Amerika Birleşik Devletleri

• ABD uzun süredir çok sayıda yaptırım programı uygulamaktadır. • Geçmişte nispeten çok başarılı olmayan yaptırımların etkisi, eski ABD Başkanı Clinton döneminde uygulanmaya başlanan akıllı yaptırım mekanizmaları ile artmıştır. • Akıllı yaptırımların üç ana bileşeni vardır; belirlenen amaçlar çerçevesinde yaptırım kapsamına alınan sektörler (mallar), yaptırım kapsamında hedef alınan gerçek ve tüzel kişiler ve küresel finans ağının kullanılarak yaptırım etkinliğin artırılması. • Rusya CAATSA akıllı yaptırım kategorisinde olup 3 sektör ve 84 firma hedeflenmiş ve küresel finans sistemi ile yaptırım mekanizması güçlendirilmiştir. • Yakın dönemde ABD Başkanı Trump’ın Cumhurbaşkanı Erdoğan ile gerçekleştirdiği görüşmelerden çıkan mesajlar CAATSA’nın Türkiye’ye uygulanmasında ılımlı bir rota izleneceği düşündürmektedir.

Amerika Birleşik Devletlerinde Arapça öğretimi çok erken bir dönemde, XVII. asrın ortalarında başlamış ve Yakın Doğu Dilleri kapsamında üniversitelerde okutulması bir gelenek haline gelmiştir. Chicago Üniversitesinde Arapça öğretimi üniversitenin 1893'de kuruluşu ile birlikte verilmeye başlanmıştır. Üniversitede uzun yıllar boyunca Modern Standard Arabic kitapları okutulmuş fakat son yıllarda el-Kitâb fî Ta'allumi'l-'Arabiyya isimli seri okutulmaya başlanmıştır. Makalede Chicago üniversitesinde Arapçanın konumu ve öğretimi ile el-Kitâb isimli serinin içeriği ele alınmış, ayrıca derslerde dikkat çeken hususlara yer verilmiştir.

Amerika Birleşik Devletleri’nin Türkiye’nin eğitim amacı ile en çok öğrenci gönderdiği ülkelerden birisidir. Bu nedenle, bu araştırmada Amerika Birleşik Devletleri’nin eğitim sistemi incelenmiş ve bazı özellikleri bakımından Türkiye’nin eğitim sistemi ile kıyaslanmıştır. Özellikle Amerika Birleşik Devletleri’ne doktora için giden öğrencilerin maliyeti çok dikkat çekicidir. Üniversitelere ödenen yüksek harçlar nedeniyle, lisansüstü öğrenim gören bir öğrencinin yıllık ortalama maliyeti 25,000- 30,000 ABD Doları olduğu belirtilmektedir. Bu meblağ ile Türkiye’de 146 okul öncesi, 52 ilköğretim, 37 ortaöğretim, 21 lisans, 10 lisansüstü ve 7 yükseköğretim öğrencisi eğitim alabilmektedir. Türkiye bütçesine bu derece yük getiren bir durumun, daha dikkatli incelenmesine ihtiyaç bulunmaktadır.

Teknolojik ilerlemelere bağlı ve hızla gelişen bir alan olarak yapay zekâ (YZ), uluslararası güvenlik ve politika ile ilgili gelişmelere önemli etkilerde bulunmaktadır. Bu etkinin temel nedeni devletlerin YZ alanı ile ilgili olarak ortaya çıkan teknolojik gelişmeleri, sert güçlerini (hard poer) artırmaya yönelik bir fırsat olarak görmelerinden kaynaklanmaktadır. Bu çerçevede devletler YZ yönetimine ilişkin faaliyetlerini, özellikle istihbarat toplama ve analiz etme, yeni lojistik imkanları yaratma, siber uzay operasyonları geliştirme ve yönetme, geçmişe kıyasla çok daha sofistike askeri silah türleri üretme amaçları doğrultusunda planlamaya gayret göstermektedirler. YZ uygulamalarının yeni nesil bir güvenlik ve sert güç enstrümanı olarak kullanılmasına yönelik planlamaların öncülüğünü ise sahip oldukları teknolojik imkanlar ve ekonomi gelişmişlik düzeyleri kapsamında Amerika Birleşik Devletleri (ABD), Çin Halk Cumhuriyeti (ÇHC) ve Rusya Federasyonu (RF) yapmaktadır. Bu doğrultuda ABD, RF, ÇHC arasında YZ sektörünün bir sert güç, güvenlik ve istihbarat enstrümanı olarak kullanılmasına yönelik rekabet süreçleri, doğrudan uluslararası sistemi de etkilemektedir. Belirtilen hususlar dahilinde bu makalede temel olarak YZ yönetimine ilişkin planlamaların uluslararası güvenlik üzerine etkileri değerlendirilecektir. Bu kapsamda devletlerin YZ yönetimi ile ilgili temel yaklaşımlarının uluslararası güvenliğe etkileri, güç dengesi, uluslararası rekabet süreçleri ve güvenlik ikilime (security dilemma) kavramları kapsamında realist bir bakış açısıyla analiz edilecektir. Çalışmanın sonuç bölümünde ise konu ile ilgili bir gelecek perspektifi ortaya konmaya çalışılacaktır.

Özet

Soğuk Savaş sonrası dönemde, özellikle de 1990‟lı yılların ikinci yarısı ile birlikte internetin sivilleşme ve ticarileşme sürecinin hızlanmasının bir sonucu olarak siber uzay olarak adlandırılan alanda başta Amerika Birleşik Devletleri (ABD) olmak üzere tüm devletlerin etkinlik kurmaya yönelik planlamaları artmıştır.

ABD‟nin de siber saldırı kapasitesini geliştirme hedefi kapsamında söz konusu dönem ile birlikte mevcut istihbarat ve güvenlik kurumlarında siber faaliyetler planlayabilen yapılanmalar oluşturmuş, ayrıca siber savunmasını sağlaştırmak adına yeni örgütlenmeler tesis etmiştir.

Bu kapsamda çalışmada, Federal Araştırma Bürosu (Federal Bureau of Investigation / FBI), ABD Merkezi Haber Alma Servisi (Central Intelligence Agency / CIA), ABD İç Güvenlik Bakanlığı (United States Department of Ho-meland Security / DHS), Siber Komutanlık (CYBERCOM) ve Ulusal Güvenlik Ajansı (National Security Agency / NSA) isimli örgütlenmelerin yetki, sorumluluk ve faaliyetleri irdelenerek, ABD‟nin siber savunma ve saldırı kapasitesinde rol oynayan kurumsal yapılanmaları analiz edilecektir.

Anahtar Kelimeler: Amerika Birleşik Devletleri, Siber Uzay, Siber Kapasite.

---------------------------

THE ANALYSIS OF INSTITUTIONAL STRUCTURES THAT PLAY A ROLE IN THE CYBER CAPACITY OF THE UNITED STATES OF AMERICA

Abstract

In the post-Cold War era, especially in the second half of the 1990's, the planning of all states, especially the United States of America (USA) have inc-reased in order to establish the activity in the area which is called cyber space asa result of the acceleration of the internet's process of civilization and commercialization.

Within the scope of the goal of developing the cyber attack capacity of the USA, it is seen that the USA has established new structures which are ca-pable of planning cyber activities in the the existing intelligence and security institutions and also constituted new organizations in order to strengthened her defense capacity.

In this context, institutional structures that play a role in the USA's capa-city for cyber defense and attack will be analyzed by examining the authorities, responsibilities and activities of the Federal Bureau of Investigation (FBI), Central Intelligence Agency (CIA), United States Department of Homeland Security (DHS), Cyber Command (CYBERCOM) and the National Security Agency (NSA) in this study.

Key words: The United States of America, Cyber Space, Cyber Capacity.

Afrika Dosyası: ABD-Afrika İlişkileri başlıklı editöryal dosyamızda 10 makale bulunmaktadır.

Editör: Hasan Aydın
Yazarlar: Muhammed Salih Demirtaş, Hasan Aydın, Neslihan Bayramoğlu, Begüm Gün, Gözde Söğütlü, Tuğrul Oğuzhan Yılmaz, Osman Kağan Yücel, Burak Yetimoğlu, Necdet Burak Özyurt, Gamze Düzler

ISBN: 978-625-00-0052-6

Makaleler:
*ABD'nin Afrika'daki Askeri Varlığı
*Kovid-19 Salgını, Sağlık Diplomasisi ve ABD'nin Afrika'daki İmajı
*Joe Biden'ın Seçim Söylemleri Üzerinden Muhtemel Afrika Politikası
*Amerikan Ulusal Çıkarları: Afrika'da Korsanlıkla Mücadele Politikaları
*Terörle Savaş Söylemi Doğrultusunda ABD'nin Somali Politikası
*Libya'nın Son Baharı: Kaddafi'nin Ardından ABD'nin Libya Politikası
*Asvan'dan Hedasi'ye: ABD'nin Nil Sorununa Yaklaşımı
*ABD ve Fas Krallığı Arasındaki Stratejik Ortaklığın Tarihsel Gelişimi
*Enerji Rekabeti Bağlamında ABD'nin Mozambik'teki LNG Açılımı
*ABD'nin Ruanda ile Ticari İlişkileri

Amerikan dış politikası üzerine çeşitli bölümler, 2011

Bu çalışma Soğuk Savaş sonrası döneme odaklanarak Amerikan dış politikasındaki
değişimi analiz etmeyi hedefliyor. ABD’nin bölgesel ve ikili
ilişkilerinin yanı sıra Amerikan dış politikasında kurumsal yapılanmaya da
yer veren bu kitap özellikle bir açıdan önemli bir eksikliğin giderilmesine
katkıda bulunmayı amaçlıyor. Bugüne kadar Amerikan dış politikası hakkında
Türkçe yayınlanan kapsamlı çalışma sayısı oldukça az. Ki var olanların
önemli bir kısmı da Amerikan dış politikasını genel hatları ile izah eder
nitelikte. Buna karşılık bu çalışma, alanında uzmanlıkları akademik faaliyetleri
ile tescil edilmiş bir grubun titiz çalışmalarının bir ürünü olarak yakın
dönem Amerikan dış politikasına ışık tutuyor.
Saha araştırmalarına dayanan çalışmalar dışında Amerikan dış politikası
sorunlarını stratejik bir bakış açısıyla analiz eden yazarların ürünleri
konuya her iki açıdan bakmayı denemek isteyenler için önemli bir fırsat sunuyor.
Bu yönüyle çalışmanın gerek akademik ve gerekse de popüler çevrelerde
ilgi göreceğini düşünüyoruz.

Bu çalışmada; çağdaş Amerikan eğitimine ve okul sosyal hizmetine etki eden demografik, politik ve sosyal eğilimlere yer verilmiştir. Bu bağlamda; ABD’de çocuk ve gençlerin karşılaştıkları problemler ele alınacak olup ABD’de eğitimin genel yapısı hakkında kısaca bilgi verilecektir. Okul sosyal hizmetinin ABD’deki tarihsel gelişiminden bahsedilecek ve ABD’deki okul sosyal hizmet uygulamalarına değinilecektir.

‘‘Ukrayna Krizi - Petrol Penceresinden Görünümü, Jeolojik Perspektif ve Jeopolitika’’ başlıklı sunumumda;
■ Avrupa’nın siyasi coğrafyasında değişim,
■ Ukrayna – Rusya krizinin gelişimi,
■ Doğal gaz ülkesi Ukrayna,
■ Avrupa’da Rus gazı, Kuzey Akım 1 ve 2 Boru hatları,
■ Ukrayna’nın Jeolojisi ve Tektonik Konumu;
■ Ukrayna’nın doğal gaz üretimi yapılan basenleri;
• Karpatlar Kıvrım Kuşağı ve Ön Ülkesi • Dnieper-Donetsk Baseni • Karadeniz şelfi, Doğu ve Batı Karadeniz derin su basenleri.
■ Ukrayna – Kırım Deniz Yetki Alanları,
■ Karadeniz Bölgesi ve Ukrayna – Kırım Jeopolitik görünümü
■ Ukrayna – Rusya Krizinin Türkiye’ye Etkileri
başlıkları altında paylaştığım açıklamalar yer almaktadır.

Sunumu TMMOB Jeoloji Mühendisleri Odası YouTube kanalımızdan izlemek için lütfen tıklayınız
https://www.youtube.com/watch?v=JV0vXtpWlhw

ÖNSÖZ
11 Eylül 2001’den itibaren ABD’nin küresel ve bölgesel politika-sında meydana gelen farklılaşmalar ve buna bağlı olarak önce Afga-nistan’ın, arkasından Irak’ın işgali ile gerek bölgesel politikada ge-rekse global politikada meydana gelen köklü değişiklikler çalışmanın hazırlanmasında belirleyici motivasyon unsurları olmuştur.
Özellikle Soğuk Savaş sonrası Orta Doğu ve global politikada ya-şanan hızlı değişim, uluslararası ilişkiler ve dünya politikasını biraz daha anlaşılmaz ve grift hale getirmiştir. Çalışma okuyucuya geçmişi ve günümüzü anlamak ve geleceği yorumlamak konusunda derinlik kazandırmayı amaçlamaktadır. Çalışmada Orta Doğu’nun gerçeği ve Amerikan dış politikasının temel parametreleri ortaya konmuştur Bu bağlamda özellikle Irak işgali, İran’a yönelik Amerikan politikası ve olası gelişmeler tartışılmaktadır.
Çalışmada hem ABD’nin hem de geçmişten günümüze tüm glo-bal güçlerin bölgeye ilişkin politikalarında oldukça belirleyici bir rol oynayan petrol faktörü gerek Irak sürecini gerekse İran’a yönelik olası müdahaleyi açıklamada da temel alınması gereken bir unsur olarak dikkate alınmıştır. Bu çerçevede ABD’nin açıklanmayan enerji politikası, petrolün çok uluslu şirketler tarafından ele geçirilmesi, Amerikan şirketlerinin bölgedeki ayrıcalık kapma yarışında oynadık-ları rol, OPEC ve sonrasında petrolün dünya politikasında ve Ame-rikan askeri stratejisindeki yeri ve önemi tartışılmaktadır.  Çalışma-da özellikle Irak ve İran’ın siyasal ve toplumsal yapıları, istikrarsız-lık unsurları, bölgesel güvenlik sorunları, geçmişten günümüze glo-bal güçlerle ilişkileri, ABD’nin bölgeye yönelik politikaları, bu politi-kalarda belirleyici olan dinamikler, İran Devrimi ve devrim sonrası İran’ın bölge ülkeleriyle ilişkileri, bu arada İran-Irak Savaşı, Irak’ın Kuveyt’i işgali ve sonrası, Irak’ın kitle imha silâhları ve ambargo, bölgedeki Amerikan askerî varlığı ve Amerikan politik ve ekonomik çıkarları ve Irak’ın işgali ve yeniden yapılandırma süreci, Kürt soru-nu ve temel dinamikleri ve bölge ülkelerinin soruna yaklaşımları çalışmanın kapsamı çerçevesinde irdelenmekte ve tartışılmaktadır.
Çalışmanın hazırlanması sırasında her zaman olduğu gibi bu defa da pek çok meslektaşımın ve arkadaşımın yardımlarını gördüm. Hep-sinin burada adını saymak belki mümkün olmayabilir. Ancak özellik-le asistan arkadaşlarım Dr. Veysel Ayhan ve Ferhat Pirinççi’nin katkı ve yardımlarını zikretmem gerekir. Tüm çalışmalarımda oldu-ğu gibi bu çalışmamda da beni sürekli teşvik eden ve gerekli çalışma ortamını hazırlayan eşime ve çocuklarıma da elbette şükran borçlu-yum. Ayrıca yaklaşık on beş yıldır tüm çalışmalarımı büyük bir titiz-likle baskıya hazırlayan ve yayınlayan değerli dostum Alfa Basım Yayım Dağıtım’ın sahibi M. Faruk Bayrak’a ve kardeşleri sevgili Vedat ve Ali Bayrak’a teşekkür etmek istiyorum . Doğal olarak ça-lışmanın bütün eksiklikleri ve kusurları bana aittir.
Prof. Dr. Tayyar ARI
Ocak 2007

Korku insanları kontrol etmek için başvurulabilecek ikna edici yollardan biridir. 1945 yılı öncesi ve sonrası Amerika Birleşik Devletleri'nin iç ve dış politikasında meydana gelen gelişmeler, korkunun insanlar üzerindeki etkisini göstermesi açısından iyi bir örnek oluşturur. 1950 yılında Senatör McCarthy tarafından yapılan komünist suçlamalar, ABD'de korkuya dayalı bir dönemi başlatmıştır. Çalışmada ABD'de McCarthycilik olarak adlandırılan dönemin gelişimi ve sonuçları politik olarak incelenmiştir. Öncelikle, McCarthyizmin tarihsel arka planı ortaya konularak, McCarthyizmin kavramsal analizi yapılmış, daha sonra ise McCarthy döneminin ABD dış politikasındaki etkileri analiz edilmiştir. Sonuç olarak, McCarthy dönemindeki bakış açısının dış politikayı doğrudan şekillendirdiği gösterilmiştir.

Amerika Birleşik Devletleri (ABD), 2017 yılı itibariyle 18 Trilyon 37 Milyar
Dolar Gayri Safi Yurtiçi Hasılası (GSYH) ile dünyanın en büyük ekonomisi
konumundadır. Böylesine büyük bir ekonominin ihtiyacı olan enerjinin temin
edilmesi, üretimi ve tüketimi aşamaları ise ABD geneline yayılmış olan stratejik
önem sahip tesislerinin planlı bir şekilde ABD Enerji Bakanlığı’nın (Department
of Energy/DOE) denetim ve gözetiminde faaliyet göstermesi ile mümkün olabilmektedir.
DOE aynı zamanda, ABD Federal Hükümeti’nin nükleer enerji ve nükleer
enerjinin güvenli kullanımı konularında politikalarını yürüten kurumudur
ve ülkenin nükleer silah programının geliştirilmesi, ABD Ordusu için nükleer
reaktör üretimi, enerji tasarrufunun sağlanması, enerji ile ilgili araştırmaların
koordine edilmesi, radyoaktif atıkların imhası ve yerli enerji üretimi konularında
önemli görevler üstlenmektedir.
ABD’nin enerji sektöründe faaliyet gösteren tesislerinin güvenliği kapsamında
geliştirilen tedbirler ise fiziksel ve siber tehditlere karşı alınan önlemlerinkarşı konulması (kontr/espiyonaj) amacına odaklanmaktadır. Bu noktada federal
kontr/espiyonaj faaliyetlerinin planlanması ve bu sürece dair adli kontrol
yetkisi, Federal Araştırma Bürosu (FBI) tarafından gerçekleştirmektedir. Konu
dahilinde DOE bünyesinde faaliyet gösteren İstihbarat ve Karşı İstihbarat Ofisi
(Office of Intelligence and Counterintelligence / OICI)’nin de önemli yetki ve
sorumlulukları söz konusudur. Zira OICI, federal sistemde faaliyet gösteren
30 yerel örgütlenmesi ile birlikte, DOE’nun denetim ve gözetiminde ABD’nin
enerji sektörü ile ilgili hayati ulusal güvenlik bilgilerinin korunmasında ve yeni
nesil teknolojilerini ve stratejik önem sahip tesislerini hedef alan hasım devlet
servisleri kaynaklı faaliyetlerin engellenmesinde önemli görev ve sorumluluk
üstlenmektedir. Bu görevleri kapsamında OICI, ABD İstihbarat Topluluğu’nun
bir üyesidir.
Bu bağlamda çalışmada FBI ve DOE bünyesinde faaliyet göstermekte
olan OICI’nin istihbari alandaki yetki, faaliyet ve sorumlulukları reel politik
paradigma kapsamında detaylı bir şekilde irdelenerek ABD’nin enerji sektörünü
hedef alan hasım istihbarat servislerinin faaliyetlerine yönelik kontr/espiyonaj
stratejisi analiz edilmeye çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler: ABD, Enerji, DOE, OICI, Kontr/Espiyonaj

Afrika'nın zengin yeraltı ve yerüstü kaynaklarına sahip oluşu ve dünya üzerindeki konumundan dolayı güçlü devletler kıtaya büyük önem vermişlerdir. 1990'lı yıllardan itibaren büyük güçler rekabet alanlarını Afrika'ya yöneltmeye başlamışlardır. Avrupa Birliği (AB), Çin ve Amerika Birleşik Devletleri (ABD) başta olmak üzere büyük güçler, kıtadan en büyük payı kapmak amacıyla birbirleriyle yarışmaktadırlar. Bölgesel güç olmak isteyen Türkiye'nin ise Afrika'yı göz ardı etmesi mümkün değildir. Bu çalışma üç ana bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde, Afrika kıtasının önemi hakkında bilgi verilmiş, Afrika kıtasının sömürgeci devletler için önemi anlatılmıştır. İkinci bölümde, sömürgeci büyük güçler olan Britanya İmparatorluğu, Fransa, Çin ve Amerika'nın bu kıtaya yaklaşım prensipleri ve kıta üzerindeki faaliyetleri ele alınmıştır. Üçüncü ve son bölümde ise Türkiye ve Afrika'nın ilişkileri ele alınmış, Türkiye'nin Afrika ile ilişkileri ele alınmış, Türkiye'nin Afrika ile ilişkileri hakkındaki faaliyetleri incelenmiştir. Giriş: Günümüzde Afrika, hem coğrafi konumuyla hem de sahip olduğu yeraltı ve yerüstü kaynaklarıyla büyük öneme sahip bir kıtadır. Bu kıtada petrol, doğalgaz, kömür gibi enerji bakımından önemli ve krom, platin, kobalt, demir gibi silah teknolojileri bakımından önemli olan doğal kaynaklar bolca bulunmaktadır. Afrika, 1 milyarı aşkın nüfusu ile insan kaynakları bakımından da önemli bir kıtadır. Kıta, doğal kaynaklara, nüfus potansiyeline, geniş araziler ve dünyanın hızlı büyüyen ülkelerine sahiptir. Bu nedenle kıta, ekonomik açıdan hızla büyüme gösteren ve hızla serbest ticaret kültürüne alışan, tüketici bir kitle olma yolundadır. Bu özellikleri son yıllarda Afrika'yı üzerinde hem kıta dışı devletler, hem de kıta devletleri arasında derin mücadelelerin yaşandığı yeni bir etkinlik alanına dönüştürmüştür. Afrika, sahip olduğu bütün bu özellikler nedeniyle ABD, AB ülkeleri, Rusya, Çin, Hindistan gibi enerji ihtiyacı olan başta gelişmiş ülkelerin, kıtanın stratejik konumundan istifade etmek isteyen diğer devletlerin ve bölgesel bir güç olma yolunda ilerleme iddiasındaki Türkiye'nin ilgi alanına girmiştir. Türkiye, kıta üzerinde çeşitli siyasi, ticari, askeri vb. 3 anlaşmalar yaparak etkili olmaya çalışmakta ve bunu sağlamak için yeni bir Afrika politikası geliştirmektedir. 1. AFRİKA JEOPOLİTİĞİNİN ÖNEMİ VE ÖZELLİĞİ: Konumu itibariyle hem kuzey, hem de güney yarımkürede toprakları bulunan Afrika kıtası coğrafi olarak stratejik bir konuma sahiptir. Ümit Burnu, Süveyş Kanalı, Cebelitarık Boğazı, Aden Körfezi gibi önemli bağlantı ve kontrol noktalarına sahip olmasının yanı sıra konum olarak Avrupa'nın güney sarmalında, petrol zengini Körfez ülkelerinin yakınında bulunması, buranın önemini daha da artırmaktadır. Kıtanın kuzeyinde Akdeniz havzasının bulunması, Avrupa'yla sınırdaş konumda bulunmasına neden olmaktadır. Kıta, büyük ölçüde yeraltı ve yerüstü kaynak rezervlerine sahiptir. Bu rezervler, platinyum, tantal, altın, elmas, kobalt, magnezyum ve fosfalttır. 1 Ayrıca silah ve uzay sanayis, gibi stratejik öneme sahip alanlarda kullanılan krom, platin, kobalt gibi madenlerin büyük oranda rezervleri bulunması kıtanın önemini daha da artırmaktadır. Kıta, birçok endüstri dalında kullanılan bakır, kurşun, demir, alüminyum, kobalt, boksit gibi madenler açısından da oldukça zengindir. 2 Afrika, 1885 yılında Berlin Antlaşması ile "medenileştirme" adı altında sömürgeci güçler tarafından paylaştırılmıştır. II. Dünya Savaşı'ndan itibaren sömürgeci yönetimlerin çekilmeye başlamasıyla ülkeler, yavaş yavaş bağımsızlıklarını ilan etmişlerdir. 3 Sömürgecilik döneminin bitmesinin ardından kıtaya olan ilgi, Soğuk Savaş döneminin getirdiği nitelikte ideolojik çatışma alanında sınırlı kalmıştır. Sovyetlerin dağılmasıyla başlayan süreçte, Afrika, dünya arenasındaki önemini yitirmiş ve ülkeler kaderine terk edilmiştir. Yıllarca açlık, susuzluk, yönetim eksikliği, çatışmalar gibi sorunlarla mücadele eden ve bir türlü gelişme gösteremeyen Afrika, XXI. yüzyıla girilirken, özellikle Sahraaltı ülkelerinde yeni bulunan petrol gibi doğal kaynakların etkisiyle hızla büyümeye başlamıştır. 4 Bu ekonomik gelişmelerin etkisiyle ABD, Çin ve AB, kıtada üstü örtülü bir doğal kaynak rekabeti içine girmişlerdir. Bu ülkelerin yanı sıra Türkiye, Hindistan, Brezilya, Rusya ve İsrail'in de dâhil olduğunu söylemek mümkündür. 5 2. SÖMÜRGECİ BÜYÜK GÜÇLERİN KITAYA YAKLAŞIMLARI: Sömürgeci büyük güçler ve bölgesel bir güç olma yolunda ilerleme iddiasındaki Türkiye Afrika'nın doğal kaynaklarından ve coğrafi konumundan yararlanmaktadır. Britanya İmparatorluğu'nun Afrika ile ilişkisi Süveyş Kanalı'nın inşası ile başlamıştır. Fransa kolonyalist faaliyetlerle sömürgecilik politikası uygulamıştır. Ülkeler bağımsızlıklarını kazansalar da Fransa'nın etkisi hala sürmektedir. Amerika özellikle Afrika'nın petrol rezervleri için ilişkilere önem vermektedir. Çin'in ise Afrika'da sömürgeci politika uygulamaması, kıtaya destekler verilmesi ve yatırımlar yapması, Afrika'nın Çin'e sıcak bakmasını sağlamaktadır. 2.1. Britanya İmparatorluğu'nun Afrika Kıtasındaki Faaliyetleri: Süveyş Kanalı, ticari bakımdan önem arz eden Asya kıtasıyla, özellikle Sanayi Devrimi'nden sonra buharlı gemilerin kullanılmasıyla birlikte dünya ticaretinde önemi artan Avrupa kıtasını birbirine bağlamış, Avrupa'dan Hindistan'a giden deniz yolunu neredeyse yarı yarıya kısaltmıştır. 6 Süveyş Kanalı'nın inşası, dünya ticaretinin seyrini değiştirmiş ve bu bölgenin diğer boğazlardan daha önemli hale gelmesine yol açarak 7 Yakın Doğu ve Afrika'nın stratejik ve jeopolitik önemini arttırmıştır. 8 Süveyş Kanalı'nın açılmasıyla burası Britanya'nın Hindistan ile olan bağlantısının ana noktası haline gelmiş 9 ve Mısır, Britanya'nın evrensel imparatorluğunun merkezini oluşturmuştur. 10 Fransa'nın bu kanala egemen olmasının, önce Mısır'a yerleşmesi ve nihayetinde Kızıldeniz'de egemen durumuna gelerek ve istikrarın sağlanması, ulusal, bölgesel ve kıtasal güvenliğin temin edilmesi ve sağlık, kadın, gençlik vb. politikaların ön plana çıkması gibi hususlara öncelik verildiği görülmüştür. 29

Federal yapılı devletleri dünyada temsil eden en büyük iki ülke Amerika birleşik devletleri ve Rusya Federasyonudur. Tarihleri, sosyolojik yapıları, nüfusları ve yönetim biçimleri birbirinden çok farklı olan bu iki ülkenin ortak yanı olan “federalizm” yapıları da birbirinden farklılık göstermektedir. Bu farklılığın en temel sebebi ise iki ülkenin tarihinde yatmaktadır. Rusya Federasyonu imparatorluk geleneği olan bir devlet olması ve büyük bir toprak parçasına yayılması ile bilinirken, Amerika birleşik devletleri eski bir koloni ülkesi olması ve bir devrim ile bağımsızlığını kazanması ile bilinir. Bu makalemizde ki amacımız birbirinden çok farklı yapılara sahip bu iki ülkenin Federal sistemlerinin karşılaştırılarak ortak ve zıt olan yönlerini ortaya çıkarmaktır.

Uluslararası Politik Ekonomi alandaki en ihtilaflı konulardan biri Amerikan hegemonyasının 20.yüzyılın son çeyreğinden itibaren zayıflaması olgusu ve bu süreçle paralel giden başta Çin olmak üzere uluslararası sistemde yükselen güçler fenomenidir. Doğrusu ihtilaf bu iki sürecin gerçekleşip gerçekleşmediği üzerine olmaktan ziyade 1 ; bu sürecin uluslararası rejim, uluslararası sistem, güç dağılımı ve çatışma dinamikleri üzerindeki implikasyonlarına ilişkindir. Bu değerlendirme yazısında bahsi geçen süreçler betimlenecek ve bu süreçlerin çeşitli implikasyonları Joseph Nye 2 , John J. Mearsheimer 3 ve John Ikenberry'nin 4 bazı çalışmaları ve " Mearsheimer vs. Nye on 'The Rise of China and Possibility of a Great Power War " başlıklı video etrafında tartışılacaktır.

Amerika Birleşik Devletleri’nin (ABD) Karadeniz’e ilgisi kuruluşundan hemen sonra başlamıştır. İlk yıllarda Karadeniz, ABD için askerî olmaktan daha çok ticari öneme sahipti. I. Dünya Sa-vaşı’na savaşın başlangıcından üç yıl sonra katılan ABD, Osmanlı Devleti’ndeki mevcut misyoner mülk ve varlıklarını koruyabilmek için Osmanlı Devleti’ne savaş ilan etmedi. Hatta savaş devam ederken 1917 yılı sonunda Başkan Wilson’un onayı ile Osmanlı Devleti’nin İttifak Bloğu’ndan koparak ayrı barış imzalaması dü-şünüldü. Bu teşebbüs İngiltere ve ABD’deki Siyonistlerin engelle-mesi nedeniyle başarıya ulaşamadı. Mondros Mütarekesi imza-landıktan sonra Bağlaşıklar İstanbul’a büyükelçi ataması yapma-dılar. Çünkü Osmanlı Devleti’ni nasıl bir sonun beklediğine henüz karar verilmemişti. Bağlaşıkların ardından ABD, Tuğamiral M. Lambert Bristol’u İstanbul’a atadı ve daha sonra Bristol’a Yüksek Komiser görevlendirmesi yapıldı. Millî Mücadele süresince Bris-tol’un ABD’ye gönderdiği raporlar, Yakın Doğu dış politikasının şekillenmesinde belirleyici oldu.

26 Aralık 2014 tarihinde Rusya Federasyonu (RF) Cumhurbaşkanı Vladimir Putin, Rusya’nın yeni askeri doktrinini imzalamıştır. 19 Aralık 2014’de Rusya Güvenlik Konseyi tarafından kabul edilmiş olan belge 4 fasıl ve 58 maddeden oluşmaktadır.  2010 tarihli bir önceki askeri doktrini geçersiz kılan 815 sayılı kararla kabul edilen bu yeni askeri doktrin, Mart 2014’den itibaren Kırım’ın Rusya tarafından ilhak edilmesi ve sonrasında Ukrayna krizi ile gerilen Batı-Rusya ilişkileri sebebiyle Putin döneminde yayımlanan diğer askeri doktrinlerden üslup ve içerik olarak farklılık arz etmektedir.

21.yüzyılın başında Rusya’da iktidara gelen Vladimir Putin, kısa bir süre içerisinde güvenlik, dış politika ve askeri politikaları kapsayan birçok doktrine imza atmıştır. Bu çalışmada yeni askeri doktrinin diğer doktrinlerden farkı ele alınmakta ve Putin’in yeni askeri doktrine neden ihtiyaç duyduğu ve Rusya’nın yakın gelecekte izleyeceği dış politikasına nasıl etkileyebileceği değerlendirilmektedir.

Sungur Savran: ABD Kongresi'nin basılmasının anlamı

Özgür Öztürk, Pandemide ve Sonrasında Kapitalizm

Volkan Sakarya, Marx’ın ekoloji anlayışı ve ekolojik kriz 3: Marx’ın koloji anlayışının siyasi içerimleri

Kurtar Tanyılmaz, Müşterekler: Kimin için?

Sungur Savran, Fütuhat, istibdad, hilafet: AKP döneminde toplumsal mücadeleler ve devlet

Sol Muhalefet, Devrimin krizi ve proletaryanın görevleri

Armağan Tulunay ve Sungur Savran: Sovyetler Birliği’nin çöküşünde devrimci Marksizmin rolü: Bir daha asla!

25 Kasım 1956 sabaha karşı, içinde Fidel, Raul, “Che”, Camilo, Juan Almeida dahil 82 devrimciyi taşıyan emektar “Granma” teknesi Meksika sularından ayrıldı. Tekne açık sularda yol almak için yetersizdi. 30 Kasım’da “Santiago de Cuba” kıyılarına varmaları gerekiyordu. Fakat yükü nedeniyle çok ağır seyrediyordu. Bu yüzden çıkartma ile eşgüdümlü başlaması gereken ayaklanma yarım kaldı. Plan açığa çıkmıştı. 2 Aralık gece yarısı Granma karaya oturdu. Yardım botu su aldığından mühimmatın bir kısmını çıkarabildiler. Üçüncü gün kuşatılmışlardı. Yoğun bombardıman altında dağıldılar. Yirmi biri orada hayatını kaybetti ve büyük kısmı ele geçirildi. Tekrar bir araya gelmeyi başardıklarında 12 adam ve sadece 7 silahları vardı. Fidel perişan durumdaki adamlarına baktı ve şöyle dedi: “İşte şimdi savaşı kazandık!”. Raul, yıllar sonra, o an abisinin delirdiğini düşündüğünü itiraf edecektir.

Günümüz sistem yapısının karmaşıklığı elbette ki geçmişle bağlantılı ve bir şekilde devamı gibi gelmektedir. Çalışmanın ana konusu Ekim 1962 tarihli Küba Krizi'nin hegemonya yarışı bağlamında değerlendirilmesi ve diplomasinin yükselişinin en üst düzey olduğu 1945 sonrası diplomasinin kazandığı en büyük ve kesin zaferlerden olan Küba'yı stratejik hegemon diplomasisi bağlamında incelemeye çalıştım. Bir gece yarısı dünya yok olabilirdi lakin diplomasi etkisini hissettirmeseydi. Hegemon devlet olma mücadelesi ve hırsı buna sebep olabilirdi. Küba bir dünyaya mal olabilirdi. Zafer için kelime belliydi; diplomasi.

Devletler Özel Hukuku dersi kapsamında sunum olarak hazırlanan çalışmada, Amerika Birleşik Devletler vatandaşlığının kazanılması halleri incelenmiştir. Birleşik Devletler Anayasasında yer alan vatandaşlık ile ilgili bölümler çalışmada verilmiş olup vatandaşlığın sonradan kazanılması yöntemlerinden “Green Kart Uygulaması” ve “Çeşitlilik Göçmen Vize Programı(DV-2016)” ele alınmıştır.

Bu çalışmada, ABD’nin Donald Trump dönemindeki Afrika politikası değerlendirilmektedir. Çalışmanın arka planını, Trump’ın eski Ulusal Güvenlik Danışmanı John Bolton’ın 2018 yılının sonunda Heritage Foundation’da açıkladığı “Afrika Stratejisi” oluşturmaktadır. Bu kapsamda, söz konusu stratejide ortaya konulan “ticaretin arttırılması, dış yardımlarda seçici davranılması, terörle etkili bir şekilde mücadele edilmesi ve Çin gibi rakip aktörlerin dengelenmesi” hedeflerinin başarılı olup olmadığı sorgulanmaktadır. Çalışma boyunca, Trump yönetiminin Afrika politikası selefleri George W. Bush ve H. Barack Obama yönetimleriyle ve kıtadaki en nüfuzlu dış aktörlerden biri olan Çin’le kıyaslanmaktadır. Çalışmada varılan nihai nokta, ABD’nin Donald Trump döneminde ilan edilen Afrika stratejisindeki hedeflerinin bir kısmına göreceli olarak ulaşılsa da, genel anlamda arzu edilen başarının yakalanamadığıdır.

Kore Yarımadası’nın 1945 yılında Japon sömürgesinden kurtulmasından sonra 1945 ile 1948 yılları arasında Kore Yarımadası’nın 38. Paralel’in güneyinde oluşturulan Amerikan Askerî Hükümeti Dönemi ve ardından Güney Kore’nin kurulduğu 1948 yılından 1961 yılındaki 16 Mayıs Askerî Darbesi’ne kadar devam eden dönem ülke inşa süreci olarak tanımlanmaktadır. 1950 yılında başlayıp 1953 yılına kadar devam eden Kore Savaşı, Güney Kore’deki ülke inşa sürecinde özellikle ivme kazandıran bir gelişme olmuştur. Henüz inşa sürecini tam olarak tamamlayamayan Güney Kore, savaş yıkımı ile karşı karşıya gelmiş ve dış desteklere muhtaç duruma düşmüştür. Her ne kadar ilk organize dış destekler Birleşmiş Milletler çatısı altında oluşturulan çokuluslu organizasyonlar aracılığı ulaştırılmış olsa da Amerika Birleşik Devletleri bu organizasyonların en büyük destekleyicisi olmuştur. Bunun yanı sıra Amerika Birleşik Devletleri, Güney Kore’ye kendi organizasyonları ile de oldukça yüksek miktarlarda dış destek ulaştırmıştır. Bu çalışmada Güney Kore’ye 1945-1961 yılları arasında gerçekleştirilen dış desteklerin özellikleri ve gerçekleştirdikleri katkılar incelenerek Güney Kore devlet inşası sürecindeki rolleri ve sürece etkileri detaylı olarak incelenerek analiz edilmiştir.

After the Korean Peninsula was liberated from Japanese colonization in 1945, the period of the American Military Government formed in the south of the 38th Parallel of the Korean Peninsula between 1945 and 1948, and the period from the establishment of South Korea in 1948 until the May 16 Military Coup in 1961 were defined as the state building process. The Korean War, which started in 1950 and continued until 1953, has been a development that especially accelerated the state building process in South Korea. South Korea, which has not yet fully completed the construction process, faced the destruction of war, and fell in need of foreign assistance. Although the first organized foreign assistance was delivered through the multinational organizations established under the umbrella of the United Nations, the United States of America was the biggest supporter of these organizations. In addition, the United States of America has also provided high amounts of foreign assistance to South Korea through its own organizations. In this dissertation by researching the structures and the contributions of the foreign assistance distributed to the South Korea between the years 1945-1961, the role and the influence of the foreign assistance on the state-building process of South Korea was analyzed in detail.

본고는 한반도가 1945년에 일본의 식민지배로부터 해방된 이후, 1945년부터 1948년까지 한반도 38도선 미군정이 형성되었던 기간과 1948년 한국이 수립된 이후부터 1961년 5·16군사정변까지 있었던 기간을 국가 구축 단계로 규정하였다. 1950년에 시작되어 1953년까지 계속된 한국 전쟁은 특히 한국의 국가 구축 단계를 가속화시킨 계기가 되었다. 국가 구축 단계를 막 시작했던 한국은 전쟁의 파멸에 직면했고 해외 원조가 필요하게 되었다. 최초로 이루어진 해외 원조는 유엔 산하에 설립된 다국적 기관을 통해 전달되었는데, 이때 미국이 이 기관의 가장 큰 후원자였다. 또한 미국은 자체 기관을 통해서도 한국에 많은 양의 해외 원조를 제공했다. 본 논문에서는 1945-1961년 사이에 한국에 배분된 대한원조의 구조와 기여도를 조사하여 대외원조가 한국의 국가건설 과정에 미친 역할과 영향력을 상세히 분석하였다.

Radyo ve televizyon yayıncılığının sınırları aşan bir nitelik kazanması, bu alanda bazı hukukî düzenlemelerin yapılması gereğini ortaya çıkarmıştır. Nitekim, kamu hizmeti niteliği taşıyan radyo ve televizyon yayınlarında “kamu yararı”nın gözetilmesi gerekmektedir. Bu gereklilik, günümüzde görsel ve işitsel yayın hizmetlerinin yayın sonrası olmak kaydı ile denetimini zorunlu hâle getirmektedir. Öte yandan, günümüzde özellikle radyo ve televizyon yayın hizmetlerine uygulanan sıkı denetimin, düşüncelerin serbestçe iletilebilmesi bakımından düşünce ve ifade hürriyeti ile çeliştiği de görülmektedir. Ancak, bir taraftan da bu hürriyetin sorumsuzca kullanılması hâlinde, kamu düzeni ve genel ahlâkın bozulacağı, özellikle de ayırt etme yeteneği henüz gelişmemiş çocukların ve/veya gençlerin gelişimine zarar verileceği ihtimali, bu hürriyete de bir sınır getirilmesi gerekliliğini gündeme getirmektedir. Zira, yayıncının yalnızca izlenme oranı kaygısıyla yaptığı şiddet ve müstehcen içerikli yayınlardan görece savunmasız izleyicilerin nasıl etkileneceği önemli bir soru işaretidir. Görsel -işitsel yayın hizmetlerinin denetlenmesi hususunda ABD, Japonya ve Rusya’daki hukuki mevzuatı ve mevcut durumu irdelemeyi amaçlayan bu çalışmada, öncelikle denetim kavramı tanımlanmakta, görsel-işitsel yayın hizmetlerinde denetim olgusunun gerekliliği ortaya konmaktadır. Çalışma kapsamında Avrupa kıtası dışında yer alan görece üç büyük ülke (ABD, Japonya ve Rusya) üzerinde ayrı ayrı durulmaktadır. Söz konusu ülkeler, AB ülkelerine nazaran görsel-işitsel yayın politikalarını inceleyen araştırmalara daha az konu olmaları nedeniyle tercih edilmişlerdir. Betimsel nitelikteki bu çalışma, konu ile ilgili yapılacak araştırmalar için bir temel oluşturma niteliği taşımaktadır.

Ölme Hakkı isimli bu kitap, yaşama hakkına yüklenen dini ve ahlâki değerleri tartışmaya açarak yirminci yüzyılın yükselen değeri özerkliğin, yaşama hakkını sınırlayan bir hak olup olamayacağını sorgulamaktadır. Dini bakış açısı “yaşamın kutsallığından”, klasik laik bakış açısı “yaşamın dokunulmazlığından” söz ederek yaşama hakkından kişinin kendi iradesi ile vazgeçmesini reddederler. Kişinin yaşamına özgür iradesi ile son verebileceğini savunan tez ise “yaşamın niteliği”ni temel alır; bu teze göre, yaşam, katlanılmaz hale geldiğinde terk edilebilecek bir şeydir. Tıp bilimi ve kullandığı teknoloji modern insana yaşamı uzatabilme olanaklarını sunmuştur, fakat diğer yandan bazı durumlarda ölüm uzun ve acılı bir bekleyiş haline gelmiştir. Bu tür olaylarda, hasta, yaşamının bu son bölümünde dayanılmaz acılara katlanmak zorunda kalmakta, yakınlarının ya da hastane personelinin bakımına muhtaç olmakta, zevk aldığı şeyleri yapamaz hale gelmekte ve yaşamına anlam kazandıran hemen her şeyden mahrum olmaktadır. Bu ölümü bekleyiş sürecine hastanın müdahale etme, diğer bir deyişle kendi kaderini veya ölümünü belirleme hakkının olup olmadığı son otuz yıldır Batı’nın gündeminde yer alan bir tartışma konusudur. Bu çalışma, söz konusu tartışmayı Türkiye’ye taşımakta, hem yaşam ve ölüme ilişkin etik değerlerdeki hem de ötanaziye ilişkin normatif alandaki değişimi Türk okuyucusuna sunmaktadır.
Bugün dokunulmaz olarak kabul ettiğimiz yaşam, kişinin kendisi tarafından terk edilebilir mi? Kişi, pek çok alanda sahip olduğu ya da sahip olmak için mücadele verdiği özgürlük ve haklarına; yaşam kalitesinin çok düştüğü, acı çektiği, tıbbın olanaklarının tükendiği bir noktada ölme hakkını neden ekleyememektedir? Yaşam, dini ve toplumsal bir değerden çok, kişinin özerk bir biçimde karar vermesi gereken bir konu değil midir? Kişinin kendi bedeni ve yaşamı üzerinde ne kadar özerkliği vardır? Belli bazı hastalıklarda hasta tedaviye devam etmek zorunda mıdır? Yaşamı uzatmayı sağlayan solunum ya da beslenme araçları gibi yaşam destekleyici araçlar devreden çıkarılabilir mi? Hasta ölümün kendiliğinden gerçekleşmesini beklemeksizin öldürülmeyi talep edebilir mi ya da kendisi bilinçsiz durumda ise yaşamının sonuna ilişkin bu kararı başkaları verebilir mi? Tüm bu sorulara kişisel özerklik ekseninde cevap aranmaktadır. Batı’da bazı ülkelerde kabul edilen ötanazi uygulamaları bu çerçevede örneklenmektedir.

Çevrilen makale Amerika Birleşik Devletleri merkezli araştırma ve politika geliştirme kuruluşu olan Rand Corpartion’un üyeleri James Dobbins, Gabrielle Tarini ve Ali Wyne tarafından Eylül 2020 tarihinde hazırlanan The Lost Generation in American Foreign Policy başlıklı ve How American Influence Has Declined, and What Can Be Done About It alt başlıklı çalışmanın bir parçasıdır. Çeviriye grafik ve tablolar dahil edilmemiş, çeviride ana fikrin verilmesine odaklanılmıştır. Makaleyi değerlendirirken yazıldığı dönemin ABD Başkanlık seçimlerine giden dönemi kapsadığı unutulmamalıdır. Zira bu yorumla raporun aslında dönemin ABD Başkanı Donald Trump ile ilgili de önemli kısımları olduğu fark edilebilir.

Ekonomik refah seviyesinin yüksek olduğu ülkelerde ortalama ömür 80 yaşın üzerine çıkmaktadır. Fakat dünya üzerinde öyle yerler bulunmaktadır ki burada yaşayan insanlar kendi ülkesinin ortalama ömründen daha da uzun yaşamaktadır. Bu insanların dünya üzerinde yaşadığı yerler Mavi Bölgeler olarak bilinir. Mavi Bölgeler tabiri, ilk kez Dan Buettner'ın insanların ortalamadan çok daha uzun yaşadığını iddia ettiği yerleri tanımlamak için kullanılmıştır. Bu terim ilk defa National Geographic dergisinin Kasım 2005 sayısında "Uzun Yaşamın Sırları" başlığı altında yayınlanmıştır. Buettner, dünya üzerinde 5 bölge belirler ve buraları "Mavi Kuşak Bölgeleri" diye adlandırır.

19.  yüzyılın  ortalarında,  çeşitli  alanlarda  önemli  atılımlar  yapan Amerika Birleşik Devletleri’nin ön plana çıkmaya başladığı sanayi dallarından birisi de silah üretimi olmuştur. Getirdiği yeni üretim teknikleri, tüfeklerin dizaynı ve özellikle interchangable özelliği neticesinde Amerikan üretim modeli bu konuda kısa süre içinde Avrupa ve İngiltere’de taklit edilmeye başlanmıştı. Bu dönemde Rusya ve Mısır’da olduğu gibi bir askeri yenileşme ve organizasyon gerçekleştiren Osmanlı Devleti adı geçen iki devlet gibi Amerikan silah sanayisinden yararlanmak istemiştir. Bu çalışma resmi ilişkileri 1830’da başlayan iki ülkenin bu sırada kısa süreli de olsa yakınlaşmalarına gerekçe olan teknoloji transferinin ikinci defa 1860’lı yıllarda tekrar etkili olması ile gelişen sürecin ilk dönemini ele almaktadır.

Arms  manufacturing  was  one  of  the  areas  along  side  with  various  other industrial fields the United States of America began to emerge as a leading power in the middle of the nineteenth century. In this respect the US system of production began to be imitated both in the Europe and England due to the new techniques of manufacturing, design of the rifles, and particularly their being interchangeable. Undertaking a comprehensive military change and re-organization like the case in Russia and Egypt then, the Ottoman government also wanted to benefit from the American arms industry. This article deals with the first phase of the technology transfer between the Ottoman Empire and United States of America during the 1860s for a second time, the formal relations of the two countries began in 1830 when the transfer of technology played the sole role, albeit short, that brought the two counties closer.

11 Eylül olayları bir “paradigma” değişimine yol açmış mıdır? Uluslararası sistem açısından, 11 Eylül “yeni bir milat” mı yoksa Sovyetler Birliği’nin çökmesinden sonra oluşan yeni dünya düzeninin kendi içindeki bir “kırılma noktası” mıdır? Yeni dünya düzenindeki yeri tam olarak ortaya konamayan 11 Eylül 2001 tarihi, 15. yıldönümü geride bırakılırken,
uluslararası sistem açısından tek başına bir analiz konusu olmayı hak ediyor. Bu çalışmamızda 11 Eylül’ün dünya politikasında yarattığı büyük etkiyi sorgulayacak, bir “paradigma değişimi” yaşayıp yaşamadığımızı tartışacak ve kabuk değiştiren “uluslararası sistemin tanımının nasıl yapılması gerektiği” sorusuna yanıt arayacağız.

28 Mart 1928 Varşova/Polonya doğan ve 2017 hayata gözlerini yuman Zbigniew Kazimierz Brzezinski yaşamının sadece 6 yılı Beyaz Saray’da güvenlik bürokrasisinde, geri kalanı üniversitelerde geçen bir akademisyendir. Buna rağmen dünyayı değiştirmeyi, Amerikan politikasını şekillendirmeyi amaçlayan Brzezinski akademik dünyada çalışmaktan öte bildiklerini politikaya yansıtarak ABD’nin geleceğinde söz sahibi olmak istemiştir.
Bu yola çıktığında 1950’li yıllardaki yüksek lisans ve doktorası esnasında Sovyetler Birliği üzerine çalışan Brzezinski sonraki yıllarda da çalışmalarına bu yönde devam etmiştir. Bu dönem itibarıyla Brzezinski ilk etapta SSCB’yi tanımak ve tanıtmak üzere Carl Friedrich ile birlikte totaliterlik teorisini geliştirmiş ve bu çalışmasıyla SSCB’nin iç ve dış dinamikleri ile hassas ve güçlü taraflarını tespit etmiştir. 1960’lı yıllarda barışçıl katılım (peaceful engagement) stratejisi üzerinde çalışmıştır. 1970’li yıllara gelindiğinde ise dünyanın bir teknolojik devrim geçirdiği tespitinde bulunan Brzezinski ABD ile diğer devletler arasında makasın açıldığına dikkat çekmiştir. Ayrıca Brzezinski yine aynı yıllarda kuzey-güney ilişkilerinde yaşanan problemleri aşmak üzere ABD, Japonya ve Avrupa’nın ortak çalışmasını önermiştir.
Fikirlerine destek bulmak için ise 1960 yılında Harvard’dan Columbia Üniversitesine geçtikten sonra New York’ta etkili kurum, kuruluş ve kişilerle temasla medyanın da sayesinde tanınırlığı artmıştır. Ayrıca Brzezinski bu yıllardan itibaren demokrat başkan adaylarının seçim kampanyalarında görev almıştır. 1973 yılında David Rockefeller ile birlikte Üçlü Komisyonu kurmuş ve burada Georgia Senatörü Jimmy Carter ile ilişkisini geliştirmiştir. Carter başkan seçildikten sonra da başkanın Milli Güvenlik Danışmanı olarak görev yapmıştır.
Brzezinski’nin çalışmaları ve düşünceleri incelendiğinde temel amacının Amerikan üstünlüğünün sağlanması olduğu görülecektir. Bu hususa ilişkin görüşlerini ise iki safhada açıklamıştır. Soğuk Savaş dönemi ve Soğuk Savaş sonrası dönem. Soğuk Savaş döneminde ABD üstünlüğünün sağlanması amacıyla Sovyetlerin dağılmasını sağlayacak politikalara destek vermiştir. SSCB’nin yıkılması üzerine ise Amerikan üstünlüğünün nasıl sürdürebileceği üzerine görüşlerini açıklamıştır. Bu kapsamda ABD’nin dünyada liderlik rolünü üstlenmesi gerektiğini ifade eden Brzezinski, bu rolün, tek taraflı politikalar izlemeksizin, müttefik ve diğer dost devletlerle ittifaklar gerçekleştirilmesi yoluyla icrasını savunmuştur.

Soğuk Savaş sonrası dönemde iki kutuplu sistemin sona ermesi ve
uluslararası sistemin yapısında meydana gelen güç değişimiyle
beraber yeni aktörler ve yeni tehditler ortaya çıkmıştır. Sistemde tek
kutuplu yapıdan çok kutuplu yapıya doğru geçiş yaşanırken,
ekonomide neoliberal ideoloji belirleyici olmuş, güvenlik alanında ise
Batı ittifakı örgütleri tarafından belirlenen normatif çerçevede sistem
yeniden inşa edilmiştir. Büyük durgunluk olarak adlandırılan 2008
küresel ekonomik krizi aktörler arasındaki güç dağılımında meydana
gelen değişim ve sistemin aksaklıklarını göz önüne çıkarmıştır. Bu
bağlamda Çin, ABD’nin karşısındaki yeni rakip güç olarak ortaya
çıkmış ve bu yükselişin uluslararası sistemde bir değişime neden olup
olamayacağı sorgulanmaya başlanmıştır. Çin, ABD’ye rakip güç olarak
konumlanıp sistem içerisinde önemli bir aktör haline gelirken
ABD’den farklı yöntemler kullanmaktadır. Çin, Şangay İşbirliği
Örgütü, ASEAN (Güneydoğu Asya Uluslar Birliği) örgütü gibi bölgesel
örgütler çerçevesinde etkinliğini arttırırken, Kuşak ve Yol Projesi gibi
projelerle pek çok ülkeyi finanse etmekte, yaptığı ikili ve çok taraflı serbest ticaret antlaşmalarıyla bölgesel işbirliği ağını
genişletmektedir. Bu makalenin amacı, ABD ve Çin rekabeti
çerçevesinde uluslararası sistem içerisinde yaşanan değişimi ele
almaktır. Bu çerçevede Çin’in başarısını sınırlandıran siyasi, askeri,
ekonomik ve kültürel faktörler neorealist kuram çerçevesinde ele
alınacaktır. Çalışmada metodolojik çoğulculuk ve tarihsel
karşılaştırmalı araştırma yöntemleri kullanılarak nitel bir çalışma
yapılmıştır.

Kapitalist sistemin çok ciddi iç çelişkilere sahip olmasına karşın nasıl tüm dünyada hâkim bir ekonomik sistem olarak varlığını sürdür-meyi başardığını sorguladığı eseri “Hapishane Defterleri”nde Gramsci, hegemonyanın esasen bir ekonomik yapı tarafından belirle-nen üretim yönteminin doğurduğu toplumsal gruplardan, egemen olanın diğer grupların da rızasını elde ederek kurguladığı “tarihsel blok”tan kaynaklandığını iddia etmiştir. Robert Cox gibi neo-Gramşi-yan düşünürler tarafından Uluslararası İlişkiler disiplinine de uygula-nan bu anlayış çerçevesinde uluslararası düzendeki hegemonyanın, bir devlet içerisinde yer alan egemen toplumsal sınıfın değerlerinin uluslararasılaşması yoluyla gerçekleştiği belirtilmiştir. Hegemon devlet de esasen bu egemen sınıfın çıkarlarının tezahüründen ibarettir. Büyük ölçüde 17. yüzyılda Birleşik Eyaletler ile başladığı kabul edilen kapitalist dünya hegemonyası, 19. yüzyılda İngiltere’ye geçerek daha da yaygın bir hal alarak, güç kazanmış, İkinci Dünya Savaşı’nın ardından ise gerek iktisat politikasında gerekse üretim yönteminde getirdiği yeniliklerle dünyanın en büyük kapitalist ülkesi haline gelen Amerika Birleşik Devletleri’ne geçmiştir. 1970’li yılların başında ve 2000’li yılların sonunda yaşanan ekonomik krizlere ve 2000’li yıllarda Çin Halk Cumhuriyeti, Almanya ve Hindistan gibi devletler ile AB ve BRICS gibi ulus üstü aktörlerin meydan okumalarına karşın Amerika hegemonyasını günümüze kadar devam ettirmeyi başarmıştır. Ancak tüm bu gelişmeler Amerikan hegemonyasının geleceğinin daha yüksek bir sesle sorgulanmaya başlanmasına neden olmuştur. Bu çerçevede çalışmada, ABD’nin hegemonyasının geleceği Gramşiyan perspektif çerçevesinde değerlendirilmeye çalışılacaktır

Amerika Birleşik Devletleri Yeknesak Arabuluculuk Kanunu (Uniform Mediation Act; kısaca UMA) adlı bu Kanunun çevirisine geçmeden önce, Kanun ile ilgili olarak genel bilgi vermekte yarar vardır. Şöyle ki: Tüm arabuluculuk faaliyetlerine uygulanabilecek olan Amerika Birleşik Devletleri Yeknesak Arabuluculuk Kanunu (Uniform Mediation Act; kısaca UMA); tarafların, tarafsız katılımcıların ve arabulucuların görüşmeleri nasıl kullanabilecekleri konusunda kesin hükümler içeren yasal bir düzenlemedir. UMA, Yeknesak Eyalet Kanunlarına İlişkin Ulusal Komisyon Üyeleri Konferansı (The National Conference of Commissioners on Uniform State Laws; kısaca NCCUSL) olarak da bilinen Yeknesak Hukuk Komisyonu (The Uniform Law Commission; kısaca ULC) tarafından hazırlanmış ve 10-17 Ağustos 2001 tarihinde onaylanarak, bu Kanun’un tüm ABD eyaletlerinde kanunlaştırılması tavsiye edilmiştir.

Mayıs başı itibariyle 3 milyonu aşkın kişiyi enfekte eden ve 200 bini aşkın kişinin ölümüne neden olan Kovid-19 salgını karşısında izlediği tavırdan dolayı Çin, gerek Amerika Birleşik Devletleri (ABD)’nin gerekse diğer ülkelerin tepkisini çekmiştir. Neden olarak; hastalığın Çin’in Vuhan bölgesinde ortaya çıkması ve Çin’in gerekli tedbirleri alma yönünde yavaş davranması gösterilmektedir. ABD Başkanı Donald Trump’ın Pekin yönetimini eleştiren ağır sözleri Çin hükümeti tarafından öfke ile karşılanmıştır. Öte yandan ABD, salgının yayılmasında üzerine düşen görevi etkin bir şekilde yürütemediğini iddia ettiği Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ)’nün Çin’e karşı fazla yumuşak davrandığını ve bundan dolayı yapılan maddi katkıların askıya alınacağını duyurmuştur.