Turkish Sociology

ÖZ
Sosyal bilimcilerin karşılaştırmalı incelemesi, ilgili kişilerin kendisi ve eserleri hakkında bilgi verdiği kadar temsil ettikleri düşüncelerin ve akımların değerlendirilmesini de sağlar. Bu kapsamda Cahit Tanyol (1914- …) ile Şerif Mardin (1927-2017) arasında yapılacak karşılaştırma bu yönde derinlikli bir bakış sağlar. Cumhuriyet dönemi sosyal bilim ve sosyoloji çalışmalarının bu iki öncü ismi, 1950’li yıllardan itibaren çalışmaları, faaliyetleri ve eserleri ile kendilerini Türkiye’deki sosyal bilim alanlarında göstermişlerdir. Çalışmamız, bu iki sosyal bilimcinin/sosyoloğun üzerinden Türkiye’deki sosyal bilim eğitimini, akademik yapıları, sosyal bilim akımlarını, eserlerinin teorik arka planlarını, özelliklerini, üretim dönemlerini ve metodolojilerini ortaya koyar, çalışma alanları üzerinden karşılaştırmalı düşünme imkânı sağlar.
Anahtar Kelimeler: Cahit Tanyol, Şerif Mardin, Sosyoloji Akımları, İstanbul Sosyolojisi, Yorum Sosyolojisi, Sosyoloji Tarihi, Karşılaştırmalı Sosyoloji.

ABSTRACT
A comparative study of social scientists also provides an assessment of the thoughts and trends they represent as much as they give information about themselves and their works. In this context, the comparison between Cahit Tanyol (1914- ...) and Şerif Mardin (1927-2017) provides an in-depth look at this comparison. The names of the two leading Republican era of social science and sociology, studies beginning in the 1950s, showed themselves in activities and social sciences in Turkey with his work. Our study of these two social scientists of / sociologist out of the social science education in Turkey, academic structure, social science streams, the theoretical background of the artifacts, features, revealed the production period and methodologies, provides comparative thinking about the opportunity through the work area.
Keywords: Cahit Tanyol, Şerif Mardin, Sociological Schools, Istanbul Sociology, Commentary Sociology, History of Sociology, Comparative Sociology.

The Relatedness Between Turkish Sociology and American
Sociology and the Evolution of its Aspects

In our study, we examined the relatedness between Turkish sociology and American sociology and the evolution of its aspects. In face of the fact that there are many related studies, we chose to set off because of the need to re-examine and re-evaluate the matter on the basis of our sociological accumulation. The already existing studies present an antropological framework rather than a sociological point of view and indepth analysis in terms of such a view. Herein, the matter of relatedness between our sociological thinking and American sociology can be considered as to contribute to the comprehension of the relatedness between Turkish sociology and the Western sociology in general. Besides re-observing the originality of the accumulation of
Turkish sociology, we have also aimed to show that the various sociologies in the  West could be comprehended only on that base.
In the first part of the three-part thesis, the transfer of sociology as science from the Continental Europe to Turkey and to the USA and its institutionalization process have been studied and the beginnings of the initial relations, the course of the evolutions and the first turning points have been examined.
In the second part of the thesis, the new course of relatedness between Turkish sociology and American sociology which was almost re-established after the II. World War has been studied and the evolvements in the process which led up to the foundation of Turkish Social Sciences Association as the most substantial result of it have been examined.
In the third part, the developments regarding the relatedness between Turkish Sociology and American Sociology starting from the establishment of the Turkish Social Sciences Association to the publishing of Open the Social Sciences which is a a manifest of new sociology and social sciences have been examined.
In this thesis, it has been concluded that the relatedness between Turkish Sociology and American Sociology did not take place in a limited period as typically suggested and that, on the contrary, it has been continual right from the beginning and within that continuity there have been specific splits and thresholds.

ÖZET
Anadolu coğrafyası, binlerce yıldır din ile iç içe bir yaşamın var olduğu bir bölgedir. Tarihi 12 bin yıl öncesine dayanan Şanlıurfa’daki Göbeklitepe ibadet alanı, bu topraklardaki Tanrı inancının, dinin ve dini yaşamın kökenlerini bilinenden binlerce yıl geriye çekmiştir. Selçuklu ve Osmanlı devletlerinin devamı olarak 1923 yılında kurulan Türkiye Cumhuriyeti, Halifeliği tamamen kaldırdı veya bir görüşe göre Halifeliği Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin (TBMM) varlığına mündemiç hale getirdi, ancak nihayetinde dinî hukuk normlarını, yani İslâm şeriatını güncel mevzuatın dışına çıkartan adımlar attı, seküler bir Anayasa oluşturdu. 1937 yılında Anayasa maddesi haline gelen “Laiklik” ilkesi, devletin temel özelliklerinden bir tanesi oldu.
Din ve sekülarizm -Türkiye’de uygulanan haliyle laiklik/laikleştirme- birlikte düşünülmesi gereken konulardır. Din ve devlet işlerinin hukuki ve yapısal olarak ayrılması esasına dayanan laiklik ilkesi ile dinin toplumsal ve siyasal hayattan çekileceği, vicdanlarda kalacağı ve kamusal yaşamda etkili olmayacağı düşünülmüştür. Ancak bu gerçekleşmemiş, 1950’de yönetimi seçimle devralan Demokrat Parti iktidarı ile birlikte, toplumdaki dinî değerler ve yaklaşımlar siyasal yaşamı etkilemeye başlamış, toplumsal hayatta din yeniden öne çıkmıştır.
Osmanlı Devleti döneminde devlet yönetiminde laikleşme adımları ve toplumda ise sekülerleşme sürecinin emareleri yaşanır. Bu süreç, Cumhuriyet döneminde laiklik ilkesine bağlı olarak sekülerleştirme olarak tezahür etmiştir. Böylece, yüz yılı aşkın süredir devam eden Osmanlı-Türk modernleşmesi başka bir evreye geçmiştir. Cumhuriyet’in kurucu iradesi ve resmi-merkez ideoloji tarafından yürütülen laiklik ilkesi modernizasyon projesi olarak uygulanmıştır. Bu sebeple, devlet yapısını değiştiren laiklik siyasi-hukukî, toplumun seküler yönde değişimini ifade eden sekülerleşme ise sosyolojik bir kavramdır. 2010’lu yıllara değin Türkiye’de yaşanan süreç, temelde baskıya, zora ve hukuki cezalandırmaya dayalı laiklik uygulamasının, tepeden inmeci bir anlayışla siyasi-sosyal bir proje olarak uygulanmasıdır. Elbette, bu yıllarda sekülerleşme olur, ancak bu süreç laiklik baskısı altında yaşanır.
Önce laikliğin meşrulaştırılması, devamında dinin laik ve demokratik düzende var olması, nihai noktada ise dinî yaşamın ifade biçimlerinin, temsillerinin ve uygulamalarının hangi ölçülerde toplumsal yaşamda var olacağı, Cumhuriyet tarihi boyunca tartışılan konular olur. Sosyolog Cahit Tanyol (1914-…) ve Şerif Mardin (1927-2017), her ikisi de, bu konularda yoğun olarak çalışmış, din ve laiklik (sekülarizm) üzerine, temel, etkili, belirleyici ve ana akım yaklaşımlar oluşturan düşünceler ortaya koymuşlardır. Cahit Tanyol’un ve Şerif Mardin’in bu konudaki yaklaşımlarının karşılaştırmalı incelemesi, Cumhuriyet tarihine ve bugüne dair derinlikli bilgiler, geleceğe ilişkin de anlamlı bir perspektif sunar.
Anahtar Kelimeler: Din, İslâm, Sekülerleşme, Sekülarizm, Laiklik, Laikleştirme, Din Sosyolojisi, Cahit Tanyol, Şerif Mardin.

ABSTRACT
Anatolian geography, have a life intertwined with religion for thousands of years the region. The Göbeklitepe region in Şanlıurfa, which dates back 12 thousand years, has drawn the reflections of the belief of the god, religion and religious life for thousands of years. Republic of Turkey fully abolished the Caliphate or made Caliphate into the presence of The Grand National Assembly of Turkey (TBMM) according to another view; but in the end there had been took steps that go beyond religious norms and created a secular Constitution. The “laicisim” principle, which became the constitutional material in 1937, became one of the main features of the state.
Religion and secularism -that it has been applicated as laicisim in Turkey- are issues that need to be considered together. With the principle of laicism that is legal and structural separation of religion and state affairs, religion will move away from social and political life, will stay in conscience and had been thought that it will not be effective in public life. But this has not happened. After the Democratic Party came to power in 1950 with elections, religious values and approaches in society began to affect political life, and religion became more evident in social life.
During Ottoman Empire’s last century, the laicization process in the state administration and the secularization process in the society had been started. This process was manifested as secularization -that it has been done with power of state- in the Republican period depending on the principle of laicism. Thus, Ottoman-Turkish modernization, which has been going on for more than a century, has moved to another stage. The founding will of the Republic and official-central ideology applied the principle of laicisim as project of modernization. For this reason, the laicisim that changed the state structure is political-legal. And secularization is a sociological concept which expresses the change of society in secular direction. Until to the 2010s in Turkey, laicisim; under political-social pressuring, Jacobin official-central oppressive politic ideology implementations and with legal punishments, had been applied. Of course, in this time secularization has been continiued. But this process is happening under oppressive of laicism.
Justification of laicism at first, after religion become a legal part in order of laic and democratic, at last how religious life will be effect in communal living as expression, representation and application, has been discussed during the history of the Republic. The sociologist Cahit Tanyol (1914-…) and Şerif Mardin (1927-2017), both of whom worked extensively on these issues, put forward ideas on religion and laicisim (secularism) as fundamental, effective, determinative and mainstream expressions. A comparative study of Cahit Tanyol and Şerif Mardin’s approaches on this issue, gives the deep knowledge of the history of the Republic and present, also offer a meaningful perspective for the future.
Keywords: Religion, Islam, Secularization, Secularism, Laicism, Laicization, Sociology of Religion, Cahit Tanyol, Şerif Mardin.

For more, look up "Structured Abstract" title.

ÖZET
Osmanlı Devleti’nin çözülme sürecini, Kanuni Sultan Süleyman’ın vefatından başlatan yaklaşımlar vardır. Bu klasik bir yaklaşımdır, ancak tarihçiler ve sosyal bilimciler arasında taraftar bulmuştur. Bu anlayış Halil İnalcık gibi tarihçilerle değişir. Osmanlı Devleti, yıkılmadan evvel yavaş biçimde geri çekilme stratejisi izlemiş, toprak kaybına rağmen devletin varlığını yaklaşık 200 yıl daha sürdürebilmiştir. Bu 200 yılın son 70-80 yılında ise askeri gücündeki zayıflamaya rağmen, incelikli siyaseti ve bunu yürüten kadroları ile varlığını korumuştur. Bu küresel siyaset yapma gücü, Osmanlı Devleti’nin yıkılmasına engel olamamakla birlikte, burada elde edilen deneyimler çeşitli biçimlerde Türkiye Cumhuriyeti’ne aktarılır.
Osmanlı son dönemi, yoğun bir değişim ve aynı zamanda bu değişime direnç sürecidir. Bu yıllarda köklü reformlar, devletten bağımsız bir aydın sınıfının oluşumu, yeni toplumsal ve siyasi düzenlemeler, eğitim, hukuk, ekonomi, ordu, sağlık, ticaret, ulaşım, madencilik ve diğer tüm yaşam alanlarında derinlikli dönüşümler gerçekleşir. Bu değişim sürecinde; varlık, bilgi ve değer alanlarını belirleyen epistemoloji de dönüşür.
Çözülme dönemi, 1839 yılında başlayan Tanzimat süreci, dönemin kadroları ve Osmanlı’nın çöküş süreci, farklı ideolojiye sahip her Cumhuriyet aydının çalıştığı temel konulardandır. Tanzimat, günümüz toplum ve devlet yapısına aktardıkları ile temel öneme sahip bir dönemdir. Bu dönem anlaşılmadan Cumhuriyet’in anlaşılması mümkün değildir. Cahit Tanyol (1914- ...) ve Şerif Mardin (1927-2017), sosyal bilimci ve sosyolog kimlikleriyle bu dönem üzerinde çalışmışlar, eserler vermişlerdir. Onların çalışmalarının karşılaştırmalı bir incelemesi, hem Cumhuriyet döneminden geriye doğru oluşturulan tarihsel ve sosyolojik yaklaşımların ortaya konulması, hem de Türkiye’nin mevcut sorunları için daha etkili çözümler üretilmesi açısından katkı vericidir.
Anahtar Kelimeler: Osmanlı Devleti, Tanzimat, Meşrutiyet, Entelektüeller, Cahit Tanyol, Şerif Mardin.

ABSTRACT
There are approaches that initiate the decline of the Ottoman Empire from after the death of Suleiman the Magnificent. This is a classic approach, but has found supporters among historians and social scientists. This understanding has changed with historians such as Halil İnalcık. The Ottoman Empire followed a slow withdrawal strategy before it collapsed, despite the loss of land, the state has been able to maintain its existence for about 200 years. In spite of the weakening of the military power in the last 70-80 years of this 200 years, it has maintained its existence with its successful politics and its bureaucrats. This global policy making power, along with failing to prevent the decadence of the Ottoman Empire, the experience gained here has been transmitted to the Republic of Turkey.
The last period of the Ottoman Empire was an intense change and at the same time the process of resistance to change. In these years deep-rooted reforms, the formation of an independent intellectual class from the state, new social and political regulations, education, law, economy, army, health, trade, transportation, mining and all other living spaces are deeply transformed. During this process of change; the epistemology that determines the fields of existence, knowledge and value is also transformed.
Dissolution period, the Tanzimat process which started in 1839, the cadres of the Tanzimat period and the decadence/collapse of the Ottoman Empire were the main subjects that every Republican intellectual with different ideologies worked. Tanzimat is a period of fundamental importance with the transfer of the term’s qualifactions to present society and the state. It is not possible to understand the Republic without understanding this period. Cahit Tanyol (1914- ...) and Şerif Mardin (1927-2017) have worked on this period with the identities of social scientists and sociologists. A comparative analysis of their work, to reveal the historical and sociological approaches in which backwards Republic and is important for finding more effective solutions to Turkey’s current problems.
Keywords: Ottoman Empire, Reforms, Constitutionalism, Intellectuals, Cahit Tanyol, Şerif Mardin.

For more, look up "Structured Abstract" title.

ÖZ
Toplum, sosyolojinin ana konusudur. Söz konusu toplum, büyük göçlerden sonra bin yılı aşkın süredir yerleşik olan Anadolu toplumu olunca, devlet toplumdan toplum da devletten ayrı düşünülemez olur. Devletle bütünleşik düşünme olgusu, sivil toplum kavramı için de geçerlidir. İslâm kurallarının egemen olduğu Selçuklu ve devamındaki Osmanlı Devleti, 1800’lü yıllara değin bu toplumsal ve siyasi yapısını belirleyen hukuk anlayışını korumuştur. Askerî yenilgiler sonrasında Avrupa’dan çekilme süreci ile birlikte, bilimsel, askerî ve ekonomik alandaki gerileme süreçlerini engellemek isteyen Osmanlı Devleti, birey, aile ve toplum biçimlerini derinden etkileyecek Batılılaşma/Modernleşme programına yönelir. Türkiye’deki mevcut toplumsal ve siyasal yapıyı ve kültürel dokuyu bugün doğru anlayabilmek, bu süreçlerin Osmanlı’dan gelen özelliklerini, koşullarını ve aktarımlarını doğru anlamakla mümkündür. Cahit Tanyol (1914-…) ve Şerif Mardin (1927-2017), toplum, sivil toplum ve devlet konularında birçok makale kaleme almış, görüşlerini paylaşmış ve kimi zaman mevcut yaklaşımları devralmış, kimi zaman bunları geliştirmiş veya kimi zaman kendi yaklaşımlarını oluşturmuşlardır. İki sosyoloğun görüşlerinin karşılaştırılması Türkiye’deki devlet, toplum ve sivil toplum düşüncesi üzerine kapsamlı bilgiler verir. Bu bilgiler, gerek yakın coğrafyadaki gerekse uzak coğrafyadaki toplumlar ve devletler için karşılaştırma yapmaya imkân veren özellikler, koşullar ve değerler içerir. Cahit Tanyol’un ve Şerif Mardin’in yaklaşımları, bize daha sağlıklı, etkili, kalıcı ve güçlü bir toplum-devlet örgütlenmesi ve organizasyonu için özellikler, ilkeler ve uygulamalar üretmemizde kaynaklık edecektir. Bunun gerçekleşmesi, günümüzün yeni toplum ve devlet yapılanmalarını doğru tanımlayan, bunların geçmişle bağlantısını kurabilen ve yerelden evrensele güçlü bir toplum-devlet modeli örneği sunan düşünsel bir olanak sağlar.
Anahtar Kelimeler: Devlet Düşüncesi, Toplum Teorileri, Sivil Toplum, Yeni Toplum-Devlet Modeli, Cahit Tanyol, Şerif Mardin.

ABSTRACT
Society is the main subject of sociology. The society in question, when the Anatolian society settled for more than thousand years after great migrations, the state becomes unthinkable from society and society also becomes unthinkable from the state. The concept of integrated thinking with the state, also applies to the concept of civil society. The Seljuk state and the Ottoman state dominated by the rules of Islam, until 1800s, it has maintained its conception of law that determines its social and political structure. After the military defeats, with the withdrawal process from Europe, the Ottoman Empire, which wants to prevent the decline of the scientific, military and economic processes, moves towards the Westernization/Modernization program which will deeply affect the individual, family and community forms. Existing social and political structures and cultural fabric in Turkey today understand correctly, it is possible to understand the characteristics, conditions and transmission of these processes from the Ottoman Empire. Cahit Tanyol (1914- ...) and Şerif Mardin (1927-2017), wrote a number of articles on society, civil society and government, they shared their views and sometimes took over existing approaches, sometimes developed them or sometimes formed their own approaches. To compare the views of the two sociologist, it gives comprehensive information on the idea of community, civil society and state in Turkey. This information includes features, conditions and values that allow comparison for both communities and states in distant geography and the remote geography. The approaches of Cahit Tanyol and Şerif Mardin will be the source of our ability to produce features, principles and practices for a more healthy, effective, lasting and powerful society-state organization. The realization of this provides an intellectual opportunity that accurately identifies today’s new society and state structures, connects them with the past, and presents a strong example of a model of a community-state model from the local to the universal.
Keywords: State Thought, Theories of Society, Civil Society, New Community-State Model, Cahit Tanyol, Şerif Mardin.

АННОТАЦИЯ
Общество является основным предметом социологии. Рассматривая анатолийсское общество, которое было создано более тысячи лет после больших миграций, установливается, что государство и общество являются одним целым. Государство Сельджуков и Османское государство, где доминировали исламские правила, сохраняли свою концепцию прав, которая определяла его социальную и политическую структуру до 1800-х годов. После военных поражений и в процессе ухода из Европы, Османская империя на пути предотвращеия упадков в науке, военных и экономических сферах, начала двигатся в направлении вестернизации/ модернизации, которая глубоко повлияла на индивидуальные, семейные и социальные формы турецкого общества. Для того, чтобы правильно понимать существующую социальную, политическую структуру и културные слои Турции, нужно хорошо изучать подобное положение в Османском государстве, условия и особенности переходного периода. Джахит Танёль (1914-...) и Шериф Мардин (1927-2017) написали много статей о гражданском обществе и государстве, поделились своими взглядами по поводу государственного строения. Они, иногда соглашались с существующими подходами, иногда разрабатывали новые и сформировали свои собственные подходы. Сопоставление взглядов этих двух социологов, даёт полную информацию об идее сообщества, государственного строения и гражданского общества Турции. Подходы вышеуказанных социологов позволяют сравнивать гражданское общество и государственный строй государств как в ближнего, так и далёкого зарубежия. Они могут стать источником для наших способностей производить характеристику, сравнивать принципы и методы инспектирования для создания более здорового, эффективного, устойчивого и прочного общества и государства. Реализация этого, даёт интеллектуальную возможность для определения нового общества и государственной структуры, установления связи с прошлым и представляения сильной модели сообщества-государства от локалбного, до глобального. 
Ключевые слова: государственная мысль, общественные теории, ражданское общество, модель нового общества-государства, Джахит Таньол, Шериф Мардин.

Öz
Türkiye’de sosyolojinin üniversitedeki kurumsal varlığı 100 yılı, entelektüel hayattaki etkisi ise 150 yılı aşmıştır. Osmanlı Devleti döneminde, Darülfünun’da önce Ahmet Şuayp ile, devamında ise Ziya Gökalp’in “İlm-i İctimâî/İctimâiyyat” dersleri ile başlayan süreç, bugün Anadolu’ya yayılmış onlarca sosyoloji bölümü ile karşılık bulmuştur. Saint Simon (1760-1825), Auguste Comte (1798-1857), Karl Marx (1818-1883), Emile Durkheim (1858-1917) veya Max Weber (1864-1920) gibi dünyadaki ana akım sosyoloji temsilcileri Türkiye’deki sosyolojinin de ana akımlarında etkilidirler. Cahit Tanyol (1914- …), İstanbul Sosyoloji Geleneğini Ziya Gökalp-Hilmi Ziya Ülken çizgisi sonrasında Nurettin Şazi Kösemihal ile birlikte devam ettirir. Şerif Mardin (1927-2017) ise, Amerika Birleşik Devletleri’nin II. Dünya Savaşı sonrasında elde ettiği askerî, siyasî ve ekonomik güce dayalı dünya liderliği ile, 1950’lerde yaygınlaşmaya başlayan Amerikan Sosyolojisi’nin etkisini de içeren anlama ve açıklama yaklaşımını somutlaştıran Yorum Sosyolojisi’nin Türkiye’deki kurucu sosyoloğudur. Türkiye’deki bir diğer sosyoloji ana akımı gelenek ise Ankara Sosyoloji Geleneği’dir. Böylece, İstanbul, Ankara ve Yorum sosyolojileri Türkiye’deki üç ana akım sosyoloji anlayışını temsil eder. Cahit Tanyol ile Şerif Mardin’in sosyolojilerinin karşılaştırmalı incelemesi, sosyolojinin bu ana akımlarını ortaya koymak, bu akımların birbirleriyle ilişkilerini tartışmak, sosyolojinin güncel soruları ve sorunları için çözümler aramak, Batı sosyal bilimlerinden ve sosyolojisinden faydalanan, ancak bağımsız, özerk, yerel ve aynı zamanda bölgesel ve millî/ulusal özellikleri olan bir “yerli sosyoloji” imkânını yeniden düşünmek ve uygulamaya aktarabilmenin koşullarını araştırmak için değerli bir inceleme alanı sunar.
Anahtar Kelimeler: Türk Sosyolojisi, İstanbul Sosyolojisi, Yorum Sosyolojisi, Yerli Sosyoloji, Cahit Tanyol, Şerif Mardin.

Abstract
Sociology in Turkey institutional entity in university has been more than 100 years. The intellectual life effect of sociology has exceeded 150 years. During the Ottoman period, Sociology lessons in Darülfünun, it started first with Ahmet Şuayp’s lessons, than the process has continued with Ziya Gökalp’s “İlm-i İctimâi/İctimâiyyat” lessons in 1914. Today, there are dozens of sociology departments at Turkey. Saint Simon (1760-1825), Auguste Comte (1798-1857), Karl Marx (1818-1883), Emile Durkheim (1858-1917) or like Max Weber (1864-1920) mainstream sociology representatives in the World such as, they are also effective in sociology mainstreams in Turkey. Cahit Tanyol (1914- …) has been continued with the Nurettin Şazi Kösemihal after the Ziya Gökalp-Hilmi Ziya Ülken line in the tradition of İstanbul Sociology. Şerif Mardin (1927-2017) is the founder of Hermeneutic Sociology in Turkey. This sociology is embodying the understanding and explanation approach. It effected by American sociology which began to become widespread in the 1950s. 1950s is period of the world leadership based on the military, political and economic power of the United States after the Second World War. Another mainstream sociology tradition in Turkey is tradition of Ankara Sociology. İstanbul, Ankara and Hermeneutic Sociology in Turkey are three mainstream way of sociology. A comparative review of Cahit Tanyol and Şerif Mardin’s sociologies, debate this mainstreams sociologies, seek solutions for current questions and problems. This comparison give us features of mainstream sociologies in Turkey. This is also give research area that is give the conditions of thinking and practising “Native Sociology” that benefiting from Western social sciences and sociology. “Native Sociology” is independent, autonomous, local and also it has territorial and national qualifactions.
Keywords: Turkish Sociology, İstanbul Sociology, Hermeneutic Sociology, Native Sociology, Cahit Tanyol, Şerif Mardin.

АННОТАЦИЯ
Институциональное существование социологии в университетах Турции превышает 100 летнего, а его влияние на интеллектуальную жизнь -  150 летнего возраста. Период социологии начался уже в османской империи в Дарулфюнуне/Стамболский университет сперва с уроков по обществоведению Ахмета Шуайпа, а затем Зии Гокалп. По сей день с такими образовательными центрами встречаемся в Анатолии ввиде с десятками социологических факультетов. Сен-Симон (1760-1825), Август Конт (1798-1857), Карл Маркс (1818-1883), Эмиль Дюркгейм (1858-1917),  Макс Вебер (1864-1920) как представители известной всемирной социологии сильно подействовали на развитие турецкой социологии.  Джахит Танёл (1914-…) продолжил Стамбульскую социологическую традицию совместно с Нуреттином Кази Кёсемихалом по традициям Зия Гокалпа и Хилми Зия Юлкена. Шериф Мардин (1927-2017) Является основателеи интерпретационой социологии в Турции. На его подходы по  Воплощению понимания и объяснения повлеяла Американская социологиа, которая начала распростронятся с 50-х годов прошлого века. Известна, что США после второй мировой войны сильно развела свою военную, экономическую и политическую мощь. Еще одной социологической традицией в Турции считается т.н. Анкаринская традиция. Таким образом, Стамбулская, Анкаринская и социология интерпретации представляют три основных современных пониманий интерпретационная социологии являются три основных очага школы социологии в Турции. Сравнительный анализ социологии Джаахита Танёл и Шерифа Мардина дают возможность выявить основные направления социологии, обсудить отношения его течений, найти решения текущих вопросов и проблем социологии, но при этом использовать западные социальные науки и социологию. Однако, местная социология являются независимым, автономным со своим национальным характером. Социология коренных народов является дорогой почвой для исследований, чтобы переосмыслить возможность и изучить условия ее применения.
Кдючевые слова: турецкая социология, социология Стамбула, социология интерпретации, родная социология, Джахит Танёл, Шериф Мардин.

TÜRKİYE'DE SOSYOLOJİNİN DÜNÜ, BUGÜNÜ VE YARINI

Türkiye'nin önde gelen akademisyenleri sosyolojide yüz yıllık bilgi birikimini ve bugüne yansımalarını mercek altına alıyor.

Cahit Tanyol - Kemal Karpat - Orhan Türkdoğan
Fügen Berkay - Korkut Tuna - Ümit Meriç
Ali Ergur - Ali Yaşar Sarıbay - Ayşe Azman - Bedri Gencer
Bedri Mermutlu - Cevat Özyurt - Ergün Yıldırım - Ferhat Kentel
Gülsen Demir - Hasan Yavuzer - Kadir Canatan - Mehmet Karakaş
Nazmi Avcı - Nevin Güngör - Nilgün Çelebi - Nurgün Oktik
Ömer Aytaç- Recep Şentürk - Sami Şener - Süleyman Doğan
Ufuk Özcan - Beşir Ayvazoğlu - Coşkun Çakır - Necdet Subaşı
Nazif Gürdoğan - Mustafa Samastı - İhsan Karaman - Ahmet Cihan

"Türkiye, bölgesinde ve dünyada güçlü, bağımsız ve belirleyici bir devlet olarak bu coğrafyada varlığını devam ettirmek istiyorsa, öncelikli olarak kendi toplumsal yapısını, tarihini, kültür ve medeniyet birikimini bütün yönleriyle değerlendirebilmeli, bu özelliklerine hâkim olabilmeli, tarihsel, güncel ve gelecek perspektifine dayalı olarak elde ettiği bu bilgi ve düşünceleri teori ve pratiğe aktararak sosyal, ekonomik, kültürel, siyasî ve askerî politikalarını ve uygulamalarını doğru, etkili ve kalıcı biçimde oluşturabilmelidir.
Türkiye’de, evrensel sosyoloji/sosyal bilim habitusuna eklemlenen bir yerli/yerel sosyoloji/sosyal bilim inşa etme, geliştirme ve uygulama kapasitesinin özelliklerini, derinliğini ve becerilerini doğru belirlemek, kavramak ve yorumlamak, sosyolojik/sosyal bilimsel tespit, açıklama ve yaklaşımlarda daha isabetli, etkili ve güçlü bir düzeye ulaşmak; ülkenin varoluşunu belirleyen, sağlıklı bir toplum yapısını tahkim eden ve geleceğine anlamlı biçimde yön veren sosyoloji/sosyal bilim üretimi için vazgeçilemez bir ihtiyaç ve zorunluluktur."
Dr. Erkan ÇAV

Batı-dışı bilimin sosyoloji açısından bir imkânının Türkiye özgülünde tartışılmasında önde gelen isimlerden biri Baykan Sezer (1939-2002) olmuştur. Baykan Sezer, Batı sosyolojisinin son kertede Batı'nın çıkarlarına hizmet eden tek yönlü bakışını eleştirmiş ve buna karşı Türk sosyolojisinin kendi çerçevesini oluşturması gerektiğini savunmuştur. Doğu-Batı çatışması ekseninde bir bakışı benimseyen Sezer, Batı'nın kendi iç sorunlarıyla ilgili kavramlar ürettiğini belirterek bunları taklit etmenin yanlışlığına değinmiş ve özgün bir sosyoloji anlayışını ortaya koyma gayesiyle Türk sosyolojisi üzerinde durmuştur. Bu çalışma, Baykan Sezer'den hareketle Türk sosyolojisinin sosyolojik açıklama imkânlarını ve sınırlılıklarını ortaya koymayı amaçlamaktadır. Türk sosyolojisi ortaya çıkışı ve itirazları bakımından özgünlükler taşıyor olsa da son kertede yine Batı'nın entelektüel hegemonyasını kıramamış, eleştirel yaklaşsa da taklidin ötesine geçememiştir. Sonuç olarak Baykan Sezer'in Türk sosyoloji anlayışı 'eleştirel taklitçilik' diyebileceğimiz sınırlı bir muhtevaya sahip olmuştur.

Abstract

Baykan Sezer is (1939-2002) one of the foremost names in discussing the possibility of the non-western science in terms of sociology in Turkey's specific originality. Baykan Sezer criticises the western sociology's one-dimensinol view that, in the final analysis, serves the interests of the Western World and correspondingly holds on the view that Turkish sociology should create its own framework. Sezer, whose point of view occurs in the sense of the East-West conflict, states that West creates the concepts that related to their own interest and so, mentions the fallacy of imitative approach, and then points out the necessity of building Turkish sociology as an authentic, original way of understanding of his own society. This work is mainly aimed to show his exertion in building a native sociology and by these means, the possibilities and the limitations of Turkish sociology. In spite of the fact that Turkish sociology has some originalities because of its appearance and objections, in the final analysis, could not react to intellectual hegemony of western social sciences; despite its critical approach, it could not be something more than imitation. To sum up, Baykan Sezer's understanding of Turkish sociology could achieve a nature can be called 'critical imitation'.

"Ümit Meriç, 1992 yılında, kuruluşundan 78 yıl sonra İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyoloji Bölümü’nün ilk kadın profesörü olur. 1993-1996 yılları arasında, 1933 Üniversite Reformu sonrasında yeniden açılan Sosyoloji Bölümü’nün Hilmi Ziya Ülken (1944-1960), Nurettin Şazi Kösemihal (1960-1972), Cahit Tanyol (1972-1982) ve Baykan Sezer’den (1982-1993) sonraki beşinci Bölüm Başkanı olarak görev yapar. 1969 yılında başladığı akademik kariyerini, 30 yıl sonra, aldığı tesettür kararı sebebiyle 1999 yılında istifa ederek sonlandırır.
Batı Sosyolojisi ile Batı-merkezli olarak kurulan sosyoloji anlayışı, Ahmet Cevdet Paşa üzerine yaptığı doktora tezi ile Batı-dışı sosyoloji merkezli bakışa, bu bakış içinde Osmanlı-Türkiye merkezli bir odağa, bu odak içinde İslâm eksenli bir sosyoloji yaklaşımına yönelir. İstanbul Sosyoloji Geleneği içinde Yerli Sosyoloji olarak Türkiye Sosyolojisi’ni inşa eden isimlerden olan Ümit Meriç, sosyoloji anlayışını Ümmetoloji önerisi ile evrensel olarak tamamlar.
Ümit Meriç’in benimsediği, bağlandığı ve ardılı olduğu sosyoloji yaklaşımı için şu tespiti yapmak mümkündür: Türkiye’de sosyoloji bilimi; coğrafya, tarih ve din ile bunların birikimini günümüze taşıyan kadim düşünce geleneğinden bağımsız, kopuk ve ayrışık olarak tanımlanamaz, değerlendirilemez ve uygulanamaz." (Arka Kapak)

Dosyada; İçindekiler, Ön Söz, Giriş, Kaynaklar ve Dizin bölümlerinin tamamı, diğer bölümlerin ilk sayfaları vardır.

Öz Yüzyıllık tarihe sahip Türk sosyolojisi, dünyada kurulan ilk sosyoloji kürsülerinden biri olmasına rağmen yeterli düzeyde ses getirememiştir. Osmanlı İmparatorluğu'nun son döneminde tanıştığımız ve devletin içinde bulunduğu buhrandan kurtulmasına aracılık etmesi beklenen sosyoloji bilimi, yeni devletin kuruluşunda da önemli bir misyon yüklenmiştir. Özellikle Ziya Gökalp'in sosyolojik düşünceleri, Cumhuriyet'in sosyolojik temellerini oluşturmuştur. Türkiye'de Sosyoloji, bu denli önemli bir işlev görmesine rağmen, gerek toplumumuzun sorunlarına yeterli düzeyde cevap bulamamış olması gerekse de taklit ve aktarma yoluyla Batı sosyolojisine eklemlenme çabasından dolayı, özgün bir sosyoloji anlayışı ve geleneğini oluşturamamıştır. Bu durum ise sosyoloji çevrelerinde Türk sosyolojisinin kendine yeni çıkış yolları araması gerektiğine yönelik tartışmaların başlamasına neden olmuştur. Bu çalışmada Ziya Gökalp geleneğinden gelen ve genç yaşta kaybettiğimiz Erol Güngör'ün sosyolojik yaklaşımı ve bu yaklaşımın hem sosyolojimizin hem de toplumumuzun sorunlarını aşmada bir yöntem olarak kullanılabilirliği üzerinde durulacak, bu bağlamda Türk sosyolojisinin yeni çıkış yollarının imkanları da araştırılacaktır. Abstract Turkish Sociology, has a history of century, has not feel existence sufficiently despite being one of the first established sociology chairs in the world. Science of sociology that we met in the last period of the Ottoman Empire and ıt's expected that removal from the crisis in the state, has been installed on an important mission in the founding of the republic. Especially sociological ideas of Ziya Gokalp that Mustafa Kemal expressed as father of idea, created sociological basis of Republic. Sociology in Turkey, despite seeing so much of a key function could'nt create a unique understanding of sociology and tradition that should not find adequate answers to the problems of our society as well as due to articulation effort to the Western sociology by imitation and transfer. This situation is caused that has led to the start of the debate at sociology that Turkish sociology should seek new ways. In this study will be discussed that sociological approach of Erol Gungor who is from Ziya Gokalp tradition and died at a young age and functioning as a method of this approach that both problems of sociology and our society to overcome, in this context it will also be investigated the possibility of new ways of Turkish sociology.

Sosyoloji, Türkiye’de Batı’daki birçok ülkeyle eşzamanlı olarak kurumsallaşmış
ve alana ilişkin gelişmeler en başından itibaren yakından takip edilmiştir. Ancak bu
durum sadece bir izleme faaliyeti olarak kalmamış, Batı sosyolojisiyle kurulan yakın
ilişki ve katkılarla bir form kazanmıştır. Buna bağlı olarak bu süreçte, Batı sosyolojisinin önemli isimleri ve ekolleri ile kurulan ilişkinin boyutu, etki tartışmalarını da beraberinde getirmiştir. Ancak bu tartışmalar Türkiye’de genellikle sadece etki ya da ilham temelinde sürdürülmüş, böylece ekol ya da isimlerle kurulan ilişkinin özelliklerinin çok boyutlu bir biçimde kavranması pek mümkün olmamıştır. Bu makalede Cumhuriyetin erken döneminde Max Weber sosyolojisiyle kurulan ilişkinin nitelikleri tartışılacak ve bu ilişkinin kavranabilmesi için gerekli sosyolojik perspektif ortaya koyulacaktır.

Öz
Bu yazıda bir sosyolog olarak Hilmi Ziya Ülken’in kısa bir portresi yapılıyor. Yazı sosyolojinin bir meslek olarak kuruluşu için yaptığı çeşitli çalışmalara ve 1950’lerin ikinci yarısında yazdığı sosyoloji metinlerine özel bir vurgu yapıyor. Sosyolog Ülken’in çabalarının kurumsal, mesleki, disipliner ve entelektüel açılardan temel özellikleri değerlendiriliyor. Bu çerçevede Sosyolojinin Problemleri (1955) ve Dünyada ve Türkiye'de Sosyoloji Öğretim ve Araştırmaları (1956) başlıklı eserlerinde sosyolojiyi bir disiplin ve meslek olarak konumlandırma çabasının özgünlüğü ve öncülüğü vurgulanıyor. Ülken’in sosyolojiyi evrensel ve üretken bir zeminde yeniden yorumlama girişiminin, şimdiye dek üzerinde pek durulmamış temel mantığı sorgulanıyor. Ülken’in bir disiplin olarak sosyolojiyi tarif ettiği temel çerçeveyi özetleyerek yakınlaştığı yaklaşımlar betimleniyor. 1960’ta üniversiteden uzaklaştırılmasıyla bu girişim zayıflamış ve henüz tam bir ampirik öyküsü yazılmamıştır. Bu çalışmada Sosyolog Ülken’in ayrıntılı olarak incelenmemiş sosyolojik düşünceleri hakkında bir inceleme taslağı çıkarılmaya çalışılıyor.
Anahtar Sözcükler
Hilmi Ziya Ülken, Sosyolojik Teori, Disiplin, Sosyolojinin Problemleri, Kurumlar Sosyolojisi


Hilmi Ziya Ülken and His Sociological Thought
Abstract
In this article, a short portrait of Hilmi Ziya Ülken is made as a sociologist. There is a specific emphasis on the various studies he has conducted for the establishment of sociology as a profession and his texts on sociology written in the second half of the 1950s. The main characteristics of sociologist Ülken's efforts are evaluated in its institutional, professional, disciplinary and intellectual aspects. In this context, the originality and leadership in his effort to position sociology as a discipline and a profession in his works titled The Problems of Sociology (1955) and Sociology Teaching and Research in the World and the Turkey (1956) is emphasized. The fundamental logic of Ülken's attempt to reinterpret sociology on a universal and productive basis, an attempt which has not been emphasized until now, is examined. By summarizing the basic framework in which he described sociology as a discipline, the approaches that Ülken had become affiliated is identified. His undertaking was faded after his dismissal from the university in 1960, and its empirical story has not been written yet. In this investigation, sociologist Ülken’s sociological interpretations which have not been examined in detail is outlined.
Keywords
Hilmi Ziya Ülken, Sociological Theory, Discipline, The Problems of Sociology, Sociology of Institutions

Eğer bu bölüm de yaşanan bazı sıkıntılar varsa ki var ve bu her bölüm için geçerlidir bu hepimizin sorumluluğundadır. Hepimiz emek vermek ve elimizi taşın altına sokmak mecburiyetindeyiz ki sağlıklı sonuçlar elde etme hakkını kendimizde görelim.

Sosyal bilim araflt›rmalar›n› ve disiplinlerini kuran isimler XX. yüzy›l›n bafl›nda erken uzmanlaflma yoluna h›zl›ca girerek belki de sosyal bilimin önündeki en ciddi tuzaklar› kurdular. Bu erken uzmanlaflma, yüzy›l boyunca süren anlams›z kavgalar›n temellerini oluflturdu. Yanl›fl anlafl›lm›fl bir do¤a bilimleri epistemolojisi, özellikle Newton-Bacon mekani¤i miras›n›n, XIX. yüzy›l teleolojik tarih felsefelerinin zorlama sosyal bilimsel yorumlar›n›n ve nihayet XX. yüzy›l bafl›ndaki Alman neo-Kantç› okullar› ile tarihçi okullar› aras›nda vuku bulan metot kavgas›n›n etkileri alt›nda sosyal bilimler sanc›l› bir kurulufl dönemi yaflad›. 2

Abstracts in Turkish and English:
Sosyal bilimlerde ve özellikle sosyoloji alanında bilgi üretim süreçlerinin küresel ölçekteki hegemonik yapısı, son on yıldır gittikçe genişleyen bir eleştiri yelpazesiyle karşılaşmaktadır. Küresel Güney’de
sosyal bilimlerin hızla yükselişiyle dünya sosyoloji çevrelerinde ilgiyle takip edilmeye başlanan Güney Sosyolojisi yaklaşımları, ‘Güney’den öğrenme’ süreçlerinin önünü açan bu yelpazenin en güncel parçalarındandır.

  Ercüment Çelik bu çalışmada Güney Sosyolojisi yaklaşımlarını Türkiye sosyoloji camiasına tanıtmayı amaçlamakta ve bu yaklaşımlardaki temel tezleri Türkiye’de sosyoloji disiplininin gelişim dönemlerine
uygulayarak, Güney Sosyolojisi ve Türkiye Sosyolojisi arasında nasıl bir ilişki kurulabileceğini soruşturmaktadır. Türkiye’de sosyoloji disiplininin tarihsel ve güncel gelişiminin yeni ve özgün bir okumasını sunmayı hedefleyen bu çalışma, aynı zamanda Türkiye’de sosyoloji eğitiminde Kuzey’de üretilen kuramlara bağımlılığı ve Güney’de üretilen bilgi ve kuramlara hiç denecek kadar az yer verildiğini ampirik araştırma bulgularıyla ortaya koymaktadır.
Ana hatlarıyla Güney Sosyolojisi bakış açısının Türkiye Sosyolojisi ve sosyal biliminin gelişimine ciddi bir katkı sunacağını öneren Ercüment Çelik, bu düşüncesini Türkiye’de bu konu üzerine yazılan bu ilk kitap aracılığıyla tartışmaya açmaktadır.

Abstract in English:
The rich contributions to the development of a Southern Sociology perspective have enabled sociologists in various countries to rethink and reassess the development of sociology discipline in their countries. This book firstly, aims to identify the main theses of the scholars contributed to the Southern Sociology perspective such as Connell, Burawoy, Comaroff and Comaroff, Bhambra, Rosa, Maia etc. and then applies these to the historical development of Turkish sociology. The author selectively focuses on two periods, the 1930s-1950s and the 1970s-1980s, which would, he believes, be a valuable contribution from Turkey to the ongoing development of Southern Sociology perspective. The former period was remarked by the re-establishment of sociology at the Turkish universities with the contribution of German migrant scholars, who had to escape from the nationalist-socialist regime in Germany at those years. This period exemplifies a continuity of the Eurocentric development of sociology that extends and partly challenges the periodization of the development of sociology by Connell. The latter period was remarked by the contribution of Turkish scholars and intelligentsia to the international debates on the “Asian Type of Mode of Production” and “Petty Commodity Production”, which in turn exemplifies a Southern production of knowledge and engages with Burawoy’s arguments on Southern Sociology. The book secondly, problematizes the hegemonic construction and structure of the discipline at Turkish universities and focuses on the teaching of ‘Contemporary Sociological Theory’ Courses. The author presents empirical findings of the content analysis of course syllabi and reading lists at 16 sociology departments and qualitative analysis of in-depth interviews with 14 sociologists teaching this course.

Keywords:
Asian Mode of Production, Petty Commodity Production, Contemporary Sociological Theory, Southern Sociology and Turkish Sociology

Özet: Bu çalışmada 1929 krizinin Türk basınına ne şekilde yansıdığı, kriz'in ülkemizde nasıl algılandığı araştırılmış ve 1929 krizi ile bağlantılı olarak dönemin genel görüntüsüne ulaşılmaya çalışılmıştır. Çalışmada tarihsel bir olayın ülkemiz basınına nasıl yansıdığı araştırıldığından, kriz yıllarında ülkemizde çıkan belli başlı gazete, dergi ve kitaplar taranmıştır.
Anahtar Kelimeler: 1929 krizi, Türk basını, gazete, dergi.

Abstract: This article aims to show the reflections of Turkish press to the ways 1929 economic crisis and perceptions in Turkish society about the crisis. Related to the 1929 crisis it is also aimed to reach a general outlook of that era. Mainstream newspapers, periodicals of that term (including 1929 and 30s) were examined in the frame of the research. Also, several books that we considered related to the 1929 crises had been examined and evaluated in the study.

Science Sociale’in Türkiye serüveni 1902 Jön Türk Kongresi’nin ardından başlamıştır. Prens Sabahattin yaşanan idari, mali ve askeri sorunlara çözüm olacağını düşünmüş ve Science Sociale ekolünü ‘içeriye’ yansıtmıştır. Ancak kamucu toplumdan bireyci topluma geçişi, yani yapısal bir dönüşümü öngören ekol istenilen etki düzeyine ulaşamamıştır. 1945’lere kadar Mehmet Ali Şevki Sevündük, Selahattin Demirkan gibi takipçiler teorik ve uygulamalı çalışmalarıyla -kısıtlı da olsa- Science Sociale’in Türkiye serüvenini devam ettirmişlerdir. 1945 sonrasında ortaya çıkan iki kutuplu dünyanın ‘içeride’ yarattığı yeni koşullar ve bu koşulların Prens’in ölümüyle birleşmesi ise kısıtlılığı tersine çevirmiştir. Bu bağlamda Hilmi Ziya Ülken, Nurettin Şazi Kösemihal, Tahsin Demiray gibi isimler ve Türk Sosyoloji Cemiyeti gibi yapılar Prens’in sosyolojik söylemini geniş bir mecrada seslendirmiş ve ekolün tarihi-metodolojik unsurları yoğun olarak dolaşıma girmiştir. Dolayısıyla 1945 sonrasını, Science Sociale’in Türkiye serüveni açısından bir ‘altın çağ’ olarak nitelendirmek mümkündür. Makalemizde ekolün yerli sosyoloji camiasında yakaladığı bu ivme, Türk Sosyoloji Cemiyeti’nce 1957 yılında düzenlenen İlmi Kongre üzerinden ortaya konmuştur.

Osmanlı Devleti’nin II. Meşrutiyet’in ilanıyla Birinci Dünya Savaşı arasındaki ahir ömrü, canlı bir fikir hareketliliğine sahne olmuştur. İmparatorluğun sorunlarına yönelik üretilen fikirler ve düşünsel/siyasal akımlar sonraki süreçte ve hatta günümüzde karşılık bulmaktadır. Türkiye ve Osmanlı bakayası coğrafyanın son yüzyıl tarihinin anlaşılmasında kilit bir konuma sahip bu sürecin en önemli düşünürlerinden bir hiç şüphesiz Ziya Gökalp’tir. O Türkleşmek, İslamlaşmak, Muasırlaşma isimli metnini İmparatorluğun bekasına yönelik çözüm arayışları kapsamında kaleme almıştır. Bu çalışma Ziya Gökalp’in söz konusu metnini, tarihsel koşullar bağlamında anlamayı amaçlamaktadır.

ÖZ Erol Güngör, erken bir yaşta bu dünyadan göçmesine rağmen ardında çok sayıda eser bırakan ve ele aldığı önemli konular bakımından hala güncelliğini koruyan bir sosyal bilimcidir. Milliyetçi bir gelenekten gelen Güngör, ahlak, kültür ve İslam'a dair tespitleriyle bu geleneğe ciddi eleştireler getiren ve bu anlamda kendine özgü duruş sergileyen bir aydındır. Akademisyen kimliğinin yanı sıra toplumla ve toplumun değerleriyle bütünleşmiş bir profil sergileyen Güngör, epistemik cemaatin dogmalarına da yenik düşmekten kendini kurtarabilmiştir. Erol Güngör, gerek Cumhuriyet sonrası Türk siyasi düşüncesi içerisinde değerlendirilmesiyle gerekse de onun düşüncesini tartışan metinlerin odaklandığı tema itibarıyla genellikle birbirlerinden farklı biçimlerde yorumlanmıştır. Güngör'ün siyasi düşüncesi; milliyetçilik, muhafazakârlık, İslamcılık, liberalizm ve hatta sol düşünce içerisinde dahi tartışılmakla birlikte daha çok milliyetçi düşünce içerisinde konumlandırılmaktadır. Erol Güngör, ilim adamı olmasının yanı sıra ele aldığı konulara didaktik bir yön vermesi ve bu konuları her sınıftan insanın anlayabileceği şekilde ifade etmesiyle aynı zamanda bir mütefekkirdir. Güngör, pozitivist sosyolojinin dinin topluma uyum gösterdiği sürece varlığını devam ettirebileceği yönündeki iddiasına temelden karşı çıkar. Dinin topluma uyması veya uydurulmasını, esasen dinin ontolojisine karşı yapılan bir suikast girişimi olarak görür. Çünkü toplumsal hayata göre şekillendirilen din, din olmaktan çıkarak herhangi bir yaşam tarzına dönüşmüş olur. Erol Güngör İslam'a içeriden bakan bir söylem geliştirmiş ve temellendirdiği milli bakışını, İslam'ın ruhuna uygun bir kaygıyla tesis etmeye çabalamış ve milliyetçiliği kültürel boyutuyla yorumlayabilmiş bir aydındır. Güngör, halkçılığı temele aldığı bir milliyetçilik anlayışı geliştirmesi, İslam'ın ve İslam ülkelerinin problemlerine çözüm üretmedeki gönüllülüğü, İslam'ın yeniden diri bir medeniyet geliştirerek tarih sahnesinde boy göstermesi gerektiğini ifade eden düşünceleriyle, bugün dahi eksikliği hissedilen bir mütefekkirdir. Bu çalışmada Erol Güngör'ün din sosyolojisi bağlamında İslam'ın sorunsalları üzerine ortaya koyduğu düşünceleri ve sosyolojik yaklaşımı ele alınacaktır. Bu çerçevede ise kısmen Güngör'ün pür sosyolojik tasavvuruna değinilecek fakat asıl mevzu, İslam'a ve müslüman toplumlara ilişkin sosyolojik yaklaşımında düğümlenecektir. Dolayısıyla Erol Güngör'ün İslam'a ilişkin mülahazalarına ve İslam'ın bugünkü ve muhtemelen gelecekteki problemlerine yönelik değerlendirmelerine yer verilecektir. Anahtar Kelimeler: Erol Güngör, İslam'ın meseleleri, kültür değişmesi, milliyetçilik, tasavvuf ABSTRACT Although Erol Gungor go from this world at an early age, he is a sociologist still remains timely that left behind to a number of work and dealt with for important issues. Güngör, growing in a nationalist tradition, an intellectual which criticizing seriously to this tradition and so stancing peculiar. Gungor, besides his academic he exhibits profile that an integrated society and society's values, able to maintain himself succumbed to the dogmas of the epistemic community. Erol Gungor has often been interpreted in different ways from each other that both in the assessment of Turkey's political thought after the republic and as focuses that discusses of texts his thoughts. Gungor's political thought can be discussed that nationalism, conservatism, Islamism, liberalism and even left thinking but Gungor is located in more nationalist thought. Erol Gungor is also a thinker in addition to being as scientist. Because he both gives a didactic aspects that dealt with subject and expresses these issues that ın such a way that everyone can understand. Gungor fundamentally opposed to claim of positivist sociology that about the continuation of its existence that as long as religion adapt to society. He actually thought as an assassination attempt against the ontology of the religion that religion's conform or adapted to society. Because religion that shaped by social life, ceases to be religious and turned into any lifestyle. Erol Gungor is an intellectual has developed an argument that overlooking the inside Islam and based on the national perspective that tried to establish with a concern in accordance with the spirit of Islam. Gungor is a thinker who is lacking even today, because he has developed a sense of nationalism based on populism and volunteered in finding solutions to the problems of Islam and Islamic countries and stated that the need to show up again on the stage of history by developing a

Özet
Sosyal bilimlerin uluslararasılaşmasına bir Güney bakış açısı sunan bu makale, ilk önce Güney’e yönelik kavramsal yaklaşımları ele almaktadır. Makale Güney’i, tipik bir Kuzey-Güney ikileminin ötesine geçerek ve Güney’in dünya ölçeğinde bir sosyal bilim anlayışını yaratmadaki rolüne odaklanarak anlamaya çalışmaktadır. Bunu takiben, sosyal bilimlerin ve özellikle sosyolojinin Güney’de yükselişine atıf yapan radikal ve provokatif tasavvurlara değinmektedir. Burada, Jean ve John. L. Comaroff’un “Avro-Amerika’nın hızlı bir şekilde Afrika’ya doğru evrilmesi” ve Michael Burawoy’un “Amerikan Sosyolojisi’ni Güney Afrikalılaştırmak” biçiminde ifadesini bulan radikal söylemlerinin üzerinde durulmaktadır. Bir sonraki bölümde makalenin ana odak noktası olan Güney Sosyolojisi, Jean ve John. L. Comaroff, Raewyn Connell ve Michael Burawoy’un çalışmalarını inceleyerek ele alınmaktadır. Bu bölümde altı çizilen ve tartışılan başlıca konular şunlardır: Güney’den teoriye yapılan çağrı, dünya sosyolojisindeki Kuzey ve Güney arasındaki hegemonik ilişki ve bunun eleştirisi, dünya sosyoloji tarihinin mitik yazımını aşma ve Connell’ın sunduğu alternatif bir tarih anlayışı, Güney Afrika Sosyolojisi ve Burawoy’un “sosyolojik ve siyasi tasavvurun diyalektiktiği yaklaşımı, Burawoy’un Güney ‘İçinde’ Sosyoloji, ‘Güney’in Sosyolojisi ve Güney ‘İçin’ Sosyoloji ayrımı. Güney Afrika Sosyolojisi’ni de tanıtma çabasında olan bu çalışma, Türkiye Sosyolojisi’nde bazı sorun alanlarını belirlemeyi ve Güney Sosyolojisi’nin Türkiye Sosyolojisi için ne anlam ifade edebileceğini tartışmaya açmayı amaçlamaktadır. Bu tartışmada, Kuzey’e teorik, metodolojik, epistemolojik ve kurumsal bağımlılık, yerelle sosyoloğun ya da sosyal bilimcinin ilişkisi, araştırma gündemleri, akademik özgürlük, sosyoloji eğitimi ve kurumsal gelişimi konuları üzerinde durulmaktadır. Bu makalede ayrıca, dünya sosyolojisi içindeki hegemonik ilişkiyi kırma potansiyeli taşıyan Güney Sosyolojisi’ne ve Güney’de teoriye yapılan çağrıya Türkiye’den kulak verilmesinin, Türkiye sosyolojisi ve sosyal biliminin geleceği açısından çok şey sunabileceği veya katkıda bulunabileceği öne sürülmektedir. Bu anlamda yazar, Güney Sosyolojisi’ne bakışta öne çıkan “Güney’den ya da Çevre’den öğrenme” ve dünya ölçeğinde “karşılıklı öğrenme”nin önemini vurgulamaktadır. Türkiye’de sosyologların ve sosyal bilimcilerin Güney’deki toplumları, bu toplumların sosyal bilimini ve sosyal bilimcilerini, bilimsel yayınlarını, bu toplumlardaki araştırma gündemlerini ve araştırma yöntemlerini ne kadar tanıdığını ve tanıttığını sorunsallaştıran yazar, “Güney hattında öğrenme”yi bir öneri olarak sunmakta ve bunun Türkiye gibi toplumlarda sosyoloji ve genel anlamda sosyal bilimlerin gelişimi açısından öncelik ve aciliyet arzettiğini düşünmektedir. Son olarak, “Güney hattınca öğrenme”nin nasıl mümkün kılınabileceği ve Türkiye sosyal bilimleri ve bilimcilerinin bunun içerisinde nasıl yer alabileceğini tartışan yazar, bunun Türkiye Sosyolojisi ve sosyal bilimine katkı sunacabileceğini ileri sürmektedir. Türkiye Sosyolojisi’ndeki sorun alanlarını belirlemenin yanında, bir vizyon yaratma çabasına da ihtiyaç olduğunu vurgulayan yazar, bu makalede sunulan öneriye eleştirilerin, buna yönelik ve bunu aşan tartışmaların gelişmesine önem vermektedir.

Anahtar kelimeler: Güney, Güney Sosyolojisi, Güney Afrika, Türkiye Sosyolojisi, Güney Hattında Öğrenme

Abstract
Offering a Southern perspective on the internationalization of the social sciences, this article first discusses the conceptual approaches to the South. It attempts to understand the South by going beyond the typical dilemma of a North-South divide, and by focusing on the role of the South in creating a social science on a world scale. Following this, it points out two radical and provocative imaginations, which refer to the rise of the social sciences and in particular, sociology in the South: Jean and John. L. Comaroff’s statement of “how Euro-America is evolving towards Africa” and Michael Burawoy’s statement of “South Africanizing U.S. Sociology”.  The main focus of the article, Southern Sociology is discussed in the next section on the bases of Jean and John. L. Comaroff’s, Raewyn Connell’s and Michael Burawoy's works. The main issues highlighted and discussed in this part include: the call to theory in the South, the hegemonic relationship between the North and South in the social sciences and its critique, going beyond the mythical writing of history of sociology, and Connell’s alternative conception of this history, South African Sociology and Burawoy’s approach to the dialectic of “sociological imagination” and “political imagination”, and Burawoy’s distinction between Sociology in the South, Sociology of the South and Sociology for the South. This article also attempts to introduce South African Sociology. Furthermore, it aims to identify some of the problem areas in Turkish Sociology and to open up debate for what Southern Sociology could mean for Turkish Sociology. This discussion focuses on the following issues: theoretical, methodological, epistemological and institutional dependency to the North, engagement of the sociologists and social scientists with the local, research agendas, academic freedom, sociology education and its institutional development. In this article, it is suggested that giving an ear to the call to theory in the South and to Southern Sociology, which has a potential to break the hegemonic relationship within the social sciences in the world, may mean a lot for the future of sociology and social sciences in Turkey. In this sense, the author highlights in these approaches the ideas of “learning from the South or the periphery” and “mutual learning” on a world scale. The author problematises the degree of knowledge of sociologists and social scientists in Turkey about the societies in the South, their social sciences and social scientists, their academic publications, their research agendas and research methods. Then, he suggests that “learning across the periphery” may have priority and urgency for the development of sociology and social sciences in societies like Turkey. Finally, the author discusses how “learning across the periphery” could be made possible and how Turkish social sciences and scientists could take part in this process. He believes that this involvement could contribute to the future development of social sciences in Turkey. The author emphasizes the need to efforts towards creating a vision in addition to identifying problem areas in Turkish sociology and gives value to the criticism of this proposal and further debate on this issue.

Keywords: the South, Southern Sociology, South Africa, Turkish Sociology, learning across the periphery

Specifically, tackling the debates around the ―made-in Turkey‖ soap operas, this article aims to give the pop-cultural, local and global interaction of these television serials and the cultural motives that structure this interaction along with a national
and international literature review. Ideological oppositions, modernity, tradition, popular culture, the progress in the Turkish film production and the media representations
where social identities, religions, nationalisms and gender are structured, are main highlights of this article. On the other hand, this commentary also attempted to give the origins of these cultural productions, their out-screen representations
(print media, public-sphere, academic studies) and the systematic and social critiques of these serials.

Tekin Alp is one of the most important figures of Jewish modernization in Turkey. During the process of transformation from the Empire to the nation-state in which social, economic and political structures underwent a radical change, he argued that the Turkish Jews must come out of their community life, open up to the world and adapt to the new period. With regard to the issue of adaptation, Tekin Alp suggested to the Jews that they should be ‘Turkified’. His ideas have been either praised or harshly criticized since then. This article brings up for discussion the motives of Tekin Alp for his support to the Turkification of Jews ‘while’ he was a Jew himself and examines his ideas in historical and sociological context.

Tekin Alp, Türkiye’de Yahudi modernleşmesinin en önemli figürlerinden birisidir. Toplumsal, ekonomik ve siyasal açıdan köklü dönüşümlerin yaşandığı İmparatorluktan ulus devlete geçiş sürecinde, Türkiye Yahudilerinin cemaat yaşantısından çıkıp dış dünyaya açılmaları ve yeni döneme uyum sağlamaları gerektiğini savunmuştur. Yahudilerin uyumunun ‘Türkleştirilmeleri’ ile mümkün olacağını iddia eden Tekin Alp, bu düşünceleri sebebiyle ya övülmüş ya da eleştirilmiştir. Bu makalede, Tekin Alp’in bir Yahudi olmasına ‘rağmen’ Türkleştirmeyi savunmasının nedenleri tartışmaya açılmakta ve bu çerçevede Tekin Alp’in düşünceleri tarihsel ve sosyolojik bir değerlendirmeye tabi tutulmaktadır.

A simple glance at classical or contemporary sociological theory books is enough
to recognize the overall tendency of limiting the history of sociology to the West in general,
without even mentioning the existence of other sociological traditions. The said situation
has also a strong relation with the tendency of considering Western history as the main and
the only source of sociology.
The purpose of this paper is to show that history of sociology cannot be limited to
Western traditions only. In that term, the emergence of sociology in Turkey and its
establishment as an academic discipline at higher education institutions is a good example.
As the need for knowledge and practice of sociology in Turkey was different from the
conditions the West was facing, development of sociology had its own unique way in
Turkey. Sociology as an academic discipline was first taught in Darülfünun (House of
Sciences) which was a higher education institution in the Ottoman Empire period. After
the collapse of the Ottoman Empire and with the emergence of the new Turkish Republic,
new reforms took place in higher education. In 1933 Darülfünun was reorganized and
named Istanbul University. Since then up until now lots of sociology departments have
been established at various Turkish universities.
One of the assertions of this paper is that while sociology is considered as a mere Western
heritage, the history of sociology’s emergence and involvement in higher education in
Turkey, on the other hand, shows that particular social and historical contexts of Turkey
have created different needs for and relations with it as a science resulting in different
approaches and traditions which are also scientific and historical contributions and which
should not be overlooked.

Osmanlı İmparatorluğu’ndan Türkiye Cumhuriyeti’ne geçilen sancılı dönemde yayımlanmaya başlayan Ulûm-i İktisâdiye ve İçtimâîye Mecmuası’nın ilk sayısı 28 Aralık 1908 yılında yayımlanmış, son sayısıysa 1911 Nisan ayında çıkmıştır. 20. yüzyılın ilk çeyreğinde yayın hayatını sürdüren Türkiye’nin ilk sosyal bilimler dergisi olma özelliğini taşıyan dergi ana hatlarıyla sosyoloji, iktisat, felsefe, tarih, ahlâk, hukuk alanlarında yazılar içermekteydi. Derginin odak noktasıysa Osmanlı Devleti’ni içinde bulunduğu durumdan kurtarmak, bunun için gerekli bilimsel, entelektüel ve ideolojik altyapıyı hazırlama gayesiydi. Derginin fikrî yönelimiyse büyük ölçüde, kurucuları olarak kabul edebileceğimiz Ahmet Şuayb, Mehmed Cavid ve Rıza Tevfik sayesinde belirlenmiştir. II. Meşrutiyet’in ilanından sonra basın üzerinde uygulanan sansürün azalmasıyla, irili ufaklı bilimden sanata birçok dergi yalnızca İstanbul ile sınırlı kalmamış, taşrada da yayımlanmıştır. Bu süreli yayınların ortak gayesiyse toplumu dönüştürme görevini üstlenmiş olmalarıdır. Derginin çizgisiyse Osmanlı’nın kurtuluş reçetesi olarak görülen iktisadî konuları ele alış biçimi ve kullanılan metodlar incelendiğinde liberal, pozitivist bir çizgidir. Yazının mahiyeti dergiyi bütünüyle ele alıp incelemek olmadığından, öncelikli gözlemlerimiz derginin içtimâî açıdan nasıl bir çizgide olduğunu saptamaya çalışmak olacaktır. Döneminin sosyal meselelerini gündemine almış birçok entelektüel gibi derginin içtimâî meseleleri ele alış biçimine organizmacı-bireyci bir ekol hâkim olmuş, dönemin revaçta olan isimleri olan Comte, Le Play ve Spencer’ın içtimâî çizgisi takip edilmiştir. Derginin liberal bir çizgide olduğuna dair sezgimse: bu pozitivist felsefi ekolün, derginin düşünsel arka planında görülen izlerinden ileri gelmektedir. Bu yazıda, öncelikle Ulûm-i İktisâdiye ve İçtimâîye Mecmuası özelinde dönemin siyasî ve düşünsel arka planı verilip, Türkiye’de sosyolojik düşüncenin hangi ortamda doğduğu ve geçirdiği evrim dönemin koşullarıyla birlikte anlaşılmaya çalışılacak, sonrasında derginin içtimâî meselelerinde sıkça kullandığı terbiye kavramı tartışılacaktır.

Ozet: Bu yazlda, Tiirkyede Girit'le i1gili yah~malar belli bir diizen iyerisinde slmf1andlfllml~tJr. <;:ah~mada temel olarak Girit'in Tiirkiye'de giindeme geli~ biyimleri degerlendirilmi~tir. Girit, Batl'da ilk olarak uygarhgm ortaya ylkl~l tartJ~malan sebebiyle giindeme gelmi~tir. Bu dogrultuda Yunan uygarhgmm Batl uygarhgmm ilk be~igi oldugu tezine ele~tirel bir bakl~ olarak i1eri siirillen Girit, ilIkemizde de Batl'dan aktanlan yeviri yaymlar araclhglyla bu yeryevede giindeme gelmi~tir. 1960'h YlIIarda Batl' da iiretim tarzl tartl~malarma bagh olarak yeniden inceleme konusu olan Girit, bu tartl~malann yeviri yaymlarla illkemize aktanlmasl sebebiyle Tiirkye literatilrde yer almaya ba~laml~tJr. Ancak Tiirkye iiteratiirde yaygm Girit yah~malan aSll olarak adamn Osmanh egemenligi altmda bulundugu donemle ilgili olmu~tur. Son olarak yakm donemde giderek artan milbadele yah~malan ve Girit konulu romanlar, konuyla i1gili Iiteratilrii zenginle~tiren yah~malardlr.

ÖZ
Türk sosyoloji tarihini belirleme çalışmalarında oldukça önemli bir yere sahip olan sosyologlara ve onların eserlerini konu alan çalışmalara katkı niteliğindeki bu makale, Türk Sosyoloji tarihi ile görselleştirmenin kuramsal birleştirilmesiyle oluşmuştur. Tarih şeridi oluşturma çalışmaları, belirli bir dönemde etkili olan ve sosyolojinin gelişiminde dönüm noktası sayılabilecek olayları kapsayan ve bunların sosyolojiye etkilerini konu alan çalışmalardır. Buradaki temel amaç sosyolojinin gelişiminde etkili olan ana olayları temel belirleyiciler olarak seçmek ve birçok faktör arasından öne çıkartmaktır. Tarih şeridi oluşturma işlemi, sosyoloji tarihinden farklılaşarak Tarih sosyolojisi kapsamına girmektedir ve bu çalışmalarda herhangi bir doğrusallık veya nedensellik ilişkisi aramadan çok sayıda değişkenin bütünselliği vurgulanmaktadır. Tarih şeridi oluşturma çalışmalarının en önemli kısmı görselleştirme aşamasıdır. Görselleştirme ile Türk sosyolojisi ve dijital dünya arasında bağlantı kurulmalıdır. Böylelikle Türk sosyolojisi tarihi bilgisi gelecek nesillere aktarılabilir. Bu anlamda anlatma, anlama ve anlamlandırma toplum inşası konusunda uygulanacak önemli adımlardır. Aynı zamanda çalışmada ele alınan ve Türk sosyolojisini şekillendiren başlıklar dünyadaki yapılanmayı etkileyen olay ve olgulardır.
ABSTRACT
This study, which contributes to the studies on sociologists and their works, which have an important place in the studies of determining the history of Turkish sociology, was formed by the theoretical combination of visualization and the history of Turkish Sociology. Studies to create a timeline are studies that cover the events that are effective in a certain period and which can be considered as a turning point in the development of, and their effects on, sociology. The aim is to select the events that are effective in the development of sociology as the main determinants and to bring to the fore among many factors. The process of creating a timeline differs from the history of sociology and falls within the scope of sociology of History. The integrity of a large number of variables is emphasized without looking for any linearity or causality relationship in the timeline studies. The most important part of the studies on creating a historical timeline is the visualization phase. A link should be established using visualization between Turkish sociology and the digital world. Thus, the history of Turkish sociology can be passed on to future generations. In this sense, narration, understanding and interpretation are important steps to be taken in the construction of society. In addition, the topics covered in the study that shape Turkish sociology are the events and phenomena that affect the structuring in the world.

Uluslararası politikada Türkiye'nin ekseninin değiĢtiğine yönelik tartıĢmalar son dönemde en çok gündeme gelen konulardan biri olma özelliğini koruyor. Ne zaman ABD, Ġsrail, Ġran, Rusya, Avrupa ile Türkiye arasındaki iliĢki ve dengelerin siyasal konsepte göre farklı yönlerde Ģekillenmeye girse, her zaman yüzünü ve yönünü Batı'ya dönmüĢ bir devlet kararlılığının olduğunu anımsatan bir direnci de mutlaka hissettiriyor. Hangi siyasal iktidar zamanında olursa olsun arka planda devlet kararlılığından kastedilen Ģey, aslında iki yüz yılı aĢkın süredir rayına girilmeye çalıĢılan "BatılılaĢma" çabasıdır.

Bu çalışma, Meriç düşüncesinin usul ve metodunu sorgulamaya açarak onun temel bileşenlerinden eleştiri, diyalaktik, eklektik-bütünsellik ve yerliliğe odaklanmakta; Meriç'in yolda olmaktan hiç vazgeçmediği düşünce dünyasını anlama çabası taşımaktadır.