Şasa Kitabı- içinde, haz. Serdar Arslan, İnsan Yayınları, 2015, s. 103-105.

Türk düşünce dünyasında önemli bir yer ve geleneğe sahip olan Cemil Meriç'in, gelenek ve modernité arasında bir bağ kurma çabasinin yanında, muhafazakarlığa yakin yönüyle de ele alınması gerekmektedir. Meriç'in, geleneği korumanın yanında onu dönüştürme çabası, onu kendine has bir düşünür haline getirmiştir. Meriç'e göre gelenekçilerin Batıya karşı takındıkları reddiyeci tutumun yerine, Bati'dan kazanımların"yerlileşmesi" yada "yerlileştirilmesi" daha faydalı bir yaklaşım olacaktır.

Sosyal Bilimler Akademi Söyleşileri'nde, genel yayın yönetmenimiz Talha Dereci, The University of North Carolina at Chapell Hill Tarih bölümünde misafir akademisyen olarak post-doktora çalışmalarını sürdüren Hasan Aksakal ile Alfa Yayınları'ndan çıkan son kitabı "Türk Muhafazakârlığı: Terennüm, Tereddüt, Tahakküm" üzerine söyleşi gerçekleştirdi. Söyleşide özellikle Türkiye'de muhafazakârlık denildiğinde temsil noktasında görülen Yahya Kemal, Necip Fazıl Kısakürek, Cemil Meriç gibi isimlerin halı altına süpürülen duruş ve görüşleri, Türk muhafazakârlığının hatırla(t)ma gayreti ve unut(tur)ma temayülü, Avrupa merkezci bakış ve muhafazakârların Batıya bakışı gibi konulara dikkat çekildi.

Öz- Bu araştırmada Doğu ve Batı toplumlarını, onların dinî hayatlarını Cemil Meriç’in nasıl
anladığı ele alınmaya çalışılmış olup; bu iki kutup arasında kalan Türk toplumunun toplumsal
dinamikler açısından nasıl bir değişim süreci içerisinde olduğu tespit edilmeye çalışılmıştır. Bir
toplumun dinini tanımak o topluma dair birçok sosyal gerçekliğin kavranabilmesi için fonksiyonel
yararlar sağlayabilmektedir. Cemil Meriç’in bakış açısıyla Doğu toplumlarına bakıldığında:
Hindu, Budist, Cainist toplumlarının tabiat öğelerine söz dinletemeyince manevi hayatlarını
riyazet ve zühde yönelttikleri görülmektedir. Kadim İran toplumunda ise Zerdüştlük, Ortadoğu’da
ortaya çıkan Yahudi toplumunu iyi-kötü, hayır-şer düalizmi açısından etkilemiştir. Batı
Toplumlarının dinî hayatına bakıldığında Yahudi toplumsal hayatının kutsal kitap merkezli,
tevhid inancına dayanan, seçilmiş kavim odaklı olduğu görülmektedir. Hıristiyan toplumlara
gelindiğinde ise başlangıçta siyasetten uzak bir dinî anlayışı benimseyen Hıristiyanların, Hıristiyanlığın
devlet dini olarak kabul edilmesi ile siyaseti kendi emelleri doğrultusunda pagan unsurları
yok etmek için kullandıkları görülmüştür. Doğu ile Batı arasında kalan Türk toplumuna
bakıldığında ise Osmanlı toplumunun İslamiyet ile kendi döneminin zirvesini temsil ettiğini, bir
hamle, aksiyon ve mucize medeniyet olduğunu görmekteyiz. Zamanla her medeniyetin düşüşe
geçmesi gibi Osmanlı eski gücünü kaybetmiş ve Türk toplumu Batı kaynaklı ideolojilere maruz
kalmıştır. Sonuçta ise sosyolojik açıdan bunalımlar yaşayan Türk toplumu sağ-sol olmak üzere
ikiye bölünmüş; Türk toplumunda bu gelişmelere bir tepki olarak yeni dinî hareketler ve cemaatler
oluşmuştur.

ÖZET Zihni ve düşünme biçimiyle Batılı; gönlü ve ruhuyla da yerli olan Cemil Meriç'in düşüncesinde iki Osmanlı vardır. Birincisi Tanzimat dönemine kadar olan Osmanlı'dır. Muhteşem mazisiyle, toplumsal bir mucizeye tekabül eden bir iman ve fetih medeniyetidir. İkinci Osmanlı ise Tanzimat'la birlikte var olmaya başlayan, kendini inkar edip bir başkası olmaya çalışan, Batı taklitçisi, kimliksiz ve şahsiyetsiz bir Osmanlıdır. Doğal olarak birinci Osmanlı bütün iltifatları hak eden, kimliğin beslendiği temel referanstır. İkinci Osmanlı ise eleştirilmesi ve kendisiyle hesaplaşılması gereken, bugünkü yozlaşmanın ve yabancılaşmanın da beslendiği kötücül kaynaktır. Cemil Meriç'te Cumhuriyet dönemi ise çok açık bir biçimde ele alınmaz, en azından eleştirilmesi söz konusu olduğunda. Daha çok zımnen ele alınır. Bunun sebebi ise Cumhuriyet döneminin ikinci dönem Osmanlının bir devamı olarak görülmesidir. ABSTRACT There are two kind of Ottoman in Cemil Meric's mind who is western with his mind and thinking and native with his soul and heart. The first of them is Ottoman till Tanzimat period. It is faith and a civilization of conquest corresponding to a social miracle with magnificent past. The second one is another Ottoman which is becoming with Tanzimat, denying itself and trying to be someone else, western imitator, dishonourable and undignified. Naturally, the first Ottoman, deserves all compliments, is basic reference which takes its identity. The second Ottoman needs criticism and settles an account with itself is malicious source that feed corruption and alienation. The republican period is not looked into very clearly at least when it comes to criticism by Cemil Meriç. Implicitly more it is gone at. This is because; Republican period is seen as a continuation of second period of Ottoman.

"Osmanlı İmparatorluğu’nun yıkılmakta bile olsa ihtişamını bir şekilde yaşayan Cahit Tanyol’un tarih şuuru, idraki veya bilinci, sadece 100 yıllık Cumhuriyet tarihi ile sınırlı ve kısıtlı dar bir çerçeve değildir, olmamıştır, olamaz da. İlk yazılarından itibaren 'Asyalı olmak', yani 'Doğulu olmak' vurgusu ile hareket eden Cahit Tanyol, Anadolu’nun 1000 yıllık geçmişine yaslanan bir tarih kavrayışına ulaşan bir toplum ve tarih bilinci geliştirir. Edebiyatta, şiirde, sanatta, sosyolojide, fikirde ve yaşamında böyle bir tarih yaklaşımını esas alır. Cahit Tanyol, kendisini sadece Cumhuriyet ile sınırlamaz, Batı medeniyetine karşı 'Türk Rönesansı' gibi yaklaşımlar geliştirerek 'yabancılaşma' ve 'aşağılık duygusu' ile Batı’ya karşı aciz olmayı reddeden bir noktada durur. Bizim, Selçuklu-Osmanlı-Cumhuriyet devletleri çizgisi ile oluşan sadece Anadolu’daki tarihimizin idrakinin bile bu toprakların 'vatan' olması idrakini inşa edecek temel bir unsur olduğunu her zaman savunur. Bu topraklar ve onun ebedi sahipleri, tarih ve coğrafya bilincini hiçbir zaman unutmayacaksa, Türkiye Sosyolojisi’nin kurucusu olan Cahit Tanyol’un emekleri bunda önemli pay sahibi olacaktır. Ruhu şâd olsun."

Öz
Ömrünü düşünceye adayan her insan, dünyanın düşünce birikimini zenginleştirir. Entelektüelin ürettiği duygu ve düşünceler, onunla doğrudan iletişim ve ilişkide olan çevresindeki insanlardan başlar, yazılarını ve eserlerini okuyan, konuşmalarını dinleyen, fikirlerini inceleyen herkese ulaşır. 38 yaşında âmâ olan Cemil Meriç’in (1916-1987), kitapları okuyabilmek için yardımcıya ihtiyaç duyduğu ömrünün kalan döneminde, bu hizmeti en fazla yürüten isim kuşkusuz kızı Ümit Meriç’tir (d.1946). Entelektüel Cemil Meriç’in 71 yıllık ömründe, kızı, öğrencisi, asistanı, fikirdaşı ve yoldaşı olan, bu görevini özellikle babası âmâ olduktan sonra 33 yıl kesintisiz olarak yıllarını adayan bir sorumluluk ve ciddiyet ile gerçekleştiren kızı Ümit Meriç’in babasından aldığı entelektüel miras nedir? Ümit Meriç ile Cemil Meriç’in düşünce dünyalarının etkileşimleri, dönüşümleri ve farklılaşmaları nelerdir, nasıl tanımlanabilir, bu düşünsel ilişki hangi yönelimleri göstermiştir? Cemil Meriç’in 71 yıllık, Ümit Meriç’in bugün 75 yılı bulan verimli ömürlerinin entelektüel boyutlarını belli başlı bazı izlekler üzerinden tanımlamak, tasniflemek, ilişkilendirmek ve açıklamak mümkündür. Bunlar, entelektüel hayatlarının filizlendiği ortamlar, bulundukları düşünce dünyaları ve ilerleyişleri, Doğu ve Batı düşüncesine yaklaşımları, milliyetçilik ve din karşısındaki tavırları olmak üzere dört boyutta değerlendirilebilir. 33 yıl, neredeyse kesintisiz bir entelektüel yolculuk içinde olan baba-kız etkileşimleri ile düşünsel olgunluk örneği verirler. Hayatları boyunca öğrenmeyi ve öğretmeyi kendilerine ilke edinmiş Cemil Meriç ile Ümit Meriç’in düşünce dünyalarının karşılaştırmalı incelemesi, Türkiye’nin XX. yüzyılına ait düşünce tarihinin ana izleklerini ortaya koyar. Bu karşılaştırma, aynı zamanda birlikte okuyan, düşünen ve yazan iki insanın entelektüel bağını fikirler ekseninde anlamlandırır ve nihayetinde babadan kızına aktarılan entelektüel mirasın çok yönlü bir haritasını verir.
Anahtar Kelimeler: Beşeri Bilimler, Cemil Meriç, Ümit Meriç, Entelektüel, Batı Düşüncesi, Doğu Düşüncesi, Milliyetçilik, Din.

Abstract
Every person who dedicates his/her life to thinking enriches the world’s thinking. The feelings and thoughts produced by the intellectual start from the people around his/her who are in direct communication and relationship with his/her, and reach everyone who reads his/her writings and works, listens to his/her speeches, and examines his/her ideas. In the rest of his life, when Cemil Meriç (1916-1987), who was blind at the age of 38, needed a helper to read books, the person who carried out this service the most was undoubtedly his daughter Ümit Meriç (b.1946). The intellectual Cemil Meriç’s daughter Ümit Meriç is also his student, assistant, collaborator and comrade in his 71-year life, and performed this duty with a responsibility and seriousness, especially after his father blind for 33 years uninterruptedly. Our question is this: What is the intellectual legacy that Ümit Meriç received from his father? What are the interactions, transformations and differentiations of the worlds of thought of Ümit Meriç and Cemil Meriç, how can they be defined, what orientations did this intellectual relationship show? It is possible to define, classify, relate and explain the intellectual dimensions of Cemil Meriç’s 71-year and Ümit Meriç’s 75-year productive life through certain themes. These can be evaluated in four dimensions: the environments in which their intellectual lives sprout, their world of thought and progress, their approach to Eastern and Western thought, their attitudes towards nationalism and religion. Comparative evaluation of the worlds of thought of Cemil Meriç and Ümit Meriç, who adopted learning and teaching as a principle throughout their lives, reveals the main themes of the history of Turkey’s thought of the 20th century. This comparison also makes sense of the intellectual bond between two person, who read, think and write together, on the axis of ideas, and ultimately gives a multifaceted map of the intellectual legacy that is passed on from father to daughter.
Keywords: Humanities, Cemil Meriç, Ümit Meriç, Intellectual, Western Thought, Eastern Thought, Nationalism, Religion.

For more, look up "Structured Abstract" title.

Cemil Meriç…
Yönünü arayanlar için bir kutuptur, bu isim. Cemil Meriç´e ilişkin konuşmak, yazmak, düşünmek de ağırdır dolayısıyla. Ciddi bir birikim karşımızda durur çünkü. Satır aralarına kadar sıkı bir şekilde kritik edilmesi ve kafa yorulması gereken bir kişiden bahsediyoruz.

Özet
Osmanlının külleri üzerinde hayat bulan taze Türkiye Cumhuriyetinin yeni bir ulus inşa etme çabası sürecinde gerçekleştirmiş olduğu en önemli ve sistem açısından bakıldığında en fazla başarılı devrim, 1 Kasım 1928 tarihli Harf İnkılâbıdır. Bu tarihten önce çeşitli zamanlarda harflerin değiştirilmesi, Arap alfabesinin zorluğu, Latin alfabesinin kolaylığı üzerinde durulmuştur. Böylece bu inkılâbın gerçekleştirilmesi için tarihî süreç içinde yeteri kadar veri sağlanmıştır. Medyanın, o dönemin bazı edebiyatçılarının bu inkılâbın hayata geçirilmesi için yapmış olduğu çıkışlar, bu inkılâbın doğumunu daha da hızlandırmıştır.
Harf İnkılâbına elbette ki, farklı kişiler tarafından karşı tepkiler gösterilmiştir. Ancak bunlardan öyle biri vardır ki, bu devrim denilen garabeti “Hiçbir ülkenin eşine rastlamadığı bir vandalizmdir; … bu devrim, Türk insanının zekâsını felce uğratmıştır.” şeklinde sıra dışı çıkışlarla eleştirmiştir. Bu önemli şahsiyet, Harf İnkılâbını büyük facia olarak niteleyen Cemil Meriç’ten başkası değildir. Bu makalede Cemil Meriç’in Harf İnkılâbı ile ilgili görüşleri metinlerarası inceleme, örnekleme ve karşılaştırma yöntemleriyle tespit edilmeye çalışılmıştır. Böylece Cemil Meriç’in bu meseleye teknik ya da bürokratik bir perspektiften değil, âdeta bütün bir İslâm dünyasının penceresinden bakarak bu aziz coğrafyanın gelecekte büyük bir medeniyet krizine düşeceğine işaret ettiği tespit edilmiştir.
Anahtar Sözcükler: Harf İnkılâbı, Türkiye, Arap Alfabesi, Latin Alfabesi, Cemil Meriç, Osmanlıca, medeniyet, uygarlaşma, kriz, batılılaşma.

Abstract
The fresh Republic of Turkey that found its life over the ashes of the Ottoman Empire realized for the construction process of new nation it was most important and from the point the view of the system or new regime realised most successful revolution its name was the Alphabet Revolution dated November 1st, 1928. There were some discussions about this topic before this date in various times such as changing of alphabet or letters, the difficulty of the Arabic alphabet, the simplicity of the Latin alphabet. Thus for realization of this revolution there were enough data provided in historical process. The media and some writers of this period further accelerated the birth of this revolution.
Counter reactions for the Alphabet Revolution have been displayed of course by different people. On the other hand there was someone who talked and criticized this revolution with unusual shapes such as “This is a unequal thing like a vandalism that hadn’t been in any country; ... This revolution has disappointed Turkish people’s intelligence to paralysis.” This important personality was no one but Cemil Meric who characterized the Aplhabet  Revolution as a “great disaster”. On this article Cemil Meric's ideas related to Aplhabet  Revolution has been worked by means of intertextual analysis, sampling and comparison methods. Thus it has been identified that Cemil Meric’s ideas about this issue is not from technical or bureaucratic perspective. He almost pointed to the perspective of all Islamic world and its saint geography which will fall down to a great crisis of civilization in the future for this reason.
Key Words: The Alphabet Revolution, Turkey, Arabic alphabet, Latin alphabet, Cemil Meric, Ottoman Turkish, civilization, civilizing, crisis, westernization.

Cemil Meric, , Turk ilim ve irfan dunyasinin en abidevi sahsiyetlerinden biridir. Hayatini Turk irfanina adayan bu fikir iscisi dimagimizda silinmez izler birakti. Mehmet Akif’le Tevfik Fikret’i, Cevdet Pasa ile Namik Kemal’i baristirma fikrini biz ondan ogrendik; ayni dogrultuda Necip Fazil’i Nazim Hikmet’le, Baris Manco’yu Cem Karaca’yla baristirarak Bu Ulkenin onunu acabilecegimiz fikrine oyle vardik. Bu ulkede neden capli dusunce adami yetismediginin ipuclarini onda bulduk. Bir donem devlet buyuklerimizin kopruleri attigi, bize de aynisini tavsiye ettigi Osmanli ile yeniden kopruler kurma geregini onun eserlerini okurken daha iyi idrak ettik. Meric’in muhafazakâr islevlerinden en one cikani yerlilik endisesini sembolize edisidir. Bu yerlilik arayisi yerli olmayani reddetmekten ziyade yerli olani kesfetmek arayisinin gostergesidir. Bu calismada Turk dusunce hayatinin onemli isimlerinden olan Cemil Meric Turk Muhafazakârligina etkisi acisindan degerlendirilmektedir.