3 Pułk Ułanów Śląskich

3 Pułk Ułanów Śląskich

odznaka pamiątkowa
Historia
Państwo	Polska
Sformowanie	1917
Rozformowanie	1939
Nazwa wyróżniająca	„Dzieci Warszawy” „Śląskich”
Tradycje
Święto	14 czerwca
Nadanie sztandaru	16 października 23 września 14 czerwca
Dowódcy
Pierwszy	płk Zygmunt Łempicki
Ostatni	płk Czesław Chmielewski
Działania zbrojne
I wojna światowa wojna polsko-ukraińska wojna polsko-bolszewicka bitwa pod Słuckiem (3–10 VIII 1919) bitwa pod Świniuchami (8 VIII 1920) bitwa pod Sokalem (9–12 VIII 1920) bitwa pod Milejczycami (22 VIII 1920) kampania wrześniowa bitwa pod Tomaszowem (17–20 IX 1939)
Organizacja
Dyslokacja	Tarnowskie Góry
Rodzaj wojsk	kawaleria
Podległość	V BJ (1921–1924) 5 Samodzielna Brygada Kawalerii Krak. BK (1937–1939)

Szarża 3 puł w bitwie pod Słuckiem

3 Pułk Ułanów Śląskich (3 puł) – pułk kawalerii Wojska Polskiego w II Rzeczypospolitej.

Pułk nawiązywał do tradycji 3 pułku ułanów Księstwa Warszawskiego i 3 pułku ułanów Królestwa Kongresowego.

3 pułk ułanów w I Korpusie Polskim w Rosji

3 pułk ułanów powstał w listopadzie i grudniu 1917 w składzie I Korpusu Polskiego. Twórcą i jego pierwszym dowódcą był płk Zygmunt Łempicki. Pułk wówczas liczył 79 oficerów i 863 ułanów. Wiosną 1918 pułk został włączony w skład Dywizji Ułanów.

W skład 3 pułku ułanów weszły następujące pododdziały jazdy:

• szwadron rotmistrza Cypriana Bystrama wydzielony ze składu Samodzielnej Brygady Gwardii, jako 1 szwadron,
• oddział podrotmistrza Jana Reliszko z 13 Dywizji Kawalerii (rosyjskiej), jako 2 szwadron,
• oddziały z 5 i 14 Dywizji Kawalerii (rosyjskiej), jako 3 szwadron rotmistrza Mikołaja Koiszewskiego,
• oddział rotmistrza Konstantego Plisowskiego, jako 4 szwadron,
• szwadron rotmistrza Władysława Dąbrowskiego z Zapasowego Pułku w Syzraniu, jako 5 szwadron rotmistrza Zygmunta Broniewskiego,(14.02.1918 do 24.06.1918; 5 szwadronem dowodził rotmistrz Władysław Dąbrowski)
• oddziały rotmistrza Stefana Strzemieńskiego, jako 6 szwadron,
• szwadron z dywizjonu pułkownika Wysockiego, jako 7 szwadron rezerwowy.

Następnie walczył z bolszewikami wspólnie z 1 Dywizją Strzelców Polskich. 3 lipca 1918 został rozformowany.

3 pułk ułanów w walce o granice

13 października 1918 w Warszawie pułkownik Stefan Strzemieński przystąpił do organizacji pułku ułanów. Odtworzony został już w listopadzie 1918 w Warszawie, a jeden z jego szwadronów sformowano w Zagłębiu Dąbrowskim. Poszczególne jego szwadrony brały udział w rozbrajaniu Niemców w Warszawie, Sosnowcu i Dąbrowie Górniczej.

W styczniu 1919 dwa szwadrony pułku skierowane zostały na front do Małopolski Wschodniej, gdzie prowadził walki z wojskami ukraińskimi. Następnie od kwietnia 1919 już całością sił wziął udział w zagonie na Łuniniec i w walkach o Mińsk. W działaniach na Białorusi pułk uczestniczył do maja 1920.

Po opanowaniu przez Grupę Poleską Mozyrza i Kalenkowicz gen. Władysław Sikorski nakazał 2 Brygadzie Jazdy rozpoczęcie pościgu. 7 marca, liczący około 150 ułanów, dywizjon rtm. Czesława Kozierowskiego ścigał rozbity pod Jakimowską Słobodą i Szaciłkami sowiecki 510 pułk strzelców. Rozpoznanie doniosło, że będzie on nocował w rejonie Gorwala, a w następnym dniu sowiecki pułk zamierzał kontynuować odwrót do Rzeczycy. Dowódca dywizjonu postanowił wyprzedzić przeciwnika w marszu i zaatakować jego kolumny od czoła za Gorwalem (Horwalem).

O świcie 8 marca 510 ps opuścił Gorwal. Po drodze dołączyły do niego pododdziały 509 pułku strzelców i oba pułki z dwiema bateriami artylerii podeszły do Gawinowicz, gdzie kwaterować miał sztab macierzystej 170 Brygady Strzelców. Tu napotkały polski 3 szwadron 10 pułku ułanów rtm. Jastrzębskiego, który chwilę wcześniej śmiałą szarżą rozbił sztab 170 BS, biorąc do niewoli między innymi dowódcę i szefa sztabu brygady.

Pozbawione wyższego dowództwa sowieckie pułki nie podjęły walki z nierozpoznanym przeciwnikiem i skierowały się na Hłybów. W tym czasie do wioski od północnego zachodu zbliżał się dywizjon 3 pułku ułanów. Dowódca dywizjonu zdecydował uderzyć w środek maszerującej kolumny. 1 szwadron ppor. Ignacego Kowalczewskiego miał uderzyć w ogon kolumny sił głównych, a 3 szwadron miał kontynuować zadanie główne, wyprzedzić kolumnę i przeciąć jej drogę odwrotu. Walkę z sowiecką szpicą tylną, która jeszcze nie podeszła pod Hłybów (Hybów), podjąć miał pododdział pod dowództwem por. Stanisława Szczuckiego. W skład oddziału osłony weszły dwa plutony 3 szwadronu, jeden pluton 1 szwadronu i dwie obsługi ckm.

1 szwadron ruszył w pościg traktem w dwóch grupach. W okolicach wzgórza Holendry pod wsią Norica ułani rozpoczęli szarżę. Artylerzyści sowieccy co prawda odprzodkowali działa, ale nie zdołali oddać salwy i zostali przez polskich kawalerzystów wyrąbani. Sowiecka piechota nie stawiała większego oporu i uciekała w kierunku Rzeczycy. Gdy ułani zaszarżowali piechotę, ta rozpoczęła bezładną przeprawę przez Dniepr. Większość czerwonoarmistów utonęła, a na przeciwległy brzeg dotarła jedynie garstka rozbitków. W tym czasie 3 szwadron rozproszył gromady piechurów pod Rzeczycą. W samym Hłybowie pododdział por. Szczuckiego został zaatakowany przez nadciągającą straż tylną 170 Brygady Strzelców. Podchorąży Józef Wcisłowicz, przy pomocy miejscowej ludności, ściągnął do Hłybowa cztery zdobyte przy baterii artylerii ckm-y, skompletował obsługi, a te silnym ogniem z małej odległości raziły podchodzącego przeciwnika. Wyprowadzony polski kontratak zmusił go do wycofania się w stronę Dniepru.

W kolejnych dniach 3 pułk ułanów w składzie 3 Armii dowodzonej przez generała Edwarda Rydza-Śmigłego wziął udział w wyprawie kijowskiej przeciwko oddziałom bolszewickim. Początkowo stanowiąc jej straż przednią a od momentu rozpoczęcia odwrotu przez 3 Armię straż tylną. Stoczył krwawe walki m.in. pod Nową Heblą, Kniahininem.

Następnie wziął udział w polskiej kontrofensywie w składzie 4 Brygady Jazdy staczając w dniach 15–16 sierpnia 1920 ciężką walkę pod Cycowem. Po bitwie wziął udział w pościgu za wojskami przeciwnika na kierunku Biała Podlaska–Białystok–Augustów. W rejonie Augustowa doszło do walk z wojskami litewskimi.

Pułk wziął tam udział w bitwie nad Niemnem, a po zawarciu rozejmu pozostał na linii demarkacyjnej do połowy 1921.

16 listopada 1920 mjr Ignacy Boerner z Oddziału II Dowództwa 3 Armii sporządził referat „Morale własnego wojska”, w którym napisał:

3. pułk ułanów odznacza się w ogóle skłonnością do grabieży, między innemi zrabował on Sejny, a okolice, przez które przechodził w końcu kampanji pełne są skarg i zażaleń ze strony ludności zarówno żydowskiej jak i polskiej. Ułani tego pułku zamordowali w bestjalski sposób na ulicy w Augustowie dnia 24/XI.20 kapitana Użupisa, ...

Ignacy Boerner, referat „Morale własnego wojska”

Mapy walk pułku

• 
• 
• 
• 

Kawalerowie Virtuti Militari

Żołnierze pułku odznaczeni Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari za wojnę 1918–1920. Spośród niżej wymienionych oficerów pułku rotmistrz Stanisław Wilhelm Radziwiłł został pośmiertnie odznaczony również Krzyżem Złotym nr 544

Grób kpr. Kazimierza Gautier (1896–1919)

• st. uł. Aleksander Andrzejczak nr 4389
• plut. Franciszek Barczyk nr 5037
• rtm. Mieczysław Borkowski nr 5043
• rtm. Zygmunt Broniewski nr 5045
• ppłk Cyprian Bystram nr 5030
• uł. (Józef) Kazimierz Chłystek nr 4408 †23 VII 1920
• st. uł. Władysław Chodyko nr 4230 †26 IX 1920 Kurki
• st. uł. Wojciech Czarkowski nr 5150
• kpr. Stanisław Czarnecki nr 3877
• st. uł. Bohdan Czerepowicki nr 5158
• ppor. Bohdan Dobrzyński nr 5050
• st. uł. Jan Drjański nr 5105
• pchor. Edward Drozdowski nr 5032
• plut. Feliks Dutkiewicz nr 5024
• plut. Bronisław Dzikowski nr 5036
• uł. Ludwik Ejer nr 4237 †11 VI 1920 Nowa Grobla
• rtm. Tadeusz Falewicz nr 4490
• kpr. Franciszek Gall nr 6873
• plut. Ignacy Gargul nr 4365 †24 X 1920 Łódź
• kpr. Kazimierz Gautier nr 4206 †27 VIII 1919 Porzecze
• por. Stefan Gedroyć-Matuszewicz
• uł. Antoni Giwojno nr 4268
• uł. Józef Gołębiowski nr 4380
• uł. Witold Gorayski nr 4288
• uł. Józef Gosławski nr 4105 † 17 III 1920 Jakim. Słoboda
• wachm. Jan Górski nr 2904
• plut. Edward Grabowski nr 4492
• ppor. Stanisław Horwatt nr 3874
• plut. Jerzy Houwalt nr 6865
• kpr. Mieczysław Hurczyn nr 5035
• uł. Jan Kamler nr 2067 †20 II 1919 Staje
• st. uł. Zbigniew Karłowski nr 4381 †2 XI 1920 Grodno
• rtm. Tadeusz Kobylański nr 2157
• kpr. Bolesław Koczorowski nr 5187
• plut. Alfons Kondracki nr 5025
• rtm. Ignacy Kowalczewski nr 5038
• plut. Ignacy Kowalski nr 6866
• mjr Czesław Kozierowski nr 5039
• uł. Marian Krawczyk nr 4205
• rtm. Tadeusz Krupski nr 2739
• rtm. Stanisław Kruszewski nr 4379 †10 VIII 1919 Słuck
• uł. Roman Kucharski nr 4213 †15 VI 1920
• rtm. Ludwik Kuczyński nr 4125 †11 VI 1920 Nowa Grobla
• plut. Zygmunt Kupiś nr 3871
• plut. Jerzy Kuściński nr 6867
• plut. Stefan Łabęcki nr 5047
• gen. Zygmunt Łempicki nr 6678
• rtm. Zygmunt Michał Masłowski nr 6790 †6 II 1918 Żłobin
• kpr. Karol Miller (Müller) nr 3873
• ppor. Zygmunt Minter nr 4265 †16 VIII 1920 Malinówka
• wachm. Jan Myszkowski nr 4417 †8 IX 1920 Frączki
• uł. Henryk Nakoniecznikoff nr 6825
• st. uł. Jan Narkiewicz nr 7610
• kpr. Władysław Nowak nr 5028
• plut. Zygmunt Olszewski nr 6869
• st. uł. Stanisław Osuch nr 5151
• kpr. Józef Paduch nr 5041
• st. uł. Aleksander Pankowski nr 7892
• kpr. Andrzej Pawlak nr 5040
• st. uł. Aleksander Pawlicki nr 5154
• plut. Edward Pątkowski nr 5026
• st. uł. Włodzimierz Podwysocki nr 4420 †18 VI 1919 Łohiszyn
• pchor. Jerzy Popławski nr 4262 †2 VII 1920 Mała Hłumcza
• mjr Witosław Porczyński nr 3870
• plut. Bohdan Przyłuski nr 5031
• rtm. Stanisław Wilhelm Radziwiłł nr 4266 †V 1920 Malin
• plut. Władysław Rembek nr 4227 †7 VIII 1920 Kołpytów
• kpr. Mieczysław Rycharski nr 5044
• kpr. Narcyz Rychłowski nr 5152
• uł. Maksymilian (Maksym) Rzeczkowski nr 4269
• wachm. Adam Siciński nr 3876
• mjr Marian Słoniński nr 2900
• pchor. Edward Śniegocki nr 5033
• płk Stefan Strzemieński nr 5021
• uł. Marian Henryk Świętochowski nr 6889
• uł. Józef Świrko nr 4146
• wachm. Józef Szczawiński nr 2913
• kpr. Stanisław Szcześniak nr 4368 †8 IX 1920 Frączki
• por. Stanisław Henryk Szczucki nr 4491
• uł. Czesław Trojan nr 4232
• uł. Józef Tyczyński nr 4251 †1 VIII 1920 Kniahinin
• st. uł. Ryszard Wasilewski nr 5103
• uł. Tadeusz Więckowski nr 4377
• rtm. Zbigniew Wielowieyski nr 6800
• pchor. Józef Wcisłowicz nr 5029
• plut. Jan Zapolski nr 5157
• plut. Ryszard Zacharewicz nr 5153
• por. Tomasz Zawadzki nr 4233 †8 VI 1920 Nowa Grobla
• por. Aleksander Zawisza nr 2138 †3 I 1919 Bełz
• uł. Franciszek Żmijewski nr 4241 †11 IX 1920 Raków
• kpr. Franciszek Żyjewski nr 5046

Ponadto 609 żołnierzy zostało odznaczonych Krzyżem Walecznych, w tym 33 czterokrotnie, 68 trzykrotnie i 156 dwukrotnie. Wśród odznaczonych był plut. Stefan Handtke.

Pułk w okresie pokoju

Święto Kawalerii w Krakowie z okazji 250 rocznicy Odsieczy Wiedeńskiej; październik 1933. Żołnierze 3 puł. przejeżdżają przez wieś Modlnica.

Pluton trębaczy 3 puł.

Zawody jeździeckie o mistrzostwo armii w Warszawie - zwycięska ekipa 3 puł.; sierpień 1939.

16 października 1921 pułk otrzymał sztandar oraz miano „Dzieci Warszawy”. Nazwa ta, przyznana przez Radę Narodową Miasta Stołecznego Warszawy, nie została oficjalnie uznana przez Ministerstwo Spraw Wojskowych.

W tym samym, po wprowadzeniu w życie pokojowej organizacji jazdy, pułk został włączony w skład V Brygady Jazdy.

W czerwcu 1922 pułku uczestniczył w przejmowaniu części Górnego Śląska przyznanego po plebiscycie. W 1922 pułk skierowany został do swego pokojowego garnizonu w Tarnowskich Górach (koszary przy ul. Opolskiej), w którym stacjonował do 1939. W 1924 szwadron zapasowy pułku został dyslokowany z Warszawy do Bochni, w której stacjonował do 1939. W 1926 3 szwadron został przeniesiony do Pszczyny, w której pozostał do sierpnia 1939.

W latach 1924–1937 pułk wchodził w skład 5 Samodzielnej Brygady Kawalerii, a w latach 1937–1939 w skład Krakowskiej Brygady Kawalerii.

27 października 1938 minister spraw wojskowych rozkazem Dep. Dow. Og. 1590-13 P. U. nadał 3 pułkowi ułanów nazwę „3 pułk ułanów śląskich”.

Pułk w planie mobilizacyjnym „S”
Nazwa pododdziału	Miejsce mobilizacji	Termin
dowódca pułku z drużyną	Tarnowskie Góry	alarm
pluton łączności
1÷4 szwadrony
szwadron karabinów maszynowych
szwadron kawalerii nr 53	Bochnia	7
szwadron kawalerii nr 37		8
szwadron kawalerii nr 125		9
pluton ckm nr 53		6
pluton ckm nr 37		9
pluton ckm nr 125		8
dowódca brygady nr 19		4
kolumna taborowa nr 563		6
kolumna taborowa nr 561		6
uzupełnienie do czasu „W”		5
PKU Bochnia		2
szwadron marszowy 1/3 puł.		18
pluton marszowy nr 1/53		30
pluton marszowy nr 1/37		30
pluton marszowy nr 1/125		30
szwadron zapasowy		alarm-15

Obsada personalna i struktura organizacyjna w marcu 1939
Stanowisko	Stopień, imię i nazwisko
dowódca pułku	płk Czesław II Chmielewski
I zastępca dowódcy	ppłk dypl. Jan Bracławski-Herman
I zastępca dowódcy (dubler)	mjr dypl. Mikołaj Iznoskoff
pomocnik I zastępcy dowódcy	mjr kontr. Aleksander Kwitka
adiutant	rtm. Bolesław Mysłakowski
naczelny lekarz medycyny	kpt. dr Jan Maraszek
lekarz weterynarii	kpt. Kazimierz Górski
komendant rejonu PW Konnego	por. Jerzy Grzybowski
II zastępca dowódcy (kwatermistrz)	mjr Jan Zapolski
oficer mobilizacyjny	rtm. Henryk Brunon Wańkowski
zastępca oficera mobilizacyjnego	por. Ryszard Leonard Cieśliński
oficer administracyjno-materiałowy	rtm. Stefan Bałasiński
dowódca szwadronu gospodarczego	rtm. Bolesław Mysłakowski
oficer gospodarczy	kpt. int. Adam Przydatek
oficer żywnościowy	chor. Brunon Chom
dowódca plutonu łączności	por. Tadeusz Świerczyński
dowódca plutonu kolarzy	ppor. Marian Tadeusz Ferdynand Kuziak
dowódca plutonu ppanc.	por. Stanisław Zdzisław Schweinitz
dowódca 1 szwadronu	por. Zygmunt Kalikst Skerl
dowódca plutonu	ppor. Marian Tadeusz Ferdynand Kuziak
dowódca 2 szwadronu	rtm. Jozef Wolski
dowódca plutonu	ppor. Wiesław Marian Franciszek Zaremba
dowódca 3 szwadronu	rtm. Otton Zygmunt Ejsymont
dowódca plutonu	ppor. Antoni Hajdamowicz
dowódca plutonu	ppor. Maksymilian Lohmann
dowódca 4 szwadronu	rtm. Henryk Bigoszewski
dowódca plutonu	ppor. Ryszard Gużewski
dowódca plutonu	ppor. Józef Krzewicki
dowódca szwadronu km	por. Karol Kazimierz Kieruczenko vel Kierczyński
dowódca plutonu	ppor. Szczepan Marcin Stańczykiewicz
dowódca szwadronu zapasowego	rtm. Tadeusz Suchorowski
zastępca dowódcy	por. Jan Kamiński
na kursie	rtm. Witold Ertman
na kursie	rtm. Jerzy Adam Rościszewski
na kursie	por. Marian Antoni Drożeński
na kursie	por. Wacław Szymanowski
na kursie	por. Gustaw Zdrójkowski
Szkoła podoficerska ckm Krakowskiej BK
komendant szkoły	rtm. Antoni Starnawski (8 puł)
instruktor	por. Witold Zygmunt Szychowski (5 psk)

Działania pułku w kampanii wrześniowej

Pułk wziął udział w kampanii wrześniowej w składzie Krakowskiej Brygady Kawalerii (Armia „Kraków”).

1 września 1939 pułk wzmocniony 3 batalionem Obrony Narodowej „Tarnowskie Góry” zajmował pozycje osłonowe na północ od Tarnowskich Gór na linii Kalety – Koszęcin. Natomiast 3 szwadron 3 pułku ułanów, 1 września 1939 brał udział w walkach pod Bożą Górą współtworząc Oddział Wydzielony Wodzisław.

W dniach 1–2 września pułk prowadził ciężkie walki z oddziałami niemieckiej 2 Dywizji Lekkiej. 3 września, w związku z ogólnym położeniem całej Armii „Kraków”, rozpoczął odwrót w kierunku Pińczowa. 6 września pułk zajął pozycje obronne między Pińczowem a Buskiem, a następnego dnia w rejonie miejscowości Chotel Czerwony osłaniał kierunek Wiślicy. 8 września przekroczył Wisłę i podjął marsz w kierunku Baranowa, gdzie zajmuje pozycję broniąc przeprawy na Wiśle. Następnie wszedł w skład Grupy Operacyjnej gen. Sadowskiego i 12 września ubezpieczał ją w rejonie Tarnobrzega. 16 września pułk wziął udział w walkach o Tarnogród i nad rzeką Tanwią, a także w próbie opanowania Tarnawatki. 19 września pułk został rozbity w rejonie miejscowości Rogoźno, a jego dowódca został ranny. 20 września resztki pułku wraz z całą Krakowską Brygadą Kawalerii skapitulowały w lesie koło miejscowości Ulów.

Struktura organizacyjna i obsada personalna we wrześniu 1939
stanowisko etatowe	stopień, imię i nazwisko	uwagi
dowódca pułku	płk kaw. Czesław Chmielewski
zastępca dowódcy pułku	mjr kaw. Jan Zapolski
kwatermistrz	rtm. Stefan Sołtysik
adiutant	rtm. Bolesław Mysłakowski
lekarz	ppor. lek. Tadeusz Miklaszewski
lekarz weterynarii	ppor. lek. wet. Bronisław Godlewicz
kapelan	ks. kpl. rez. Jerzy Wrazidło	†1940 Charków
dowódca plutonu łączności	por. kaw. Tadeusz Świerczyński
dowódca 1 szwadronu	por. kaw. Zygmunt Skrel	†19 IX 1939 z ran
dowódca plutonu	ppor. kaw. Zbigniew Cienciała	†2 IX 1939 Woźniki
dowódca 2 szwadronu	por. kaw. Jerzy Grzybowski
dowódca plutonu	ppor. kaw. Wiesław Zaremba	†2 IX 1939 Woźniki
dowódca 3 szwadronu	rtm. Otton Zygmunt Eysymont
dowódca plutonu	ppor. kaw. Józef Krzewicki
dowódca 4 szwadronu	rtm. Henryk Bigoszewski
dowódca I plutonu	ppor. Ryszard Gużewski	2 IX 1939 ranny, †1940 Katyń
dowódca plutonu	ppor. rez. Izydor Wacław Korzeczyński vel Korzec	niemiecka niewola
dowódca II plutonu	pchor. / ppor. Jerzy Respondek
dowódca III plutonu	st. wachm. Ignacy Barczak
dowódca plutonu	ppor. rez. Jan Jasiński
wachmistrz szef	wachm. Władysław Kos
dowódca szwadronu ckm	por. kaw. Kazimierz Kierczyński
dowódca plutonu	ppor. Szczepan Marcin Stańczykiewicz	†7 IV 1944
dowódca plutonu	ppor. Ludwik Dietel
dowódca plutonu	ppor. Stanisław Chrzanowski
dowódca 3 szwadronu marszowego	por. kaw. Jan Kamiński

Mapy walk pułku

• 
• 

Kawalerowie Virtuti Militari

Żołnierze pułku odznaczeni Krzyżem Złotym Orderu Virtuti Militari za kampanię wrześniową 1939

1. płk kaw. Czesław Chmielewski
2. mjr kaw. Jan Zapolski

Żołnierze pułku odznaczeni Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari za kampanię wrześniową 1939

1. rtm. Henryk Bigoszewski
2. rtm. Otton Zygmunt Eysymont
3. rtm. Bolesław Mysłakowski
4. rtm. Stefan Sołtysik
5. por. kaw. Jan Kamiński
6. por. kaw. Kazimierz Kierczyński
7. ppor. kaw. Hieronim Prauziński
8. por. kaw. Stanisław Schweinitz-Drelinkiewicz
9. ś.p. por. kaw. Zygmunt Skrel
10. por. kaw. Tadeusz Świerczyński
11. ś.p. ppor. kaw. Zbigniew Cienciała
12. ppor. kaw. Józef Krzewicki
13. ppor. kaw. Marian Kuziak
14. ś.p. ppor. kaw. Wiesław Zaremba
15. chor. Ignacy Barczak
16. chor. Brunon Choma
17. chor. Franciszek Kosiński
18. chor. Michał Zając
19. chor. Jan Zięba
20. st. wachm. Ignacy Milewski
21. kpr. Edward Nowicki
22. wachm. pchor. Bohdan Kurnatowski

3 Pułk Ułanów Śląskich w Armii Krajowej

Pułk odtworzony został w 1944, w konspiracji, w ramach Armii Krajowej, w rejonie Miechowa i Częstochowy, jako dywizjon w składzie 106 Dywizji Piechoty AK. Rozwiązanie pułku nastąpiło 19 stycznia 1945 w związku z rozkazem o rozwiązaniu Armii Krajowej. Nie są znane działania bojowe jednostki. Dowódcą oddziału był por. / mjr K. Skierczyński ps. „Kruk”.

• dywizjon 3 pułku Ułanów Śląskich kryp. „Kwiaciarnia”
• 1 szwadron kryp. „Tulipan”
• 2 szwadron kryp. „Malwa”
• 3 szwadron kryp. „Petunia”

3 pułk ułanów w Polskich Siłach Zbrojnych

Kolejne odtworzenie 3 pułku Ułanów Śląskich miało miejsce w Bazie 2 Korpusu Polskiego we Włoszech. W dniu 25 lipca 1944 dowódca 2 Korpusu Polskiego gen. dyw. Władysław Anders wydał rozkaz L.dz. 1448/401/AG/Tj. utworzenia pułku ułanów, jako baonu szturmowego przy 2 Brygadzie Pancernej.

Na mocy rozkazu organizacyjnego z 3 grudnia 1944 ogłoszonego 12 grudnia ustalono, że 3 Pułk Ułanów dotychczas organizowany i szkolony jako zmotoryzowany będzie organizowany jako pancerny i wejdzie w skład 3 Wielkopolskiej Brygady Pancernej.

Pułk nie wziął udziału w działaniach bojowych. 21 czerwca 1946 pułk wraz z 14 Wielkopolską Brygadą Pancerną został przetransportowany do Wielkiej Brytanii. We wrześniu 1948 pułk został rozformowany.

Symbole pułkowe

Sztandar

Pułk posiadał dwa sztandary. Pierwszy został ofiarowany przez Polonię amerykańską i znajduje się w Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie. Drugi sztandar, ufundowany przez mieszkańców Warszawy, został wręczony 16 października 1921 przez Józefa Piłsudskiego. Losy tego sztandaru, który uczestniczył w walkach pułku w 1939 nie są znane.

Odznaka pamiątkowa pułku

Odznaka pamiątkowa

30 stycznia 1923 Minister Spraw Wojskowych, gen. dyw. Kazimierz Sosnkowski zezwolił na noszenie na mundurze zatwierdzonej przez niego odznaki pamiątkowej 3 puł. Odznaka o wymiarach 33x30 mm ma kształt regularnego prostokąta z nałożonym wieńcem dębowym. Pośrodku na listewce ażurowa litera „U” i numer pułku „3”. W narożnikach prostokąta wpisano daty „1807", „1831”, „1917" i „1918”. Odznaka wieloczęściowa – ażurowa, wykonana w tombaku srebrzonym. Autorem projektu odznaki był dowódca pułku, pułkownik Cyprian Bystram, a wykonawcą Mojżesz Nelken i Rubin Krajkemann z Warszawy.

Święto pułkowe

Datę święta pułkowego zmieniano trzykrotnie. Po raz ostatni w 1938.

• 16 października w rocznicę wręczenia sztandaru i nadania nieoficjalnej nazwy wyróżniającej w 1921 (w tym dniu święto obchodzono w latach 1922–1927)
• 23 września w rocznicę zdobycia mostu na Niemnie pod Druskiennikami w 1920 (w tym dniu święto obchodzono w latach 1928-1937)
• 14 czerwca w rocznicę nocnego wypadu i zdobycia miasteczka Łokiszyn vel Łohiszyn w 1919.

Grupa rekonstrukcyjna 3 Pułku Ułanów Śląskich

Barwy

Proporczyk	Opis
	Proporczyk żółto-biały
	proporczyk dowództwa w 1939
	proporczyk 1 szwadronu w 1939
	proporczyk 2 szwadronu w 1939
	proporczyk 3 szwadronu w 1939
	proporczyk 4 szwadronu w 1939
	proporczyk 5 szwadronu ckm w 1939
	proporczyk plutonu łączności w 1939
Inne	Opis
	na czapce rogatywce – otok żółty
	szasery ciemnogranatowe, lampasy żółte, wypustka żółta
	„Łapka” (do 1921) – karmazynowa

Żurawiejki

Za pogrzebem szarżą leci, to ułanów jest pułk „Trzeci”.	Śpi spokojnie każda mama, gdy ma syna u Bystrama.
Dupa w siodle, czoło w chmurach, to jest pułk w Tarnowskich Górach.	Z adiutantów i malarzy, „Trzeci” pułk karawaniarzy.
Po każdej zwrotce: Lance do boju, szable w dłoń, bolszewika goń, goń, goń!

Śląscy ułani

gen. Zygmunt Łempicki w mundurze rosyjskim, pierwszy dowódca 3 pułku Ułanów Śląskich

Dowódcy i zastępcy dowódcy pułku

Stopień, imię i nazwisko	Okres pełnienia służby	Kolejne stanowisko
Dowódcy pułku
płk kaw. Zygmunt Łempicki	14 XI 1917 – 12 II 1918
rtm. Stefan Strzemieński	12 II – 3 VII 1918
płk kaw. Stefan Strzemieński	13 X 1918 – 16 VII 1920
płk kaw. Cyprian Bystram	17 VII 1920 – 1928
mjr kaw. Czesław Kozierowski	p.o. VIII – X 1920
płk kaw. Kazimierz Żelisławski	I 1928 – III 1937
płk kaw. Czesław Chmielewski	III 1937 – IX 1939
Zastępcy dowódcy pułku
mjr kaw. Jan Reliszko	1919 – III 1921
ppłk kaw. Stanisław Laudański	15 V 1925 – 11 III 1926	Dep. X Przemysłu Wojennego MSWojsk.
mjr kaw. Adam Bogoria-Zakrzewski	p.o. 11 III 1926
ppłk kaw. Tadeusz Seeliger-Reklewski	do 27 IV 1929	zastępca dowódcy 3 psk
ppłk dypl. kaw. Karol Bokalski	27 IV 1929 – 23 III 1932	zastępca szefa Dep. Kaw. M.S.Wojsk.
mjr kaw. Adolf Bucholc	23 III 1932 – 7 VI 1934	rejonowy inspektor koni Kalisz
mjr dypl. kaw. Stanisław II Krogulski	od III 1934
ppłk dypl. kaw. Jan Bracławski-Herman	1939
mjr kaw. Jan Zapolski	IX 1939

Żołnierze 3 pułku ułanów - ofiary zbrodni katyńskiej

Biogramy ofiar zbrodni katyńskiej znajdują się między innymi w bazach udostępnionych przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Muzeum Katyńskie.

Nazwisko i imię	stopień	zawód	miejsce pracy przed mobilizacją	zamordowany
Cienciała Jerzy	podporucznik rezerwy	prawnik, mgr	Bank GK w Stanisławowie	Charków
Dela Stanisław	podporucznik rezerwy	inżynier rolnik	dobra Czartoryskich w Sieniawie	Charków
Gużewski Ryszard	podporucznik			Katyń
Jamro Mieczysław	podporucznik rezerwy	lekarz weterynarii	praktyka w Hajnówce	Katyń
Murek Jan	podporucznik rezerwy	lekarz weterynarii		Charków
Przydatek Adam	porucznik	żołnierz zawodowy		Katyń
Szczucki Stanisław	rotmistrz w st/ sp.	żołnierz zawodowy		Katyń
Waliński Jan	podporucznik rezerwy			Charków
Wrazidło Jerzy	rotmistrz kapelan rez.	ksiądz		Charków

Upamiętnienie

Na mocy uchwały nr XIX/97/87 Miejskiej Rady Narodowej w Tarnowskich Górach z dnia 22 czerwca 1987 w sprawie nadania nazw ulicom w Tarnowskich Górach jednej z ulic dzielnicy Śródmieście-Centrum nadano nazwę „Ulica 3-go Pułku Ułanów”.

W kwietniu 2007 Publiczne Gimnazjum Nr 4 w Tarnowskich Górach (od 2017 Szkoła Podstawowa nr 8) otrzymało imię 3 Pułku Ułanów Śląskich.

Bibliografia

• Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2016-02-15].
• Lista strat Wojska Polskiego. Polegli i zmarli w wojnach 1918–1920. Warszawa: Wojskowe Biuro Historyczne, 1934.
• Rocznik Oficerski Rezerw 1934. Biuro Personalne Ministerstwa Spraw Wojskowych, 1934.
• Księga Jazdy Polskiej. Bolesław Wieniawa-Długoszowski (red.) Bronisław Rakowski (red.) Władysław Dziewanowski (red.) Karol Koźmiński (red.) Stanisław Strumph-Wojtkiewicz (red.) Stanisław Ostoja-Chrostowski (red.) Stanisław Haykowski (ilust.). Warszawa: Zakłady Graficzne Instytutu Wydawniczego „Biblioteka Polska”, 1938.
• Henryk Buszyński: Zarys historji wojennej 10-go pułku ułanów litewskich. Warszawa: Wojskowe Biuro Historyczne, 1929, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.
• Bohdan Dobrzyński: Zarys historji wojennej 3-go pułku ułanów. Warszawa: Wojskowe Biuro Historyczne, 1929, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.
• Krzysztof Filipow, Bohdan Wróblewski: Odznaki pamiątkowe Wojska Polskiego 1921–1939. Kawaleria. Warszawa: Feniks editions, 1992. ISBN 83-900217-3-0.
• Szymon Kucharski, Juliusz Tym: 3 pułk ułanów. T. 8. Warszawa: Edipresse Polska S.A., 2019, seria: Wielka Księga Kawalerii Polskiej 1918–1939. Odznaki kawalerii. ISBN 978-83-8164-151-7.
• Lesław Kukawski: Historia pułku. W: 3 Pułk Ułanów Śląskich. Krzysztof Mijakowski (red.). Warszawa: Edipresse Polska S.A., 2012, seria: Wielka Księga Kawalerii Polskiej 1918–1939. ISBN 978-83-7769-225-7.
• Janusz Odziemkowski: Leksykon bitew polskich 1914–1921. Pruszków: Wojskowy Instytut Historyczny AON i Oficyna Wydawnicza „Ajaks”, 1998. ISBN 83-85621-46-6.
• Janusz Odziemkowski: Leksykon wojny polsko–rosyjskiej 1919–1920. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Rytm”, 2004. ISBN 83-7399-096-8.
• Jan Przemsza-Zieliński: Księga wrześniowej chwały pułków śląskich. T. I. Katowice: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1989. ISBN 83-03-02883-9.
• Jan Przemsza-Zieliński: Wrześniowa Księga Chwały Kawalerii Polskiej. Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 1995. ISBN 83-11-08380-0.
• Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.
• Kazimierz Satora: Opowieści wrześniowych sztandarów. Warszawa: Instytut Wydawniczy „Pax”, 1990. ISBN 83-211-1104-1.
• Zdzisław Sawicki, Adam Wielechowski: Odznaki Wojska Polskiego 1918-1945. Katalog Zbioru Falerystycznego: Wojsko Polskie 1918–1939: Polskie Siły Zbrojne na Zachodzie. Warszawa: Pantera Books, 2007. ISBN 978-83-2043299-2.
• Henryk Smaczny: Księga kawalerii polskiej 1914-1947. Warszawa: Przedsiębiorstwo zagraniczne TESCO, 1989. ISBN 83-00-02555-3.
• Jakub Żak: Nie walczyli dla siebie. Powojenna odyseja 2 Korpusu Polskiego. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Rytm”, 2014. ISBN 978-83-7399-621-2.
• Marek Wroński: Ostatni ułani śląscy. Monografia Pułku 3. Ułanów Śląskich 1944-1947 tom I. Londyn-Tarnowskie Góry: Instytut Tarnogórski i Muzeum, 2004. ISBN 83-87470-49-X.
• Jerzy Wojciechowski: Kawaleria w planie mobilizacyjnym „S”. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Ajaks”, 2010. ISBN 978-83-62046-24-9.
• Wiesław Wysocki: Szlakiem oręża polskiego; vademecum miejsc walk i budowli obronnych. T. 2: Poza granicami współczesnej Polski. Warszawa: Wydawnictwo „Gamb”, 2005. ISBN 83-7399-050-X.
• Zdzisław Żygulski (jun.), Henryk Wielecki: Polski mundur wojskowy. Kraków: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1988. ISBN 83-03-01483-8.