Türkiye Eğitim Sistemi

32 ülkenin eğitim sistemlerinin Türk eğitim sistemi ile ele alındığı çalışmada  Hindistan Eğitim Sistemi Türk eğitim sistemi ile karşılaştırılmıştır. Ülkenin yapısı gereği 1986 yılına kadar Hindistan’da eğitim büyük ölçüde yerel hükümetlerin sorumluluğundaydı. Ulusal hükümet belirli bölgelerde yükseköğretim enstitülerinin standartlarının belirlenmesi ve eşgüdümlemesinde görevliydi. Ancak 1976 yılında yapılan anayasa değişikliği ile İnsan Kaynakları Bakanlığına bağlı İlköğretim Ve Okur Yazarlık Bölümü ile Orta Öğretim Ve Yükseköğretim Bölümü kurularak ulusal hükümete yetki ve görev verilmiştir. 1986 yılında yeniden belirlenen Ulusal Eğitim Politikası ile 21 yüzyılın başına kadar ülke genelinde 14 yaşına kadar zorunlu eğitimin yaygınlaştırılması öngörülmüştü. Ayrıca ülke gelirlerinin %6’sının eğitime ayrılması hedeflenmesine karşın 2001–2002 yıllarında bu oran %4.02 olarak gerçekleşmiştir.
Hindistan’ın yapısı ve eğitimi ile ilgili kısa bazı bilgilerden sonra bu çalışmada sırasıyla Hindistan Eğitim Sisteminin amaç ve ilkeleri, Hindistan Eğitim Sisteminde yönetim yapısı ve Hindistan Eğitim Sisteminin süreç boyutu ile Hindistan ve Türk Eğitim Sistemlerinin Karşılaştırılması incelenmiştir.

Amerika Birleşik Devletleri’nin Türkiye’nin eğitim amacı ile en çok öğrenci gönderdiği ülkelerden birisidir. Bu nedenle, bu araştırmada Amerika Birleşik Devletleri’nin eğitim sistemi incelenmiş ve bazı özellikleri bakımından Türkiye’nin eğitim sistemi ile kıyaslanmıştır. Özellikle Amerika Birleşik Devletleri’ne doktora için giden öğrencilerin maliyeti çok dikkat çekicidir. Üniversitelere ödenen yüksek harçlar nedeniyle, lisansüstü öğrenim gören bir öğrencinin yıllık ortalama maliyeti 25,000- 30,000 ABD Doları olduğu belirtilmektedir. Bu meblağ ile Türkiye’de 146 okul öncesi, 52 ilköğretim, 37 ortaöğretim, 21 lisans, 10 lisansüstü ve 7 yükseköğretim öğrencisi eğitim alabilmektedir. Türkiye bütçesine bu derece yük getiren bir durumun, daha dikkatli incelenmesine ihtiyaç bulunmaktadır.

Bu çalışmanın amacı Fransa Eğitim Sistemini inceleyerek Türkiye Eğitim Sistemiyle karşılaştırmaktır. Fransa Eğitim Sisteminde; eğitim, eğitim sistemi, denetim, denetim sistemi, eğitim yönetimi kavramlarına ilişkin literatür taranarak var olan bilgiler elde edilmiş ve ülkemiz eğitim sistemiyle ilişkilendirilmiştir. Bu ana amaç çerçevesinde tartışılan kavramların; Avrupa Birliği’ne üyelik sürecinde bulunan ülkemizin eğitim sistemi ve metodlarının tartışılması ve en verimli bir şekilde revize edilmesine yönelik katkı sunması beklenmektedir. Eğitim, Eğitim Sistemi, Denetim, Denetim Sistemi, Eğitim Yönetimi kavramları çeşitli yönleriyle ele alınmış olup, bilgilerin sunumunda çoklu referans yöntemine başvurulmuştur.

32 ülkenin eğitim sistemlerinin Türk eğitim sistemi ile ele alındığı çalışmada Amerika Birleşik Devletleri Eğitim Sistemi Türk eğitim sistemi ile karşılaştırılmıştır. ABD eğitim sistemi büyük ölçüde yerinden yönetime dayalı bir eğitim sistemidir. ABD Anayasasına göre okulları açmak ve yönetmek yetkisi eyaletlere ve yerel hükümetlere bırakılmıştır. Bu yüzden eğitim müfredatını belirleyen ve düzenleyen ulusal bir mevzuat bulunmadığı gibi, okul yapısını belirleyen herhangi bir ulusal düzenleme de söz konusu değildir. Buna rağmen Federal Hükümetin yönetim, denetim ve izin verme gibi düzenlemeler haricinde önemli görevleri bulunmaktadır. ABD eğitim sisteminde yerinden yönetim sistemi ABD tarihi ile paralel olarak gerçekleşmiştir. 17 ve 18’inci yüzyıllarda Avrupa’dan göç eden kişilerin oluşturduğu kolonilerin birleşimi ile oluşan Birleşik Devletlerde eğitim, yerel topluluklara bırakılmıştı. Bu her topluluğa kendi okulunu kurma ve destekleme yetkisini tanımaktaydı. Her topluluk kendi çocuklarını kendi ihtiyaçları, değerleri ve önceliklerine göre eğitiyordu. Bu kısa bilgi Amerika Birleşik Devletlerinde eğitimin yönetilmesinin eyaletlere ve yerel hükümetlere bırakılmasının sebebini açıklamaktadır.
Bu çalışmada sırasıyla eğitim sisteminin amaç ve ilkeleri, ABD eğitim sisteminin yapılanması ve ABD eğitim sisteminin süreç boyutu ile ABD ve Türk Eğitim Sistemlerinin Karşılaştırılması incelenmiştir.

Bu çalışmada köklü bir düşünce tarihi ve birikimine sahip olan komşu ülke Yunanistan’ın eğitim sistemi, yönetsel yapılanması, okul sistemi yapılanması ve yönetim süreçleri yapısı incelenmiştir. Daha sonra Türkiye Eğitim Sistemi ile Yunanistan Eğitim Sisteminin amaç, yapı ve süreç boyutlarıyla karşılaştırması yapılmıştır. Sonuç olarak Yunanistan ve Türkiye eğitim sisteminin genel amaçlarının bazı farklılılar dışında benzer olduğu söylenebilir. İki ülkenin eğitim sistemlerinin amaçları arasındaki farklılıklardan biri, Yunanistan’da eğitimden sorumlu bakanlığın din işlerinden de sorumlu olması ve amaç bakımından da dini farkındalık ve inancı geliştirme gibi bir hedef gözetmesidir. Oysaki Türkiye, görece daha seküler bir yapılanma arzetmektedir. Her iki ülkenin de merkezi bir yönetim yapısı mevcuttur. Türkiye’de merkezden alınan kararların yerel düzeydeki uygulamaları, merkez teşkilatının uzantıları olan taşra teşkilatı eliyle yürütülmektedir. Yunanistan’da okul öncesi eğitim zorunlu iken, Türkiye’de zorunlu değildir. Türkiye’de lise zorunlu eğitim kapsamındadır fakat Yunansitan’da bu kapsamın dışında tutulmuştur. Türkiye ve Yunanistan’da, bütün okul kademelerinde uygulanan müfredatın merkezi ve milli olduğu söylenebilir.

Ozet: Sosyoloji Batl'da ortaya r;lkl~tntn hemen akabinde bizde de yaktn bir ilgiye mazhar olmu~tllr. Osmanh'ntn son dbnemlerine tekabUl eden bu siirer;te, sosyolojiden hareketle imparatorlllk sorunlarma r;bziimler iiretilmeye r;ah~llml$tlr. imparatorlugun YlkIh;>1 ve ulusal devletin ilamyla birlikte artlk sosyoloji ile birtakIm sorunlarm tartl~llmasl yerine, yapIlan tercihin dogrulanmasl ve kitlelere aktanml soz konusu olmu$tur. 1924'te liseler ir;in bir deI's olarak kabul edildiginde sosyolojiye bu dogrultuda misyonlar yiiklenmi~ ve lise sosyoloji ders kitaplan ideal vatanda$m tarif edildigi, yurtta~hk bilgilerini ir;eren kitaplar halinde dlizenlenmi.;;lerdir. Sosyoloji gelenegimizin genel dogrultusunu olu$turan Durkheim ekolli ve pozitivist yakla~lmm etkileri lise sosyoloji ders kitaplan iizerinde de bariz bir ~ckilde ortaya r;lkml~, bu kitaplarda biiylik oranda Batl-merkezli bilgilere yer verihni~tir.

1 Aralık 2015 -Ankara 1 GİRİŞ Her toplumun kendi yapısından ve ihtiyaçlarından doğan hayati ve birtakım olağan problemleri vardır. Özellikle bizim gibi büyük devrimler geçiren toplumlarda eğitim sisteminin rayına oturması zor ve süreç isteyen bir durumdur. Gelişmelerin ardıl ve bütünleyici olması eğitim sisteminin rayına oturması için temel koşuldur.

Öğretmen yetiştirme eğitim sistemimizin en öncelikli çözüm bekleyen sorun alanlarından birisi olmuştur ve olmaya devam
etmektedir. 1994 yılı sonlarında başlayan ve YÖK/Dünya Bankası işbirliği ile gerçekleştirilen hizmet öncesi öğretmen yetiştirme projesi sonucu uygulamaya konulan bugünkü öğretmen yetiştirme sistemimiz bir çözüm olmaktan çok yeni sorunların doğmasına neden olmuştur. Bu çalışmada, Türkiye’de ilköğretim okullarına öğretmen yetiştirme konusu incelenmiş, eğitim sistemimizin bir sorunsalı haline
gelen öğretmen yetiştirme olgusuna tarihsel gelişimi içerisinde bakılarak bu günkü öğretmen yetiştirme uygulamalarımızın sorunları ortaya konmuş ve çözüm önerileri geliştirilmiştir. Bu amaçla “Öğretmen yetiştirme uygulamalarımız da geçmişten günümüze neler olmuştur?” sorusu cevaplandırılmış, ve daha sonra günümüz öğretmen yetiştirme uygulamalarımızdaki sorunlar hem niceliksel hem de niteliksel açılardan belirtilmiştir. Bu çalışma belgesel tarama niteliğinde yapılmıştır.

Bu yazıda Türk millî eğitiminin genel amaçları açıklanmaya çalışıldı. Açıklamada amaç kavramı ve amaçlar ortaya konduktan sonra 1739 sayılı Millî Eğitim Temel Kanununda belirtilen eğitimin genel amaçlarındaki kavramların neyi ifae ettiği açıklandı.

iv sunuyorum. Benden hiçbir zaman maddi manevi desteklerini esirgemeyen, Annem, Babam, Abim ve kardeşlerim Nesli ve Ertuğrul'a da sonsuz müteşekkirim. Berlin'de kendimi evimde hissetmemi sağlayan misafirperverliği, ikramı, muhabbeti için İlhami Abi'nin adını ayrıca zikretmek gerekir. İlhami Abi'nin Backerei'da muhabbette buluştuğumuz, Kemal Abi, Ümit Abi, İlhan Abi, Şenol Abi ve Herr Talay'ı da burada anmak gerekir. Berlin demişken, Tuna ile İmren'deki muhabbetimizi ve tartışmalarımızı ve tabiî ki İmren'de bize muhabbet için ortam sunan Hasan ve Fikret'i de anmak gerekir. Bu çalışmanın bir metin haline geldiği mekân olan, ikinci bir evim gibi olan, Berlin Humboldt Üniversitesi Merkez Kütüphanesi Grimm Zentrum'u ve Grimm'in kırmızı koltuklarında ve menzasında buluştuğumuz Aydın Süer ve Hakan Tosuner ile muhabbetlerimiz sonrasında, çalışmak çok daha keyifliydi. Bu çalışma için teşekkür kısmını yazarken Bekir S. Gür'e ayrı bir paragraf açmak gerekir. Çünkü Bekir ile yaptığımız muhabbet ve tartışmalarımız akademik ilgimi tamamen değiştirdi ve eğitim konusunda çalışmam için yönlendirdi. Uzun yıllardır eğitim konusunda birlikte yaptığımız çalışmalar ve tartışmalar, bu çalışmanın zeminini oluşturmuştur. Buna ilaveten, son birkaç yıldır eğitim üzerine birlikte çalışmalar yaptığımız ve tartışmalar yürüttüğümüz Murat Özoğlu'nun değerli eleştiri ve yorumlarının bu çalışmanın tamamlanmasına önemli katkısı olmuştur. Bekir ve Murat ile eğitim üzerine çalışırken, hem dünyadaki hem Türkiye'deki gelişmeler konusunda bize kaynak desteği sağlayan İpek Coşkun'a müteşekkirim. Burada ayrı bir paragrafı da Altunoğlu ailesi için açmak gerekir. Doktora çalışmalarım süresince, Ankara dışında yaşadığım dönemde, evlerini bana açan, kendimi ailenin bir ferdi gibi hissetmemi sağlayan, buna ilaveten çalışmama ilişkin eleştiri ve yorumlarda bulunan Mustafa ve Asu'ya teşekkürlerimi bildirmek isterim. v İstanbul'da ve Almanya'da olduğum dönemde, Ankara'daki resmi iş ve işlerimi takip eden, buna ilaveten, özellikle çalışmanın yöntem ve saha kısmında yaptığı eleştiri ve yorumları için Emir Osmanoğlu'na ve İstanbul'un en nezih mekânlarından birinde aynı evi paylaştığım ve bana güzel bir çalışma ortamı hazırlayan Nevfel'e teşekkür ederim. Tabi ki, yukarıda isimlerini zikrettiğim hiç kimse, bu çalışmada yer alan eksikliklerden sorumlu değildir. Bu çalışmadaki tüm eksiklik ve sorumluluk yazarına aittir.

İstanbul 2015, 272 sayfa.

"Türkiye'nin en büyük sorununun eğitim olduğunu düşünüyordum, kitabı baskıya hazırladığım şu sıralarda ise Türkiye'nin tek sorununun eğitim olduğunu düşünüyorum. Nitelikli bir eğitim, her şeyi ama her şeyi değiştirebilir.
Kitap, kolaycılığa, özellikle siyaset üzerinden yapılan kolaycılığa ciddi eleştiriler içeriyor. Bilindiği üzere zaman zaman siyaset adamları topluma neredeyse gökteki yıldızları vaad ediyorlar ve bunun için sadece kendilerinin seçilmesinin yeterli olacağını söylüyorlar. Bu anlayışa göre Türkiye zaten büyük bir ülke, birazcık geçmişini hatırlasa, yollar, köprüler, binalar vs. yapsa birden bire 'lider ülke' oluverecek. Oysa ki anahtar, beton ve demirden inşaatlar yapmakta değil, iyi nesiller yetiştirmekte. Bu ise ancak ve ancak eğitimle mümkün olabilir. Eğitim dediğimizde ise kuru kuruya gidilen kursları, alınan dersleri değil, insanı bilgi ve değerler ile işleyen, onu bir noktadan alıp daha ileri bir noktaya taşıyan bir süreçten bahsediyoruz. Zaten kitabın en önemli iddiası, bizdeki eğitim sisteminin içi boş diplomalar dağıttığı, mezunların ellerindeki belgeleri gerçekte hak etmediği yönünde. Buna "eğitimde diploma açığı" veya "karşılıksız diplomalar" demeyi tercih ettik." Bu kitapla eğitim sisteminin gerçekleriyle yüzleşeceksiniz….

Eğitim, toplumun yapısını değiştiren ve topluma daha iyi bir yaşam düzeyi sağlayan dinamik bir güçtür. Bir ülkede uygulanan eğitim sistemi, toplumun ihtiyaçlarını karşılayabilmeli, soruna yol açan etkenler ortadan kaldırılabilmeli veya hafifletilmelidir. Bu durumda atılacak ilk adım, eğitim sisteminin ilke ve amaçlarını dünya ve topluma ilişkin gelecek uzgörüsü çerçevesinde yeniden tanımlamak ve sistemi bu amaçlara göre baştan sona yeniden düzenlenmek olmalıdır.
Bu çalışmada, problem çözme yaklaşımı olan sistem yaklaşımıyla eğitim sisteminde iyileştirmeye kaynak olacak, www.egitimsorunlari.org adlı ortaöğretim sisteminin sorunlarını belirlemeye yönelik bilgi sistem platformu geliştirilmiştir. Çalışmanın amacı, Türk halkının eğitim sistemindeki sorun algısını analiz edebilmek ve yapılan sorun tespiti ile ülkedeki eğitimin niteliğini arttırmaya yönelik bir iyileştirme yapılmasına katkı sağlamaktır.
Geliştirilen platform, Php ve MySQL kullanılarak yazılmış bir içerik yönetim sistemi olan WordPress ile oluşturulmuş bir web platformudur. Platform geliştirme sürecine zemin hazırlaması amacıyla Bursa ili Milli Eğitim Müdürlüğüne bağlı, merkez ortaöğretim kurumlarıyla ilişkili paydaşlarla görüşülerek ortaöğretim sisteminde sorun algılamaya ilişkin bir ön araştırma yürütülmüş ve algı değerlendirmesi yapılmıştır. Yürütülmüş olan araştırma platform içeriğinin oluşturulmasına destek olan bir ön hazırlık aşamadır. Platformda, eğitimdeki paydaşlara yönelik sorun algısının belirlenmesinde kullanılacak soru demetleri anket formları halinde sunulmuştur. Anket formlarına, konusunda uzman kişiler tarafından geliştirilmiş ölçekler yerleştirilmiştir.
Platform ziyaretçilerinden sağlanan veriler; istatistik paket programlarında analiz edilmeye uygun bir şekilde sistem veri tabanında depolanmakta, Excel programına aktarılabilmektedir. Yeterli sayıda veri girişi yapıldıktan sonra anket sonuçları grafik olarak herkes tarafından izlenebilecek şekilde platformda yayınlanacaktır. Böylece platform kullanıcıları eğitim sistemini değerlendirebilme ve halkın eğitim sistemindeki sorun algısını keşfedebilme olanağı elde edeceklerdir.


INFORMATION SYSTEM PLATFORM DEVELOPMENT FOR
DETERMINATION OF EDUCATION SYSTEM’S PROBLEMS
IN BURSA:
Education is a dynamic force that changes the structure of the community and provides a better level of living. The education system applied in a country should be able to meet the needs of society, and the factors that cause the problem should be removed or mitigated. The first step in this case would be to redefine the principles and objectives of the education system within the framework of the future vision for the world and society, and the system should be completely rearranged according to these goals. In this study, an information system platform was developed to determine the problems of the secondary education system called www.egitimsorunlari.org which will be a source of improvement in the education system with the system approach which is a problem solving approach. The aim of the study is to analyze the perception of the problem in the education system of the Turkish people and contribute to the improvement of the quality of the education in the country by the problem determination. The developed platform is a web platform built with WordPress, which a content management system written in PHP and MySQL. In order to lay the groundwork to the platform development process, a pre-research on problem perception in the secondary education system was conducted by interviewing the stakeholders related to the central secondary education institutions affiliated to the Directorate of National Education of Bursa and perception evaluation was carried out. The conducted research is a preliminary step that supports the creation of the content of the platform. On the platform, a set of questions to be used in determining the perception of the problem for the stakeholders in education is presented in questionnaire form. Scales developed by experts were placed on questionnaire form

Bu araştırma, Türk eğitim sisteminde sivil toplum kuruluşlarının konumlarını ve işlevlerini, okul yöneticileri ve sivil toplum kuruluşu yöneticilerinin görüşleri çerçevesinde incelemektedir.
Sivil toplum kuruluşlarının, eğitim politikalarının oluşturulmasında toplumsal katılımı sağlama rolleri, örgün ve yaygın eğitim hizmetlerinin geliştirilmesi için proje bazlı katkıları, bu projelerin uygulanmasında Devlet ile işbirliği süreçleri ve eğitimin finansmanına yaptıkları aynî ve nakdî desteklerin boyutu ve oranı araştırılmıştır.
Ayrıca sivil toplum kuruluşlarının eğitim sisteminin demokratikleştirilmesi, yenilikçi ve esnek bir yapıya kavuşturulması, çağın gelişmelerine uyum sağlaması bakımından öncü ve tetikleyici bir role sahip olup olmadıkları belirlenmeye çalışılmıstır.
Bu amaçla, nicel ve nitel olmak üzere iki ayrı alan araştırması yapılmıştır. İstanbul ilinde 201 resmî ve özel ilköğretim ve ortaöğretim okul yöneticisine “Türk Eğitim Sisteminde Sivil Toplum Kuruluşlarının Konumları ve İşlevleri Anketi” uygulanmış ve Türkiye’de eğitim alanında faaliyet gösteren önde gelen 36 sivil toplum kuruluşu yöneticisi ile “Yarı Yapılandırılmış Mülâkat” gerçekleştirilmiştir.
Okul yöneticilerinin, idarecisi oldukları okul bağlamında sivil toplum kuruluşları ile ilişki sıklıkları, türleri, derinlikleri ve bireysel olarak sivil toplum kurulusu algıları ve sivil toplum kuruluşlarından beklentileri belirlenmeye çalışılmıştır.
Sivil toplum kuruluşu yöneticileriyle yapılan mülâkatlarda sivil toplum kuruluşlarının, eğitim algısı, sivil toplum kurulusu algısı, eğitim alanında devlet ile ilişkiler hakkında görüşleri, toplumla ve uluslar arası kurum ve kuruluşlarla ilişkileri ve gelecek beklentileri ortaya çıkarılmaya çalışılmıştır.

Bugün türkiye'de en meşhur Profesör Kimdir?" diye bir sual sorulacak olsa buna derhal verilecek cevab şübhesiz "İlber Ortaylı!" olacaktır. Bu şahıs hakikaten, bilhassa son 20 sene içerisinde türkiye'de öyle bir şöhret kesbetmiştir ki; Sokaktan geçen birine "bir profesör ismi söyleyin" denecek olsa kuvvetle muhtemelen bu isim "İlber Ortaylı" diyecektir.

İşte biz bu şahsın bu şöhretin verdiği sarhoşlukla ne kadar eyyamiyeci(populist) hale geldiğini hiçkimsenin itiraz edemeyeceği surette herkesin gözleri önüne sereceğiz.

Özet: Türkiye'de nitelikli öğretmen yetiştirme konusu geçmişten günümüze Türk Milli Eğitiminin önde gelen sorunlarından biri olmuş-tur. Çünkü öğretmen yetiştirmek, geleceğin insanlarını yetiştirecek olan uzmanları yetiştirmektir. Nitelikli öğretmen yetiştirme sorununun daha iyi anlaşılması için geçmişten günümüze tarihi bir süreç içerisinde öğretmen eğitiminin incelenmesi ve değerlendirilmesi önemli görül-mektedir. Öğretmen yetiştirme sorunu tarihi süreç içerisinde hep var olagelmiştir. Nitelikli öğretmen yetiştirmek için zaman zaman köklü çözümler düşünülmüş, öğretmen yetiştiren yeni kuruluşlar oluşturul-muş, bazen de geçici önlemlere başvurulmuştur. Türkiye'nin değişen ve gelişen toplumsal yapısı içerisinde, öğret-menlere önem verildiği ve onların, toplumu çağdaş uygarlık düzeyine çıkaracak uzmanlar olarak görüldüğü ve bunun da uygulamalara yansı-dığı anlaşılmaktadır. Türkiye'de öğretmen yetiştirme sorununun daha iyi anlaşılması için geçmişten günümüze tarihi bir süreç içersinde öğretmen eğitiminin de kısaca incelenmesi ve bu konunun önemi hakkında bilgi verilmesi gereklidir. Öğretmen yetiştirme sorunu tarihi süreç içerisinde hep var olagelmiştir. Türk eğitim tarihi bize öğretmen yetiştirmenin çok önemli ve eski bir tarihi geçmişi olduğunu göstermektedir. Öğretmen yetiştir-me sorununun tarihi seyrini, Cumhuriyet öncesi ve Cumhuriyet dönemi olarak iki dönem halinde ele almak mümkündür. Bu çalışmada, Türk Eğitim Sistemi açısından çok önemli bir ge-lişim sürecinin başlangıcı kabul edilen çağdaş anlamda ilk öğretmen okulu " Darülmuallimin " den günümüze kadar olan gelişim sürecine yer verilmiştir.

Bu çalışma, özellikle 16. yüzyılın son çeyreğinde bozulmaya başlayan Osmanlı Devleti’ndeki medrese eğitim sisteminin ortaya çıkardığı
toplumsal sorunları sosyolojik bir zeminde tartışmayı amaçlamaktadır. Genel olarak bakıldığında, İslam tarihinde önemli görevler icra edilen bir kurum olarak medreseler İslam Aydınlanması’na kaynaklık etmiştir. Bu kurumun sosyal ve kültürel mirasından faydalanan Osmanlı Devleti de bu eğitim kurumunu önemli derecede geliştirmiştir. Özellikle Fatih Sultan Mehmet döneminde medreseler önemli bilim adamlarının yetişmesine imkân vererek, Osmanlı Devleti’nin siyasal anlamda ilerlemeler kaydetmesini sağlamıştır. Ayrıca bu dönemde, devletin de ihtiyaçları göz önüne alınıp medreseler sistematik bir hale getirilmiş ve alanlarında uzman kişiler yetiştirilmiştir. Fakat süreç içerisinde, Osmanlı’nın bozulmaya başlayan ekonomisinin meydana getirdiği buhran ve eğitim sistemine gerekli kaynakların gitmemesi toplumsal bir takım sorunları başlatmıştır. İlerleyen süreçte medreselerdeki müderrislerin kurdukları sosyal sermayeleri ile göreve gelmeleri de eğitimin kalitesini düşürmüştür. Bununla beraber medreselerin kendi içindeki bir takım eğitim sorunları daha sonra meydana gelecek suhte ayaklanmaları’na zemin hazırlamıştır. Bu gelişmeler ile beraber, bu kurumdaki kişiler eşkıyalığa varan olaylara karışmış ve medreselerin sahip olduğu toplumsal imaj da değişmiştir. Bu yönüyle bir dönem merkezden uzak
bölgelerde huzurun kaynağı olan medrese eğitim kurumunun bozulması ile beraber ortaya çıkan toplumsal düzeydeki problemler bu çalışma kapsamında tartışılmıştır

Cumhuriyet’in ilk yıllarında yönetici kadronun, 18 ve 19. yüzyılda ıslahat hareketlerinde yabancı uzmanlardan yararlanma tecrübesinden önemli dersler çıkardığı anlaşılmaktır. 1960’lı yıllara kadar Türkiye’ye pek çok yabancı uzman davet edildi ve onlardan Türk eğitim sisteminin geneli ya da alt unsurlarının iyileştirilmesi için rapor yazmaları istendi (Akkutay,1996; Şahin,1996). Bu raporlar içinde Dewey’in Türkiye Maarifi Hakkında Rapor’unun ayrı bir yeri vardır. Bu çalışmanın amacı, birinci ve ikinci elden kaynaklara
dayalı olarak işte bu raporun yazılmasını sağlayan gezinin nasıl organize edildiğini ve raporun etkilerini ortaya koymaktır.

Türkiye Cumhuriyeti kuruluşundan itibaren eğitimi kalkınmanın önemli
araçlarından birisi olarak görmüştür. Bu bağlamda yurt içi ve yurt dışından alanında
uzman birçok kişiden yardım alınmıştır. Bununla birlikte eğitim alanında istenilen
düzeyde bir ilerleme sağlanamamış, yeni kurulan eğitim kurumları siyasi partilerin bir
uzvu gibi görülerek iktidara gelen yeni partiler tarafından ya kapatılmış ya da etkinliği
zayıflatılmıştır. Eğitim sisteminde yaşanan bu kısır döngü birçok bilim insanını konu
üzerinde düşünmeye yöneltmiştir. Sistem üzerinde kafa yoran isimlerden birisi de Cavit
Orhan Tütengil olmuştur. Cumhuriyet tarihinin önde gelen sosyologlarından olan
Tütengil, Türkiye’deki eğitim sorunlarına yönelik görüşlerini bilimsel çalışmaları
yanında Cumhuriyet Gazetesi’nde kaleme aldığı makalelerinde de dile getirmiştir. Bu
bildiride bu değerli bilim insanının Cumhuriyet Gazetesi’nde kaleme almış olduğu
makalelerinden eğitimle ilgili olan kısımları değerlendirilerek dönemin eğitim
sorunlarında yazarın tespit etmiş olduğu aksaklıklar gün yüzüne çıkarılmaya
çalışılacaktır. Böylece aynı zamanda bir eğitimci olan Tütengil’in gözünden Türk eğitim
sistemindeki sorunlar ve eksiklikler açığa çıkarılmış olacaktır.
Anahtar Kelimeler: Tütengil, eğitim, Türk eğitim sistemi, aksaklık.

Bir sivil toplum örgütü olarak Tarih Vakfı 1991 yılında kurulmuştur. Vakfın kurulduğunda Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı olan ismi 2005 yılında Tarih Vakfı olarak değiştirilmiştir. Vakfın özellikle son yıllarda genel eğitim sistemini etkilemeye yönelik faaliyetlere ağırlık verdiği anlaşılmaktadır. Bu araştırmanın amacı Tarih Vakfının üç aşamalı olarak yürüttüğü Ders Kitaplarında İnsan hakları Proje sonuç ve önerilerinden yola çıkarak genel eğitim sistemine yönelik görüş ve önerileri ile eğitim sistemi üzerindeki etkilerini ortaya koymaktır. Araştırmada “genel tarama modeli” ve “doküman incelemesi” yönteminden yararlanılmıştır. Tarih Vakfı Ders Kitaplarında İnsan Hakları Projesini farklı ortaklarla ve farklı finansman destekleriyle 2002-2014 yılları arasında üç aşamada uygulamıştır. Projenin amacı uygulandığı dönemde Türkiye’deki ilk ve ortaöğretim okullarında okutulmakta olan ders kitaplarının insan hakları boyutuyla incelenerek bu konuyla ilgili eksiklik ve aksaklıklarını ortaya koymaktır. Projenin sonuç raporlarında Türk eğitim sisteminin geneline yönelik çok geniş bir alanda ve radikal değişiklik talep ve önerileri dile getirilmiştir. Bu talep ve önerilerin bir bölümü, özellikle dönemin siyasal karar mercilerinin düşünce ve yaklaşımlarıyla örtüşenlerin kabul görerek uygulama aşamasına geçirildiği; böylece Vakfın faaliyetlerinin belli ölçülerde de olsa amacına ulaştığı anlaşılmaktadır.

Türk Cumhuriyetlerinin okullarında okutulacak bir ortak tarih ders kitabının hazırlanmasına ilk olarak 1992 yılında başlanmışsa da bu girişim başarıya ulaşamamıştır. 2012 yılında Uluslararası Türk Akademisi’nin kurulmasından sonra bu konu tekrar gündeme gelmiş ve Akademi bu misyonu üstlenerek, Ortak Türk Tarihi ders kitabının yazımını başarıyla sonuçlandırmıştır. Sekizinci sınıflara yönelik olarak yazılan Ortak Türk Tarihi ders kitabı ilk olarak 2019 yılında Türkiye; Kazakistan ve Azerbaycan okullarında seçmeli ders olarak okutulmaya başlanmıştır. Bu araştırmanın amacı Ortak Türk Tarihi 8 ders kitabı ile Türkiye’de ortaöğretim okullarında okutulmakta olan ve aynı tarihsel dönemi kapsayan Tarih 9 ve Tarih 10 ders kitaplarını Türk tarihi ve medeniyeti ile ilgili konulara yer verilme durumu açısından karşılaştırmaktır. Araştırmada doküman incelemesi yöntemi kullanılmıştır. Araştırma sonucunda Ortak Türk tarihi ders kitabının içerdiği Türk devletleri, maddi ve manevi kültür unsurları ve tarihi şahsiyetler bakımından daha
geniş kapsama sahip olduğu anlaşılmıştır. Bu ders kitabının tüm Türk
Cumhuriyetlerinde zorunlu ders olarak okutulmasının ortak tarih bilincinin gelişmesine katkı sağlayacağı düşünülmektedir.

Kemalizm Türkiye'nin kentlerine ve kentlilerine devrimi getirmiş, fakat köylere hemen hiç el dokundurmamıştı. İkinci sessiz devrim şimdi ülkenin daha derin katlarına erişiyor ve yeni bir değişimi başlatıyordu." 1 Giriş O smanlı'da ilk olarak askerî alanda başlayan Batılılaşma çabaları, zamanla sivil alanlara doğru kaymaya başlamış ve Batı örnek alınarak kurulan eğitim kurumları, Osmanlı modernleşmesinin önemli araçlarından birini oluşturmuştur. Osmanlı'da eğitim alanındaki Batılılaşma hareketlerinin, başlangıçta, genellikle devlete kadro yetiştiren kurumlarla sınırlı tutulmaya çalışıldığı ve toplumu Batılılaştırma gibi bir gayenin güdülmediği görülmektedir. Batılılaşma çabaları çerçevesinde, eskinin (medreseler) artık ihtiyaca cevap vermekten uzak olduğu anlayışı ve bununla birlikte yeniye (Batı tarzı eğitim kurumları) olan rağbet sonucunda, Osmanlı eğitim sisteminin başlıca kurumlarını oluşturan medreseler, sistem içerisindeki önemlerini kaybetmeye ve bunun da bir sonucu olarak, ulema sınıfı etkinliğini yitirmeye başlamıştır. Bu modernleşme çabaları giderek artmış ve belli ölçüde Cumhuriyet dönemi modernleşme çabalarına da zemin hazırlamıştır.

Bu çalışmanın amacı, araştırmamıza katılan İlköğretim Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi dersi öğretmenlerinin değer öğretiminde hangi araç-gereçleri, nasıl kullandıklarını ortaya koymaktır. Bu çalışmada nitel araştırma modelinden yararlanılmıştır. Araştırmaya katılım gönüllülük esasına dayalıdır ve bu çerçevede 24 İlköğretim Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi dersi öğretmeniyle görüşmeler ve söz konusu öğretmenlerin derslerinde gözlemler yapılmıştır. Bu araştırmada mevcut problemin derinlemesine ve ayrıntılı bir şekilde anlaşılabilmesi için sadece mülakat verilerinin yeterli olmayacağı düşüncesiyle nitel veri toplama tekniklerinden biri olan gözlem de kullanılmıştır. Elde edilen veriler “betimsel analiz” tekniği kullanılarak değerlendirilmiştir. Son olarak betimlenen veriler, literatür ışığında değerlendirilmiştir. Araştırmamızda yer alan öğretmenlerin büyük çoğunluğunun değer öğretiminde araç gereçleri etkili ve verimli bir şekilde kullanamadıkları sonucuna ulaşılmıştır.
Anahtar Kelimeler: İlköğretim Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Dersi, Değerler Eğitimi, Araç-Gereçler, Öğretmenler.

Öz Sınıf öğretmenlerinin ilköğretim programı hakkındaki görüşlerini tespit etmek amacıyla yürütülen bu çalışmada, nitel araştırma türlerinden yaygın olarak bilinen özel durum araştırma yöntemi tercih edilmiştir. Araştırmanın katılımcılarının belirlenmesinde ise amaçlı örnekleme çeşitlerinden homojen örneklemesinden yararlanılmış; Trabzon il merkezinde bulunan 3 okulda çalışmakta olan 10 sınıf öğretmeni araştırmanın katılımcılarını oluşturmaktadır. Araştırma verileri, araştırmacılar tarafından oluşturulan 7 açık uçlu sorudan oluşan yarı-yapılandırılmış görüşme formu ile elde edilmiştir. Analizde, elde edilen veriler kategoriler altında sınıflandırılarak sunulmuştur. Araştırma bulgularına göre, okulların ve sınıfların fiziki şartlarının ilköğretim programının uygulanmasına elverişli olmadığı, okullarda uygulanan eğitimin " öğrenci merkezli " olmasının aksine " öğretmen-öğrenci merkezli eğitim " olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Abstract The purpose of this research is to investigate the views of primary school teachers' about primary school curriculum. A case study method, which is widely known in a qualitative research tradition, was chosen in the study. The sample of the study consists of ten primary school teachers working at three primary schools in the city of Trabzon. Purposive sampling is adapted in the study. The data of the study were collected with semi-structured interview form, which included seven open-ended questions, constructed by the researchers. In the analysis, the data are classified and presented under the categories. Based on the data, it is seen that physical conditions of schools and classes are not suitable for the implementation of the current primary school curriculum. Furthermore, it is reached a conclusion that primary school curriculum is " teacher-pupil centred education " rather than " pupil centred education " .

Öz
Sivil toplum kuruluşları (STK) son yıllarda sosyal, kültürel, ekonomik ve siyasal alanlarda olduğu gibi eğitim alanında da oldukça etkin rol almaya başlamışlardır. Bu çalışmada Türk eğitim sisteminde STK'ların konumları ve işlevlerinin neler olduğunun belirlenmesi amaçlanmıştır. Bu amaçla eğitim alanında ulusal ölçekte faaliyet gösteren önde gelen 32 STK'nın yöneticisi ile yarı yapılandırılmış mülakatlar yapılmıştır. Verilerin çözümlenmesinde içerik analizi türlerinden " kategorisel analiz " kullanılmıştır. (1) Eğitim ve eğitimli insan algısı, (2) Türk eğitim sistemi algısı, (3) STK algısı, (4) devletle ilişkiler, (5) toplumla ilişkiler, (5) diğer STK'larla ilişkiler, (6) uluslar arası kurum ve kuruluşlarla ilişkiler ve (7) gelecek perspektifi kategorilerinde analiz edilen veriler sonucunda STK'ların eğitim alanında " bilgi " , " uzmanlık " ve " deneyim " eksiklikleri olmasına rağmen çok hızlı bir öğrenme ve gelişme süreci içinde oldukları; devlet, toplum, diğer STK'lar ve uluslar arası kurumlarla ilişkilerde çeşitli sorunlarla karşılaştıkları ve ilişkilerinde temkinli davrandıkları ve fakat gelecekten oldukça umutlu oldukları bulgulanmıştır.
Anahtar Kelimeler: sivil toplum kuruluşları, toplumsal katılım, Türk eğitim sistemi, nitel araştırma
Abstract
In recent years, non-governmental organizations (NGOs) have adopted active roles in social, cultural, economic and political areas as well as in the field of education. The main purpose of this study is to determine the status and functions of NGOs in the Turkish educational system. For this purpose, semi-structured interviews were conducted with administrators of the leading 32 NGOs operating in the field of education on a national scale. "Categorical analysis" which is a type of content analysis is used to analyze the data. The data are analyzed in seven categories: NGO's perception about (1) education and educated person, (2) Turkish education system, (3) NGOs; and relations with (4) the state, (5) community, (5) other NGOs, (6) international institutions and organizations, and (7) NGO's future perspectives. Data analysis reveals the following findings: Although NGOs have shortcomings in "information", "expertise" and "experience" in the field of education, they are in the process of learning and a rapid development. They face various problems in relations with the state, community, other NGOs and international institutions. Thus they are very cautious in their relations. However they are quite hopeful about the future.

Bu iki alan ilişkisine geçmeden önce hem matematik hem de bilimsel bilgi kavramlarını kısaca tanıtmak yerinde olacaktır. Bilimsel bilginin tarihsel süreçte ana hatlarıyla geçirdiği evreler şu şekilde sıralanabilir: i) Bilimsel bilgi için doğrulamacı yaklaşım, yani positivizim; ii) Karl Popper’ın temsil ettiği yanlışlamacı bilgi; yanlışlanabilir doğruların oluşturduğu bilimsel bilgi. iii) Thomas Khun’un temsil ettiği sezgiselci yaklaşım, yani paradigma değişimleri. Bu üç görüş toplamda batı düşüncesinin bilimsel bilgi tanımı olarak ortaya çıkmaktadır. Dolayısıyla şu anki konuşmamız, bilimsel bilgi tanımı gereğince bu üç görüşten biriyle ilintili olmak zorundadır. Aksi halde bilimsel bilgiden bahsetmemiş olacağız. Ancak “Bu yaklaşımların tümü bu coğrafi sınırlar içinde yaşamış olan insanların tarihini ve müktesebatını temsil ediyor mu?”, bu soruya açık cevap verebilmemiz gerekmektedir. Bu üç görüşü de içine katacak ancak insanın ruhunu ve inanışını da temel alacak bir dördüncü bilgi tanımı dünya literatürüne kazandırılmalıdır. Matematik ve temsil ettiği düşünceye döndüğümüzde, matematiğin kelime anlamıyla eski Yunanca’da “öğrenilmesi gereken şey” ifadesine karşılık gelmesiyle başlayalım. Lisan nasıl ki insanlar için istek, niyet ve maksatlarını açıkladıkları bir araç ise aynı şekilde matematik de insanlar için evrende var olan ilişkilerin akıl yoluyla, akıl erdirilerek (idrak edilerek) bir tutarlılık içerisinde ifade edilmesidir. Bu tutarlılık matematiği meydana getiren mantık, sezgi ve sembollerin birlikte başarabildikleri bir harmonidir. Ancak bu üçlü, matematiğin içinde bulunmalarından dolayı önemli değillerdir. Aklın idrakine tercüman veya dil oluşlarından dolayı bir öneme sahiptirler. Çünkü düşünmek ve konuşmak insanı diğer bütün canlı sınıflarından ayıran temel özelliktir. Kısacası insani iki özelliktir. Bu özelliklerin hayat yansıması dil-edebiyat ve matematiktir.

Eğitim Sistemleri, gelişen teknoloji ile birlikte her geçen zaman diliminde yenileşme ihtiyacı duymaktadır. Yenileşmenin nedeni,
yetişen bireylerin öğrenme olgusunun artmasının yanında bireylerin yetiştiği çevreye ve bulunduğu koşullara göre de
farklılaşmasıdır. Eğitim Sistemi’nin her bireye göre farklı formlarda hazırlanması ve çevresel faktörlerin de bu formlara göre
tasarımı, mekanizmanın düzgün çalışması için gereklidir. Okullar, bireylerin yaşadığı ortamın nasıl daha güzel bir hale gelebileceği
ve kendisinin bu noktadaki rolünü nasıl kavrayabileceği sorularına cevap aramalıdır. Soruların cevabında, ahlaklı bireyler ve ahlaklı
bireylerin kendinden çok, yaşadığı çevreye sunacağı yatırımlar vardır. Yatırımların kalitesinin artması için her birey farklı
yöntemlerde öğrenme ihtiyacını gidermelidir ancak farklılaşma asla ayrışmaya ve bloklaşmaya meydan vermemelidir.

Temel amacı etkin yurttaşalar yetiştirmek olan Sosyal Bilgiler dersi içerisinde tarih konuları önemli bir ağırlığa sahiptir. Türkiye’de zorunlu temel eğitimin sekiz yıla çıkarılmasıyla birlikte hazırlanarak 1998-1999 öğretim yılından itibaren uygulanmaya başlanan sosyal bilgiler dersi öğretim programı davranışçı yaklaşıma göre hazırlanmış son öğretim programıdır. Milli Eğitim Bakanlığı’nın Türk eğitim sis-teminde yapılandırmacılığı temel almaya başlaması üzerine bu yaklaşımı temel alan yeni sosyal bilgiler dersi öğretim programı hazırlanarak 2005-2006 öğretim yılından kademeli bir şekilde uygulanmaya başlanmıştır. Bu öğretim programı 2017 yılına kadar uygulamada kalmış, aynı yıl yeni sosyal bilgiler öğretim programı hazırlanarak 2017-2018 öğretim yılından itibaren uygulanmaya başlanmıştır. Bu araştırmanın amacı davranışçı yaklaşımdan yapılandırmacı anlayışa geçiş sürecinin sosyal bilgiler dersi kapsamında tarih öğretimi üzerindeki etkisini ortaya koymaktır. Doküman incelemesi yönteminden yararlanılan araştırmada söz konusu amaca ulaşabilmek için davranışçı yaklaşıma uygun olarak hazırlanmış olan 1998 ilköğretim sosyal bilgiler dersi öğretim programı ile yapılandırmacı anlayışa uygun olarak hazırlanmış olan 2005 ve 2017 sosyal bilgiler dersi öğretim Programları ve bu programlara uygun
olarak hazırlanmış ders kitapları karşılaştırmalı olarak incelenmiştir. Araştırma sonucunda yapılandırmacı anlayışa göre hazırlanmış olan 2005 sosyal bilgiler dersi öğretim programında 1998 programına kıyasla tarih konuları için ayrılan ders saati miktarının azaltıldığı, tarih konu/kazanım kapsamlarının daraltıldığı, ders saati miktarındaki azalma ile konu/kazanım kapsamındaki daralma eğiliminin 2017 sosyal bilgiler dersi öğretim programında da sürdüğü anlaşılmıştır. 2005 Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programında tarih konularıyla ilgili bu daralmaya karşılık tarihe ilişkin beceri, değer ve yerle tarih, sözlü tarih vb. kav-ramların programa dâhil edilmesiyle sosyal bilgiler dersi kapsamında tarih öğretiminin kapsamının genişletildiği ve çok katmanlı bir hale getirildiği söylenebilir. Ancak bu olumlu durumun 2017 sosyal bilgiler dersi öğretim programında belli ölçülerde zayıflatılmış olduğu anlaşılmaktadır.

Bu araştırmanın amacı Türk eğitim sisteminde sınıf öğretmeni yetiştirme politikalarını inceleyerek, öğretmenlik mesleğinin günümüzdeki durumu ve sorunlarına yönelik yeni tartışma boyutları kazandırmaktır. Türk eğitim tarihinde örgün eğitimde çalışan ilk öğretmen tipleri sübyan mekteplerinde öğretim yapan muallimler ve medreselerde öğretim yapan müderrislerdir. Sübyan mektebi öğretmenleri için ilk defa Fatih döneminde medrese programından ayrı olarak ders programı düzenlenmiş, ancak Fatihten sonra bu program bozulmuştur. Bugünkü anlamda ilk defa 16 Mart 1848’de İstanbul’da sübyan mekteplerine öğretmen yetiştiren Darül-Muallimin kurulmuştur. Cumhuriyetin başında 20 öğretmen okulu vardı. 1924 senesinde bu okulların eğitim süresi ilk okuldan sonra dört yıldan beş yıla çıkarılarak, ders programları yeniden düzenlendi. 1926’da İlk Muallim Mektepleri ve Köy Muallim Mektepleri adı altında iki tip sınıf öğretmeni yetiştirildi. 1932-1933 öğretim yılında öğretmen okullarının öğretim süresi ilk okuldan sonra altı yıla çıkarıldı. 1940 da Köy Enstitüleri kuruldu. Bu okullar 1952-1953 ten sonra tek tip öğretmen okuluna dönüştürüldü. İlk öğretmen okullarının öğretim süresi 1970-1971 öğretim yılına kadar ortaokul üzerine üç yıl iken, 18 Mart 1970 tarihinden itibaren ilkokul üzerine yedi yıl, orta okul üzerine dört yıl öğretim vermeleri kararlaştırılmıştır. 1973 ten sonra bu okulların bazıları iki yıllık yüksek okula dönüştürüldü. Öğretmen okulları 1989-1990 öğretim yılından itibaren dört yıllık eğitim süresine kavuşturulmuştur. Türkiye’de Cumhuriyetin başından itibaren sınıf öğretmeni yetiştirilmeye önem verilmesine karşılık, öğretmenlik mesleğinin bir çok önemli sorunları henüz çözüme kavuşturulamamıştır. Günümüzde önemli ölçüde öğretmen istihdamı ve ihtiyacı, öğretmenlerin kalitesi ve düşük ücret gibi sorunlarına çözüm aranmaktadır.