SSCB

Marksizm, bilimsel analizini ve Sosyalist ideolojisini dayandırdığı, ekonomik ve siyasal egemenliğin tarihsel ve toplumsal kaynaklarını inceleyen teorik çerçevesi itibarıyla, Devlet'e ve bu kapsamda bürokrasiye ilişkin geniş bir teorik birikim ürettiği gibi, örnekleri aşağıdaki başlıklar altında incelenen güncel katkı ve tartışmalarla, bu alandaki canlılığını sürdürmektedir. Oysa Türkiyeli bazı kaynaklar, Marksizm'in, özellikle Marx’ın ve Engels’in devlet ve bürokrasi konusunu başlı başına ele alan bir kuramsal çerçeve 'bırakmadığı’  fikrindedirler. Bu değerlendirme, bilimi, pozitivist tarzda dallara, disiplinlere ayırma alışkanlığından kaynaklanan bir yanılsamadır. Çünkü, Marksizm, Tarihsel Maddecilik, Sınıfsallık, Ekonomik determinizm başta olmak üzere, içeriğinin kuramsal ilişkisel bütünlüğü bakımından, Felsefe, İktisat, Tarih, Sosyoloji, Siyaset ve Yönetim bilim dallarına ayrılarak, o bilim dallarına özgü başlıklar altında, parçalı şekilde ele alınması imkânsız bir alternatif bilim metodu içermektedir. Bu hali ile, Marksizm'in teorik esasına hakim olma ihtiyacı hissedilmeksizin, felsefî doğasına uygun biçimde bir multi-disipliner Yöntem-bilim olarak değil, belirli bir bilim dalının alanıyla sınırlı, teknik ve 'tarihsel' bir kuram olarak düşünülüp işlenmesi, önemli ve yaygın bilgi sorunlarına neden olmaktadır. Öncelikle bu saptamadan hareket eden bu çalışma, sadece okuruna Marksizm’in bürokrasi düşüncesi ve pratiği hakkında bilgi verme amacının dışında, bu alanda sık rastlanmadığı gözlenen bir örnek olarak, ilk kaynaklara atıfla, ikincil, hatta üçüncül aktarımlardan kaynaklanan bilgi karmaşasını kendi içeriğinde aşmayı, böylece, çoğunluğu genç okurunu gerçeğe en yakın yere yönlendirmeyi hedeflemektedir.

1990’lı yılların başlarında dünya nüfusu artmakta, şehir hayatının yaygınlaşması, üretimin
fazlaca artması, ekonomilerin büyümesi, iletişimde; sporda ve hayatın her evresinde iyi
gelişmeler yaşanmaktaydı. Bu mücadeleler ve yarattığı rekabet ortamı, komünizmin hakim olduğu ülkelerin omzunda bir yüke dönüşmüştü. Bu yük, ABD ile girilen yıldız savaşlarıyla birlikte en fazla SSCB’nin omuzlarındaydı ve nihayet SSCB’nin yıkımına neden olmuştur. Biz bu çalışmamızda yıkılan SSCB’nin dağılmasının sonuçlarını ve bu sonuçların Türkiye açısından değerlendirilmesini ele alacağız.

Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği'nin 5 Aralık 1936 tarihli Anayasası'nın tam metninin Türkçe çevirisini bulamadığımdan ötürü kendim için yaptığım bu çeviriyi sizlere takdim ediyorum. İşbu Anayasa, Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği'nin ikinci Anayasası olup, 1977 senesine kadar yürürlükte kalmıştır.
Çeviri: Enes Helvayiyen (https://defterkaralama.blogspot.com/2020/07/1936-sscb-anayasasi-tr.html)

Anayasa'nın İngilizce metni için:
https://www.departments.bucknell.edu/russian/const/1936toc.html
https://www.marxists.org/reference/archive/stalin/works/1936/12/05.htm

İspanya İç Savaşı 1917’de Rusya’da başlayıp tüm dünyaya yayılan devrimlerin son halkasıdır. Seçimle işbaşına gelmiş sol hükümeti devirmek amacıyla generallerin ve faşist örgütlerin başlattığı darbe kısmen başarısız olunca, hem bir devrimi hem de uluslararası aktörlerin II. Dünya Savaşı’nın son provasını aldıkları bir iç savaşı tetiklemişti.

Avrupa’da faşizmin yükselişinin de etkisiyle dünyanın dört bir tarafından devrimciler ve aydınlar İspanya’ya akın etmiş, tarihe “son büyük dava” olarak geçen mücadelede Franco faşizmini durdurmaya çalışmışlardı.

ispanya kapakİspanya İç Savaşı sadece Avrupa anakarasındaki en büyük ve anarşistlerin önderlik ettiği tek toplumsal devrim olması bakımından değil; faşizmin iktidara taşınma şekli bakımından da ayrıksı bir örnektir. Neden İspanyol faşizmi Hitler ve Mussolini’nin İspanyol muadili olan Falange veya Karlosçular ile Alfonsocular tarafından değil de, ordu eliyle bir devlet darbesi şeklinde kuruldu? Türkiye’de 12 Eylül’den sonra MHP’nin “içeride”, fikirlerinin ve Kenan Evren’in iktidarda olması bağlamında bu ne ifade eder?

Ferit Burak Aydar dünya çapında 20 binden fazla esere konu olmuş İspanya İç Savaşı üzerine Türkçedeki ilk özgün çalışmada sadece savaşın ve devrimin değil, bu soruların da izini sürüyor.

http://agorakitapligi.com/ispanya-ic-savasinin-izinde/

1. basım: Mayıs 2017

688 sayfa

Fiyatı: 40 TL

Siyaset İnceleme: 71

Agora Kitaplığı: 519

11 Eylül 2001’den itibaren ABD’nin küresel ve bölgesel politikasında meydana gelen farklılaşmalar ve buna bağlı olarak önce Afganistan’ın, arkasından Irak’ın işgali ile gerek bölgesel politikada gerekse global politikada meydana gelen köklü değişiklikler çalışmanın hazırlanmasında belirleyici motivasyon unsurları olmuştur. Özellikle Soğuk Savaş sonrası Orta Doğu ve global politikada yaşanan hızlı değişim, uluslararası ilişkiler ve dünya politikasını biraz daha anlaşılmaz ve grift hale getirmiştir. Bu zorluk ister istemez, hem dünya politikasının hem de Arap yarımadasının temel dinamiklerini belli bir teorik ve tarihsel perspektifle analiz etmeyi gerekli kılmıştır. Çalışma okuyucuya geçmişi ve günümüzü anlamak ve geleceği yorumlamak konusunda derinlik kazandırmayı amaçlamak-tadır. Çalışmada teorik ve tarihsel gelişmelerin yanı sıra Amerikan dış politikasının temel parametreleri, kendi iç dinamikleri gözardı edilmeden uluslararası ilişkiler mantığı çerçevesinde ortaya konmuş-tur.

The July 24, 1952 coup of the Free Officers Movement against Egypt's last ruler, King Farouk, led to many changes in the state's internal and external policies. The new regime reinterpreted the basic parameters while implementing its foreign policy and considered the political conjuncture both in the Middle East and the rest of the World. The anti-imperialist pan-arabism ideology and the Non-Aligned Movement were the main determinants of Egypt's foreign policy during the intervention leader Cemal Abdünnasır. When we take this into account, it is not surprising to establish close relations with the USSR, the leader of the anti-imperialist front. During the reign of his successor Anwar Sadat, it was seen that the existing relations with the USSR had started to decline and Egypt became part of the pro-US bloc, which was formalized by the 1979 Camp David agreement between Egypt and Israel. Hüsnü Mübarek period, which came to power in 1980, was a period in which the relations between the two countries remained stationary. This stasis continued until the collapse of the USSR in 1990 and the arrival of Vladimir Putin in power, but progress was made with Putin's efforts to restore relations with the Middle Eastern countries. Mohammed Morsi, a Muslim Brotherhood supporter, came to power in place of Hosni Mubarak, who was overthrown in 2012 as a result of popular movements; but Russia refrained from establishing close relations with Morsi because of its political Islamism. After the military coup in 2013, Abdülfettah el-Sisi took over the administration and this change positively affected the relations between Russia and Egypt. As a result of many changes in the international arena, various agreements were made between these two countries.

En basit anlamıyla Soğuk Savaş, II. Dünya Savaşı'ndan sonra, savaştan galip çıkmış 2 büyük devlet ve bu devletlerin çevresinde kümelenmiş küçük devletler arasındaki anlaşmazlık ve çatışmanın, doğrudan birbirlerine karşı silah kullanmadan sürdürüldüğü belirli bir tarihsel döneme verilen addır. Soğuk Savaş aynı zamanda, ülkeler arasında anlaşma kuralları yaratılmasına ve ilişkilerin bir düzen içinde gücün sınırlanarak yürütülmesine olanak sağlayacak temel yöntem olan diplomasinin, 2 blok arasında hemen hemen ortadan kalktığı bir dönemdi. 2 Kuralları oluşturacak ve işletecek diplomasi, yerini güç ilişkilerine bırakmıştı. II. Dünya Savaşı'ndan sonra Avrupa'nın bir güç merkezi olarak dünya politika sahnesinden çekilmesinden sonra, dünya en az 20 yıl kesin çizgileriyle ABD ve Sovyetler Birliği'nin çevresinde 'iki kutuplu' bir nitelik kazandı. II. Dünya Savaşı'nda Hitler Almanyası ile Mussolini İtalyası'nı dize getiren güçler İngiltere ve Fransa değil, ABD ve Sovyetler Briliği idi. 3 Savaş sonrasından 1970'lere kadar uluslararası ilişkilerin tarihini, 2 karşıt ideolojiye bağlanmış ABD ile Sovyetler Birliği'nin yeryüzünde etki kurmak için gösterdikleri çabaların öyküsü olarak nitelemek gerçekçi bir genelleme olacaktır. Savaştan her bakımdan yıkık çıkan Avrupa devletleri bu iki 'süper' devletin çevresinde kümeleneceklerdir. Böylece ortaya 'iki kutuplu' bir denge ortaya çıkmıştır. 'Soğuk Savaş' diye kısaltarak anlattığımız bu yeni durum, etkisini 20 yıl kadar sürdürmüştür. Bugün bile tüm belirtilerinin ortadan kalktığını söyleyemeyiz. 2. DOĞU AVRUPA GELİŞMELERİ SSCB, II. Dünya Savaşı'nda Almanları durduran ve ilk kez yenilgiye uğratan devlet olmuştu. 1944 yazından itibaren Almanları topraklarından çıkarmayı başardı ve batıya doğru işgal hareketlerini sürdürdü. Batılı devletler savaşın bir an önce bitmesini istediği için SSCB'nin Almanya'ya karşı savaştan çekilmesinden endişe duydu ve bu işgallere karşı çıkmadı. SSCB orduları Doğu Avrupa'da ilerleyerek bu topraklardaki Alman işgaline son verdi. Savaş sonunda barış anlaşmalarının esaslarının görüşüldüğü konferanslarda SSCB, her ne kadar bu bölgeleri boşaltmaya söz verdiyse de boşaltma şekli ve süreci konusunda belirleyici kararlar alınamadı. Savaş sonrasında da bu bölgelerdeki işgal devam etti. SSCB, bu bölgelerde savaş öncesinde Moskova'ya sığınan komünist parti liderlerinin ülkelerine geri dönmelerine imkân sağladı. SSCB ordularının kurtarıcı olarak görüldüğü bu bölgelerde kalması komünist partiler için büyük bir dayanak oldu. SSCB bir taraftan Orta Doğu'ya girmeye çalışırken bir yandan da Avrupa'daki durumunu sağlamlaştırmak için işgal altında tuttuğu ülkelerde komünist rejimler kurdu. Böylece uydu devletler oluşturarak Doğu Blokunun oluşmasına zemin hazırladı. Şubat 1945'te Yalta Konferansı sonunda İngiltere, ABD ve SSCB " Kurtulan Avrupa Hakkında Bildiri " yayınladılar. Bildiride SSCB işgalindeki ülkelerde serbest ve demokratik seçimler 1 TOBB Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi, Tarih Bölümü. 2

Nazım Hikmet, çağdaş Türk şiirinin en önemli şairlerinden bir tanesidir. Aruz ile yazdığı rubailerinin yanında ilk şiirlerini hece vezniyle kaleme almıştır. Nazım Hikmet, çok zor şartlarda vatanını terk etmek zorunda kalmış ender şairlerimizdendir. Onun ülkesine olan bağlılığını kaleme almış olduğu şiirlerinden anlayabilirsiniz. Moskova’da olduğu zamanlarda bile şiir yazmayı hiç terk etmeyen şairin bu sabit ve kararlı duruşu daha sonraki yıllarda arkasından gelecek olan diğer şairleri de etkisi altında bırakmıştır. Bu etki sonucunda ise Nazım şiir alanında yeni bir çığır açmıştır. Pek çok akımdan etkilenen Hikmet, etkilenmiş olduğu bu akımlar ile Türk şiirine serbest nazım tarzını getirmiştir.
Onun şiirlerinin konusu her zaman değişkenlik göstermiştir. Şiirlerini tek bir konuya bağlı kalarak yazmamıştır. İnişli çıkışlı bir dönemde yaşayan Nazım Hikmet’in şiirlerinde ilk sırayı vatan ve insan sevgisi almıştır. Sonrasında adalet, eşitlik, hürriyet, barış, çocuklar vb. gibi konuları işlemiştir. Dünyaca tanınmış olan Nazım Hikmet Ran’ın şiirleri birçok yabancı dile çevrilmiştir.
Yaptığımız çalışma Türk dili alanında metne dayalı semantik bir çalışmadır. Nazım Hikmet şiirlerinde göze ayrı bir önem vermiş, gözle ilgili birçok benzetme yapmış ve göz metaforunu değişik alanlarda kullanmıştır. Çalışmamızın amacı, Nazım Hikmet’in şiirlerinde geçen göz kavramını inceleyip göz benzetmelerini, göz metaforunu, gözün bağdaştırmasız kullanımını, göz ile ilgili kalıplaşmış sözcükleri ve gözle kurulan birleşik fiiller ve deyimleri şiirlerinde hangi anlamda ve nasıl kullandığını ortaya koymaktır. Yapmış olduğumuz bu çalışma tarama ve analiz yöntemine dayanmaktadır. Çalışmanın neticesinde Nazım Hikmet’in 14 tane göz rengini kulandığı, gözle ilgili birçok metafor, benzetme yaptığı, gözle kurulan birleşik fiil kullandığı ve bazı yerlerde de gözü bir organ ismi olarak kullandığı tespit edilmiştir.
Çalışmamız dört bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde sorunun ortaya konulması, araştırmanın yöntemi, araştırma soruları, evren, örneklem, veri toplama araçları, hipotez ve hipotez soruları, tezin amacı, kapsam ve sınırlandırması olarak ele alınmıştır.
Çalışmanın ikinci bölümünde kavramsal çerçeve, anlam bilimi ve anlam bilimi içerisinde metaforun yeri, metafor, göz, Nazım Hikmet, Hikmet’in hayatı, ailesi, çocukluğu ve gençliği, eserleri ve poetikasına açıklık getirilmeye çalışılmıştır.
Üçüncü bölümde Nazım Hikmet’in şiirlerindeki göz kavramının semantik incelenmesi yapılmıştır. Son olarak dördüncü bölümde ise sonuç bölümüne yer verilmiştir.

İkinci Dünya Savaşı sonrasında meydana gelen ülke içindeki ve dışındaki gelişmeler Türkiye'de çok partili hayata geçişe zemin hazırlamıştır. Bu koşullarda Demokrat Parti (DP) 7 Ocak 1946'da kurulmuş ve 1950 yılında yapılan ilk serbest genel seçimlerde Demokrat Parti rahat bir çoğunlukla iktidara gelmiştir. Demokrat Parti, Cumhuriyet Halk Partisi'nin içindeki milletvekillerinden (Adnan Menderes, Celal Bayar) oluşmaktaydı.

Özet
Nazi Almanya’sı ve Mihver Kuvvetleri İkinci Dünya Savaşı’nın devam ettiği 21 Ha- ziran 1941’de SSCB topraklarına girerek ve istilaya başladı. Alman ordusunda faşist İs- panyol tümeni ile İtalyan, Macar, Sloven ve Rumen tümenleri de yer aldı. Almanya geniş bir coğrafyayı işgali altına aldı. İşgal ettiği bölgelerde SSCB idaresine tepkili kitleleri sa- fına çekme politikaları güttü. Alman ordusunun işgali altındaki Kırım'da Kırım Türkleri müstakil bir Kırım devleti kurma maksadıyla Almanya’ya yakınlaştı. Alman idarecilerinin planlarında Kırım’da bağımsız bir devletin kurulması olmadığı halde gelen heyetlerin ta- leplerini ve bölgedeki istekleri örselemedi. Savaşın ilerleyen döneminde Almanya, SSCB ordularının karşısında işgali altındaki bölgelerde yardımcı birlikler kurdu. Savaşta Kırım Türklerinden müteşekkil bir kuvvet de cepheye katıldı. 1942’de Stalingrad’da başlayan Al- manya’nın çekilmesi, Kızıl Ordunun Berlin’e girmesi ile son buldu. SSCB, savaş sonunda Kırım Türklerine yönelik bir sürgün ve politikası yürüttü. Hadiseler 18 Mayıs 1944 sürgü- nü olarak simgeleşti. Yaşanan facialar, Türk yazın hayatında romanlara, şiirlere konu oldu, senaryolar kaleme alınarak sinema filmleri yapıldı. Bu çalışma, İkinci Dünya Savaşı’nda Alman işgalindeki Kırım’ın bağımsızlığını kazanma uğraşları yolunda savaşa dâhil olan Kırım Türklerinin birliğini incelemektedir.
Anahtar Kelimeler: Almanya, Kırım, Mavi Alay, SSCB.

Abstract
Nazi Germany and the Axis powers entered and began the invasion into the territory of the USSR on 21 June 1941, when the Second World War was underway. There were Italian, Hungarian, Slovenian and Romanian garrisons besides the fascist Spanish brigade in the German army. Germany occupied a large geographical area. In occupied territories, the policies of withdrawing the masses against the administration of the USSR. Under the occupation of the German army, in the Crimea, the Crimean Turks got closer to Germany with the aim of establishing an independent Crimean state. In the plans of the German rulers there was no independent state established in Crimea. However, the demands of incoming delegations and the request of the region did not refuse. In the course of the war, Germany set up garrisons in occupied territories opposite the USSR armies. A force composed of Crimean Turks participated in the battle. The withdrawal of Germany, which began in Stalingrad in 1942, ended with the Red Army entering Berlin. At the end of the war, the USSR carried out an exile and genocid policy towards the Crimean Turks. The messengers were symbolized as the exile of May 18, 1944. This study examines the unityof the Crimean Turks involved in the war in the Second World War in the quest to win the
independence of Crimea in the German occupation. Keywords: Germany, Crimea, Blue regiment, USSR.

Bu çalışmada SSCB’nin dağılma süreci ve hemen sonrasında Türkiye’nin Güney Kafkasya politikası incelenmektedir. Türkiye’nin Güney Kafkasya politikasını belirleyen dinamiklerden yola çıkılarak, bu politikanın içeriği ve etkinlik düzeyi çözümlenmektedir.
Çalışmanın temel savı, SSCB’nin dağılma sürecinde ve hemen ertesinde Türkiye’nin Güney Kafkasya politikasının büyük ölçüde Batı’nın SSCB/Rusya Federasyonu politikasına uygun bir biçimde belirlendiğidir. SSCB’nin dağılma sürecinde Doğu-Batı yumuşaması Türkiye’yi Batı’ya paralel “Moskova merkezli” bir politikaya yöneltirken, SSCB sonrası dönüşüm yıllarında Batı’nın Rusya Federasyonu’nu ön plana alan bir Avrasya politikası geliştirmesi Türkiye’yi de aynı çizgide tutmuştur. Bu bağlamda, Türkiye Sovyet sonrası devletlerin küresel ekonomiye eklemlenmeleri sürecinde modelleştirilmiş, üstelik söz konusu model İran tesirine karşı Rusya Federasyonu tarafından da desteklenmiştir. Ancak özellikle Nisan 1993’ten itibaren Ermeni güçlerin Dağlık Karabağ’ın ötesindeki Azeri topraklarını işgale girişmeleri etnik kimlik faktörünün Türk dış politikasındaki belirleyicilik düzeyini arttırmış ve Türk dış politikasını Azerbaycan merkezli bir şekle dönüştürmüştür. Aynı dönemde filizlenen Batı-Rusya Federasyonu enerji rekabeti, uzun vadede Türk modeline karşı Rusya Federasyonu’nun kuşkularını arttırarak modelin başarı şansını azaltmıştır. Azerbaycan’da Haziran 1993’te Elçibey’in devrilmesi, Türk dış politikasının kalan tek bölgesel dayanağında da zemin yitirmesi anlamına gelmiştir.

Akdeniz, Süveyş kanalı, Hazar denizi, Nil deltası, Mezopotamya (bereketli hilal) gibi stratejik alanları kapsamasının yanı sıra zengin yer altı kaynaklarına da sahip ve etki alanı dünyada yaşayan bütün Müslümanlar (İslam dininin merkezi olması dolayısıyla) olan Ortadoğu, tarih boyunca hesapların ve hesaplaşmaların merkezi olagelmiştir. Bugün Rusya Federasyonu (RF), SSCB-Stalin döneminden sonra Putin’in  başkanlığında tekrar bu bölgeye yönelik aktif rol üstlenmekte ve müdahaleci davranmaktadır. Bu konjonktür karşısında değerlendirmeler Rusya’nın yeni bir strateji benimsediği veya ABD’ye karşı tepkisel davrandığı yönünde olmaktadır. Bazı kişisel kanaatler ise değerlendirmelere ulusal bakış açısı katmakta ve bu Rus müdahaleciliğini bazı ulusları sevmemesi bazı dinlere veya mezheplere karşı ilgi veya nefrete veya ekonomik çıkar gibi kısa vadeli sonuçlarla ilişkilendirmektedir. Bu çalışmada Rus dış politikasının Rusya’nın kuruluşundan itibaren bazı temeller üzerine oturduğunu ve klasik (İngiliz-ABD) emperyalizminden farklılıklarını Ortadoğu temelinde ve Suriye özelinde ortaya koymaya çalışacağım.

1991 yılında Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti’nin dağılması hem dünya siyasi tarihi hem de Avrasya siyasi coğrafyası bakımından yeni bir dönemin başlangıcını işaret etmektedir. Dağılan SSCB’nin olduğu coğrafyada “bir zamanlar merkezi olarak Moskova’dan yönetilmekte olan geniş sahada birdenbire, bazıları modern dönemde hiçbir zaman uluslararası politikanın bağımsız aktörü olmamış, on beş yeni devlet ortaya çıkmıştır” (Aydın, 2005: 245). Bu devletler, bağımsızlıklarını kazandıktan sonra “devletlerine uygun ulus inşa etme” çalışmalarına başlamışlardır. Bu çerçevede, bu çalışmada ulus inşası teorileri ışığında Sovyet sonrası dönemde tarihsel ve uluslararası dinamiklerde göz önünde bulundurularak Kazakistan’da ulus inşa çabaları tartışılacaktır. Başka bir deyişle, Kazakistan’da Sovyet imparatorluk ulus anlayışından modern ulusa geçiş süreci analiz edilecektir.

Özet 20. yüzyıl siyasi tarihi, önceki yüzyılda bir disiplin olarak ortaya çıkan folklorun gelişim süreciyle yakından ilişkilidir. Bu yüzyılın ilk yarısında teşekkül eden sosyalist ve nasyonalist ideolojilerin hâkim olduğu devletlerin folklora olan yaklaşımları, folklor disiplininin gelişimini etkilemiş, aynı zamanda folklorun farklı amaç ve işlevlerde kullanılabilineceğini göstermiştir. Sosyalizm ve nasyonalizm gibi belli ideolojik kabul ve ideallere dayanan bu devletler, folklorun toplumdaki işlevlerini her zaman için kendi politik hedefleri için bir araç olarak görmüşler, ideolojik tasarım ve tasavvurlarının gerçekleşmesinde veya yaratmak istedikleri toplum kimliğinin teşkil edilmesinde folkloru mükemmel bir kaynak olarak düşünmüşlerdir. Bu durum, folklor ürünlerinin tabii seyrinden uzaklaştırarak farklı niyet ve amaçlara uyumlu, suni metinler yaratılmasına yol açmış, literatürde fakelore teriminin doğmasına sebebiyet vermiştir. Folklorun bu şekildeki ideolojik kullanımı, sosyalist değerleri benimsemiş yeni bir toplum ve birey inşası çabasında olan Sovyetler Birliği'nde de rastlanır. Özellikle kendisine bağlı olan Türk boylarının folklor ürünleri, söz konusu amaçlar doğrultusunda sıkı bir sansür işlemine tabi tutularak rejimin değerleriyle barışık hâle getirilmeye çalışılmıştır. Bu makalede Kırgız sözlü edebiyat türlerinden bilmecelerdeki Sovyet ideolojisinin tesirleri incelenerek muhtevası sosyalist değerlerden oluşan Sovyet folkloru yaratmaya ilişkin politikanın bilmece türüne yansıması, yeni metinlerin kurgulanması ve geleneksel metinlerin yeni değerlere uyarlanması işlenecektir.

Kazakistan Sineması’nın tarihini ve ideolojik söylemini ele alan bu kitap üç bölümden oluşmaktadır.

Birinci bölümde ideoloji kavramı üzerinde durulmuş; kavramın ortaya çıkışı, ideoloji tanımları ve ideolojinin tarihsel süreci ortaya konulmuştur. İdeolojinin doğasından ziyade siyasi ideolojilerin rolü ve etkileri üzerinde durulan bu bölümde, etki alanı geniş siyasi ideolojiler genel hatlarıyla anlatılmıştır. Sonrasında ideolojinin sanat ve sinemayla ilişkisi, SSCB ideolojisi, SSCB ideolojisinin sanat ve sinemayla ilişkisi ortaya konulmuştur.

İkinci bölümde Kazakistan sinemasının tarihi üzerinde durulmuştur. Kazakistan’da sinemanın başlamasından Stalin’in ölümüne kadarki var olma evresi, Thaw dönemindeki gelişme süreci, sonrasındaki duraklama dönemi ve glasnost-perestroyka politikalarının sağladığı özgürlük evresi SSCB dönemine ait tarihi süreç olarak ele alınmıştır. Bağımsızlık sonrası Kazakistan sineması ise 2018 yılına kadarki gelişmeleri de kapsayacak biçimde tek başlıkta incelenmiştir.

Sovyetler Birliğinin ilk başkanı Vladimir Lenin'dir son başkanı ise İvan Silayev'dir ve kongreye sadece 126 gün başbakanlık etmiştir bu Sovyetler tarihinin en kısa başkanlık süresi. SSCB (Sovyetler Birliği) dağılması ile birlikte yaklaşık 15 tane bağımsız ülke ortaya çıkmıştır.

Kimi sanat anlayislari, ideolojik akimlarin bir uzantisi olarak ortaya cikmaktadir. Kimi ideolojik yaklasimlar ise sanat akimlarindan etkilenmektedir. Sosyalist gercekcilik, sosyalizmin bir ideoloji olarak etkin olmaya basladigi donemde, gercekciligin imkanlarini kullanarak ortaya cikan bir sanat anlayisidir. Bu calismada ilk kez bir devlet yonetimi tarafindan benimsenen sanat anlayisi olan toplumsal gercekciligin fotograf sanatina yansimalari incelenmektedir. Bu incelemede, donemin ve sosyalizmin en onemli yayinlarindan biri olan Resimli Isci Dergisi’nin (AIZ) yayincilik ve fotograf kullanilarak gerceklestirilen tasarim anlayislari degerlendirilmektedir.

Immanuel Wallerstein bu kitabında 1989 sonrası dünyayı incelemekte ve 1990 sonrası 25-50 yıl için öngörülerde bulunmaktadır. Giriş bölümünde de belirttiği gibi, Liberalizmin zaferi olarak gösterilen Berlin duvarının yıkılışı, SSCB’nin dağılışı, Komünizmin, Marksizmin ve Leninizmin ölümü ona göre bir yanlış algılamadır. Ona göre olanlar liberalizmin çöküşünü göstermektedir. Kitap 1990-1993 yılları arasında yazılmış 14 makaleden oluşmaktadır ve bu makalelerde 1789’dan itibaren liberalizmin doğuşu, yükselişi ve 1989’da çöküşü hikâye edilmektedir.

George Orwell’in "Hayvan Çiftliği" adlı eserinin geniş kapsamlı bir ideolojik ve politik eleştirisinin yapıldığı bu makalede ağırlıkla "eşitlikçilik" kavramı üzerinde durularak sosyalizmin uygulamada eşitlikçilikten uzaklaşmasının değil, bilakis fazla eşitlikçi olmasının dünya sosyalist sisteminin çökmesine yol açan başlıca faktörlerden biri olduğu iddia ediliyor.

Marksist yazın içinde Lenin, 1916'da kaleme aldığı Kapitalizmin En Yüksek Aşaması: Emperyalizm isimli çalışmasında, emperyalizm kavramına bilimsel (diyalektik) bir içerik kazandırmak, daha önce bu kavramı kullanan burjuva ekonomistlerinin tezlerini çürütmek, emperyalizm kavramına târihsel ve siyasî bir yorum vermek ister. Bu amaç doğrultusunda, "modern kapitalizmin yeni görüngüleri"ni (tekeller, mâlî oligarşi, sosyal şovenizm, işçi aristokrasisi, vb.) inceler ve bunlar arasındaki ilişkileri araştırarak ileride yaşanması muhtemel gelişmeler hakkında birtakım tahminlerde bulunur. Lenin'e göre emperyalizm, tekellerin ve mâlî sermâyenin egemenliğinin belirginleştiği, sermâye ihrâcının olağanüstü önem kazandığı, dünyânın uluslararası tröstlerce paylaşılmasının başladığı ve yeryüzü topraklarının büyük kapitalist ülkeler arasında paylaşılmasının tamamlandığı bir gelişim aşamasını izleyen kapitalizmin en yüksek aşamasıdır ve aynı zamanda da kapitalizmin son aşamasıdır; diyalektik karşıtı sosyalizmin öngünüdür. Kapitalizmde, serbest rekâbetin en hâkim olduğu dönem, mal ihrâcının arttığı dönemdir ve tekellerin ortaya çıkmasıyla birlikte, mal ihrâcının yerine sermâye ihrâcı geçmiştir. Bu dönemde üretim ve sermâyenin yoğunlaşması, tekelleri açığa çıkartmış ve tekeller dünyânın paylaşılmasını, arkalarına devlet gücünü alarak gerçekleştirmiştir. Ancak, savaş olgusuyla birleştiğinde tekelci kapitalizm, kendi sonuna da yaklaşmıştır. 1

Fransız İhtilali"yle devrimler dönemi başlamakta ve bu süreç XX. Yüzyılın ilk çeyreğine kadar sürmektedir. Endüstri Devrimi"yle 1917 Rus Devrimi bu devrimlerden sadece ikisidir. Devrimlerin dünya ölçeğinde etkileri olmaktadır. XIX. yüzyıla Rusya büyük problemlerle başlamaktadır. Napolyon Savaşları denilen 1815 Viyana Kongresi"yle biten süreç önemlidir. Napolyon, Madrid"den Moskova"ya bir imparatorluk kurmuştur. Rus direnişi ve ağır kış şartları nedeniyle imparatorluk kısa sürmüştür. Ruslar, topraklarını istiladan kurtarmış, fakat savaşlar, Rusya"da büyük bir yıkım meydana getirmiştir. Bu dönemde Rusya dört yüz bin askerini yitirmiştir. Savaşların ardı arkası kesilmemektedir. Rusya"da toprak soylularıyla Çar ve çevresi refah içerisinde yüzerken toprağa bağlı kölelik kaldırılmasına rağmen halkın genel durumu kötüdür. Bu çelişki Rus realisttik edebiyatını beslemiştir. Bu edebiyat, yazıldığı dönemi anlattığı için etkilidir. Bütün bunlar 1917 Devrimi"nin alt yapısını oluşturmuştur. Ekonomik ve sosyal koşullar kuruyan yaprak ve otlarsa realisttik edebiyat bir kibrittir. Bu kibritin kim tarafından ne zaman çakılacağı bilinmemektedir. Kimi zaman tutuşan bu otlar Çarlık tarafından acımasızca bastırılmıştır. 1917"de çıkan yangınsa önlenemez. Bolşevikler, Rus Edebiyatı"ndan etkilenen kimi subayları yanına çekmiştir. Çarlık sonlanır. 1917 Devriminde kullanılan "barış, aş, toprak, özgürlük" şeklindeki sloganda yer aldığı gibi Rus edebiyatçıları toprak, yoksulluk, savaş, sefalet gibi konuları işlemişlerdir. Dostoyevski, Tolstoy, Gorki, Gogol gibi edebiyatçıların eserlerinde olaylar okuyucuların bildiği mekânlarda geçmektedir. Erken dönem Rus sinemacıları sokakları, limanları birer set gibi kullanmıştır. Gerçekçi mekân kullanımı anlayışı Sergei Eisenstein, Pudovkin, Vertov gibi yönetmenlerde zirve yapmıştır. Rus realisttik edebiyatıyla Rus sineması mekân kullanımında paralellik gösterir. Edebi eserlerde fazla mekân tasvirinden ziyade olay örgüsü ve diyaloglarla mekân algısı okuyucunun zihninde canlandırılmaktadır. Filmler sürekli bir mekân görüntüsü içinde geçmiştir. Yönetmenler etkiyi artırmak için fazla miktarda close up kullanmıştır. Burada mekân olgusu şeklen kaybolsa da izleyicinin mekânsal algısı olayların sıralanışı dolayı zihninde canlıdır. Rus edebiyatı mekânsal kullanım dâhil kullandığı teknikler itibariyle devrimi hazırlar. Rus sineması ise devrimin devamlılığını sağlamaktadır.

II. Dünya savaşı sonrasında dünya daha önce göremediği bir döneme ve yeni bir düzene evirildi. Daha önce tek kutuplu ve bir tek devlet orijinli dünya artık iki kutuplu ve çekişme dolu bir döneme girmişti.Bu kutuplar ABD başat gücü ile batı bloğu ülkeleri ve SSCB başat gücü ile doğu bloğu ülkeleri idi.Birde bağlantısızlar hareketi var idi.II. Dünya savaşı sonrası oluşan taraflar birbirleriyle aktif bir çatışmaya girişmeden mücadele içinde oldukları için daha sonraları bu döneme "Soğuk Savaş" ismi verildi.Bu dönemde bloklar oluştu ve ülkeler taraflarını seçiyorlardı. Türkiye bu ortamda ABD ve NATO eksenli olarak batı bloğunda yerini aldı.
SSCB ile sınırı olan Türkiye istemeden de olsa bu dönemin ana aktörleri içerisinde yer almaktaydı.Tarafların başat güçleri diğer ülkeleri de yanlarına alarak destekleri büyütmek ve rakiplerine daha az bir alana sıkıştırmak istiyorlardı.Bu nedenle Ortadoğu'da yeni bağımsızlığı alan ülkelere ilişkiler kurarak onları askeri ve siyasal olarak destekleyerek kendi yanlarına çekiyorlardı.Zaten 1950'li dönemler Ortadoğu'da büyük sorunların olduğu tarihlerdi. Süveyş bunalımı, Suriye krizi, Irak darbesi, Ürdün ve Lübnan’daki olaylar bölgedeki sorunlara örneklerdir.Bu çalışmada Soğuk Savaşı en belirgin örneklerinden olan 1957 Türkiye-Suriye krizini işleyeceğiz.Bunu muhatap ülkelerin Suriye politikaları ve sonrasında Suriye'nin durumunu ve Türkiye-Suriye gerginliğini açıklayarak anlatmaya çalışacağız.Çalışmanın ana kaynağı Dr. Zafer YILDIRIM “1957 TÜRKİYE-SURİYE KRİZİ.” Yüksek lisans tezinin incelenmesi ve bu çalışma çerçevesinde yorumlanmasıdır.

Ferit Burak Aydar
1. basım: Mayıs 2017
688 sayfa


İspanya İç Savaşı 1917ʼde Rusya’da başlayıp tüm dünyaya yayılan devrimlerin son halkasıdır. Seçimle işbaşına gelmiş sol hükümeti devirmek amacıyla generallerin ve faşist örgütlerin başlattığı darbe kısmen başarısız olunca, hem bir devrimi hem de uluslararası aktörlerin II. Dünya Savaşı’nın son provasını aldıkları bir iç savaşı tetiklemişti.
Avrupa’da faşizmin yükselişinin de etkisiyle dünyanın dört bir tarafından devrimciler ve aydınlar İspanya’ya akın etmiş, tarihe “son büyük dava” olarak geçen mücadelede Franco faşizmini durdurmaya çalışmışlardı.
İspanya İç Savaşı sadece Avrupa anakarasındaki en büyük ve anarşistlerin önderlik ettiği tek toplumsal devrim olması bakımından değil; faşizmin iktidara taşınma şekli bakımından da ayrıksı bir örnektir. Neden İspanyol faşizmi iktidara Almanya ve İtalya’da olduğu gibi sivil kitle hareketinin vurucu hamlesiyle değil de, devlette mevzilenmiş faşist askerî güçlerin önderliğinde taşındı? Neden vurucu hamle Hitler ve Mussolini’nin İspanyol muadili olan Falange’den veya Karlosçular ile Alfonsoculardan değil de, ordudan bir devlet darbesi şeklinde geldi? Türkiye’de 12 Eylül’den sonra MHP’nin “içeride”, fikirlerinin ve Kenan Evren’in iktidarda olması bağlamında bu ne ifade eder?
Ferit Burak Aydar dünya çapında 20 binden fazla esere konu olmuş İspanya İç Savaşı üzerine Türkçedeki ilk özgün çalışmada sadece savaşın ve devrimin değil, bu soruların da izini sürüyor.
http://agorakitapligi.com/ispanya-ic-savasinin-izinde/

Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği’nin 1990’ların başında dağılması ve uluslararası sistemin yeniden yapılanması Türk Dış Politikası’nda da yeni arayışları beraberinde getirmiştir. Orta Asya’dan Balkanlar’a, Orta Doğu’dan Kafkasya’ya kadar ortaya çıkan güç boşluklarını değerlendirme arayışında olan Türkiye, bu bölgelere yönelik yeni bir dış politika teşekkül ettirme çabasını ortaya koymuştur. Bu arayış yalnızca dış politikayı şekillendiren kişi ve kurumların değil devletin farklı unsurlarının da eylem ve söylem üretmesini yanında getirmiştir. Bu unsurlardan biri de Diyanet İşleri Başkanlığı olmuştur. Diyanet İşleri Başkanlığı bu dönemden itibaren özellikle Müslüman nüfusun çoğunluğu teşkil ettiği ve tarihi süreç içerisinde kültürel ortaklıkların tesis edildiği ülkelerle alakalı dış politika yapım sürecinin aktörlerinden biri olmuştur. Bunun yanında Diyanet İşleri Başkanlığı Ocak 1991’den itibaren neşretmeye başladığı Diyanet Aylık Dergi’de sıklıkla Türk Dış Politikası’nı gündemine taşımış, Türkiye’nin yeni dünya sistemi içerisinde alacağı pozisyon ve üreteceği politikalar hususunda görüş bildirmiştir. Bu doğrultuda söylem analizi yönteminin kullanılacağı çalışmada 1990’larda Diyanet Aylık Dergi’de yer alan dış politik söylemler tetkik edilecektir. Çalışmanın neticesinde varılan sonuç Diyanet İşleri Başkanlığı’nın SSCB’nin yıkılmasının ardından özellikle Müslümanların çoğunluğu oluşturduğu bölgelerde dış politika yapımı hususunda etkin hale getirildiği ve Diyanet Aylık Dergi vasıtası ile dış politika hususunda gerek söylem üretildiği gerekse Başkanlığın ortaya koyduğu faaliyetlerin dergide kendisine yer bulduğu olmuştur.

Dissolution of Union of Soviet Socialist Republics at the beginning of 90’s and restructuring of international system has implied new seekings in Turkish foreing policy. Turkey wanted to have benefit from the power gaps which occurred from Middle Asia to Balkans and from Middle East to Caucasia, it has exhibited its seeking of new foreign policies directed these areas. This seeking has implied to not only people and institution that shaped foreign policies but also government’s different aspects in order to produce action and discourse. One of these aspects are the Presidency of Religious Affairs. It had been the one of the actors that produced foreign policies between the countries that have cultural overlap and majority of Muslim population. In addition, a journal which had been published since 1991 by Presidency of Religious Affairs called Monthly Journal of Religious Affairs had Turkish Foreign Policies in its agenda and presented opinios about Turkey’s position in the new system of world and which policies will be produced. In this direction within discourse analysis method, the foreign policies discourses which publish in Monthly Journal of Religious Affairs on 90’s will be examined. The result of the study shows that, the Presidency of Religious Affairs had been active about foreign policies on the places where major population is Muslim afer dissolution of USSR. By the help of Monthly Journal of Religious Affairs, discourses about foreign policies had been produced and events of the Presidency had found a place in the journal.

12 Eylül 1980 darbesinin üzerinden 40 yıl geçmesine rağmen darbenin yönetim, siyaset ve toplum üzerindeki etkileri hala kendini göstermektedir. Darbeye ilişkin dış politik arka plan ise darbenin ABD tarafından desteklendiği yönündeki bir kamuoyu algısının ötesine gidememiştir. Dönemin Türkiye’sinde yaşanan çatışmaların tarafı olması beklenen ve iki kutuplu dünyada ABD’nin karşıtı olan SSCB’nin darbeye ilişkin tutumu konusunda bir kamuoyu algısı oluşmamıştır. Bu çalışmada, 12 Eylül 1980 darbesine ilişkin SSCB’nin tutumu Sovyet basınında yer alan haberler üzerinden irdelenmiştir. Amaç Sovyet gazetelerinin ve dolayısıyla SSCB’nin 12 Eylül darbesine nasıl baktığını ortaya koymaktır. Pravda ve İzvestiya gazetelerinin 11 Eylül 1980- 13 Ocak 1981 tarihleri arasındaki dört aylık yayım dönemi örneklem olarak belirlenmiştir. Bu aralıkta konuya ilişkin toplam 47 haber tespit edilmiş ve bu haberler yorumcu bir yaklaşımla değerlendirilmiştir.

Kimi sanat anlayışları, ideolojik akımların bir uzantısı olarak ortaya çıkmaktadır. Kimi ideolojik yaklaşımlar ise sanat akımlarından etkilenmektedir. Sosyalist gerçekçilik, sosyalizmin bir ideoloji olarak etkin olmaya başladığı dönemde, gerçekçiliğin imkânlarını kullanarak ortaya çıkan bir sanat anlayışıdır. Bu çalışmada ilk kez bir devlet yönetimi tarafından benimsenen sanat anlayışı olan toplumsal gerçekçiliğin fotoğraf sanatına yansımaları tartışılmaktadır. Bu incelemede, dönemin ve sosyalizmin en önemli yayınlarından biri olan Resimli İşçi Dergisi’nin (AIZ) John Heartfield tarafından yapılan kapak tasarımları incelenmektedir.

Uzay zaman ve mekan dinlemez. Uzayın içinde bulunduğu konum kendisinin olmasıdır. Bir içerik olarak, kendi kendini var etmesidir. Yeniden yaratma sürecidir. Bu olanaklar sürecinde uzayın sonsuz bir süreç içinde, kendi kendini varlığıyla birlikte ele almak gerekirse sonsuz uzamlara sahip bir ebediyetten söz edebiliriz. Bunun varlığını elbette bizlerin bilimsel tartışmalardan uzak daha estetik bir varlıkbilimsel yöntem olarak uzayın varlığını sanatsal anlatımlar ile açıklamak daha kolay olacaktır. Burada günümüz çağdaş koşullarından uzak, klasik anlayışa sahip sanat eserlerinin varlığından, gelecek teknoloji oyuncaklarına (kitle iletişim araçlarının işlev bulmuş hali) kadar sonsuz bir sürecin izlenimine kavuşuruz. Son zamanlarda bir “biz” olarak, uzay ile bulunduğumuz konum arasında bir yol çizerek (bir harita) yeni bir bakış geliştirmek mümkün olabilir. Bunu çağdaş sanatın olanakları ile nasıl bağdaştıracağımızı düşünmek bizleri heyecanlandırken bu heyecan bir sonsuzluğun simgesi halini alırken bizleri tutkulu biçimde uzayın sonsuz derinliklerine çekmektedir.

Türkiye‟ye yönelik arazi istekleri konusunda gerek Türk Hükümeti‟ni gerekse müttefiklerini ikna edemeyen Sovyet yönetimi, toprak taleplerini kendisine bağlı cumhuriyetler üzerinden yürütmeye karar vermiĢtir. Bu sayede uluslararası kamuoyunun Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği‟ni (SSCB) Türkiye‟ye karĢı toprak talepleri nedeniyle yayılmacı bir politika izlemekle suçlamayacağı ve makul göreceği düĢünülmüĢtür. Sovyet yönetiminin aldığı karar doğrultusunda Gürcistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti de bu sürece dâhil olmuĢ ve kısa bir süre sonra Gürcü akademisyenlerin “Türkiye‟ye KarĢı MeĢru Toprak Taleplerimiz Üzerine” baĢlıklı mektubu Gürcü ve Sovyet basınında yer almıĢtır. Mektubun yayımlanmasıyla birlikte tüm dünya SSCB‟nin Türkiye‟ye karĢı toprak taleplerini Gürcü akademisyenler üzerinden dile getirmesinden haberdar olmuĢtur.
ÇalıĢmanın amacı, Gürcü akademisyenlerin “Türkiye‟ye KarĢı MeĢru Toprak Taleplerimiz Üzerine” baĢlıklı bir mektup kaleme almasına giden süreci, mektubun içeriğini ve yayımlanması sonrası yaĢanan geliĢmeleri ortaya koyarak literatüre katkı sağlamaktır. ÇalıĢmada, bahsi geçen süreç, konuyla alakalı çalıĢmalar, arĢiv belgeleri, yerli ve yabancı süreli yayınlar ıĢığında irdelenmiĢtir