Marksizm

Bu kitapta 20. yüzyılın başından günümüze uzanan tarih aralığında siyasal ve entelektüel hayatımızın parçası olmuş 21 ismin, her biri farklı bir yazar tarafından kaleme alınmış, portresi yer almaktadır. Okur, Türk siyasal hayatını arka planda takip edebileceği bu portrelerde Yakup Kadri Karaosmanloğlu’nun Kemalizm’i içeriden eleştiren; Şevket Süreyya Aydemir’in ütopyasını yitirirken ki sesini duyacaktır. Ercüment Ekrem Talu’nun ve Falih Rıfkı Atay’ın iktidar değiştikçe söylem değiştirdiğine şahit olacaktır. Şükrü Saracoğlu’nun dış politikadaki müzakereci yönünü; Fatin Rüştü Zorlu’nun bakan koltuğundan idam sehpasına uzanan yaşamını görecektir. Sabahattin Eyuboğlu’nun Anadolu’nun evrenselliği ile yerelliğini bütünleştirme çabasını takip edecek; kadın bir bilim insanı, sosyalist ve Senatör olarak Fatma Hikmet İşmen’i dünyasına dâhil edecektir. Attilâ İlhan’ı öncü ve cesur bir aydın olarak, onunla uzun yıllar teşrik-i mesaide bulunmuş bir ismin kaleminden okuyacaktır. Doğan Avcıoğlu’nu ömrünü devrime adayan bir isim; Yalçın Küçük’ü bir iktidar tutkunu olarak tanıyacaktır. Sınıf özneliği düşüncesini merkeze alan bir aydın olarak, İdris Küçükömer’in Gramsciyan; Kemalist bir tarihçi olarak Şerafettin Turan’ın tarih yazımı açısından birer değerlendirmesiyle karşılaşacaktır. Fethi Naci’yi Marksist bir edebiyat eleştirmeni; Muzaffer “İlhan” Erdost’u bir Ortodoks Marksist; Server Tanilli’yi Marksizm ile Kemalizm arasında bütünlük arayışında olan bir isim ve Ahmet Taner Kışlalı’yı sosyal demokrat bir Kemalist aydın olarak görecektir. Milliyetçi bir düşünür ve siyaset adamı olarak Nevzat Kösoğlu’yla buluşacak; İsmet Özel’in siyasetin uçlarında yaptığı geziye eşlik edecektir. Babasının gölgesinde kalan Aydın Menderes’in iç dünyasına ve siyaset sahnesindeki tecrübesine yakından bakacak; Sibel Eraslan ile İslamcı kadınların geçirdiği dönüşümü gözlemleyecektir. Bütün bunların ardından Kurtuluş Kayalı’nın kitap hakkındaki değerlendirme yazısına ulaşacaktır.

“Bu derlemede ifadelendirilenler bu topluma net bir şekilde değiyor. Ve dolayısıyla toplumla bağlantısı olan herkesi tam tekmil ilgilendiriyor.”

Kurtuluş Kayalı

(Arka Kapak Yazısından)

Marksizm, bilimsel analizini ve Sosyalist ideolojisini dayandırdığı, ekonomik ve siyasal egemenliğin tarihsel ve toplumsal kaynaklarını inceleyen teorik çerçevesi itibarıyla, Devlet'e ve bu kapsamda bürokrasiye ilişkin geniş bir teorik birikim ürettiği gibi, örnekleri aşağıdaki başlıklar altında incelenen güncel katkı ve tartışmalarla, bu alandaki canlılığını sürdürmektedir. Oysa Türkiyeli bazı kaynaklar, Marksizm'in, özellikle Marx’ın ve Engels’in devlet ve bürokrasi konusunu başlı başına ele alan bir kuramsal çerçeve 'bırakmadığı’  fikrindedirler. Bu değerlendirme, bilimi, pozitivist tarzda dallara, disiplinlere ayırma alışkanlığından kaynaklanan bir yanılsamadır. Çünkü, Marksizm, Tarihsel Maddecilik, Sınıfsallık, Ekonomik determinizm başta olmak üzere, içeriğinin kuramsal ilişkisel bütünlüğü bakımından, Felsefe, İktisat, Tarih, Sosyoloji, Siyaset ve Yönetim bilim dallarına ayrılarak, o bilim dallarına özgü başlıklar altında, parçalı şekilde ele alınması imkânsız bir alternatif bilim metodu içermektedir. Bu hali ile, Marksizm'in teorik esasına hakim olma ihtiyacı hissedilmeksizin, felsefî doğasına uygun biçimde bir multi-disipliner Yöntem-bilim olarak değil, belirli bir bilim dalının alanıyla sınırlı, teknik ve 'tarihsel' bir kuram olarak düşünülüp işlenmesi, önemli ve yaygın bilgi sorunlarına neden olmaktadır. Öncelikle bu saptamadan hareket eden bu çalışma, sadece okuruna Marksizm’in bürokrasi düşüncesi ve pratiği hakkında bilgi verme amacının dışında, bu alanda sık rastlanmadığı gözlenen bir örnek olarak, ilk kaynaklara atıfla, ikincil, hatta üçüncül aktarımlardan kaynaklanan bilgi karmaşasını kendi içeriğinde aşmayı, böylece, çoğunluğu genç okurunu gerçeğe en yakın yere yönlendirmeyi hedeflemektedir.

Kuşkusuz, işçi devletinin yaşadığı zorluklarda sorunu öncelikle nesnel koşullarda aramak gerekir (ve bu koşullar aşağıda daha ayrıntılı şekilde ele alınacaktır). Fakat öznel etken de yabana atılmayacak derecede sorunlu olduğunu göstermiştir. Partinin ileri doğru gittiği (“saldırdığı”) her durumda Bolşevik örgütlenme modelinin kazandırdığı kaynaşmış ve ideolojik açıdan ortaklaşmış nitelik yeterince güçlü olduğunu göstermiş ve zaten tam da bu nedenle Lenin’in partisi bir devrime önderlik edebilmişti. Fakat saldırı ânında, suların yükseldiği dönemde görülmeyen ya da etkisizleştirilebilen eksiklikler, suların geri çekildiği koşullarda kendisini çok çarpıcı bir şekilde göstermiştir. Lenin bir partinin esas gücünün tıpkı bir orduda olduğu gibi geri çekilirken görülebileceğini ve saldırırken gösterilen azim, kararlılık ve birlikteliğin ricat halindeyken de gösterilmesi gerektiğini söyler.
Bu açıdan bakıldığında, partinin bazı sınavları alnının akıyla geçtiğini, bazılarındaysa aynı başarıyı gösteremediğini söylemek gerekir. Parti içindeki tartışmalarda ortaya çıkan yanlış görüşler, partinin yönetici kademesindeki insanların (Buharin, Şlyapnikov, Kollontay, Stalin) devrimin üzerinden birkaç yıl geçtikten sonra en temel konularda büyük ilkesel yanlışlara düşüyor olmaları, tüm bunları toparlayan isim sıfatıyla Lenin’in ölümünden sonra partinin içinde yaşanacakların, yani bir nesnellikten beslenen bürokratik karşıdevrime partinin içindeki ileri gelenlerin önderlik etmesinin habercisi olarak alınmalıdır.

Kapitalizm, elimizden aldığı zamanları kendisiyle birlikte çürütüyor. Çözülü, parçalanmış, nesneleştirilmiş ve hiçleştirilmiş... Toplumsal ve bireysel olarak zamanı nasıl kullanacağımız, zamanın ve hayatın kurgusunu değiştirmek, büyüyen bir soru ve büyüyen bir ihtiyaç. Bilişim çağının çözümlenmiş bütün kodları, küresel mekanın küresel zamanı, yeni sınıf ve yeni toplum durumu, ihtiyaçlarımızı karşılama biçimini kökten değiştirmenin imkanları, hayatı sarsacak ve kökten değiştirecek yeni bir zamanı, yeni bir hayatı çağırıyor: ZAMANDA KÖLELİKTEN ZAMANDA ÖZGÜRLÜĞE.

"Tartışmanın merkezinde her ne kadar özel olarak "Marx'ın ahlak felsefesi ve adalet teorisiyle ilişkisi" bulunsa da, konu doğal olarak Marx'ın toplum ve devlet teorisini ve böylece kaçınılmaz olarak kapitalizm eleştirisinin niteliğine ilişkin çok daha genel olan soruyu da içerir. Yani, sorun, Marx'ın kapitalist toplumun eleştirisinin ahlaki ilkelere mi, yoksa genel bir adalet teorisine mi dayalı olduğu sorunudur."

Czy używamy wrzeciona czy aerografu, narzędzia są dla nas kognitywnymi protezami wyciągającymi nasze działania w świat, badającymi jego kształt. Sarah Browne, Niewidzialna kończyna Idea siostrzeństwa -jako feministyczny projekt solidarności politycznej i wspólnoty kobiet -ma swój początek w drugiej fali feminizmu. Z tego okresu pochodzi też część prac zgromadzonych na wystawie "Wszyscy ludzie będą siostrami" w łódzkim Muzeum Sztuki. Ekspozycja kuratorowana przez Joannę Sokołowską aktualizuje ideę siostrzeństwa nie tylko jako wspólnoty wypowiadającej posłuszeństwo małżeństwu patriarchatu z kapitalizmem, ale również jako projektu antykolonialnego, świadomego struktur wyzysku we współczesnym świecie. Autorki prezentowanych prac z lat 70. i 80. ubiegłego wieku zajmowały się przede wszystkim konwencjami przedstawiania, badały relacje między rolami stereotypowo przypisywanymi kobietom, ich estetycznym uwarunkowaniem oraz społeczną percepcją. Stawką dla feministycznych artystek z tego okresu było przede wszystkim podważenie podziału na prywatne i publiczne, zanegowanie patriarchalnych zasad ekonomii produkcji oraz, łączącej się z nią, ekonomii (nie)widzialności pracy kobiet. Na wystawie możemy obejrzeć dokumentację agitpropowych akcji feministyczno-socjalistycznego kolektywu brytyjskich artystek Hackney Flashers.

Attila İlhan’ın üslubunda göze çarpan ilk özellik, anlatıcının kendisini kahraman ve karakterlere hakkaniyetli bir biçimde dağıtmış olması, yazarından anlatıcısına, başkahramanından en gölgede kalmış kahramanına büyük bir içtenlikle düşünüyor ve konuşuyor olmalarıdır… Kendisiyle hesaplaşmamış, kendi içinde öteki uğruna kırılıp parçalanmamış tek bir sözcelem bile bulunmaz onun yapıtlarında. Bu durum; Attila İlhan romanlarında bir “hayata yakınlaşma”, gerçeğin çoğul karakterine güçlü bir ışık tutma olarak yansır okuyucuya… Sıcak bir inandırıcılık duygusu uyandırır.
Attila İlhan aynı zamanda romantik yanları ağır basan bir yazardır… Bütün kahraman ve karakterlerinin ruh dünyasını kendi iç çatışmalarıyla birlikte duygusal yanı ağır basan diyaloglarla kurar… Dildeki şair lirizmi, Freudçu bir ruh çözümlemesini andırır çatışmalar üzerine oturur… Pozitivizmin ve diyalektik tarihçiliğin analitik çabası ile yazarın ideolojik bakış açısının yücelttiği kahramanlar uyumlu bir birliktelik oluştururlar.

https://www.youtube.com/watch?v=NOk3hEQ0mQQ

2020 yılında İmge Kitabevi Yayınları'ndan çıkan ve Türk Sosyal Bilimler Derneği 2019 Genç Sosyal Bilimciler Ödülü kazanan "Türkiye Solunda Osmanlı Toplum Yapısı 1960-1980" isimli doktora tezim temelinde, Akademik Düşünce Enstitüsü'nün "zoom" üzerinden gerçekleştirdiği söyleşilerden birisinin konuğu olacağım. Tarih: 28.02.2021/19.00

Co do współczesności, zawartej w tytule tego skryptu, to zarówno tomizm, jak i koncepcje pokartezjańskie (materializm, spirytualizm) obecne są w naszej współczesności. Ciągle bowiem uprawia się tomizm w jego różnych odmianach. Chodzi tu o: tzw. "tomizm lowański" -uwspółcześniający myśl Tomasza z Akwinu wynikami nauk szczegółowych, tomizm transcendentalny dodający do niej elementy filozofii współczesnych, tomizm tradycyjny czerpiący ze starych podręczników, wreszcie zaś tomizm egzystencjalny próbujący dotrzeć do oryginalnych poglądów Akwinaty. Ostatni z tych tomizmów szczególnie mocno zaznaczył się w filozofii polskiej. Uprawiany bowiem w dwóch ośrodkach uniwersyteckich (Warszawie i Lublinie), posiada dwóch szczególnie wybitnych swoich twórców: Mieczysława A. Krąpca i Mieczysława Gogacza. O ile jednak pierwszy z nich włączał w swoją twórczość wiele z poglądów myślicieli współczesnych, o tyle drugi stara się konsekwentnie opierać swoje tezy przede wszystkim na tekstach św. Tomasza, wskazując na ich ponadczasową aktualność. Dlatego też tomizm uprawiany przez M. Gogacza, zwany "tomizmem konsekwentnym", wydaje się zasługiwać na miano tomizmu w sensie ścisłym. Z tego też względu zostanie on tu omówiony jako reprezentant owego maksymalistycznego sposobu uprawiania filozofii właściwego myśli przedkartezjańskiej czy pozakartezjańskiej.

Krzysztof Świrek bada sposób konstrukcji pojęcia ideologii na przecięciu dwóch głównych języków zarówno dwudziestowiecznej, jak i współczesnej myśli humanistycznej: marksizmu i psychoanalizy, a skupia się przy tym na analizie prac Louisa Althussera, Frederica Jamesona i Slavoja Žižka. Materiał teoretyczny nie został jednak pozbawiony odniesień do rzeczywistości społecznej czy politycznej, co sprawia, że po Teorie ideologii powinni sięgnąć nie tylko ci czytelnicy, którym potrzebna jest wiedza akademicka z zakresu nauk politycznych, socjologii czy filozofii, lecz także, a może przede wszystkim ci, którzy odczuwają brak narzędzi interpretacyjnych do rozumienia współczesnego życia społeczno-politycznego oraz jego przemian.

Kapitalizmin doğumundan günümüze kadar uzanan sürede mimarlık ve sanat yeni bir düşüncenin arayışındadır. Yaşamın sürekli yenilenmesi var olan nesnelliği sürekli yeniden biçimlendirmektedir. Bu değişim kapitalizmi ve içindeki bireyler için bir varoluş mücadelesine hapsetmiştir. Ancak 20. yüzyıl başında Ekim devrimi ve Rus avangartları ile bunun dışında bir yaşam farklı bir yenilik arayışı kendini ortaya koyabilmiştir. Rus avangartlarının anlatılmayan mirası 20. yy mimari ve sanatını büyük oranda etkilemiştir. Kapitalist modernitenin hala ilerici olduğu dönemde Rus avangardı Bauhaus ve Le Corbusier'i etkilemiştir. Kapitalizmin en saldırgan olduğu neoliberalizm döneminde ise çığır açan mimarlar olarak tanınan Zaha Hadid, Frank Gehry, Rem Koolhaas gibi mimarlar aslında Rus Avangartlarının kesintiye uğramış mirasının üzerine doğmuşlardır. Bu etki zaten hem kendilerince hem de mimarlık tarihçilerince kabul edilmiş bir gerçektir. Ama eksik olan iki akımın da devrimci ve avangart tutumlarıyla ortaklaştıklarının birbirlerini takip ettikleri iddiasıdır. Rus Avangardı ile dekonstrüktivistler arasında önemli bir fark vardır: ilki gerçekten anlamı parçalayıp, hayatı değiştirmeyi denerken diğerleri formu parçalamaktan öteye gidememiştir. Metinde Rus avangardı ve eserlerinin anlamı ve pratiği Hegelyan ve Marksist okuma temelli değerlendirilecek sonrasında ise dekonstrüktivistler üzerinden kısa bir karşılaştırma yapılacaktır.

Yavaşlığa Övgü kitabının yazarı gazeteci Carl Honoré, günümüzde egemen olan hızlanmanın insan sağlığını etkilediğini, yaşam kalitesini düşürdüğünü, aşırı çalışmanın üretimde verimliliği artırmadığını belirtip yavaşlamayı öneriyor.
Kitap, yaşamdaki önceliklerin neler olduğu ve iş-yaşam
dengesini yeniden kurma yönündeki gelişmekte olan arayışın ürünlerinden biri. Çözümleri ise bireysel tercih ve seçimlerle yapılabilecek olanlarla sınırlı kalıyor. Zamanın hızlı ve kaotik kullanımının kapitalist üretim ilişkileri ve onun
oluşturduğu toplumsal ve bireysel yaşam ve ilişkilerle bağını kurmaya, sorunun kaynağına inmeye uzak.

Bu değerlendirme yazısında Marksist teorinin temel özellikleri kısaca belirtecek, ardından Marksist teorinin ve ondan ilham alınarak geliştirilen teorilerin Uluslararası İlişkiler alanına yaptığı katkıdan bahsedeceğiz. Bunu belli tartışma eksenleri (örneğin; tarih felsefesi, ekonomizm, devlet anlayışı, dünya sistemleri vb.) ve düşünürler (örneğin; Karl Marx, Immanuel Wallerstein, Robert Cox vb.) üzerinden yaparak söz konusu teoriyi tüm boyutlarıyla ele almaya gayret göstereceğiz. Ayrıca, yeri geldikçe Marksist teorinin diğer uluslararası ilişkiler teorileriyle benzeşen ve ayrışan yönlerini de vurgulayarak şimdiye kadar yürüttüğümüz kuram tartışmalarının bütünlüklü bir portresini çizmeye çalışacağız.

Kitap bölümü analizi:

Uluslararası İlişkilerin Ekonomi Politiği adlı kitabı ise Türkiye dahil olmak üzere, dünyanın birçok üniversitesinde ders kitabı olarak okutulmaktadır. Kitap, özellikle uluslararası iktisat, politik iktisat, uluslararası ilişkiler ve dünya ekonomisi hakkında bilgi sahibi olmak isteyen okuyuculara önerilir.

İnanılmaz bir hızla değişen ve oldukça dinamik ve interdisipliner bir bilim dalı olan Uluslararası ilişkilerin önemi ve cazibesi her geçen gün artmaktadır. Yer küremizde insanlığı ilgilendiren hemen bütün konular, aynı zamanda uluslararası ilişkileri de ilgilendirmektedir. Çünkü küreselleşmenin artmasına paralel olarak, sorunlar da ülke içiyle sınırlı kalmamakta, tüm uluslararası toplumu ve halklar› ilgilendirmektedir.
Bu durum, ortak çözümler aramayı da zorunlu kılmaktadır. Böyle karmaşıklaşan bir yapıda, giderek artan gündemi ile uluslararası ilişkilerin rastgele bir bilim dalı olmadığını ve olayların, olguların belli bir düzenlilik içinde cereyan ettiğini ifade etmek tek başına yeterli değildir. Doğa bilimlerinde ve diğer sosyal bilim alanlarında olduğu gibi Uluslararası ilişkilerin de bağımsız bir bilim dalı olarak dikkate alınabilmesi ancak bu alandaki gelişmelerin ve olgular arasındaki etkileşimlerin belli bir düzenlilik içinde ve genelleme yapmaya uygun olduğunu göstermekle mümkündür. Uluslararası ilişkiler ayrı bir disiplin ve bilim dalı olduğunu 1960’lı yıllarda teori alanındaki yoğun çalışmalarla kanıtlamış ve bu konudaki tartışmaları sonlandırmıştır.

Marksizm ve feminizmin evliliği, İngiliz örf ve adet hukukunda belirtilen karı-kocanın evliliğine benzemektedir; Marksizm ve feminizm birdir ve bu bir, Marksizmdir [1]. Marksizmi ve feminizmi son zamanlardaki birleştirme çabaları, feministler olarak bize tatmin edici gelmiyor, çünkü bu girişimler, feminist mücadeleyi sermayeye karşı verilen "daha geniş" mücadelenin kapsamı içine alıyor. Benzetmemizi sürdürürsek, ya daha sağlıklı bir evliliğe varmamız ya da boşanmamız gerekmektedir.

Marksistler için eğitim, yeniden üretim ile eşdeğerdir ve sosyal değişim için önemlidir. Çünkü Marksistler kapitalist toplumun, kapitalistler ve yöneticilerin çıkarları doğrultusunda örgütlediğini düşünürler. Marksistler üretim ilişkileri, işbölümü ve sosyal sınıfların nesilden nesile nasıl çoğaldığını araştırırlar. Ortodoks Marksist kuramlara göre, üretimin çoğunluğu büyük ölçüde üretim sektöründeki kapitalistler tarafından gerçekleştirilir. Marksizm toplumsal yapıyı çözümlerken, sosyal olayları açıklarken kullandığı bir yaklaşım olarak, altyapıyı (ekonomi) meydana getiren üretim ve paylaşım biçimleri ve ilişkileri, sosyal sınıflar (işçi-burjuva) arasında var olan ilişkileri ele almaktadır. Altyapı-Üstyapı ilişkisiyle açıklanan toplumsal yapı ve olaylar, determinist yaklaşımı nedeniyle hem bu iktisadi/sosyal yöntemi benimseyen Marksist gelenek tarafından, hem de diğer iktisat teorileri tarafından eleştirilmiştir. Bununla birlikte, daha yakın tarihli Marksist analizler, üstyapı üretim sürecine daha çok önem vermektedir ve bu okullaşmanın ortaya çıktığı yerdir. Okullaşmada, yeniden üretim en organize biçimini alır: Çocuklar okula erken yaşlarda gelirler ve sınıflarına uygun beceri, değerler ve ideoloji ile sistematik bir şekilde öğretilirler ve devam eden kapitalist kontrol ile ekonomik kalkınma türüne uyarlar. İdeoloji, sadece üstyapısal alanda işleyen toplumsal bir pratik olmaktan çok, üretim süreçlerinin şekillenmesinde işlevsel olan, bu sayede altyapı ile üstyapının uyumunu sağlayan temel toplumsal pratiktir. Marksistlere göre, okullar ve diğer üstyapı kurumları vasıtasıyla, kapitalist sınıf, üretim güçlerini (emek, işbölümü ve bilgi bölüşümü) yeniden üretir ve üretim ilişkileri; davranış kalıplarının (kültür) meşru ideolojisini geliştirir. Belli bir sosyal sınıfın çıkarını üretmek, sınıf karşıtlığı ve potansiyel sınıf mücadelesi varlığını ima eder. Marx'ın toplumsal değişim teorisinin temelini oluşturan kapitalist gelişme ve kapitalist enstitüler, altyapı ve üstyapı unsurlarının tümünde bulunan sınıf mücadelesi kavramını oluşturur. Kapitalistlerin yeniden üretim organlarının örgütlenmesi, ekonomik ve kişisel gelişim kavramına ve bu gelişimin gerekli kontrolüne direniş anlamına gelir.

ÇATIŞAN İKTİSADİ TEORİLER ​ İ​ LK D​ Ö​ RT BÖLÜMÜN DERLEMESİ BİRİNCİ BÖLÜM​-​ ÜÇ FARKLI TEORİ BU KİTAP VE İKTİSAT TEORİLERİ ​ Genel itibariyle "Çatışan iktisadi teoriler" kitabı çatışan üç farklı iktisat türünü karşılaştırıyor. Bunlar neoklasik (mikro), Keynesçi (makro) ve Marksist iktisat. Bu üç iktisat teorisi birbirleriyle rekabet ediyor ve hükümetlerin, şirketlerin, sendikaların ve diğerlerinin eylemlerini şekillendiriyor. Bu 3 iktisat teorisi ve türü de kapitalist sistem içinde şekillenir yani buradan hareketle teorilerini üretirler. Aslına bakarsak kapitalizmin kendinden kaynaklanan doğal dalgalanmalarının nedenlerini, çözümlerini ve tabiatını nasıl anladıkları bakımında birbirlerinden ayrılırlar. Aralarındaki farklılıklar da yaşamlarımızı şekillendirmede etkili olur. Kapitalizm Keynesçi ve neoklasik teori için de harikulade bir makinedir. Düzensiz hareketleri de dahil tüm kusurlarına rağmen yine de hala eldeki makinelerin en iyisidir. İnsanlara üretebilecekleri azami zenginliği sadece kapitalizmin getirebileceğini iki teori de onaylar. Adam Smith'in o meşhur "görünmez elinde" olduğu gibi, özel mülkiyet, piyasalar, serbestçe eyleyen ve kendi çıkarını gözeten alıcı ve satıcılarla dolu bir ekonomi, mümkün olan en fazla zenginliği veren en iyi ekonomiyi doğuracaktır. Fakat iki teori de kapitalizmin mucizelerinin yanı sıra belli başlı kusurlarını da teslim eder. Bu sihirli makine dönem dönem aşırı hızlı çalışır, bazen de aşırı yavaş; yani dalgalanır. Daha da kötüsü, uzayan enflasyon veya gerileme dönemleri toplum için; yanlış yere akıtılan veya çarçur edilen kaynaklar, toplumsal öfke, bireysel yabancılaşma ve siyasi çalkantılar gibi daha büyük riskler taşır. 20 yüzyıl boyunca, kapitalizmin başıbozuk istikrarsızlığına birer çözüm olarak sosyalizm ve komünizm (çoğu zaman Marksçı iktisada dayanarak), kapitalizme karşı başlıca alternatifleri sunmuştur. Neoklasik iktisatlar, kapitalizm ile karşılaştırıldığında sosyalizm ve komünizmin daha az zenginlik ve daha az bireysel özgürlük üreten ekonomik sistemler olduklarında ısrar ederek karşılık vermişlerdir. Neoklasik teori ile Keynesçi teori kapitalist dalgalanmalarla nasıl baş edileceği konusunda hemfikir değildir. Neoklasik teoriye göre makineyi ellemezseniz rekabetçi ve özel mülkiyetçi mekanizmasıyla kendini düzeltir, dış müdahale ya gerekmez ya da "çok az "gerekir. Müdahale bu yapının altını oyar. Keynesçi teori ise tam tersine devletin piyasalara göz kulak olmasını salık verir. Dalgalanmaları yaratan piyasa noksanlıklarına ve arızalarına müdahale için tetikte olmalıdır. Yoksa bu dalgalanmalar uzun sürebilir ve ciddi zararlar verebilir ve komünist alternatifler aranabilir. Süreklileşmiş yoksulluğa, sağlık hizmetlerine, eğitime ve emekliliğe ilişkin sorunlara çözüm bulmak için devlet programlarından yanadırlar.

İdeolojiler ihtiyaçtan doğmuşlardır ve sonra insanlara hizmet etmişlerdir. İhtiyaçtan kasıt karşılaşılan sorunlar
karşısında çözüm bulmak için fikir üretmeleridir. Siyasi ideolojiler, siyasi alandaki sorunlara çözüm üretmek için
oluşmuşlardır.
İdeoloji, yaşadığımız dünyaya dair bir kavrayış, bir dünya görüşüdür. İdeolojiler, içinde yaşadığımız toplum ve
dünyayı, bizim durduğumuz yeri gösteren haritalardır.

Kimi anarşist, otonomcu, liberal, küreselleşmeci ve postmodern unsurları da barındıran, ama esas olarak sentezlemeye çalıştığı görüşleri; Kürt ulusal hareketinin pratik mücadele ve ihtiyaçları temelinde teorileştiren Demokratik Modernite Dergisi; sık sık polemik yaptığı Marksizm’in merkezi bir kavramı olarak “sınıf” ve “sınıf mücadelesi”ni de karşısına almıştır. Demokratik Modernite’nin bahsi geçen sayısında Haydar Ergül’ün “Sınıf Değil Komünalite”, Turan Uysal ve Ramazan Besili’nın “Sermaye Birikiminin Esas Kaynağı Artı Değer mi?” başlıklı yazıları doğrudan sınıflara ilişkin bir tartışma yürütürken; başta Abdullah Öcalan’ın “Kapitalizmin Döl Yatağı: Ziggurat” makalesi ve diğer yazılar yer yer “sınıf”lara ilişkin açık bir tutum almakta, toplamda ise genel bir “sınıf yaklaşımı” taşımaktadır.
Bu makalede, Demokratik Modernite Dergisinin bazen açıkça ifade edilen bazen de bir yaklaşım olarak değerlendirmelere sinen sınıf kavrayışı eleştirel bir temelde değerlendirilmiştir.

Birinci bölümde, Nilay Erdem Ayyıldız, Marksizm kuramının öncüsü olan Marks ve Engels’in dü- şünceleri doğrultusunda, kuramı, kapitalizm, burjuva, küçük burjuva, proletarya, metalaşma ve yabancılaşma gibi temel kavramlarla ele almıştır. Bu kavramlar doğrultusunda, Oscar Wilde’ın kapitalizmi eleştirdiği “Mutlu Prens” ve “Genç Kral” öykülerindeki sosyalist tutumu incelemiştir.

[English below] Artykuł jest propozycją powrotu do pojęć fetyszyzmu i reifikacji jako klasycznych, ale nadal aktualnych narzędzi krytycznej teorii społeczeństwa. W ramach szeroko pojętej analizy nowoczesności wskazywały one na odwrócenia, w których środek zastępuje cel, a obiektywizujące miary redukują niewspółmierne jakości. W tekście zostają zestawione koncepcje, które można uznać za źródła teorii fetyszyzmu i urzeczowienia, a także ich klasyczne i nowsze sformułowania w pracach Marksa, Lukácsa i Deborda. Wskazane w tytule pojęcia odniesione są do pracy intelektualnej, której rola we współczesnym kapitalizmie jest zarazem centralna i podporządkowana. W końcowej partii tekstu zaproponowane zostaje pojęcie intelektualisty totalnego jako kogoś, kto poprzez roszczenie do krytyki i formę swojej twórczości sprzeciwia się urzeczowieniu pracy intelektualnej i jej redukcji do działalności technicznej i zekonomizowanej.

Abstract
This paper proposes a return to notions of reification and fetishism as classical, but still valid tools of critical social theory. In broadly conceived frame of analysis of modernity, these notions pointed to processes of inversion, in which the aims were substituted by means and objectivistic measures reduced disproportionate qualities. In the text several conceptions are set together: both the ones, that can be understood as sources for theories of fetishism and reification, and their classic and more contemporary expositions in the works of Marx, Lukács and Debord. The notions indicated in the title are applied to intellectual work, which plays a role in contemporary capitalism that is at the same time central and subordinated. In the final part of the text the notion of total intellectual is proposed: it is meant to describe someone, who by claims to critique and form of one’s creations objects to reification of intellectual work and its reduction to technical and economised activity.

Artykuł jest analizą kilku najważniejszych koncepcji, za pomocą których Fredric Jameson rozwija swój projekt krytyki kultury. Przedstawia psychoanalityczne i marksistowskie inspiracje jego myśli, a także różne zakresy jego projektu interpretacji: od poziomu tekstu po poziomu przemian historycznych. Podstawowym celem hermeneutyki Jamesona jest odczytanie społecznych znaczeń figur narracyjnych, fabularnych rozwiązań, wreszcie technik autorskich i najszerzej – „dominant kulturowych” (realizmu, modernizmu i postmodernizmu). W artykule projekt Jamesona zostaje odniesiony do koncepcji „rewolucji kulturalnej kapitalizmu”, jako pojęcia opisującego wpływ kapitalizmu na formy symboliczne i konstrukcję podmiotowości. Do analizy wybrano te teksty Jamesona, w których głównym przedmiotem zainteresowania uczynił on kino.

Marx'ın 11. Tez'i şimdiye kadar hep özne ile nesnesi arasına bir devlet dolayımı sokuşturularak ele alındı. Dünyayı değiştirmek isteyenler, bunun yolunun devlet iktidarını ele geçirmekten geçtiğini varsaydılar. Apriori bir biçimde devlet iktidarını ele geçirmek ile dünyayı değiştirmek arasında tek taraflı, mekanik, determinist bir denklem kuruldu. Bu denklemde işçi sınıfı özne olmaktan çok; Marksist ideolojinin taşıyıcı askerleri olarak görüldü. Oysa Marx, "Fransa'da İç Savaş" adlı metinde çok açık bir biçimde devlet iktidarını ele geçirmekle işçi sınıfının çıkarları arasında bir paralellik olamayacağını, Paris Komünü'nden edindiği deneyimle, çok net bir biçimde ifade etmişti. Marx, devlet iktidarının ele geçirilmesini değil, parçalanması gerektiğini söylüyordu. 11. Tez'i tam da bu nedenle yeniden düşünmek ve hatta sorgulamak gerekmektedir. Bundan sonra Marx bize çok net bir şekilde öğütlediği şey: dünyayı değiştirme fikrinin, devlet iktidarını ele geçirme zorunluluğu üzerine bina edilemeyeceği hatta dünyayı değiştirme fikrinin kendisini sorgulamak gerektiğidir. Bu bildiride, bu sorunsal üzerinden, Marx'ın politik metinleri Karl Korsch'un gözünden tekrar bir okumadan geçirilerek, öznesi proletarya olan yeni bir siyasallığın imkânı aranmaktadır. Amacı yeni bir siyasallık ortaya atmak değil, bunun imkânını aramaktır fakat aynı zamanda Marksizm içindeki devrim stratejilerine karşı eleştirel bir tavır II almaktır. Bu aynı zamanda geleneksel işçi sınıfı örgütlenmelerinin ve onların politik stratejilerinin de sonunu ilan etmek demektir. Anahtar Kelimeler: Dünyayı değiştirmek, yeni bir dünya kurmak, İşçi sınıfı, Karl Korsch Hiç kimse soyut bir ilke uğruna bir gerçekliğe basitçe karşı çıkamaz Karl Korsch

Edirne’de, altmış yıllık zaman diliminde, gayrimüslimleri mülksüzleştiren olaylara odaklanan bu kitap, yerel gazetelerde ve tapu kayıtlarında bunun izini sürerek, Türkleştirme ve mülksüzleştirme politikasının nasıl yerel bürokrasi, eşraf ve halk işbirliği içinde gerçekleştirildiğini gösteriyor.
Gayrimüslimlerin mülksüzleştirilmesi, sürülmesi, Müslüman mübadil ve muhacirlerin Edirne’ye yerleştirilmesi, Müslümanların ilkel birikimlerini gerçekleştirmesi ve Türkleştirme boyutlarıyla bu süreci inceliyor. Ulus-devletin kuruluşu aşamasında, “yerli ve milli” burjuva ve küçük burjuva sınıflarının oluşmasını “ötekilerin” mülksüzleştirilmesi üzerinden, ilkel birikim yöntemiyle gerçekleştirmeye çalışan politikalardan somut bir tarihi kesit sunuyor. 

“Milli iktisat politikalarına uygun bir şekilde Ermeni Tehciri ve Rum Mübadelesi sonucunda mülksüzleştirilen Hıristiyan azınlıkların emvâl-i metrûkeleri aracılığıyla ilkel birikimlerini gerçekleştiren Müslüman Türk unsurlar, iktisadi sahanın da kendi hâkimiyetlerine geçeceğini planlamışlardı. Oysa Müslüman-Türk unsurların bu planı Yahudilerin özellikle Trakya’da iktisadi hâkimiyet kurmasıyla sekteye uğramıştı. Böylece Türklüğün, ‘‘yerli ve milliliğin’’ kapsamı dışında kalan-bırakılan Yahudiler, hem Müslüman-Türk eşraf ve halkın hem de Türk hükümetlerinin hedefi konumuna gelmişti. İki kadim halkın Anadolu ve Trakya’dan tasfiyesinden sonra, Yahudi nüfusunun yoğun olduğu Trakya ve Edirne’de de bu tarihten itibaren Yahudi azınlığı karşıtı söylem ve olaylar meydana çıkacaktır. Bunların yoğunluğu Yahudilerin mülksüzleştirilmesi ve tasfiyesine kadar artarak devam edecektir.”

Tadeusz Ślipko (1918-2015) jest autorem 13 książek i ponad 200 artykułów, rozpraw i recenzji. Urodził się jako poddany cesarza monarchii austro-węgierskiej. Przez wiele dziesięcioleci zmagał się ze zbrodniczymi ideologiami systemów totalitarnych, osobiście doświadczył niewyobrażalnego zła XX wieku. Zmarł w wolnej i niepodległej Polsce, należącej do Unii Europejskiej. Żył w niezwykłej epoce historycznej, a jego badania filozoficzne przeplatały się z dramatycznymi dziejami Polski i innych narodów Europy Środkowo-Wschodniej.

Soru 1) " Şu halde, kapitalist üretim süreci, bir bütün olarak ele alındığında ya da bir yeniden üretim süreci olarak, sadece meta, sadece artık değer üretmekle kalmaz, sermayenin ilişkisinin bizzat kendisini, bir tarafta kapitalisti, diğer tarafta ücretli işçiyi üretir ve yeniden üretir " (Marx, Yukarıdaki alıntıyı açıklar biçimde yeniden üretimin anlamını açıklayınız. Yeniden üretim kavramının statik üretim çözümlemesinden farklı olarak, üretim, bölüşüm ilişkileri, kapitalizmin tanımı ve birikim açısından neleri anlattığını tartışınız.

Cevap 1) Konunun anlaşılması açısından ilkin Sermayenin Birikim Süreci'ne değinilmesi gerekir. Marx eserinde sermaye birikim sürecini şu şekilde ifade etmiştir: " Bir miktar paranın üretim araçlarına ve emek gücüne dönüşmesi, sermaye olarak iş görecek bir miktar değerin yapacağı ilk harekettir. Bu dönüşüm piyasada, yani dolaşım anında olur. Hareketin ikinci aşaması, yani üretim süreci, üretim araçları, değerleri kendilerini meydana getiren unsurların değerini aşan, yani başlangıçta yatırılmış bulunan sermaye ile birlikte bir artık değeri içeren metalara dönüşür dönüşmez tamamlanmış olur. Bu metaların da yeniden dolaşım alanına sokulmaları gerekir. Bu, bu metaların satılmaları, değerlerinin para olarak gerçeklik kazanması, bu paranın yeniden sermayeye dönüşmesi, bu hareketin durmadan yenilenmesi demektir. Sürekli birbirini izleyen aynı aşamalardan geçerek oluşan bu döngü sermayenin dolaşım hareketini oluşturur. " (Marx, K.,Kapital, 1. Cilt, Yordam Kitap: s.545). Yine Marx, eserinde birikimin ilk koşulu olarak, kapitalistin metalarını satmayı ve bu yolla elde ettiği paranın büyük bir kısmını yeniden sermayeye çevirmiş olması gerektiğini de ileri sürmüştür (Marx, K.,Kapital, 1. Cilt, Yordam Kitap: s.545). Marx, kapitalistin artık değere ilk el koyan kişi olduğunu ve fakat nihai sahibi olmadığını ise şu şekilde ifade etmiştir. Marx'a göre " Artık değeri üreten, yani karşılığı ödenmemiş emeği doğrudan doğruya işçilerden emen ve bunu metalarda sabitleyen kapitalist, gerçi, bu artık değere ilk el koyan kimsedir, ama hiçbir biçimde bunun nihai sahibi değildir. O, bunu, sonradan toplumsal üretimin bütünü içinde başla işlevleri yerine getiren kapitalistlerle, toprak sahipleriyle vb. paylaşmak zorundadır. Bundan dolayı, artık değer çeşitli parçalara bölünür. Bu parçalar çeşitli meydana getiren kimselerin payları olur ve kâr, faiz, ticari kâr, toprak rantı vb. gibi birbirinden bağımsız biçimlere bürünür. " (Marx, K.,Kapital, 1. Cilt, Yordam Kitap: s.545). Öte yandan Marx varsayımsal olarak, sermayenin dolaşım sürecinin sağlıklı ve normal bir biçimde tamamlandığını öne sürerek analizine devam etmiştir. Ayrıca bir diğer ileri sürülen varsayım olarak, metayı üreten kapitalistin, metayı değeri üzerinden sattığını varsaymaktadır. Marx'ın varsayımsal olarak geçiştirdiği bir diğer önemli husus ise, kapitalistin meta piyasasına geri dönüşüne ek olarak, sermayenin dolaşım alanında büründüğü yeni biçimlerle ve bu biçimlerin gerisinde örtülü bulunan koşullarla ilgilenmemesidir. Diğer bir varsayım ise, kapitalist üreticinin artık değer bütünün sahibi olarak var sayılmasıdır. Bu şartlar kapsamında birikim ilk önce soyut (dolaysız üretim sürecinin bir unsuru) olarak ele alınmıştır. Kapitalist, birikim gerçekleştiği müddetçe, üretilen metaların satışına ve buradan elde ettiği paranın * Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Doktora Öğrencisi ve Kırıkkale Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi İktisat Teorisi Ana Bilim Dalı Araştırma Görevlisi, [email protected]

Marx, eleştiri kavramını diyalektiğin "olumsuzlama" öğesinin yazınsal ve pratik karşılığı olarak kullanır. Hegel diyalektiğinde olumsuzlama her türlü devinimin asli kaynağıdır. Diyalektik olumsuzlama sürecinde, eskinin yıkılması ile yeninin kurulması elele gider: Olumsuzlama, Çelişki, Özümseyerek Yıkma ve Aşma.

The subject of this analysis are the issues related to the revolutionary events which took place in Europe between 1848 and 1849, and which have been referred to in history as the "Spring of Nations". Although these events, which had their roots in a common European protest against dominant state authorities, political power balance and social injustice, characterised by different aims and ideological assumptions in individual European countries, depending on the type and tension level of the conflicts. In addition, however, these events significantly influenced the formation of liberal, republican and socialist ideas, directly influencing specific projects of political reforms in the spirit of constitutionalism and parliamentarianism. It is in the constitutionalism of the Spring of Nations that we find the full concept of the rule of law, i.e. the idea of the rule of law based on the principles nowadays considered fundamental for Western democracies. This analysis has been supplemented by a number of selected statements by K. Marx and F. Engels; they  were keenly interested in European events of that period, reported in an extremely interesting way on the various revolutionary events that took place on the European continent in the years 1848-1849.

Przedmiot niniejszej analizy stanowią zagadnienia, związane z wydarzeniami o charakterze rewolucyjnym, jakie miały miejsce w Europie w latach 1848-1849, a które przyjęło się w historii określać mianem „Wiosny Ludów”. Wydarzenia te, mimo że mające u swojego źródła wspólny dla Europy protest przeciwko dominującym autorytetom państwowym, układowi sił politycznych i niesprawiedliwości społecznej, w poszczególnych krajach europejskich charakteryzowały się różnymi celami i założeniami ideowymi w zależności od rodzaju i napięcia konfliktów. Poz tym jednak wydarzenia te w znaczący sposób wpłynęły na kształtowanie się idei liberalnych, republikańskich i socjalistycznych, wpływając bezpośrednio na konkretne projekty reform ustrojowych w duchu konstytucjonalizmu i parlamentaryzmu. To właśnie w konstytucjonalizmie Wiosny Ludów odnajdujemy pełną koncepcję państwa prawa, a więc idei państwa prawa opierającej się na zasadach uznawanych współcześnie za fundamentalne dla zachodnich demokracji. Analiza niniejsza została uzupełniona licznymi wybranymi wypowiedziami K. Marksa i F. Engelsa, którzy żywo zainteresowani wydarzeniami europejskimi tamtego okresu, w sposób niezwykle interesujący relacjonowali poszczególne zdarzenia rewolucyjne, jakie miały miejsce na kontynencie europejskim w latach 1848-1849.

In this paper, I focus on the question “What kind of a relation exists between Marxism and art, and how this relation evolves through different Marxists scholars?” In order to answer the first part of the question, I divided my paper into two sections, Marxist Socialist Realism and Marxist Critical Realism. This differentiation enables us to go into details of ontology, epistemology and methodology of Marxist perspectives. For the second part of the question, I will firstly refer to Lenin, Plekhanov, Bukharin and Trotsky in the Socialist Realism section. Secondly, I will apply to Lukacs (on art as science) and Marcuse and Adorno (on art as ideology) in the Critical Realism section.