Nauczyciele

W artykule zostały przedstawione wyniki dwóch studiów empirycznych, których celem było zbadanie stosunku przyszłych nauczycieli do nowych edukacyjnych rozwiązań TIK. Studia ta ukazują, że podejście nauczycieli do TIK kształtowane jest nie – jak zakładało wiele wcześniejszych badań – w placówce w której podejmują oni pracę, ale w jednostkach w których są kształceni pedagogicznie. Ponadto pokazują, że stosunek przyszłych nauczycieli do TIK wynika także z ich edukacyjnych/szkolnych doświadczeń – z potrzeby reprodukowania znanych im (nisko stechnicyzowanych) modeli edukacji. Koniecznym wydaje się więc wprowadzenie do systemu kształcenia nauczycieli nowego modelu wiedzy i kompetencji, uwzględniającego zapotrzebowanie na wiedzę i kompetencje technologiczne. Takim modelem może stać się tytułowy TPACK (Technological, Pedagogical and Content Knowledge model) – jego podstawowe założenia zostały przedstawione w ostatniej części tekstu, jako swego rodzaju rekomendacja wynikająca z przytoczonych badań.

The author attempts to interpret Andrzej Stasiuk’s short story Miejsce, which was included in the new core curriculum of Polish language teaching in secondary schools. the aim of the article is to demonstrate that the theme of the place inscribed in Stasiuk’s work can be perfectly described thanks to the adoption of a hermeneutical mode of reading, which will not only emphasize the importance of the phenomenology of space inscribed in the interpreted text, but will also show young readers how Heidegger’s being in the place translates into building one’s own identity.
***
Autor podejmuje próbę zinterpretowania opowiadania Andrzeja Stasiuka Miejsce, które znalazło się w nowej podstawie programowej nauczania języka polskiego w szkołach średnich. celem artykułu jest wykazanie, że temat miejsca wpisanego w dzieło Stasiuka można doskonale opisać dzięki przyjęciu hermeneutycznego sposobu czytania, który nie tylko podkreśli znaczenie fenomenologii przestrzeni wpisanej w interpretowany tekst , ale także pokaże młodym czytelnikom, jak przebywanie Heideggera w miejscu przekłada się na budowanie własnej tożsamości.

Przedstawione w publikacji wyniki rozważań teoretycznych i badań empirycznych dotyczących zjawisk oraz procesów składających się na przywództwo edukacyjne nauczycieli oraz jego uwarunkowania, odsłaniają złożoność tego zagadnienia. Omówiono możliwości, jakie stoją przed tą grupą zawodową oraz wyzwania wynikające ze zmian zachodzących w rozwijającym się świecie. Zwrócono uwagę na role, jakie odgrywają nauczyciele w grupach wewnątrzszkolnych w zakresie określonym przez prawo i oczekiwania otoczenia szkoły. W ostatniej części przedstawiono doświadczenia związane z przywództwem nauczycieli w wybranych krajach.

The aim of the article is to show whether and to what extent literary fiction in Quo Vadis by Henryk Sienkiewicz contains historical truth. The analysis of historical sources will allow, among others, learning about the historical context or rejecting the stereotypes about Nero as the only person responsible for the fire of rome or the slaughter of Christians. The carried out comparative literary and historical studies may be utilised while working with students, and selected fragments of historical texts may be suggested to them for studying. The student playing the role of a researcher will certainly become an active and empathic reader of Quo Vadis.
***
Celem artykułu jest pokazanie, czy iw jakim stopniu literacka fikcja w Quo vadis Henryka Sienkiewicza zawiera prawdę historyczną. Analiza źródeł historycznych pozwoli m.in.na poznanie kontekstu historycznego czy odrzucenie stereotypów o Neronie jako jedynej osobie odpowiedzialnej za pożar Rzymu czy rzeź chrześcijan. Przeprowadzone komparatystyczne studia literackie i historyczne mogą być wykorzystane w pracy ze studentami, a wybrane fragmenty tekstów historycznych mogą być im zaproponowane do przestudiowania. Student w roli badacza z pewnością stanie się aktywnym i empatycznym czytelnikiem Quo Vadis.

P.P.Grzybowski, S.Iwasiów: Wspólnota śmiechu. [w:] „Refleksje - Zachodniopomorski Dwumiesięcznik Oświatowy” nr 4/2020, Zachodniopomorskie Centrum Doskonalenia Nauczycieli, ISSN 2450-8748, s.31-37.
Wywiad poświęcony zagadnieniu śmiechu jako czynnikowi poprawiania jakości życia i budowania wspólnoty - nie tylko w kontekście szkolnym. Autorzy rozmawiają o korzeniach zainteresowania śmiechem jako kategorią badawczą oraz elementem działalności społecznej, a także o współczesnych okolicznościach śmiechu w życiu indywidualnym i sferze publicznej.

27. tom „Z Teorii i Praktyki Dydaktycznej Języka Polskiego” adresowany jest do polonistów, studentów polonistyki, dydaktyków języka ojczystego i literatury oraz do pedagogów. Zamieszczano w nim 12 artykułów z zakresu edukacji literackiej i kulturowej oraz językowej. W 27. numerze znalazły się również 2 artykuły z serii varia, a także trzy recenzje.

W artykule przedstawiono wstępną typologię postaw zawodowych polskich nauczycieli. Metoda analizy skupień zastosowana do danych statystycznych opisujących reprezentatywną grupę nauczycieli, obejmującą m.in. informacje dotyczące czasu pracy nauczycieli w szkole i poza szkołą, pozwoliła na wyodrębnienie pięciu grup nauczycieli. Wśród nich szczególnie ciekawa i jednocześnie trudna do opisu jest grupa nauczycieli poświęcających na pracę zawodową wyjątkowo dużo czasu (nauczyciele zapracowani). Najliczniejszą grupą nauczycieli (ponad 30% badanej populacji) stanowią nauczyciele wymagający wsparcia, o krótkim stażu i jednocześnie poświęcający pracy zawodowej stosunkowo niewiele czasu.

Książka jest poświęcona edukacji włączającej, czyli wiodącemu paradygmatowi pedagogiki specjalnej. W pierwszej części zostały omówione aktualne wyniki badań na temat kluczowych aspektów edukacji włączającej z uwzględnieniem perspektyw uczniów, nauczycieli i rodziców. W części drugiej przeanalizowano model włączających szkoły i przedszkola pod względem rozwiązań finansowych, organizacyjnych i pedagogicznych. W trzeciej części zaprezentowano rozwiązania służące zaspokajaniu potrzeb uczniów wybitnie zdolnych, a także migrantów w placówkach edukacyjnych.

The author attempts to interpret the best known work of Józef Ignacy Kraszewski, which, although created outside the chronological boundaries of romanticism, grew out of the ideas and needs of that epoch. the aim of the article is to analyse the genre pattern of An Ancient Tale and to indicate various references to Hindu mythology. the work under discussion combines features of a fairy tale, a historical (archaeological) novel, an epic, a syncretic romantic novel and a legend. the Eastern tradition can be traced not only in the frame story, but also in the names of deities and beliefs.
***
Autor próbuje zinterpretować najbardziej znane dzieło Józefa Ignacego Kraszewskiego, które choć powstało poza chronologicznymi granicami romantyzmu, wyrosło z idei i potrzeb tamtej epoki. Celem artykułu jest analiza wzorców gatunkowych starożytnych opowieści, wskazanie różnych odniesień do mitologii hinduskiej. omawiana praca łączy w sobie cechy baśni, powieści historycznej (archeologicznej), eposu, synkretycznej powieści romantycznej i legendy. Tradycję wschodnią można prześledzić nie tylko w opowiadaniu kadru, ale także w imionach bóstw i wierzeń.

Znaczącym niebezpieczeństwem naszych czasów jest fakt przedłużania się okresu przejścia z dzieciństwa w dorosłość; zachowania kiedyś typowe dla starszej młodzieży, takie jak odpowiedzialność za własne czyny i samodzielność, dziś dotyczą głównie osób po 25 roku życia. Wśród młodzieży pojawiło się wiele niebezpiecznych zjawisk - jednym z nich jest przedwczesne podejmowanie kontaktów seksualnych, co spowodowane jest między innymi odseparowaniem aktu seksualnego od sfery głębokich uczuć. Dziś seks traktowany jest przez większość nastolatków jako „dobra zabawa" lub coś, co trzeba robić, by być „normalnym".
Przywrócenie strefie seksualnej właściwego miejsca w kulturze to zadanie trudne, wymagające od edukatora seksualnego specyficznego przygotowania merytorycznego, ale i pewnego „wyczucia społecznego".

Wypalenie zawodowe jest jednym z problemów współczesnego świata, a występowanie zjawiska nasila się w wielu krajach. Wypalenie niesie ze sobą wiele indywidualnych i społecznych konsekwencji. Celem prze-prowadzonych badań była odpowiedź na pytanie, czy istnieje związek cech osobowości z wypaleniem zawo-dowym oraz które z cech osobowości są predyktorami wypalenia zawodowego. Próbę badawczą stanowiło 90 nauczycieli szkół podstawowych i gimnazjalnych z województwa warmińsko-mazurskiego, kujawsko-pomorskiego i pomorskiego. W badaniu zastosowano następujące narzędzia badawcze: Maslach burnout inventory MBI-ES i Inwentarz osobowości NEO-FFI. Analiza danych wykazała, że otwartość na doświad-czenie ujemnie koreluje z wyczerpaniem; ekstrawersja i ugodowość pozostaje w ujemnej zależności z deper-sonalizacją, a ekstrawersja i sumienność jest w dodatniej relacji z poczuciem osiągnięć osobistych. Wyka-zano ponadto, że ekstrawersja i otwartość na doświadczenie są predyktorami dwóch składowych wypalenia (ekstrawersja-depersonalizacji i poczucia osiągnięć osobistych; otwartość na doświadczenie-wyczerpania i poczucia osiągnięć osobistych). Neurotyzm wchodzi do modelu z otwartością na doświadczenie i wyjaśnia wyczerpanie. Sumienność jest predyktorem poczucia osiągnięć osobistych. Ugodowość nie weszła do żad-nego modelu regresji. Na podstawie cech osobowości można przewidzieć od 15 do 32% wariancji poszcze-gólnych składowych wypalenia zawodowego. Słowa kluczowe: psychologia organizacji i zarządzania; dobrostan; osobowość; selekcja i rekrutacja pracowników; wielka piątka; wypalenie zawodowe; zdrowie. © Instytut Badań Edukacyjnych

In their article, the authors refer to the works for children by Joanna Kulmowa. They analyze dozens of her poems with ornithological themes. They focus on the ways the author verbalizes and creates various components of the bird world captured in the poetry by Kulmowa: the environment in which birds live, their behaviour, appearance and relationships with people, various forms of their activity in various situations: during the flight, while looking for food, building the nest, their morning toilet and play. They draw attention to the children’s perspective of the observations made by the author, the aesthetic value and also the cognitive value of the analyzed works.
***
W swoim artykule autorki nawiązują do prac Joanny Kulmowej dla dzieci. Analizują dziesiątki jej wierszy o tematyce ornitologicznej. Skupiają się na sposobach werbalizacji i kreacji przez autora różnych elementów świata ptaków utrwalonych w poezji Kulmowej: środowisku, w którym żyją ptaki, ich zachowaniu, wyglądzie i relacjach z ludźmi, różnych formach ich aktywności w różnych sytuacjach: lot, w poszukiwaniu pożywienia, budowaniu gniazda, porannej toalecie i zabawie. Zwracają uwagę na dziecięcą perspektywę obserwacji poczynionych przez autora, na walor estetyczny, a także poznawczy analizowanych prac.

The author of the article presents an interpretation of the poem Drobne ogłoszenia by Wisława Szymborska, taking into consideration the time when the work was created (the end of Stalinism in Poland). In particular, she looks for universal and everlasting values in the text. She has drawn the interpretative conclusions basing on the analysis of the language of the work. The same principle has been applied to the proposal lesson, during which through the process of interpretation students are enabled to enrich their knowledge and skills also in the field of language and culture. Although the greatest emphasis has been placed on the student’s independ- ent exploring the timeless content and meanings of the poem Drobne ogłoszenia, what is also of great importance is the presentation of the specificity of the Stalinist period to the students.
***
Autor artykułu przedstawia interpretację wiersza "Drobne ogłoszenia" Wisławy Szymborskiej, biorąc pod uwagę czas powstania utworu (koniec stalinizmu w Polsce). W szczególności poszukuje w tekście wartości uniwersalnych i trwałych. Wnioski interpretacyjne wyciągnęła na podstawie analizy języka pracy. Ta sama zasada została zastosowana w przypadku lekcji propozycyjnej, podczas której poprzez proces tłumaczenia ustnego studenci mogą wzbogacić swoją wiedzę i umiejętności również z zakresu języka i kultury. Choć największy nacisk położono na samodzielne zgłębianie przez studenta ponadczasowej treści i znaczeń wiersza "Drobne ogłoszenia", to jednak duże znaczenie ma również przedstawienie studentom specyfiki okresu stalinowskiego.

The article presents an example of semantic integration of two cultural texts created in the period of Młoda Polska — a lyric composition entitled Krzak dzikiej róży w Ciemnych Smreczynach (A bush of wild rose in dark spruces) by Jan Kasprowicz, and the painting Promien- ny zachód słońca (A radiant sunset) by Wojciech Weiss. For this purpose, the semantic interpre- tation of the literary work and the painting has been used, and thus the most important elements of the material of both of the works and their meaning were pointed to. The proposed method of integration allowed creating a new artistic entirety and explaining the symbolic significance of both of the works.
***
675 / 5000
Wyniki tłumaczenia
W artykule przedstawiono przykład integracji semantycznej dwóch tekstów kulturowych powstałych w okresie Młodej Polski - utwór liryczny Jana Kasprowicza pt. "Krzak dzikiej róży w Ciemnych Smreczynach" oraz obraz Promienny. zachód słońca - Wojciecha Weissa. W tym celu posłużono się semantyczną interpretacją dzieła literackiego i obrazu, wskazując tym samym na najważniejsze elementy materiału obu prac i ich znaczenie. Zaproponowana metoda integracji pozwoliła na stworzenie nowej artystycznej całości i wyjaśnienie symbolicznego znaczenia obu prac.

Celem refleksji będącej podstawą niniejszego artykułu jest przedstawienie okoliczności budowania wspólnoty śmiechu w klasie szkolnej. Autor zakłada, że jednym z czynników rozwiązywania konfliktów, poszukiwania płaszczyzn dialogu i osiągania kompromisu w klasie szkolnej postrzeganej jako pogranicze kulturowe jest świadome budowanie wspólnoty śmiechu. Jej liderem może być zarówno nauczyciel (mistrz), jak i jeden z uczniów pełniący wśród rówieśników funkcję błazna klasowego.
Klasa szkolna rozpatrywana jest tu jako jeden z najbardziej rozpowszechnionych typów kulturowego pogranicza. Dochodzi w niej do spotkania osób funkcjonujących na co dzień w różnych grupach wiekowych, charakteryzujących się odmiennym statusem w środowisku szkoły. W odniesieniu do niej można mówić także o kontaktach z Innością/Obcością zachodzących na zasadzie przenikania określonych wzorów kulturowych i wartości ze sfery publicznej, co następuje w czasie lekcji z przedmiotów, w których program jest wpisane zróżnicowanie kulturowe. Naturalne jest więc stykanie się w klasie (niekiedy także starcie) wzorów kulturowych wyniesionych z domu przez uczniów i/lub obecnych w kulturze masowej. Wiąże się to z konfliktami w społeczności szkolnej, przybierającymi rozmaite formy i wymagającymi od wychowawców przedsięwzięcia środków zaradczych. Wspólnotowy śmiech w klasie szkolnej – szczególnie śmiech z kimś, a nie przeciw komuś – świadczy o integracji środowiska, wzajemnym zrozumieniu i możliwości zaistnienia dialogu ponad granicami wieku i statusu. Zarówno nauczyciel-mistrz, jak i klasowy błazen mogą więc odgrywać w klasowej społeczności rolę nie do przecenienia, ponieważ budowanie – także dzięki ich działaniom – międzykulturowej wspólnoty w klasie pomaga uczniom aktywnie poznawać jej wartość, którą mogą wykorzystać w życiu pozaszkolnym.

Słowa kluczowe: śmiech, pogranicze kulturowe, edukacja międzykulturowa, nauczyciel, klasa szkolna

Abstract
The aim of these reflections is to verify the thesis concerning establishment of the community of laughter as one of the factors supporting and empowering teachers in the process of resolving conflicts, seeking dimensions of dialogue, and achieving compromise in the classroom (perceived as a cultural borderland). It is an area, people of different social statuses that function on daily basis in various age groups meet. Hence, with reference to the classroom, encountering the Other/Alien occurs on the ground permeated by given cultural patterns and values from the public sphere. Such process takes place when the class accomplishes objectives linked to the cultural diversity.
Presented arguments were formulated as a result of a profound inspection and analysis of the secondary data. Both the master-teacher and the class clown can play a key role, be of paramount importance to the class community. Establishing cross-cultural community in the classroom can help pupils to actively recognize and learn the value of such community – that could be utilized in their subsequent, after-school life.
Keywords: laughter, cultural borderland, cross-cultural education, teacher, classroom, intercultural education, multicultural education

The article presents the fixed image of the homeland conveyed by handbooks of Georgian language and Georgian literature. Issues underscored by the author are the manner of understanding their homeland by the Georgian nationals (particular components of the homeland image), the degree of importance thereof, and the concepts of perpetuating identity. Also, synonyms and phrases associated with homeland were discussed.
***
Artykuł przedstawia utrwalony obraz ojczyzny, jaki oddają podręczniki języka gruzińskiego i literatury gruzińskiej. Kwestie, na które zwraca uwagę autorka, to sposób pojmowania ojczyzny przez naród gruziński (poszczególne elementy wizerunku ojczyzny), stopień jego ważności oraz koncepcje utrwalania tożsamości. Omówiono także synonimy i zwroty związane z ojczyzną.

The article’s aim is to compare the specificity of two theoretically quite remote professions — that of a film director and a teachers. The analysis of differences and convergence points of the said jobs is to capture and particularise the potential of their mutual inspiration. What constitutes the exemplary material around which the presented research revolves are: the elements of the school didactic-upbringing process, work with film crew, and producing and theatrical play. Significant reference points for the analysis were the greatest role models in the field of pedagogics and film directing.
***
Celem artykułu jest porównanie specyfiki dwóch teoretycznie dość odległych zawodów - reżysera filmowego i nauczyciela. Analiza różnic i punktów zbieżności tych zawodów ma na celu uchwycenie i uszczegółowienie potencjału ich wzajemnej inspiracji. Wzorowym materiałem, wokół którego obracają się prezentowane badania, są: elementy szkolnego procesu dydaktyczno-wychowawczego, praca z ekipą filmową, produkcja i przedstawienie teatralne. Istotnymi punktami odniesienia dla analizy były największe wzorce do naśladowania w dziedzinie pedagogiki i reżyserii filmowej.

The aim of the article is to discuss the issue of key competences and to show examples of didactic solutions related to their education in the scope of Polish language education and educational work. The author focuses primarily on social and communication competences. She presents the assumptions of pedagogical innovation, which assumes youth project activities. She also points out the benefits of casting students as explorers, seekers, and creators.
***
Celem artykułu jest omówienie zagadnienia kompetencji kluczowych oraz wskazanie przykładów rozwiązań dydaktycznych związanych z ich kształceniem w zakresie nauczania języka polskiego i pracy wychowawczej. Autorka skupia się przede wszystkim na kompetencjach społecznych i komunikacyjnych. Przedstawia założenia innowacyjności pedagogicznej, która zakłada działania projektowe młodzieży. Wskazuje również na korzyści płynące z obsadzania studentów jako odkrywców, poszukiwaczy i twórców.

Rozdział 14. Dynamika reprezentacji społecznych podstawowych procesów Tabela R12.5-t2. Zróżnicowanie ocen funkcjonowania nauczyciela w rzeczywistości społecznej przez badanych studentów (N, M±1s) Wybrane cechy badanych Pozycja społeczna nauczyciela Wpływ polityki na wykonywanie zawodu Wpływ ekonomii na wykonywanie zawodu

In the article, the Kabbalistic interpretation by Władysław Panas (contained in his treatise Księga blasku ‘The Book of Radiance’) of the titular short story from Bruno Schulz’s Sklepy cynamonowe (“The Cinnamon Shops”) was adapted by the author with a view to utilizing it during a Polish lesson. As the author of the article puts forward, the pivotal notion for the short story under analysis is the mysticism of light, the presence of which guarantees the world order. Interpreting “The Cinnamon Shops” in the context of Judaist topics, while leaving aside the contexts suggested by the literary history and biography, allows to indicate other, quite inspir- ing, interpretive possibilities. The latter convincingly reinforce Schulz’s exceptional place in the canon of Polish literature and, most of all, prove that his oeuvre still requires from the contem- porary readers not only the skill of close reading, but also highly developed aesthetic sensitivity.
***
W artykule Kabalistyczna interpretacja Władysława Panasa (zawarta w traktacie Księga blasku „Księga blasku”) tytułowego opowiadania ze Sklepów cynamonowych Brunona Schulza została zaadaptowana przez autora z myślą o wykorzystanie go podczas lekcji polskiego. Jak podkreśla autorka artykułu, kluczowym pojęciem dla analizowanego opowiadania jest mistycyzm światła, którego obecność gwarantuje porządek świata. Interpretacja „Sklepów cynamonowych” w kontekście tematyki judaistycznej, pomijając konteksty sugerowane przez historię literatury i biografię, pozwala wskazać inne, dość inspirujące, możliwości interpretacyjne. Te ostatnie w przekonujący sposób wzmacniają wyjątkowe miejsce Schulza w kanonie polskiej literatury, a przede wszystkim dowodzą, że jego dorobek wciąż wymaga od współczesnych czytelników nie tylko umiejętności uważnego czytania, ale także wysoko rozwiniętej wrażliwości estetycznej.

28. tom „Z Teorii i Praktyki Dydaktycznej Języka Polskiego” adresowany jest do polonistów, studentów polonistyki, dydaktyków języka ojczystego i literatury oraz do pedagogów. Zamieszczano w nim 8 artykułów z zakresu edukacji literackiej i kulturowej oraz językowej. W 28. numerze znalazły się również 7 artykułów z serii varia.

Termin „edukacja globalna” znany jest osobom związanym zawodowo z systemem edukacji formalnej od momentu wprowadzenia jej elementów do podstawy programowej w 2008 roku. Można więc założyć, iż jest to wystarczająco długi okres czasu do tego, aby problematyka wchodząca w zakres edukacji globalnej była rozpoznawana, realizowana na rozmaite sposoby oraz poddawana refleksji przez osoby w nią zaangażowane. Dlatego w centrum badań prowadzonych w 2014 roku w Małopolsce postawiono kluczowych bohaterów tej historii – nauczycieli i nauczycielki wszystkich etapów edukacyjnych.

Refleksje i doświadczenia małopolskich nauczycieli i nauczycielek stanową podstawę do zarysowania krajobrazu edukacji globalnej w regionie. Nie sama podstawa programowa i jej cele były osią badań, lecz próba odpowiedzi na pytanie: W jakim zakresie, jeśli w ogóle, edukacja globalna jest realizowana przez nauczycieli/ki w ich codziennej pracy? Co więcej, chodziło o udzielenie odpowiedzi na kwestie: Jaka jest kondycja edukacji globalnej w osądzie nauczycieli/ek? Jakie zauważają problemy i przeszkody związane z jej realizacją? Jakie sukcesy stały się ich udziałem? Celem publikacji jest próba nakreślenia różnorodnego i zarazem fascynującego krajobrazu edukacji globalnej w małopolskich szkołach.

Żywimy głębokie przekonanie, że próbą odpowiedzi na powyższe pytania zainteresowane mogą być całe rzesze osób związanych z oświatą w Polsce, począwszy od nauczycieli/ek oraz innych pracowników/czek instytucji oświatowych, organizacji samorządowych i pozarządowych, skończywszy na badaczach/kach reprezentujących różne dziedziny nauk społecznych. Ze względu na szeroki zakres adresatów niniejszej publikacji została ona poszerzona o ważne informacje dotyczące formalnych uwarunkowań funkcjonowania małopolskich szkół, kluczowych podmiotów i praktyk, które mogą stać się pomocne w planowaniu rozmaitych działań z zakresu edukacji globalnej w Małopolsce.

The article presents the results of qualitative and quantitative analysis of questions asked during a single Polish language lesson. It consists of two main parts. The first presents and comments on the results of the teacher’s questions analysis, the second ‒ questions asked by students. The concept of Bogusław Skowronek was used, who distinguished four types of questions in his classification: 1) reassuring-instrumental; 2) substantive; 3) about the meta-didactic function; 4) not related to the classroom situation. The first two categories were specified in more detail by Elizabeth Perrott’s proposition, which distinguishes between guiding questions and questions for clarification among reassuring-instrumental questions, while she divides substantive questions according to the type of thought process launched during the answer and indicates lower-order and higher-order questions. The text ends with a summary containing not very optimistic conclusions.
***

Zbiór tekstów europejskich pedagogów na temat modeli współpracy w dziedzinie polityk doskonalenia zawodowego nauczycieli. W publikacji poruszono następujące tematy: teoria i praktyka kształcenia nauczycieli w Europie i na świecie, początkowa edukacja nauczycieli, edukacja w środowisku wielokulturowym, przygotowanie do zawodu nauczyciela na poziomie uniwersyteckim, uczące się społeczności zawodowe w wybranych krajach europejskich.

[ENG]
A systematic collection of information about the status of the teacher’s work should be contained into the quality of the teacher’s work. There are formal methods of evaluation (formal and informal) and other – slightly more innovative and informal teacher’s evaluation tools. One of them is a students’ plebiscite for the best teacher. This plebiscite is a valuable source of feedback for the teacher and leads to thoughts about teaching efficiency.

[PL]
Współczesna rzeczywistość szkolna jest nieodłącznie związana z różnymi formami ewaluacji. W jakość nauczycielskiej pracy musi być wpisana stała wartość jej ustawicznego interpretowania, a więc systematycznego zbierania informacji o jej stanie. Obok formalnych metod ewaluacji zewnętrznej i wewnętrznej formami uzupełniającymi mogą stać się nieformalne, innowacyjne narzędzia ewaluacji pracy nauczyciela. Stanowi on cenne źródło informacji zwrotnej dla nauczyciela i prowadzi do refleksji nad efektywnością nauczania. Odbiorcami uzyskanych w ten sposób danych mogą być także władze administracyjne szkoły.

Zawód nauczyciela galicyjskich szkół ludowych w drugiej połowie ХІХ i na początku ХХ w. rozpatrywany jest w niniejszej pracy w kontekście funkcjonowania ruchu narodowego oraz zaostrzenia stosunków polsko-ukraińskich. Nauczyciele ludowi byli zobowiązani do przyłączenia się do ruchu narodowego jako jego działacze oraz, jako najniższe ogniwo warstwy inteligenckiej, do spełniania funkcji pośrednika między intelektualną elitą kraju a szerokimi warstwami społeczeństwa. Obowiązki te stały często w sprzeczności w stosunku do zawodowej etyki nauczycielskiej, zmuszając do szukania kompromisu między celami edukacyjnymi ruchu narodowego a zawodową rzetelnością. Podejmowany przez nauczycieli wybór na korzyść obowiązków narodowych był częstą przyczyną konfliktów z administracją szkolną oraz władzami prowincji.

W artykule zostały przedstawione wnioski dotyczące funkcjonowania w szkole dzieci z ZA wynikające z badań Polskiego Towarzystwo Zespołu Aspergera. Główne badanie zostało przeprowadzone w 2014 roku, było to pierwsze w Polsce badanie sytuacji rodzin dzieci z zespołem Aspergera, wzięło w nim udział 153 rodziców. Ponadto w latach 2015–2017 przeprowadzono wywiady pogłębione z 10 ojcami i 8 matkami dzieci z zespołem Aspergera. Szkoła w tych badaniach jawi się rodzicom jako środowisko nieprzyjazne dla ich dzieci, nie-tolerancyjne, mające na celu eliminację wszelkich odstępstw od normy bądź wypchnięcie poza mury szkolne dzieci „innych”, „przeszkadzających” większości uczniów. Z tych wieloletnich analiz płyną jednak także wnioski optymistyczne: rodzice dostrzegają rosnącą liczbę specjalistów wspierających rodziny dzieci z zaburzeniami ze spektrum autyzmu, doceniają zaangażowanie, profesjonalizm i empatię pedagogów specjalnych zajmujących się ich dziećmi. Bilans jest jednak ujemny: polska szkoła nie jest szkoła włączającą.

The text concerns the art of recitation and the culture of a spoken word. Starting from the records of the core curriculum, the author draws attention to the skills in voice presentation that should be acquired by a student at the level of elementary school. The first part of the article presents basic techniques of memorising a text, and then discusses the stages of preparing a stu- dent for recitation. The author deals with this preparation in a multifaceted way, since it concerns both the body and the speech apparatus (she addresses the issues related to voice warm-up, the necessity to perform breathing exercises, phonatory, articulation and diction exercises) as well as mental preparation (positive attitude, coping with stress). In the final part of the text, attention was also drawn to the issue of reciting competitions, as well as to the assessment of the recitation both in the lesson and the competition.
***
Tekst dotyczy sztuki recytacji i kultury słowa mówionego. Rozpoczynając od zapisów podstawy programowej, autorka zwraca uwagę na umiejętności prezentacji głosowej, jakie powinien nabyć uczeń na poziomie szkoły podstawowej. W pierwszej części artykułu przedstawiono podstawowe techniki zapamiętywania tekstu, a następnie omówiono etapy przygotowania studenta do recytacji. Autorka zajmuje się tym przygotowaniem w sposób wielopłaszczyznowy, gdyż dotyczy to zarówno ciała, jak i aparatu mowy (porusza zagadnienia związane z rozgrzewką głosu, koniecznością wykonywania ćwiczeń oddechowych, ćwiczeń fonacyjnych, artykulacyjnych i dykcyjnych) oraz przygotowanie psychiczne (pozytywne nastawienie, radzenie sobie ze stresem). W końcowej części tekstu zwrócono również uwagę na kwestię konkursów recytatorskich, a także na ocenę recytacji zarówno na lekcji, jak i konkursie.

The author presents the common beginnings and 60 years of cooperation between the chair of linguistic Didactics and Polish literature at the Higher School of Pedagogy in Kato- wice (and later at the university of Silesia) and the chair of Polish literature and language Di-dactics at the Higher School of Pedagogy in cracow (currently at the Pedagogical university in cracow). using the “family” metaphor (the sister departments), the author describes the relation- ships between the two units and the joint activities and the researchers who inspire these activities.
***
Autorka przedstawia wspólne początki i 60 lat współpracy Katedry Dydaktyki Lingwistycznej i Literatury Polskiej z Wyższą Szkołą Pedagogiczną w Katowicach (a później na Uniwersytecie Śląskim) z Katedrą Polonistyki i Dydaktyki Językowej. w Wyższej Szkole Pedagogicznej w Krakowie (obecnie w Wyższej Szkole Pedagogicznej w Krakowie). Posługując się metaforą „rodzinną” (wydziały siostrzane), autorka opisuje relacje między obiema jednostkami a wspólnymi działaniami oraz badaczami, którzy te działania inspirują.

Polish studies of practical profile constitute a part of the academic education of young Polish philologists. They are to acquire knowledge, skills and competences which are, first, to help them find their place in the labour market and, second, which are to be utilised in their future job. Teaching practice in schools at different stages of education is the key element of Polish studies with practical profile. It allows the students to develop proficiency and expertise as teachers of Polish, and helps them realise that the subject they will teach ought to be considered as a complex whole which includes both literary-cultural education and language competence. Thus, teaching practice should be viewed as a meeting point of two persons: a student of Polish studies (who, in course of his/her studies is being prepared for the role of a teacher) and an experienced professional, a teacher of Polish who is already employed in school. Teaching practice offers an opportunity for dialogue and cooperation between them, often in spite of differences of age, knowledge and experience.
***
Polonistyka o profilu praktycznym jest częścią kształcenia akademickiego młodych polonistów. Mają zdobywać wiedzę, umiejętności i kompetencje, które po pierwsze mają pomóc im odnaleźć się na rynku pracy, a po drugie, które mają być wykorzystane w przyszłej pracy. Praktyka pedagogiczna w szkołach na różnych etapach edukacji jest kluczowym elementem polonistyki o profilu praktycznym. Pozwala uczniom na rozwijanie biegłości i kompetencji nauczycieli języka polskiego, a także uświadamia, że ​​przedmiot, którego będą nauczać, powinien być traktowany jako złożona całość, obejmująca zarówno edukację literacko-kulturową, jak i kompetencje językowe. Stąd praktykę pedagogiczną należy postrzegać jako miejsce spotkania dwóch osób: studenta polonistyki (który w toku studiów przygotowuje się do roli nauczyciela) oraz doświadczonego profesjonalisty, lektora języka polskiego, który jest już zatrudniony w szkole. Praktyka pedagogiczna jest okazją do dialogu i współpracy między nimi, często pomimo różnic wieku, wiedzy i doświadczenia.

Raport prezentujący wybrane wyniki szerszych badań, których celem było poznanie opinii rodziców uczniów na temat nauczania zdalnego w czasie pandemii COVID-19, w szczególności na temat form edukacji zdalnej, problemów z nią związanych oraz jej dobrych stron. W ramach projektu zostały przeprowadzone 4 badania CAWI według tego samego kwestionariusza: 1) „Rodzice o miesiącu zdalnej szkoły”; 24–27.04.2020; N=8250; liczba wypowiedzi swobodnych: 2530; 2) „Rodzice o zdalnej edukacji – przed nowym rokiem szkolnym”; 27–31.08.2020; N=2880; liczba wypowiedzi swobodnych: 681; 3) „Rodzice o zdalnej szkole – jesień 2020”; 27.11–1.12.2020; N=4003; liczba wypowiedzi swobodnych: 1134; 4) „Rodzice o zdalnej szkole na koniec roku szkolnego 2020/2021”; 19–25.06.2021; N=5012; liczba wypowiedzi swobodnych: 1462.

The article concerns the issue of community languages, i.e. sociolects. the text is a didactic proposal for Polish language lessons, especially for the seventh and eighth grades of the second educational stage. In addition to the characteristics of the issue, the author presents sets of tasks (of varying degrees of difficulty), in which she uses analytical material concerning the automotive sociolect. In the language of automotive enthusiasts, the lexical field which reflects technical changes and the development of society is growing.
***
Artykuł dotyczy problematyki języków społeczności, czyli socjolektów. Tekst jest propozycją dydaktyczną na lekcje języka polskiego, zwłaszcza dla klas siódmej i ósmej drugiego poziomu edukacyjnego. Oprócz charakterystyki zagadnienia autorka przedstawia zestawy zadań (o różnym stopniu trudności), w których wykorzystuje materiał analityczny dotyczący socjolektu motoryzacyjnego. W języku pasjonatów motoryzacji rośnie pole leksykalne odzwierciedlające zmiany techniczne i rozwój społeczeństwa.

The article constitutes an attempt at an introductory description of educational values of eleven short stories for children written by Agnieszka Zimnowodzka. While discussing the educational function of the selected material, considering the compositional-structural and semantic-linguistic (including naming) layers of the stories, references to pragma- lingusitic analysis and theory of semantic fields (with appropriate methodological solutions) were made.
***
Artykuł jest próbą wstępnego opisu walorów edukacyjnych jedenastu opowiadań dla dzieci autorstwa Agnieszki Zimnowodzkiej. Omawiając funkcję edukacyjną wybranego materiału, biorąc pod uwagę warstwę kompozycyjno-strukturalną i semantyczno-językową (w tym nazewniczą) opowieści, odwołano się do analizy pragmatyczno-językowej oraz teorii pól semantycznych (z odpowiednimi rozwiązaniami metodologicznymi).

Lucjan Zarzecki (1873-1925) – czołowy pedagog i teoretyk wychowania narodowego w okresie międzywojennym ukończył studia na Wydziale Matematyczno–Fizycznym na Uniwersytecie w Petersburgu. Po odbyciu służby wojskowej został nauczycielem matematyki w prywatnych szkołach średnich oraz otrzymał świetne rekomendacje. W latach 1915-1918 był dyrektorem gimnazjum imienia Jana Zamoyskiego, członkiem Zarządu Polskiej Macierzy Szkolnej, a następnie profesorem Państwowego Instytutu Pedagogicznego w Warszawie. Trzy lata później objął Katedrę Pedagogiki Wolnej Wszechnicy Polskiej. Wśród jego najważniejszych prac – prócz wspomnianego już dzieła „O zadaniach nauczyciela” (1919) wymienić należy: Charakter jako cel wychowania (1918), Wstęp do pedagogiki (1922), Wychowanie narodowe. Studia i szkice” (1926) oraz Dydaktykę ogólna, czyli kształcenie charakteru przez nauczanie (1920).

The article deals with the issue of the justification of the integration of literature and music in Polish language classes both in art and non-profiled schools. The author has made an attempt to compare the way of presenting a similar theme, i.e. the night landscape, by Impressionists of the era of fin de siecle, who represented various fields of art. The composition Clair de Lune by Claude Debussy and the poem The Melody of Night Mists (by The Czarny Staw Gąsienicowy) by Kazimierz Przerwa-Tetmajer reveal the similarity concerning the mood and the aspiration of both of the artists towards conveying the enchantment of a fleeting moment; the difference between the artists lies in the material and expressions they use. The author presents the interpretation of both of the texts of culture and evokes the students’ statements that demonstrate the feelings, insights and conclusions accompanying them during the contemplation of the works during the Polish language lesson in the final year. The reflections quoted in the essay are intended to encourage Polish language teachers to correlate literature with classical music.
***
Artykuł podejmuje problematykę uzasadnienia integracji literatury i muzyki na lekcjach języka polskiego zarówno w szkołach artystycznych, jak i pozaprofilowych. Autor podjął próbę porównania sposobu przedstawiania podobnego tematu, jakim jest pejzaż nocny, przez reprezentujących różne dziedziny sztuki impresjonistów epoki fin de siecle. Kompozycja Clair de Lune Claude'a Debussy'ego i wiersz `` Melodia nocnych mgieł '' (Czarnego Stawa Gąsienicowego) Kazimierza Przerwy-Tetmajera ujawniają podobieństwo nastroju i aspiracji obu artystów do oddania czaru ulotnej chwili. ; różnica między artystami polega na materiale i wyrażeniach, których używają. Autorka przedstawia interpretację obu tekstów kultury i przywołuje wypowiedzi uczniów, które ukazują uczucia, spostrzeżenia i wnioski towarzyszące im podczas kontemplacji prac podczas lekcji języka polskiego na ostatnim roku. Przytoczone w eseju refleksje mają zachęcić nauczycieli języka polskiego do skorelowania literatury z muzyką klasyczną.

Autor dokonuje przeglądu opinii na temat profesjonalizmu nauczycieli, zaczerpniętych z różnych źródeł dostępnych w Internecie. Przedstawia też osobisty, subiektywny wywód wyidealizowanego modelu nauczycielskiego profesjonalizmu. Stawiając tezę, że nauczyciel kształtowany, kształcący się i pracujący w dobie egoizmu i propagowania zapatrzenia w siebie nie jest skory do wyrzeczeń, poświęcenia, czy darmowej pracy. Środkiem zaradczym miałoby być wprowadzenie do programów szkolnych oraz programów kształcenia nauczycieli elementów wychowania społecznego w postaci jak najczęstszych kontaktów wychowanka z innymi ludźmi - zwłaszcza z Innymi i Obcymi. Zdaniem autora, nie może być mowy o profesjonalizmie nauczyciela bez jego umiłowania człowieka. Dyskusja o profesjonalizmie zawodu nauczyciela mogłaby więc dotyczyć również poszukiwania odpowiedzi na pytanie: „Co zrobić, aby nauczyciel zdawał sobie sprawę, że pracuje z człowiekiem?”

ang. Teacher’s proffesionalism - what is? Author makes on subject of teachers' professionalism the review of opinion, ladled from different accessible sources in Internecie. The also personal, subjective argument of idealized model of the teacher's professionalism represents. Placing the thesis, that the shaped teacher, educative and working in day of egoism and propagating it is not the musings in me willing to renouncements of, devotion, or the free pracy. Introduction to school programmes as well as programmes of education of teachers of elements of social education in figure of how the most frequent pupil's contacts with different men would have to be with remedial centre - especially from Innymi and Obcymi. Author's sentence, it can not be about the teacher's professionalism of his become fond of the man the speeches. Discussion about professionalism of teacher's occupation would can so concern searches on question answer also: "What do to make teacher to pass me matter that it worked with man?”

Celem niniejszej pracy było ukazanie stereotypów na temat mężczyzn ̶ nauczycieli w opinii studentów Akademii Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej. Pracę dyplomową podzielono na dwie części. W pierwszej przedstawiono teoretyczne ujęcie pojęć: stereotyp, stereotyp zawodowy oraz stereotyp płciowy. Ponadto uwagę poświęcono  genezie, mechanizmom oraz funkcjom zjawiska stereotypizacji. W części empirycznej przedstawiono pytania badawcze, dobór metody, techniki i narzędzia badawczego potrzebnych do przeprowadzenia badań. Scharakteryzowano metodę sondażu diagnostycznego, technikę ankietowania oraz narzędzie badawcze – kwestionariusz ankiety. Ponadto udokumentowano przebieg i organizację badań wraz z ustaleniami empirycznymi. Analiza przeprowadzonych badan pozwoliła na wyciągnięcie następujących wniosków: studenci Akademii Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej uważają, że mężczyźni tak samo dobrze jak kobiety zajmują się wychowaniem i opieką nad dziećmi. Co więcej, respondenci twierdzą, iż mężczyźni w zawodzie nauczyciela są bardzo potrzebni i powinno być ich więcej. Na koniec podsumowano wyniki z przeprowadzonych badań.

Graficzna prezentacja wybranych wyników badań, których celem było poznanie opinii rodziców uczniów na temat nauczania zdalnego w czasie pandemii COVID-19, w szczególności na temat form edukacji zdalnej, problemów z nią związanych oraz jej dobrych stron. W ramach projektu zostały przeprowadzone 4 badania CAWI według tego samego kwestionariusza: 1) „Rodzice o miesiącu zdalnej szkoły”; 24–27.04.2020; N=8250; liczba wypowiedzi swobodnych: 2530; 2) „Rodzice o zdalnej edukacji – przed nowym rokiem szkolnym”; 27–31.08.2020; N=2880; liczba wypowiedzi swobodnych: 681; 3) „Rodzice o zdalnej szkole – jesień 2020”; 27.11–1.12.2020; N=4003; liczba wypowiedzi swobodnych: 1134; 4) „Rodzice o zdalnej szkole na koniec roku szkolnego 2020/2021”; 19–25.06.2021; N=5012; liczba wypowiedzi swobodnych: 1462.

The article aims at showing how the author’s intention may be utilized for the purpose of interpretation in high school. The guiding thought of the present deliberation is the reflection by Umberto Eco stating that the empirical author has the right to react as a model reader. By us- ing the modern song Umarł mi. Notatnik żałoby (2013) in the lesson, it is possible to demonstrate to students that the meaning of the text is independent of the author’s will, and that the interpre- tation may be in opposition to their intentions. However, what is the most important is that such a school reading of works make the interpretation seem to be in constant motion.
***
Artykuł ma na celu pokazanie, w jaki sposób intencje autora można wykorzystać na potrzeby interpretacji w szkole średniej. Myślą przewodnią niniejszych rozważań jest refleksja Umberto Eco stwierdzająca, że autor empiryczny ma prawo reagować jako wzorowy czytelnik. Używając współczesnej piosenki On umarł mi. Notatnik żała (2013) na lekcji można zademonstrować uczniom, że znaczenie tekstu jest niezależne od woli autora, a jego interpretacja może być sprzeczna z ich intencjami. Najważniejsze jest jednak to, że taka szkolna lektura dzieł sprawia, że interpretacja wydaje się być w ciągłym ruchu.

The review article describes the effects of the hastily implemented reform of school education. Its effects were monitored by researchers whose observations appeared in the volume Dilemmas of Polish Studies in the reformed primary school edited by Zofia Budrewicz and Danuta Łazarska, published as part of the Annales Universitatis Paedagogicae Cracovienesis. Authors from many academic centres address the topics of overcrowded high schools (the socalled effect of the double year), students overloaded with learning, return of rote learning, as well as the process of full centralisation in education management (no teachers’ participation in preparing reforms), or politicised programme changes and haste. The volume contains many texts that critically analyse the new core curriculum in the field of Polish language education. Repeated allegations include: anachronism, lack of autonomy in the choice of texts, deprivation of references to modern times, dominance of theoretical terminology, marginalisation of communication practice, etc. In addition, some of the dissertations contained in the publication are based on empirical research and examples of so-called good educational practices.
***
W artykule przeglądowym opisano skutki przeprowadzonej w pośpiechu reformy oświaty. Jej efekty monitorowali badacze, których obserwacje ukazały się w tomie Dylematy polonistyki w zreformowanej szkole podstawowej pod redakcją Zofii Budrewicz i Danuty Łazarskiej, wydanym w ramach Annales Universitatis Paedagogicae Cracovienesis. Autorzy z wielu ośrodków akademickich poruszają tematy przepełnionych liceów (tzw. Efekt podwójnej klasy), przeciążonych uczeniem uczniów, powrotu uczenia się na pamięć, a także procesu pełnej centralizacji zarządzania oświatą (brak udziału nauczycieli w przygotowaniu reform) lub upolitycznione zmiany programu i pośpiech. Tom zawiera wiele tekstów krytycznie analizujących nową podstawę programową w zakresie nauczania języka polskiego. Powtarzające się zarzuty to: anachronizm, brak autonomii w doborze tekstów, pozbawienie odniesień do współczesności, dominacja terminologii teoretycznej, marginalizacja praktyki komunikacyjnej itp. Ponadto część rozpraw zawartych w publikacji oparta jest na badaniach empirycznych. oraz przykłady tzw. dobrych praktyk edukacyjnych.

The study presents research showing the possibilities of making the mother tongue/ native language available to children whose parents do not know Polish or have minimal knowledge of it. the research was conducted on the basis of the dynamics of development of the Polish School in Portland in the years 2011—2013. using questionnaires, a survey, community interview, and questions in an interview, comprehensive information was collected from parents, students and teachers. the information concerned, among others, the following issues: the demographic outline and cultural affiliation of parents, the level of knowledge of the Polish language by parents, as well as parents’, teachers’ and students’ beliefs about maintaining the Polish language. on the basis of the results and conclusions from the research, the author tries to indicate ways to improve the educational situation of Polonia children.
***
W opracowaniu przedstawiono badania pokazujące możliwości udostępnienia języka ojczystego rodziców / języka ojczystego (narodowego) dzieciom, których rodzice nie znają języka polskiego lub znają go w minimalnym stopniu. Badania przeprowadzono na podstawie dynamiki rozwoju Polskiej Szkoły w Portland w latach 2011–2013, wykorzystując kwestionariusze, ankietę, wywiad środowiskowy i pytania w wywiadzie, zebrano wyczerpujące informacje od rodziców, uczniów i nauczycieli. Informacje dotyczyły między innymi następujących zagadnień: zarys demograficzny i przynależność kulturowa rodziców, poziom znajomości języka polskiego przez rodziców, a także przekonania rodziców, nauczycieli i uczniów dotyczące utrzymania języka polskiego. Na podstawie wyników i wniosków z badań autorka stara się wskazać sposoby poprawy sytuacji edukacyjnej dzieci polonijnych.

the aim of the article is a reconstruction of a linguistic and cultural fragment of the stereotypical views of Poles — their attitude to education and schooling. the analysis uses research tools developed as part of Polish ethno-linguistic research. the corpus of the work is language data collected in a questionnaire survey in which 140 respondents took part (70 from Poland and 70 from Slovenia). the analysis of statements reflecting a different, because Polish or Slovenian, perspective reveals some discrepancies. three basic subcategories of Poles’ attitudes towards education and schooling were singled out and described in detail: 1) positive, 2) negative, 3) other. A vast majority of the excerpts contribute to the model of positive perception of Polish education and schooling.
***
Celem artykułu jest rekonstrukcja językowo-kulturowego fragmentu stereotypowych poglądów Polaków - ich stosunku do edukacji i szkolnictwa. w analizie wykorzystano narzędzia badawcze opracowane w ramach polskich badań etnolingwistycznych. korpus pracy stanowią dane językowe zebrane w badaniu ankietowym, w którym wzięło udział 140 respondentów (70 z Polski i 70 ze Słowenii). analiza wypowiedzi odzwierciedlających inną, bo polską czy słoweńską perspektywę ujawnia pewne rozbieżności. Wyodrębniono i szczegółowo opisano trzy podstawowe podkategorie postaw Polaków wobec edukacji i szkolnictwa: 1) pozytywne, 2) negatywne, 3) inne. Zdecydowana większość fragmentów wpisuje się w model pozytywnego postrzegania polskiej edukacji i szkolnictwa.