Türkiye'de Sosyolojinin Gelişimi

Dünden Bugüne SOSYOLOJİ Editör: Doç. Dr. Musa Yavuz Alptekin Dünden Bugüne SOSYOLOJİ Editör: Doç. Dr. Musa Yavuz Alptekin Yayın No. : 3543 Beşeri Bilimler / Sosyoloji No.: 184 ISBN : 978-625-439-667-0 E-ISBN : 978-625-439-668-7 Basım Sayısı : 1. Basım, Eylül 2021 © Copyright 2021, NOBEL AKADEMİK YAYINCILIK EĞİTİM DANIŞMANLIK TİC. LTD. ŞTİ. SERTİFİKA NO.: 40340 Bu baskının bütün hakları Nobel Akademik Yayıncılık Eğitim Danışmanlık Tic. Ltd. Şti.ne aittir. Yayınevinin yazılı izni olmaksızın, kitabın tümünün veya bir kısmının elektronik, mekanik ya da fotokopi yoluyla basımı, yayımı, çoğaltımı ve dağıtımı yapılamaz. Nobel Yayın Grubu, 1984 yılından itibaren ulusal ve 2011 yılından itibaren ise uluslararası düzeyde düzenli olarak faaliyet yürütmekte ve yayınladığı kitaplar, ulusal ve uluslararası düzeydeki yükseköğretim kurumları kataloglarında yer almaktadır. Genel Yayın Yönetmeni : Nevzat Argun [email protected]ın Koordinatörü : Gülfem Dursun [email protected] : Sayfa Tasarım : Kapak Tasarım : Baskı Sorumlusu : Baskı ve Cilt : Nurcan Çağman [email protected] Tekin [email protected] Yürümez [email protected] Şahin [email protected] Matbaacılık / Sertifika No.: 15689Büyük Sanayi 1 Cad. Elif Sok. No.:7/236-237 İskitler / ANKARA Kütüphane Bilgi Kartı Alptekin, Musa Yavuz. Dünden Bugüne SOSYOLOJİ / Editör: Musa Yavuz Alptekin 1. Basım. XVIII + 520 s. 16,5x24 cm. Kaynakça var, dizin yok. ISBN: 978-625-439-667-0 E-ISBN: 978-625-439-668-7 1. Toplum, 2. Toplumsal eylem, 3. Toplumsal değişme, 4. Kültür Genel Dağıtım ATLAS AKADEMİK BASIM YAYIN DAĞITIM TİC. LTD. ŞTİ. Adres: Bahçekapı mh. 2465 sk. Oto Sanayi Sitesi No:7 Bodrum Kat Şaşmaz-ANKARA - [email protected]: +90 312 278 50 77 - Faks: 0 312 278 21 65 E-Satış: www.nobelkitap.com - [email protected] / www.atlaskitap.com - [email protected] Dağıtım ve Satış Noktaları: Alfa Basım Dağıtım, Arasta, Arkadaş Kitabevi, D&R Mağazaları, Dost Dağıtım, Ekip Dağıtım, Kida Dağıtım, Kitapsan, Nezih Kitabevleri, Pandora, Prefix, Remzi Kitabevleri BÖLÜM YAZARLARI Birinci Bölüm SOSYOLOJİ NEDİR? SOSYOLOJİK BAKIŞ AÇISI, SOSYOLOJİK PERSPEKTİF Doç. Dr. Adem Sağır - Karabük Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyoloji Bölümü Öğretim Üyesi. İkinci Bölüm SOSYOLOJİK DÜŞÜNCENİN GELİŞİMİ Doç. Dr. Ümmet Erkan - Muş Alparslan Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Sosyal Hizmet Bölümü Öğretim Üyesi. Üçüncü Bölüm SOSYOLOJİ BİLİMİNİN DOĞUŞU VE KLASİK SOSYOLOJİ TEORİLERİ Dr. İsmail Öz - Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyoloji Bölümü Öğretim Üyesi. Dördüncü Bölüm SOSYOLOJİ BİLİMİNİN GELİŞİMİ VE MODERN SOSYOLOJİ TEORİLERİ Dr. Mehmet Koca - Ordu Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyoloji Bölümü Öğretim Üyesi. Beşinci Bölüm SOSYOLOJİK ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ VE VERİ TOPLAMA TEKNİKLERİ Doç. Dr. Gül Aktaş - Pamukkale Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyoloji Bölümü Öğretim Üyesi. Altıncı Bölüm TOPLUM VE KÜLTÜR Prof. Dr. Cumhur Arslan, Çanakkale On Sekiz Mart Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi, Sosyoloji Bölümü Öğretim Üyesi. Yedinci Bölüm TOPLUMSALLAŞMA Dr. Işılay Göktürk - Kütahya Dumlupınar Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyoloji Bölümü Öğretim Üyesi. Sekizinci Bölüm TOPLUMSAL GELİŞİM VE TOPLUM TİPLERİ Dr. Hasan Biçim - Iğdır Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyoloji Bölümü Öğretim Üyesi. iii Dokuzuncu Bölüm TOPLUMSAL STATÜ VE TOPLUMSAL ROL Dr. İlknur Beyaz Özbey - Çoruh Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyoloji Bölümü Öğretim Üyesi. Onuncu Bölüm TOPLUMSAL GRUPLAR VE FORMEL ÖRGÜTLER Dr. Zeynep Hiçdurmaz - Kütahya Dumlupınar Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyoloji Bölümü Öğretim Üyesi. On Birinci Bölüm TOPLUMSAL TABAKALAŞMA VE TOPLUMSAL HAREKETLİLİK Dr. Özkan Aydar - Iğdır Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyoloji Bölümü Öğretim Üyesi. On İkinci Bölüm KOLEKTİF DAVRANIŞ, SİVİL TOPLUM VE TOPLUMSAL HAREKETLER Dr. Özkan Öztürk - Karabük Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyoloji Bölümü Öğretim Üyesi. On Üçüncü Bölüm KİTLE İLETİŞİM ARAÇLARI VE BİREYİN TOPLUMSAL DAVRANIŞINA ETKİLERİ Doç. Dr. Ebru Çetin - Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyoloji Bölümü Öğretim Üyesi. On Dördüncü Bölüm GÖÇ VE GÖÇMEN ENTEGRASYONU Doç. Dr. Kerem Özbey - Artvin Çoruh Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyoloji Bölümü Öğretim Üyesi. On Beşinci Bölüm SAPMA, SUÇ VE SOSYAL DENETİM Prof. Dr. Yaşar Erjem -Mersin Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyoloji Bölümü Öğretim Üyesi. On Altıncı Bölüm MODERNİTE-MODERNİZM-MODERNLEŞME Doç. Dr. M. Yavuz Alptekin - Karadeniz Teknik Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyoloji Bölümü Öğretim Üyesi. On Yedinci Bölüm TOPLUM VE SİYASET Dr. Gökhan Göktürk - Kütahya Dumlupınar Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyoloji Bölümü Öğretim Üyesi. iv On Sekizinci Bölüm TOPLUM VE DİN Dr. Abdulkadir Yeler - Medeniyet Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyoloji Bölümü Öğretim Üyesi. On Dokuzuncu Bölüm AİLE Dr. Esra Işık - Kütahya Dumlupınar Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyoloji Bölümü Öğretim Üyesi. Yirminci Bölüm TOPLUM VE EĞİTİM Dr. Celal İnce - Bitlis Eren Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyoloji Bölümü Öğretim Üyesi. Yirmi Birinci Bölüm TOPLUMSAL CİNSİYET Dr. Yunus Anter - Muş Alparslan Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyoloji Bölümü Öğretim Üyesi. Yirmi İkinci Bölüm SAĞLIK VE HALK SAĞLIĞI Doç. Dr. Göknur Ege - Ege Üniversitesi,Edebiyat Fakültesi Sosyoloji Bölümü Öğretim Üyesi. Yirmi Üçüncü Bölüm ÇALIŞMA HAYATI, ÜRETİM VE TÜKETİM Dr. Onur Uca - Mersin Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyoloji Bölümü Öğretim Üyesi. Yirmi Dördüncü Bölüm TOPLUMSAL DEĞİŞME VE KÜRESELLEŞME Dr. Selim Karyelioğlu - Karadeniz Teknik Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyoloji Bölümü Öğretim Üyesi. Yirmi Beşinci Bölüm TÜRKİYE’DE SOSYOLOJİNİN GELİŞİMİ Doç. Dr. Adem Palabıyık - Bitlis Eren Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyoloji Bölümü Öğretim Üyesi. v ÖN SÖZ Bu kitabın ortaya çıkmasında etkili olan en önemli iki motivasyondan biri, çeviri Sosyoloji kitaplarının yine iki hususta yetersiz kaldığı düşüncesidir. Bunlardan ilki, çeviri kitapların dilinin yetersiz ve cümlelerinin zaman zaman anlaşılmaz olmasıdır. Bu sebeple başta öğrenciler olmak üzere okuyucular kitaptan gereğince yararlanma imkânı bulamıyorlar. Birçok cümle anlamsız, devrik veya kopuk kalıyor. Cümleyi önceki veya sonraki cümlelere bağlamak mümkün olmayabiliyor. İkinci yetersizlik ise, çeviri kitapların konularının ve konuları ele alış tarzının Türkiye toplum gerçeğinden değil yazıldığı ülkenin, bu arada genellikle Amerika gibi bize hiç de yakın bir toplum formatına sahip olmayan toplumların gerçekliğinden hareketle yazılmış olmasıdır. Bunun tabii bir sonucu olarak çeviri Sosyoloji kitaplarını okumak ve takip etmek, okura Türk toplumunu tam olarak anlama, analiz etme, inceleme, araştırma ve sorunlarına nüfuz edip çözüm önerme imkânı sunamıyordu. İkinci motivasyon ise, bugüne kadar Türkçede iki dönem okutulabilecek, 28 hafta takip edilebilecek konu ve muhteva zenginliğine sahip, kapsamlı bir Sosyolojiye Giriş kitabının bulunmaması idi. Türkçe olarak yazılmış birçok kitap mevcut ise de kitapların çoğu bir döneme fazla, iki döneme ise yetersiz durumdadır. Bu kitap tam da iki dönem okutulabilecek tek ve bütünlüklü bir kaynak olma iddiasındadır. İki dönemlik ve yirmi sekiz haftalık ders dönemi için 25 ayrı konu belirlenmiş ve Sosyolojiye Giriş derslerinde okutulabilmek üzere öğrencilerin ve okurların istifadesine sunulmuştur. İşte tam da bu iki sebepten dolayı ve Nobel Yayınevinin önerisiyle bu kitabın yazımına başlanmış ve yirmi beş bölümlük bir kitap planı çıkarılmıştır. Genellikle her bir bölüm farklı bir üniversiteden konunun uzmanı, genellikle ilgili dersi yıllarca vermiş bulunan akademisyen-sosyolog tarafından yazılmış ve kitap böylece ortaya çıkmıştır. Daha da önemlisi, kitap arı ve duru bir Türkçeye sahip olup içerisinde anlaşılmayan hiçbir cümle bulunmamaktadır. Başta öğrenciler olmak üzere okurun kolayca okuyup anlayacağı bir Türkçe ile yazılmıştır. Benzer bir şekilde kitap tümüyle ülkemiz toplumsal ve kültürel gerçeklerinden hareketle yazıldığı için ülkemizi anlamak ve analiz etmek isteyen başta Sosyoloji bölümü öğrencileri olmak üzere herkese faydalı olacaktır kanaatindeyiz. Kitabın ortaya çıkmasında en büyük pay bölüm yazarları sosyolog-akademisyen hocalarımıza aittir. Hepsine teker teker teşekkür ediyorum. Ellerine ve dimağlarına sağlık. Bu fırsatı bizlere sunan ve kitabı baskıya hazırlayan Nobel Yayınlarına ayrıca teşekkür ederim. Ülkemiz okuruna ve öğrencilerine faydalı olmasını diliyorum. Doç. Dr. M. Yavuz Alptekin Temmuz, 2021/Trabzon vii İÇİNDEKİLER BÖLÜM YAZARLARI ....................................................................................................................İİİ ÖN SÖZ ......................................................................................................................................... Vİİ Birinci Bölüm SOSYOLOJİ NEDİR? SOSYOLOJİK BAKIŞ AÇISI, SOSYOLOJİK PERSPEKTİF ..........1 Başlarken ................................................................................................................................................. 1 Sosyoloji Nedir? .................................................................................................................................. 2 Sosyolojik Bakış Bize Ne Vaat Eder? ..........................................................................................9 İkinci Bölüm SOSYOLOJİK DÜŞÜNCENİN GELİŞİMİ ................................................................................ 19 Sosyolojik Düşünceye Yön Veren Düşünürler ...................................................................... 20 Amerika’da Demokrasi: Alexis de Tocqueville (1805-1859) ..............................................24 İskoç Aydınlanması ve Adam Ferguson .................................................................................. 28 Soylu Bir Sosyalizm: Saint Simon (1760-1825) ..................................................................... 31 Sosyolojinin İsim Babası: Auguste Comte (1798-1857) .................................................... 33 Sosyal Evrimcilik: Herbert Spencer (1820-1903) ................................................................ 35 Seçkinlerin Sosyolojisi: Vilfredo Pareto (1848-1923) ........................................................ 36 Üçüncü Bölüm SOSYOLOJİ BİLİMİNİN DOĞUŞU VE KLASİK SOSYOLOJİ TEORİLERİ ..................... 39 Karl Marx (1818-1883) ...................................................................................................................... 39 Emile Durkheim (1858-1917) ..........................................................................................................42 Max Weber (1864-1920) ................................................................................................................ 43 Georg Simmel (1858-1918) ............................................................................................................ 46 Ferdinand Tönnies (1855-1936) .................................................................................................. 49 Dördüncü Bölüm SOSYOLOJİ BİLİMİNİN GELİŞİMİ VE MODERN SOSYOLOJİ TEORİLERİ................... 51 İlk Söz: Sosyoloji Biliminin Gelişimi ........................................................................................... 51 Yapısal İşlevselci Teori ................................................................................................................... 53 Talcott Parsons (1902-1979) ................................................................................................ 55 ix Robert K. Merton (1910-2003) ............................................................................................. 58 Çatışma Teorisi.................................................................................................................................. 60 Ralf Dahrendorf (1929-2009) .............................................................................................. 62 Lewis A. Coser (1913-2003) .................................................................................................. 64 Sembolik Etkileşimci Teori ........................................................................................................... 66 Herbet George Bulumer (1990-1987) ................................................................................ 69 Erving Goffman (1922-1982)...................................................................................................71 Sonuç ..................................................................................................................................................... 74 Beşinci Bölüm SOSYOLOJİDE ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ VE VERİ TOPLAMA TEKNİKLERİ ......... 77 Bilim, Bilimsel Bilgi ve Bilimsel Yöntemin Temelleri ........................................................... 77 Bilgi Edinme Sürecinde Bilim ve Bilimsel Bilginin Önemi ................................................ 77 Bilimsel Yöntem ve Aşamaları ...................................................................................................80 Sosyal Bilim Araştırmalarında Kullanılan Temel Kavramlar............................................. 81 1. Kuram.......................................................................................................................................... 81 2. Hipotez ..................................................................................................................................... 82 3. Varsayım .................................................................................................................................. 83 4. Değişken .................................................................................................................................. 83 5. Evren ve Örneklem .............................................................................................................. 84 6. Güvenilirlik ve Geçerlilik.................................................................................................... 84 Sosyal Bilimlerde Araştırma Yapmanın Temel Sınırlılıkları .............................................. 85 Sosyal Bilimlerde Temel Yaklaşımlar ........................................................................................87 1. Pozitivist Yaklaşım ................................................................................................................87 2. Yorumlayıcı Yaklaşım .......................................................................................................... 89 3. Eleştirel Yaklaşım................................................................................................................. 90 4. Feminist Yaklaşım ................................................................................................................. 91 5. Postmodern Yaklaşım ........................................................................................................ 92 Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemlerine Genel Bir Bakış ........................................... 92 Nicel Araştırma Yöntemi ........................................................................................................ 93 Nitel Araştırma Yöntemi ..........................................................................................................97 Karma Yöntem .......................................................................................................................... 100 Altıncı Bölüm TOPLUM VE KÜLTÜR.............................................................................................................. 103 Kültür Nedir? .....................................................................................................................................104 Kültürün Özellikleri ......................................................................................................................... 107 Kültürün İşlevleri............................................................................................................................. 109 Maddi Kültür ve Maddi Olmayan Kültür ..................................................................................110 x Kültürel Görecelilik ve Etnosentrizm (Etnik Merkezcilik) .........................................112 Temel Kültürel Kavramlar ..............................................................................................................114 Kültürleme (Enculturatin) ......................................................................................................114 Kültürleşme (Acculturation) .................................................................................................114 Kültürel Yayılma (Diffusion) .................................................................................................114 Kültür Şoku ..................................................................................................................................115 Kültürel Gecikme ......................................................................................................................115 Kültürel Özümseme (Assimilation) ....................................................................................116 Kültürel Bütünleşme (Integration) .....................................................................................116 Kültürel Değişme ......................................................................................................................116 Kültürün Ögeleri ................................................................................................................................118 Semboller .....................................................................................................................................118 Dil ....................................................................................................................................................118 Değerler ve İnançlar ................................................................................................................119 Normlar .........................................................................................................................................119 Kültürel Çeşitlilik .............................................................................................................................120 Yüksek Kültür.............................................................................................................................120 Popüler Kültür ............................................................................................................................121 Alt Kültürler .................................................................................................................................121 Karşı(t) Kültürler ....................................................................................................................... 122 Son Söz................................................................................................................................................123 Yedinci Bölüm TOPLUMSALLAŞMA ................................................................................................................125 Toplumsallaşma Kavramı .............................................................................................................125 Toplumsallaşma Kavramının Özellikleri ..................................................................................126 Toplumsallaşma Tipleri .................................................................................................................128 Toplumsallaşmanın Amacı ve İşlevleri....................................................................................132 Toplumsallaşma Süreci: Yaşam Boyu Toplumsallaşma ..................................................135 Çocukluk......................................................................................................................................135 Yetişkinlik .................................................................................................................................... 137 Toplumsallaşma Sürecinin Temel Aracıları ...........................................................................138 Aile .................................................................................................................................................138 Okul ...............................................................................................................................................140 Arkadaş ya da Akran Grupları..............................................................................................141 Kitle İletişim Araçları ...............................................................................................................141 Toplumsallaşma Kuramları ..........................................................................................................143 xi Sekizinci Bölüm TOPLUMSAL GELİŞİM VE TOPLUM TİPLERİ................................................................... 149 Sosyolojik Bir Kavram Olarak Toplumsal Gelişim ..............................................................149 Toplum Tipleri ...................................................................................................................................152 Avcı-Toplayıcı Toplumlar .......................................................................................................152 Göçebe ve Bahçıvan Toplumlar .........................................................................................153 Tarım Toplumları .......................................................................................................................156 Endüstriyel Toplumlar ........................................................................................................... 157 Postendüstriyel Toplumdan Ağ ve Dijital Topluma ...........................................................159 Dokuzuncu Bölüm TOPLUMSAL STATÜ VE TOPLUMSAL ROL ...................................................................... 163 Toplumsal Statü Nedir? Toplumsal Statünün Temelleri..................................................164 Toplumsal Statü Türleri .................................................................................................................166 Toplumsal Rol Nedir?.....................................................................................................................168 Toplumsal Roller ve Rol Çatışması...........................................................................................169 Değişen Dünyada Toplumsal Statü ve Roller ...................................................................... 172 Onuncu Bölüm TOPLUMSAL GRUPLAR VE FORMEL ÖRGÜTLER .......................................................... 177 Toplumsal Gruplar ve Özellikleri.................................................................................................177 Toplumsal Grup Türleri .................................................................................................................. 179 Temel Gruplar ............................................................................................................................182 Topluluk ve Toplum .................................................................................................................182 Birincil Gruplar ve İkincil Gruplar ......................................................................................183 İkili (Dyad), Üçlü (Triad) Gruplar .........................................................................................185 İç Gruplar ve Dış Gruplar.......................................................................................................186 Statü Grubu ..............................................................................................................................186 Referans Grupları ................................................................................................................... 187 Büyük Gruplar ........................................................................................................................... 187 Sanal Topluluklar ..................................................................................................................... 187 Grup Normları ve Gruba Uyma .................................................................................................. 188 Grup Liderliği.................................................................................................................................... 190 Formel Örgütler ............................................................................................................................... 190 Bürokrasi .............................................................................................................................................192 Total Kurumlar: Erving Goffman ................................................................................................195 Örgütsel İlkeler ve McDonaldlaşma: Verimlilik, Hesaplanabilirlik, Öngörülebilirlik ve Denetim ....................................................................195 Ağ Tipi Örgütler ................................................................................................................................196 xii On Birinci Bölüm TOPLUMSAL TABAKALAŞMA VE TOPLUMSAL HAREKETLİLİK ............................... 199 Toplumsal Tabakalaşma ...............................................................................................................199 Toplumsal Tabakalaşma Tipleri .................................................................................................201 1. Kölelik .......................................................................................................................................201 2. Kast Sistemi .........................................................................................................................202 3. Feodal Zümre .......................................................................................................................203 4. Sınıf..........................................................................................................................................205 Toplumsal Tabakalaşma Kuramları .........................................................................................206 Karl Marx ve Çatışmacı Sınıf Yaklaşımı .......................................................................... 207 Max Weber’in Sosyal Sınıf Teorisi ....................................................................................209 Toplumsal Hareketlilik ....................................................................................................................211 Toplumsal Hareketlilik: Engeller ve Sonuçlar ......................................................................214 Yoksulluk, Toplumsal Dışlanma, Sosyal Refah ....................................................................215 On İkinci Bölüm KOLEKTİF DAVRANIŞ SİVİL TOPLUM VE TOPLUMSAL HAREKETLER ................... 217 Kolektif Davranış ............................................................................................................................. 217 Kalabalık..............................................................................................................................................218 Kitle ve Kolektif Davranışı Belirleyen Etmenler ..................................................................219 Kolektif Davranışa İlişkin Kuramlar .........................................................................................220 Toplumsal Hareketler..................................................................................................................... 221 Toplumsal Hareket Türleri ........................................................................................................... 223 Toplumsal Hareketlerin Evreleri ............................................................................................... 224 Toplumsal Hareketlere İlişkin Kuramlar ................................................................................226 Sivil Toplum.......................................................................................................................................228 Günümüzde Sivil Toplum .............................................................................................................229 Sivil Toplum ve Toplumsal Hareketler ....................................................................................230 Sivil Toplum Kuruluşları ................................................................................................................231 Vaka Çalışması: Wall Street’i İşgal Et Hareketi ..................................................................233 On Üçüncü Bölüm KİTLE İLETİŞİM ARAÇLARI VE BİREYİN TOPLUMSAL DAVRANIŞLARINA ETKİLERİ ....................................................235 Kitle İletişim......................................................................................................................................235 Kitle iletişim Araçları ....................................................................................................................236 Kitle İletişim Araçlarının İşlevleri ............................................................................................ 237 Kitle İletişim Araçlarının Tarihi ..................................................................................................238 Modern Kitle İletişim Araçları ve Yeni Medya ....................................................................240 Yeni Medya ........................................................................................................................................240 xiii Yeni Medyanın Özellikleri ............................................................................................................. 241 Sosyal Medya ................................................................................................................................. 242 Kitle İletişim ve Küreselleşme ................................................................................................. 244 Toplumsal Yapı ve Davranış İlişkisi ......................................................................................... 245 Toplumsal Davranışlara Etkisi Açısından Kitle İletişim Araçları ................................246 On Dördüncü Bölüm GÖÇ VE GÖÇMEN ENTEGRASYONU .................................................................................249 Göç Nedir? Sosyolojik Açıdan Göç .........................................................................................250 Göçün Nedenleri, Türleri ve Kuramsal Temelleri .................................................................251 Göçmenlerin Topluma Entegrasyon Süreçleri ...................................................................256 Küreselleşen Dünyada Göçmenler, Diasporalar, Birlikte Yaşam ve Toplumsal Uyum.........................................................................................260 Sonuç ..................................................................................................................................................265 On Beşinci Bölüm SAPMA SUÇ VE SOSYAL DENETİM ................................................................................... 267 Sapma Nedir? ..................................................................................................................................268 Sapma Türleri ...................................................................................................................................269 1. Olumlu Sapma ......................................................................................................................269 2. Olumsuz Sapma..................................................................................................................269 Suç Nedir? ......................................................................................................................................... 270 Sosyolojik Açıdan Suç .................................................................................................................. 271 Suçların Sınıflandırılması ............................................................................................................ 272 Suç ve Sapma İlişkisi .................................................................................................................... 272 Suçun Nedenleri ............................................................................................................................. 272 Suçun Sonuçları/Etkileri ..............................................................................................................274 Sapma ve Suçun Kuramsal Olarak Açıklanması ................................................................ 275 Sapma ve Suç Kuramları ............................................................................................................. 275 Sosyolojik Sapma ve Suç Kuramları....................................................................................... 276 Yapısal-İşlevselci Kuramlar .................................................................................................277 Gerilim Kuramı.......................................................................................................................... 278 Çatışma Kuramları ................................................................................................................. 280 Etkileşimci Kuramlar ..............................................................................................................281 Etiketleme Kuramı ..................................................................................................................282 Sosyal Öğrenme Kuramları .................................................................................................283 Feminist Kriminoloji ...............................................................................................................285 Postmodern Kriminoloji ...............................................................................................................286 xiv Sosyal Denetim/Kontrol Nedir?............................................................................................... 287 Sosyalleşme Kültür ve Sosyal Denetim ...............................................................................288 Sosyal Denetim Türleri.................................................................................................................289 On Altıncı Bölüm MODERNİTE-MODERNİZM-MODERNLEŞME ...................................................................291 Modernite ...........................................................................................................................................291 Modernizm ..........................................................................................................................................291 Modernleşme ....................................................................................................................................291 Modernitenin Kökenleri ................................................................................................................292 Rönesans ...................................................................................................................................292 Reformasyon ............................................................................................................................293 Aydınlanma ...............................................................................................................................293 Modernitenin Temel Özellikleri .................................................................................................294 Bireycilik ....................................................................................................................................294 Sekülerleşme ............................................................................................................................295 Akılcılık ......................................................................................................................................296 Moderniteyi Üreten Devrimler ve İnkılaplar .........................................................................296 Fransız İhtilali ...........................................................................................................................296 Sanayi İnkılabı.......................................................................................................................... 297 Sosyoloji Teorilerinde Modern Öncesi ve Modern Toplum ............................................298 Gelişme ve Modernleşme ............................................................................................................299 On Yedinci Bölüm TOPLUM VE SİYASET ............................................................................................................. 301 Siyaset Birlikte Yaşama Sanatı ................................................................................................ 301 Siyaset nedir? ............................................................................................................................... 303 Siyasetin Temel Kavramları- İktidar, Otorite, Meşruiyet, Egemenlik- ...................... 305 Devlet Nedir? .................................................................................................................................. 308 Liberal Devlet ........................................................................................................................... 310 Marksist Devlet..........................................................................................................................311 Siyasal Hayatın Enstrümanları..................................................................................................313 Siyasal Parti Nedir? .......................................................................................................................315 Kadro Partileri ...........................................................................................................................316 Kitle Partileri..............................................................................................................................316 Parti Sistemleri.................................................................................................................................316 Siyasetin Yeni Arenaları: Sosyal Medya ................................................................................318 xv On Sekizinci Bölüm TOPLUM VE DİN .......................................................................................................................323 Dinin Tanımlanması ....................................................................................................................... 324 Sosyoloji Açısından Din ............................................................................................................... 327 Durkheim ve İşlevselcilik ....................................................................................................328 Weber ve Toplumsal Değişme .......................................................................................... 330 Marks ve Eşitsizlik ..................................................................................................................331 Dinin Fonksiyonları ........................................................................................................................332 Laiklik Sekülerleşme ve Din .......................................................................................................336 Yeni Dinî Hareketler .......................................................................................................................339 On Dokuzuncu Bölüm AİLE .............................................................................................................................................343 Aile Sosyolojisi................................................................................................................................345 Aileye Dair Kuramsal Yaklaşımlar ............................................................................................ 347 Yapısal İşlevselci Kuram ...................................................................................................... 347 Çatışmacı Kuram .....................................................................................................................349 Sembolik Etkileşimci Kuram ............................................................................................. 350 Feminist Kuram ........................................................................................................................351 Sistem Kuramı ..........................................................................................................................353 Aile Türleri .........................................................................................................................................355 Geniş Aile ...................................................................................................................................355 Çekirdek Aile............................................................................................................................. 357 Otoriteye Göre Aile Türleri ..................................................................................................359 Evlilik Türleri .................................................................................................................................... 360 Aileye Dair Yeni Biçimler .............................................................................................................362 Tek Ebeveynli Aileler .............................................................................................................362 Birlikte Yaşama ........................................................................................................................363 Eşcinsel Evlilikler ....................................................................................................................364 Aileye İlişkin Güncel Bir Tartışma: Aile İçi Şiddet .............................................................364 Yirminci Bölüm TOPLUM VE EĞİTİM ................................................................................................................ 367 Toplumsal Bir Kurum Olarak Eğitim ........................................................................................ 367 Eğitimin İşlevleri ve Diğer Kurumlarla İlişkisi .....................................................................369 Eğitim ve Toplumsal Tabakalaşma (Eğitim, Statü, Toplumsal Konumun Yeniden Üretimi) .................................................... 372 Eğitimin İtibar Kaybı ve Hayat Boyu Öğrenme .................................................................. 374 Dijital Eğitim ......................................................................................................................................377 Eğitime İlişkin Sosyolojik Kuramlar ........................................................................................ 378 xvi Yirmi Birinci Bölüm TOPLUMSAL CİNSİYET .......................................................................................................... 381 Cinsiyet ve Toplumsal Cinsiyet ...............................................................................................383 Toplumsal Cinsiyet Rolleri..........................................................................................................385 Toplumsal Cinsiyet ve Feminizm ............................................................................................. 387 Liberal Feminizm.................................................................................................................... 389 Marxist ve Sosyalist Feminizm ........................................................................................ 390 Radikal Feminizm....................................................................................................................392 Toplumsal Cinsiyet ve Kurumlar ..............................................................................................394 Toplumsal Cinsiyet ve Aile ................................................................................................394 Toplumsal Cinsiyet ve Eğitim ............................................................................................395 Toplumsal Cinsiyet ve Ekonomi........................................................................................ 397 Toplumsal Cinsiyet ve Siyaset .........................................................................................399 Toplumsal Cinsiyet ve Medya ..........................................................................................402 Yirmi İkinci Bölüm SAĞLIK VE HALK SAĞLIĞI................................................................................................... 405 Sağlık, Hastalık ve Toplum ......................................................................................................... 405 Sağlığa Sosyolojik Açıdan Bakmak: Sağlık Sosyolojisi................................................. 408 Sağlık ve Hastalık-Sosyolojik Yaklaşımlar ............................................................................412 Halk Sağlığı ........................................................................................................................................415 Küresel Halk Sağlığı Sorunları ...................................................................................................416 Yirmi Üçüncü Bölüm ÇALIŞMA HAYATI ÜRETİM VE TÜKETİM ...........................................................................423 Sosyoloji ve Çalışma.....................................................................................................................423 İş ve İşin Mesleğe Dönüşümü.................................................................................................... 424 Fordizmden Toyotizme Üretimin Seyri ve Çalışma Hayatının Merkezîleşmesi .....425 Çalışma İlişkileri, Tüketim ve Gündelik Hayat.....................................................................428 Teknolojinin Çalışma Hayatına Etkileri .................................................................................432 Tüketimin Değişen Yapısı: e-Tüketim ......................................................................................434 Günümüz Çalışma Hayatında Aranan İnsanın Sosyal Tipleştirilmesi ......................434 Yirmi Dördüncü Bölüm ...................................................................................................................... 437 TOPLUMSAL DEĞİŞME VE KÜRESELLEŞME...................................................................................................................... 437 Toplumsal Değişmede Etkili Olan Faktörler ........................................................................438 Toplumsal Değişme ve Modern Öncesi Toplumlar............................................................439 Avcı-Toplayıcı Toplumlar ......................................................................................................439 xvii Göçebe ve Tarım Toplumları ...............................................................................................440 Modern Toplumlar...................................................................................................................442 Modernleşme Sonrası Dünya ....................................................................................................444 Küreselleşme....................................................................................................................................445 Küreselleşme İle İlgili Yaklaşımlar ...........................................................................................446 1-Aşırı Küreselleşmeciler .....................................................................................................446 2-Kuşkucular ............................................................................................................................446 3-Dönüşümcüler ..................................................................................................................... 447 Küreselleşmeyi Ortaya Çıkaran Etkenler ............................................................................. 447 Küreselleşen Ekonomi ve Krizler ..............................................................................................449 Küreselleşme ve Teknoloji ......................................................................................................... 450 Küreselleşmenin Toplumsal Etkileri ........................................................................................451 Tüketim Kültürü ve Sanal İlişkiler ............................................................................................453 Küresel Terör ....................................................................................................................................454 Küresel Göç ve Göçmenler .........................................................................................................455 Küreselleşen Sosyal Hareketler ...............................................................................................455 Hastalıkların Küreselleşmesi .....................................................................................................456 Yirmi Beşinci Bölüm TÜRKİYE’DE SOSYOLOJİNİN GELİŞİMİ ........................................................................... 459 Türkiye’de Sosyolojiden Türk Sosyolojisine Dair Bir Okuma .......................................459 Türkiye’ye Sosyolojinin Gelişi (1900-1980) ........................................................................ 460 1980-2000 Yılları Arası Türk Sosyolojisi ...............................................................................474 2000’li Yıllardan Günümüze Türkiye’de Sosyoloji .............................................................481 BÖLÜM KAYNAKÇALARI ...................................................................................................... 485 xviii Yirmi Beşinci Bölüm TÜRKİYE’DE SOSYOLOJİNİN GELİŞİMİ Türkiye’de Sosyolojiden Türk Sosyolojisine Dair Bir Okuma Sosyolojinin bir bilim olarak ortaya çıkışından itibaren yaklaşık iki yüzyıldan fazla bir süre geçmesine rağmen güncel hayata dair olanın sistematik analizini ortaya koyan bir bilim olduğu için aslında sosyoloji hiçbir zaman eskimemiştir. Sadece dönemlere ayrılan ve klasik ile çağdaş olarak isimlendirilen sosyolojiye bir de postmodern döneme ait söylem ve analiz türleri dâhil olmuş ve değişen çağ ile birlikte sadece sosyolojinin analiz ettiği konular farklılaşmıştır. Sosyolojinin konulara bakışı özellikle dönem ve düşünürlere göre farklılık göstermiş ve bu farklılıklar sosyolojik yöntemlerin önemli bir diyalektik süreç ile birlikte ilerlemesini zorunlu kılmıştır. Aslında sosyolojiye dair bu farklılıklar bir anlamda sosyolojik düşüncenin gelişmesine de katkıda bulunmuş ve sosyolojinin özellikle zaman ve mekâna göre farklılaşmasını sağlamıştır. Farklılaşan sosyolojik düşünüş biçimleri çeşitli sosyolojik akımlar doğurmuş ve sosyolojinin sahip olduğu entelektüel gelişiminin genişlemesine de katkıda bulunmuştur. Sosyolojide mevcut farklılıklar birbirine benzemeyen toplum türleri üzerinde araştırmalar yapılmasını ve böylelikle farklı sosyolojik akımlar ile birlikte farklı toplumları tanıma şansını da ortaya koymuştur. Bu anlamda sosyoloji birden çok alanda çeşitli gelişmeleri beraberinde getirmiş ve sosyolojinin sahip olduğu bu farklılıklar sosyolojinin bir bilim olarak güçlenmesini de sağlamıştır. Klasik sosyologların yaklaşımları ile birlikte özellikle İkinci Dünya Savaşı'ndan sonra değişen yaşam koşulları sosyolojinin de konularını değiştirmiş ve modernleşen toplumsal nitelikler ile birlikte sosyoloji de vitrinini yenileşmiştir. Özellikle Marx, Weber, Durkheim ve Comte ile birlikte kendisini kuramsal ve kavramsal açıdan var eden sosyolojinin modern yaşam serüveni sonrası Bourdieu, Mills, Giddens, Dahrendorf gibi isimlerle birlikte yeni bir hüviyete kavuşmuş ve daha çok 1980’lerden sonra postmodernizmin etkisine dâhil olmuştur. Her ne kadar postmodernizm kendisini 1960’lı yıllarda göstermiş olsa dahi özellikle Berlin Duvarı’nın yıkılması, SSCB’nin dağılması ve İran İslam Cumhuriyeti’nin kurulması ile birlikte postmodernizm adını daha fazla duyurmuş ve kendisini toplumsal değişme ve gelişmelerden uzak tutamamıştır. Elbette dünyadaki gelişmelerle birlikte sosyolojinin Türkiye’deki gelişmesi benzer süreçlerden geçmiş la- 459 Bölüm Kaynakçaları YİRMİ BEŞİNCİ BÖLÜM (TÜRKİYE’DE SOSYOLOJİ) KAYNAKÇASI Akgül, M. (2002) Türkiye’de Din ve Değişim: Bir Erol Güngör Çözümlemesi, Ötüken Yayınları, İstanbul. Akpolat, Y. (2016) “Türk Sosyolojisi Üzerine Kısa Bir Bakış”, Sosyoloji Konferansları, No: 53,ss, 3-27. Akşit, B. (1967) Türkiye’de Azgelişmiş Kapitalizm ve Köylere Girişi, ODTÜ Öğrenci Birliği Yayınları, Ankara. Akşit, B. (1986) “Türkiye’de Sosyoloji Araştırmaları: Bölmelenmişlikten Farklılaşma ve Çeşitlenmeye”, Sevil Atauz, (Der), Türkiye’de Sosyal Bilim Araştırmalarının Gelişimi, Ankara, Türk Sosyal Bilimler Derneği, ss, 195-232. Alver, K. (2013) Mahalle: Mahallenin Toplumsal ve Mekânsal Portresi, Hece Yayınları. İstanbul. Alver, K. (2012) Sosyoloji Okumaları Klavuzu, Hece Yayınları. İstanbul. Alver, K. (2017a) Kent Sosyolojisi, Çizgi Yayınları. Konya. Alver, K. (2017) Taşra Halleri, Çizgi Yayınları, Konya. Alver, K. (2019) Edebiyat Sosyolojisi İncelemeleri, İz Yayıncılık, İstanbul. Alver, K.- Doğan, N. (2018) Kültür Sosyolojisi, Çizgi Yayınları, Konya. Aktay, Y. (1999) Türk Dininin Sosyolojik İmkânı, İletişim Yayınları. İstanbul. Aktay, Y. (2010) Tarih Sosyolojisi Denemeleri, Açılım Kitap, İstanbul. Aktay, Y. (2013) Türk Sosyoloji Tarihine Eleştirel Bir Katkı, Küre Yayınları. İstanbul. Aktay, Y. (2015) Küreselleşme Çokkültürlülük Sahicilik, Tezkire Yayınları, Ankara. Aktay, Y. (2015a) Postmodern Kavşakta Din ve Sivil Toplum, Tezkire Yayınları. Ankara. Aktay, Y. (2015b) Karizma Zamanları, Tezkire Yayınları. Ankara. Aktay, Y. –Topçuoğlu, A. (2017) Postmodernizm ve İslam, Vadi Yayınları, İstanbul. Altun, F. (20004) “Niyazi Berkes ve Eserleri Hakkında”, Türkiye Araştırmaları ve Literatür Dergisi,(Türk Siyaset Tarihi: Tanzimat’tan Günümüze), Bahar, Cilt: II, Sayı: 1, ss, 439-474. Aydın, M. (2011) Kurumlar Sosyolojisi, Kadim Yayınları. İstanbul. Aydın, M. (2013) Bilgi Sosyolojisi, Açılım Yayınları, İstanbul. Aydın, M. (2014) Aile Sosyolojisi Yazıları, Açılım Yayınları. İstanbul. Aydın, M. (2015) Değişim Sosyolojisi, Açılım Yayınları. İstanbul. Azman, A. (2006) “Mübeccel Kıray’da Toplumsal Değişme Anlayışı ve Kentin Mekânsal YerleşimDüzeni”, Sosyoloji ve Coğrafya, (Yay. Haz. Ertan Eğribel ve Ufuk Özcan), ss, 803-815, İstanbul. Bal, H. (2008) “Cahit Tanyol’u Anlamaya Çalışmak”, Toplum ve Demokrasi, 2 (3), Mayıs-Ağustos, ss, 131–146. Başak, S. (2005) “Türk Sosyolojisinde Yapı Araştırmaları”, Bilig, Sayı: 32, ss, 33-63. Burcu, E. (2008) “Cavit Orhan Tütengil: 1921-1979”, Türkiye’de Sosyoloji II, (Der: M. ÇağatayÖzdemir), ss, 13-48, Phoenix Yayınları, Ankara. Can, İ. (2016) “Erol Güngör’ün İslam’a Dair Sosyolojik Mülahazaları”, Selçuk Ün. Sos. Bil. Ens. Der., Sayı: 36, ss, 20-30. Durdu, M. B. (2003) “Osmanlı Devletinde Jön Türk Hareketinin Başlaması ve Etkileri”, Ankara Üniversitesi Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, Sayı: 14, ss, 291-318. Ergun, D. (1985) “Türkiye’de Cumhuriyet Dönemi’nde Sosyoloji ve Gelişmesi”, Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi, C.8, ss, 2160-2163. 517 Dünden Bugüne SOSYOLOJİ Fildiş, B. (2018). “Yerli Sosyolojide ScienceSociale Etkisi: Türk Sosyoloji Cemiyeti’nin 1957 İlmi Kongresi”, SDÜ Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı: 45, ss, 148-165. Gökçe, B. (1976) Gecekondu Gençliği, Ayyıldız Maatbaası, Ankara. Gökçe, B. (2000) “Türkiye’de Sosyolojinin Gelişimi ve Örgütlenme Süreci”, Sosyoloji AraştırmalarıDergisi, Sayı: 1-2, ss, 74-82. Göle, N. (1998). “Batı-Dışı Modernlik Üzerine Bir İlk Desen”, Doğu Batı (iç.), ss, 55-62, Sayı: 2, Doğu Batı Yayınları, Ankara. Göle, N. (2002) Melez Desenler: İslam ve Modernlik Üzerine, Metis Yayınları, İstanbul. Göle, N. (2003) Nilüfer Göle İle Toplumun Merkezine Yolculuk, Ufuk Kitapları, İstanbul. Göle, N. (2004) “Genç Sosyologlarla Mahrem Bir Söyleşi”, 21. Yüzyılın Eşiğinde Sosyoloji Konuşmaları, ss, 43-80, Timaş Yayınları. İstanbul. Göle, N. (2004a) Modern Mahrem: Medeniyet ve Örtünme, Metis Yayınları, İstanbul. Göle, N. (2004b) Mühendisler ve İdeoloji: Öncü Devrimcilerden Yenilikçi Seçkinlere, Metis Yayınları, İstanbul. Güngör, E. (2007) Türk Kültürü ve Milliyetçilik, Ötüken Yayınları, İstanbul. Güngör Ergan, N. (2008) “Ziyaeddin Fahri Fındıkoğlu 1901-1974”, Ç. Özdemir (Der.), Türkiye’de Sosyoloji (İsimler ve Eserler I): Phoenix, İstanbul. İlyasoğlu, A. (1985) “Türkiye’de Sosyolojinin Gelişmesi ve Sosyoloji Araştırmaları”, Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi, Cilt: 8, ss, 2164-2174. Kaçmazoğlu, B. (2013) “Ziya Gökalp ve Prens Sabahattin”. Ç. Özdemir (Der.), Türk Sosyologları, Anadolu Üniversitesi Yayınları: Eskişehir. Kayalı, K. (2003) Türk Düşünce Dünyasında Yol İzleri, İletişim Yayınları. İstanbul. Kayalı, K. (2005) Düşüncenin Coğrafyası I, Deniz Kitabevi, Ankara. Kayalı, K. (2006) Yönetmenler Çerçevesinde Türk Sineması, Deniz Kitabevi, Ankara. Kıray, M. B. (1964) Ereğli; Ağır Sanayiden Önce Bir Sahil Kasabası, Ankara: DPT Yayınları. Kongar, E. (1985) Toplumsal Değişme Kuramları ve Türkiye Gerçeği, Remzi Kitabevi, İstanbul. Mardin, Ş. (1991a)Türk Modernleşmesi – Makaleler 4, İletişim Yayınları. İstanbul. Mardin, Ş. (1991b)Türkiye’de Din ve Siyaset – Makaleler 3, İletişim Yayınları. İstanbul. Mardin, Ş. (1992)Din ve İdeoloji, İletişim Yayınları. İstanbul. Meriç, C.(1995)Bu Ülke, İletişim Yayınları. İstanbul. Meriç, C.(1998)Jurnal, Cilt 2, İletişim Yayınları. İstanbul. Meriç, C. (2003)Umrandan Uygarlığa, İletişim Yayınları. İstanbul. Meriç, C. (2004)Sosyoloji Notları ve Konferanslar, İletişim Yayınları. İstanbul. Okumuş, E. (2018)“Şerif Mardin’de İslam Din Sosyolojisi –Bir Giriş Denemesi”,Adam Akademi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(2), ss, 145-174. Özcan, M. (2008) “Yusuf Akçura 1876-1935.”, Ç. Özdemir (Der.), Türkiye’de Sosyoloji (İsimler ve Eserler I): ss, 221-232, Phoenix, İstanbul. Sağlam, S. (2008) “Ziya Gökalp 1876-1924”. Ç. Özdemir (Der.), Türkiye’de Sosyoloji(İsimler ve Eserler I): ss, 161-219, Phoenix, İstanbul. Sayar, A. G. (1998)Bir İktisatçının Entellektüel Portresi: Sabri F. Ülgener, Eren Yayıncılık, İstanbul. Sencer, M. (1967) “Bir Sosyal Sınıf Kriteri Olarak Yerleşme Kesimi ve Konut”, İstanbul Üniversitesi Sosyoloji Dergisi, Cilt:2, Sayı: 21-22, ss, 199-212. 518 Bölüm Kaynakçaları Sezer, B. (2011) Toplum Farklılaşmaları ve Din Olayı, Kitabevi Yayınları, İstanbul. Sezer, B. (2011a)Asya Tarihinde Su Boyu Ovaları ve Bozkır Uygarlıkları, Kitabevi Yayınları, İstanbul. Tokuroğlu, B. (2008) “Nilgün Çelebi”, Ç. Özdemir (Der.), Türkiye’de Sosyoloji (İsimler ve Eserler II): ss, 819-840, Phoenix, İstanbul. Topçu, N. (1997) Ahlâk Nizamı, Dergâh Yayınları, İstanbul. Topçu, N. (1983) Sosyoloji, İnkılap ve Aka Kitabevleri, İstanbul. Tuna, K. (1987) Şehirlerin Ortaya Çıkışı ve Yaygınlaşması Üzerine Bir Deneme, Edebiyat Fakültesi Yayınları, İstanbul. Tuna, K. (1991) “Bilgi, Toplum ve İthal Bilgi Üzerine”, İstanbul Üniversitesi Sosyoloji Dergisi, 3(2), ss,87-114. Tuna, K. (2009) “Şehrin Serüveni”, Hece, Sayı: 150-152, Haziran-Ağustos. Tuna, K. (2013) Yeniden Sosyoloji, İz Yayınları. İstanbul. Turhan, M. (2015) Garplılaşmanın Neresindeyiz?, Altınordu Yayınları, Ankara. URL-1: https://slidetodoc.com/sosyolojnn-trkyedek-tarhsel-gelm-emine-glden-mersinligil-hatice/ URL-2: https://m.bianet.org/bianet/yasam/183464-dtcf-den-70-yil-once-ihrac-edildiler-tarihe-itibarsiz-olarak-gecen-onlari-atanlar-oldu URL-3: https://www.biyografya.com/biyografi/736 ve https://www.imarhaber.com/ibrahim-yasa/ URL-4: https://sosyoloji-edebiyat.istanbul.edu.tr/tr/content/hakkinda/bolum-tarihinden-isimler ve https://qha. com.tr/haberler/prof-dr-erol-gungor-un-vefatinin-38-inci-yil-donumu/318080/. Ayrıca bkz: https://kidega.com/ yazar/serif- mardin-161624/ URL-5:https://www.indyturk.com/node/209126/t%C3%BCrkiyeden-sesler/isyan-ve-ahlak-a%C5%9Fk%C4%B1, bkz: https://www.fikrikadim.com/2020/06/13/cemil-meric-kimdir/, bkz: https://www.dailysabah.com/arts/portrait/ sabri-ulgener-weberian-sociologist-and-economist. URL-6:https://www.tohumdergisi.com/2018/11/05/soz-meclisi-prof-korkut-tuna/,bkz:https:// twitter.com/ mba hattinaksit, bkz: https://berkleycenter.georgetown.edu/people/nilufer-gole. URL-7: https://www.memleket.com.tr/cozum-sureci-en-onemli-politik-adim-183615h.htm, bkz: https://www. yenisafak.com/yazarlar/yasin-aktay, bkz: https://1000kitap.com/yazar/ Koksal-Alver/alintilari Zorlu, A. (2008) “Kurtuluş Kayalı, Ç. Özdemir (Der.), Türkiye’de Sosyoloji(İsimler ve Eserler II): ss, 787-817, Phoenix, İstanbul. 519