Sevgi Soysal

Bu çalışmanın amacı gayri insani uygulamaları ile oldukça tartışmalı bir süreç olan 12 Mart dönemini, bu süreçte hapishanede bulunmuş kişilerin hatıratı aracılığıyla Michel Foucault'nun tartışma konusu ettiği iktidar, hapishane, kapatılma denetim ve disiplin gibi kavramsal çerçeve üzerinden ele almaktır. Foucault'nun özne üzerine yaptığı çalışmalarda iktidar analizi önemli bir yer tutmaktadır. İktidarın, merkezi bir konumu olmadığını onun bir ağ gibi siyasal, sosyal yaşamın her yerinde olduğunu vurgulamaktadır. Foucault'nun iktidar kuramında, iktidar söylemler üzerinden özne üretmektedir. Bireyleştirmek, norm üretmek, normalleştirmek, söylem inşa etmek iktidarın özne üretiminde başvurduğu tekniklerdir. Foucault iktidarın merkezsizliğini vurgularken onu ancak kristalize olduğu mekânlarda çözebileceğimizi savunur. Bu mekânlar aynı zamanda normun üretildiği yerlerdir. Hapishaneler, akıl hastaneleri ve klinikler iktidarın kristalize olup normların üretildiği yerlerdir. Bu anlamda ceza iktidarın üstünlüğünü tesis etmez. Hapishane yumuşak başlı, üretken bedenlerin kapatılma, disiplin, gözetleme, bireyleştirme gibi tekniklerle ıslah yoluyla üretildiği mekânlardan biridir. Foucault'nun teorik olarak çizdiği çerçevenin geçerliliği ve deneyimlenme şekilleri 12 Mart dönemi tutuklu ve mahkûmlarının hatıratına yansıma biçimleri çerçevesinde tartışılacaktır. Bu anlamda hatırat tarihsel bir dönemin hapishane koşullarını betimlemeye ek olarak söz konusu teorik çerçevenin pratikteki yansımalarının tartışılabileceği bir kaynak işlevi görecek ve 12 Mart'ın tarihyazımına bir alternatif oluşturacaktır. Anahtar Sözcükler: Foucault, İktidar, Hatırat, 12 Mart Darbesi, Kapatılma


The aim of this study is to examine the period of March 12, which is a very controversial process with its inhumane practices, through the conceptual framework of power, prison, confinement, control and discipline, discussed by Michel Foucault through the memoirs of those who were imprisoned in this process. Power analysis has an important place in Foucault's studies on the subject. He emphasizes that power does not have a central position, it is everywhere in political and social life like a network. In Foucault's theory of power, power produces subjects through discourses. Individuating, producing norms, normalizing, constructing discourse are the techniques used by the power in the production of the subject. While Foucault emphasizes the decentralization of power, he argues that we can only dissolve it in the spaces where it is crystallized. These places are also the places where the norm is produced. Prisons, mental hospitals and clinics are places where power is crystallized and norms are produced. In this sense, punishment does not establish the supremacy of power. Prison is one of the places where docile, productive bodies are produced through techniques such as confinement, discipline, surveillance, individuation. The validity of Foucault's theoretical framework and the way it is experienced will be discussed within the framework of its reflection on the memoirs of the detainees and convicts of the 12 March period. In this sense, in addition to describing the prison conditions of a historical period, the memoir will serve as a source where the practical reflections of the theoretical framework can be discussed and will constitute an alternative to the historiography of March 12. Keywords: Foucault, Power, Memoirs, 12 March, Dicipline, Confinement

Yiğit Bener'in son romanı Acı Portakal (2019), hem kahramanının gönderme noktaları (ya da noktasızlıkları) hem de anlatıdaki paralellikler nedeniyle ilk romanı Eksik Taşlar'ın (2001) devamı gibidir. Bütün roman üç öge üzerine kuruludur, diyebiliriz: adı verilmeyen bir babanın kızı üzerinden geçmişiyle yüzleşmesi (ya da Amsterdam'da sürgündeki babanın İstanbul'daki babayla bütünleşmesi), İstanbul'daki babanın sürgünde kırdığı bir kadınla yüzleşerek kendini geçmişte hapseden travmadan kurtulması ve ilk iki izlek üzerinden, aynı babanın şiddet kavramı ve onun toplumdaki değişik temsillerine verdiği tepki. Bu makalede, romandaki baba figürlerinin toplumda yaşadıkları köksüzlük duyguları Durkheim'in anomi kavramı üzerinden mercek altına alınarak bu duyguyla nasıl baş ettikleri incelenir. Romandaki babaların bu süreçte kadın hakları ve şiddet üzerine yaptıkları değerlendirmeler ışığında kendi yaşam pratikleriyle var olan düzene nasıl bir alternatif sunabildikleri tartışılır. Bu çalışma, Bener'in ilk romanıyla son romanı arasındaki paralelliklerden dolayı, bu romandaki isimsiz baba ile Bener'in ilk romanının kahramanı Erdinç arasındaki benzerlikleri ve onun Erdinç'in açmazlarının ötesine ne ölçüde geçebildiğini de tartışır.

İşte, ardı ardına devreye giren o mevsimler. Bir zaman dilimi; bir zaman diliminin parçası olan mevsimler.
Doğadaki sessizce yaşanan değişimleri mevsimler üzerinden gözlemlenmesinin esrarengiz akışı kaleme alınırsa... Bir de bu yazımızda, doğanın ve doğada yaşananların insan yaşamıyla olan benzerlikleri kişiselleştirme yoluyla ele alınmaya çalışılmıştır.

Bu k tabın her hakkı Net K taplık Yayıncılık'a a tt r. Hang amaçla olursa olsun, k tabın tamamının ya da b r kısmının k tabı yayımlanan zn olmaksızın elektron k, mekan k, fotokop ya da herhang b r kayıt s stem le çoğaltılması yayımlanması ve depolanması yasaktır. © Copyr ght Prof. Dr. Özkul ÇOBANOĞLU Recep KOÇAK Ed törler S. Tuğrul ATASOY Genel Yayın Koord natörü 2. C lt (2/3) C lt No Tayfur GÖL Görsel Yönetmen Yavuz KAKANAŞ Yazılım Koord natörü 978-625-8436-45-7 (TK.978-625-8436-98-3) ISBN Net K taplık Yayıncılık Yayın ve Dağıtım 48335 Sert f ka No www.ankaped .com-ankaped @gma l.com Web-E-Posta 0(530) 633 53 48 Telefon Net K taplık (Sefa Tuğrul Atasoy) 48335 Matbaa 1. Baskı / Aralık 2023 Baskı CUMHURİYETİN 100. YILINDA

Üsküdar is one of the oldest districts of Istanbul and contains many historical monuments built during the Ottoman Period. At the same time, it has been the subject of poems, stories and novels in Turkish literature in every period. Not only the architectural structures of Üsküdar, but also its neighbourhoods, fountains and streets are among the written works of literature. It is known that especially the view of the Üsküdar coast is the subject of many poets' poems. Based on this context, the concept of architecture in literature, which combines two different disciplines, is discussed in many ways in literary works, such as architectural subjects, description of spaces, detailed description of buildings or a character's thoughts on architectural styles. Within the framework of these narratives, the paper will be discussed through Ahmet Hamdi Tanpınar's novel "Huzur", in which he chose Üsküdar as the setting and devoted a large space to it. Tanpınar defines the place in his novel Huzur as follows; He described love and the difficulties of the period and supported it with music. In the work, space is not seen only as a narrative element, but is placed at the center of the text like a main character. He presented the characters' spiritual changes, perspectives, feelings and thoughts by blending them with the setting. Tanpınar examined Üsküdar not only with the eyes of a novelist, but also with the eyes of a historian. In this way, the historical texture and beauties of the district are presented to the reader together. Mosques in the district also took their place in the work, which emphasized the coastline and historical streets. Mihrimah Sultan Mosque, Yeni Valide Mosque, Çinili Mosque are some of the mosques mentioned in the work. Tanpınar tells the reader about Üsküdar from a distance and up close, and brings this district to life with his characters. The inclusion of architectural elements in literature increases the atmosphere, emotion and realism of the work. For this reason, architectural subjects are frequently used in literature and architectural details are described in a poetic language. As a result, the reason why Üsküdar is discussed in literary works is its history, culture and natural beauties, and therefore it can be said that it influenced many artists with both its architecture and literary style.

Keywords: Architecture, Literature, Space, Interdisciplinary Interaction, Üsküdar

İnsanı insan kılan hususiyetlerden birisi de tarihsel bir varlık oluşudur. Tarihsellik,-felsefî antropolojiye göre-, en kısa ifadesiyle, "zamanın geçmiş, şimdi ve gelecekten oluşan üç boyutuyla diyalektik/eleştirel ilişki içinde olmak; devralmak ve devretmektir". Gündeliklik ise tarihselliğini yitirmek; ilgi ve çıkarından başka bir şeye prim vermemektir. Bir başka ifadeyle tarihsellik, insanî sınırlar içerisinde kayıtlı; gündeliklik ise kayıtsız olmaktır. Bu yazıda, önce gündeliklik-tarihsellik kavramları tanımlanmaya çalışılmış, daha sonra gündelikliği teşhir eden Yenişehir'de Bir Öğle Vakti romanı ele alınmıştır.

yayımlanmasının ardından gelen eleştirileri şöyle özetler: (…) Tutkulu Perçem (…) geleneğin gözünde ilk eserin bütün acemiliklerini taşıyan, özgünlüğüne kavuşamamış, kimlik edinmenin eşiğinde, varoluşçu, nihilist, gerçeküstücü, İkinci Yeni'ye öykünen, toplum sorunları karşısında bunalım, umutsuzluk, tedirginlik ve yalnızlık gibi temalarla fazlaca içine kapanmış karamsar, şiirsel dille kaleme alınan bir kadın yazınının ürünüdür. (s. 38) Veysel Öztürk de Seval Şahin ve İpek Şahbenderoğlu tarafından hazırlanan İsyankâr Neşe: Sevgi Soysal Kitabı (2015) için kaleme almış olmuş olduğu "Tutkulu Perçem'in Huzursuz Mikro Anlatıları" başlıklı yazısında Tutkulu Perçem'e yönelik geleneksel eleştirileri Atilla Özkırımlı ve Mümtaz İdil'in görüşleri üzerinden örneklendirir. Atilla Özkırımlı, Birikim dergisinin Ocak 1973 tarihli sayısında kaleme almış olduğu "Tutkulu Perçem'den Şafak'a Sevgi Soysal'ın Yazarlık Çizgisi" başlıklı yazısında şu değerlendirmede bulunur: Tutkulu Perçem umut verici bir başlangıç sayılmaz. Andığımız dönemin bir bileşkesidir bütün özellikleriyle. Estetik, ortak estetiktir; dil, ortak dil, Sevgi Nutku'ya özgü bir farklılık taşımaz. Gerçeküstücü imgeler, umutsuz, karamsar bir anlatım, gerçeklikten soyutlanmış, bireyselliğin değil, kendi oluşunun bilincine ulaşmaya çalışma ve kendine kapanma. (aktaran Öztürk, 2015, s. 61) Mümtaz İdil ise Bir Sevginin Öyküsü (1998) eserinde Tutkulu Perçem'i yazar olmak için yanlış bir adım olarak değerlendirirken Sevgi Soysal'ın Tutkulu Perçem'deki üslubunu devam ettirseydi belki de hatırlanmayacak bir yazar olarak kalacağını söyler (aktaran Öztürk, 2015, s. 61). Sevgi Sosyal ne yazık ki söz konusu eleştirmenleri doğrulayacak şekilde 1974 Orhan Kemal Roman Ödülü töreninde gerçekleştirdiği konuşmasında eğitiminde yabancı mürebbiyelerin etkili olduğunu, dışarıdaki çocuklarla oynamasına izin verilmediğini, edebiyatı önce acıklı sevda romanlarından, sonra üniversitede Camus ve Sartre'ın eserlerinden öğrendiğini, tüm bunlar sebebiyle de kendisini moda bunalım edebiyatına kaptırdığını söyler (aktaran Öztürk, 2015, s. 61). Böylece Sevgi Soysal bir anlamda Sevgi Nutku'ya ihanet eder. Sevgi Nutku okuduklarının etkisiyle kendisini dönemin modasına kaptırmış olan öteki, dişil bir saflık içindeki çocuktur. Nasıl ki roman eril tahakküm tarafından kadınlar için her zaman tehlikeli görüldüyse Sevgi Soysal da söz konusu konuşmasında eril söylemi yeniden inşa eder.

Sevgi Soysal 1936'da doğmuş, 40 yıllık ömrüne önemli sayılabilecek eserler bırakmış, günümüze kadar okur varlığını sürdürmüş, kitapları birçok defa basılmış, raflarda kalıcı bir yer almıştır. Soysal'ın bireycilik ile toplumculuk arasında gidip gelen, karar ile kararsızlık arasında salınan huzursuz ve arayış içinde bir kadın yazar olduğunu söylemek mümkündür. 40 yıllık yaşamında Özdemir Nutku, ardından Başar Sabuncu ve Mümtaz Soysal ile evlilikler yapmış, boşanmış, evlenmiş, sadakat denen ve genellikle kadından beklenen toplumsal-cinsel baskıyı reddetmiştir. Sevgi Soysal, hayatı kendi bildiği gibi yaşamış, aramış, toplumu kuş bakışı ve ayrıntılarıyla gözlemeyi başarmış, romanlarında karakterler ve tiplerle birlikte sorunlara odaklanmış ve dönemsel genel görünümler-panoramalar çizmiş bir kadın yazar olmuştur. Tante Rosa'dan son romanı Şafak'ta Oya'ya, edebiyata kadın kahramanlarla birlikte, bir kadın duyarlılığı ve kadın meselesi kazandırmış, Türkiye'de 1980 sonrasında ortaya çıkacak, toplumsal cinsiyet rollerini sorgulayacak ikinci dalga kadın hareketinin öncülerinden olmuştur. 1 Sevgi Soysal edebiyatı çeşitli biçimlerde değerlendirilmiş, ama romanlarında çizdiği panoramaların üzerinde pek durulmamıştır. Bu makale, yazarın bu yönü üzerinde odaklanmaya çalışmaktadır. Soysal'ın özellikle iki romanı, Yenişehir'de Bir Öğle Vakti ve Şafak, 1960'ların sonunda ve 1970'lerin başında kadın erkek ilişkilerinden toplumsal sınıfsal ilişkilere, kentlerin kuruluşundan gecekondu sorununa bu dönemin genel görünümü denebilecek panoramalar çizmiş, dolayısıyla yarattığı farklı toplumsal sınıflardan-kesimlerden karakterlerle, işlediği kadın sorunları kadar, bu özelliğiyle de dikkat çekmiştir. Panorama kısaca, çeşitli karakterler etrafında dönemsel genel görünümler biçiminde adlandırılabilir. Aşağıda ayrıntılı bir biçimde tartışılacak söz konusu panoramalar, Soysal'ın kimi zaman öznelliğinden kimi zaman idealizminden beslenmiş, bununla birlikte yazar, eserlerine yüksek gözlem yeteneği sayesinde ülke tarihinin dönemsel karakterlerini panoramalar içinde yansımıştır. Soysal'ın ilk kitabı Tante Rosa, Soysal'ın aile büyüklerinden bir kadından ilham alarak yazdığı bir uzun hikâyedir. 2 Tante Rosa 1960'lar Türkiye'sinde garipsenmiş, bu hikâyenin yabancı bir

Vekil, 'başkası adına hareket etme yetkisi ve gücü' olarak tanımlanır. Bir grubun veya yönetimin bir başka grup veya yönetim adına eylemde bulunmasına ise vekil politikaları denir. Ağ tabanlı çağda genellikle bilgisayar sunucusunun aracı olarak konumlandığı bu temsil biçimi müvekkillerin istekleri doğrultusunda eyleme geçer. İdeolojik bir güç olarak da tanımlanabilir olan vekil politikaları Louis Althusser'in ideoloji kavramının bir uzantısı olarak yorumlanabilir. Althusser için ideoloji kavramı bireylerin, toplumun baskın inançları ve değerleri tarafından kontrol edilme biçimlerine işaret eder. Althusser'in ideoloji hakkındaki fikirlerinden son derece etkilendiği Antonio Gramsci'nin söylemiyle 'çimento' işlevi gören bu olgu, toplumu bir birlik olarak tutarak, devletin var olan sosyal ilişkilerdeki gücünü yineler. Çalışmada, vekil politikalarını ve Louis Althusser'in ideoloji kavramlarını açıklıyor ve bu bağlamlarda Sondra Perry'nin IT'S IN THE GAME '17 or Mirror Gag for Vitrine and Projection adlı enstelasyonunu inceliyorum.

Sevgi Soysal, romanlarının konusunu genel olarak 12 Mart dönemi uygulamalarından alan
önemli yazarlarımızdan biridir. Bu dönemin tipik romanlarından biri de hiç şüphesiz yazarın
son romanı olup 1975 yılında yayımlanan “Şafak”tır. Roman Sevgi Soysal’ın 12 Mart
dönemi Adana’sında yaşadığı sürgünlerden, acılardan ve hatıralardan izler taşır. Soysal o
dönemin hem tanığı hem de sanığı olması hasebiyle yaşanan olaylara, birtakım sorunlara ve
günler boyu süren sorgulamalara hem toplumsal hem gerçekçi hem de kadın bakış açısıyla
bakabilmiştir.
Sevgi Soysal Şafak’ın baş kadın kahramanı olan Oya Ertem’in duygu ve düşünce dünyasına
ışık tutmuş, onu hem bir kadın hem de bir siyasi olarak okuyucuya sunmuştur. Oya dışındaki
kadınlar –Ali’nin karısı Gülşah ve onun kız kardeşi Ziynet- her ne kadar silik birer kadın
kahraman gibi görünseler de hem kadın sorunlarının yansıtılması hem de Oya’yı
değerlendirmek, ondan farklı hayat tarzı ve düşünce yapısına sahip olmaları açısından
önemlidirler. Bunların dışında Oya’nın cezaevinde tanıştığı kadınlar da oldukça dikkat çekici
ve gerçekçidirler. Oya ve onun gibiler toplumda kadın olarak var olmaya çalışan hatta kadın
oldukları için suçlanan ve sahip oldukları haklardan mahrum bırakılarak toplum dışına atılan
kişilerdir.
Bu çalışmada başta Oya olmak üzere kadınların yaşamları, toplum içindeki yerleri ve
yaşadıkları sorunlar ele alınmıştır.

Dilbilgisinden yola çıkan tarihi bir perspektif gözetildiğinde, Türkçe düzyazı cümlesinin morfolojik yapısında önemli bir değişiklik meydana gelmediğini gösteren incelemeler mevcuttur 1 ; buna karşılık, dilin anlam aktarma ve özellikle de edebi işlevini temel alan bir perspektif göz önüne alındığında, Türkçe düzyazının, 19.yy'ın ikinci yarısından itibaren, kapsamlı bir dönüşüme uğramış olduğu görülecektir: cümlenin ve cümleler arası ilişkinin yapısında bulunması beklenen rasyonellik unsurunun gelişiminde, sözcük dağarcığında, yan

Feminist literary criticism focuses on what women are doing in a fictional work, how they interact with men, what the moral and social codes for women are, and what the women's role in society is. Feminist criticism provides new evaluations and historical, social, and interdisciplinary points of view to every text. It is also thought that women writers look at the world differently and create their works within a predominantly female sensibility. This study presents a comparative analysis of the themes and heroines in the short stories "A Respectable Woman", by Kate Chopin, and "Tante Rosa Aforoz Ediliyor", by Sevgi Soysal. Sevgi Soysal and Kate Chopin not only describe the individual feelings of women but also criticize the patriarchal structure of society in their works. By doing a feminist reading, it will be tried to understand the aims of Chopin and Soysal while describing and demolishing the cult of ideal womanhood in their writings. In this article, the woman image will be problematized in the light of feminist literary criticism, and it is examined how this image is shaped in these short stories. It is aimed to show that although the authors and short stories' protagonists are from different eras, societies, and cultures, the reflections of politics, controlled by patriarchy, have similar characteristics.

Alman edebiyatının huzursuz ruhu olarak nitelendirilen ve edebi çalışmalarıyla sayısız ödüle layık görülen Juli Zeh hem biyografisi hem de eserleri ile dikkat çeker. Genel olarak, insanın değerini sorgulayan Zeh son dönemlerde yıldızı parlayan ve adından oldukça söz ettiren bir yazar olarak karşımıza çıkar. Bu çalışmada, 2001 yılında yayımlanan ve büyük bir uluslararası başarı elde eden Zeh'in ilk romanı olan "Kartallar ve Melekler/Adler und Engel" ele alınır. Birbirleriyle sıkı ilişki içerisinde bulunan ve ortak noktaları insan olan edebiyat ve psikoloji bilimleri, birbirini araç olarak kullanarak oluşturdukları kurgusal zeminde, insanların ruh durumlarını ve iç çatışmalarını ele almaları açısından büyük öneme sahiptir. Bu çalışmada birbirlerini besleyen edebiyat ve psikolojinin kesişme noktası olan ve insan ruhunu ele alan psikolojik romana değinilerek, Alman edebiyatında Juli Zeh tarafından kaleme alınan ve psikolojik roman olarak nitelendirilen "Kartallar ve Melekler/Adler und Engel" adlı eseri edebi ve psikolojik açıdan ele alınmaktadır. Zeh, "Kartallar ve Melekler/Adler und Engel" adlı romanda, Bosna savaşının ve Avrupa'nın doğuya doğru genişlemesinin tam ortasında alışılmadık bir aşk ilişkisiyle birlikte, savaş suçlarına karşı daha karmaşık suçlar ortaya koyarak büyük yankı uyandırır. Olumlu ve olumsuz duyguların bir arada yer aldığı roman insanı sadece düşünmeye zorlamaz, kullanılan akıcı ve güncel dil sayesinde geri dönüşlerle okurun ilgisi canlı tutulur.

Pek cok unlu yazar kentsel yasami romanlarinda aktarmistir. Bu kentsel yasamlar; yazarin gozlemleri, imgelemi ve anilari uzerine yeniden yapilandirilarak yazinsal mekânlara donusturulmus, gercek veya dussel kentler olarak okuyucuya sunulmaktadir. Edebiyattaki bu yazinsal mekânlar, mekânlarin kurulmasini ve mekân kavramini, mimarligin ve kentsel mekânin kendi disiplinine ait sinirlari disindaki oznelerin gozunden anlamamiza yardimci olmaktadir. Bu baglamda, curuyen bir kavak agacinin devrilme surecini kapsayan bir bucuk saatlik zaman dilimini oykulestirirken; kentin zaman, mekân ve insan iliskilerini de yansitan ve Sevgi Soysal tarafindan 1973 yilinda kaleme alinmis olan Yenisehir’de Bir Ogle Vakti romani incelemeye degerdir. Soysal, Ankara kentindeki kentsel yasamin modernizasyonunu, roman boyunca hassas gozlemlerine dayanan elestirel bir anlayisla, gercekci bir bicimde tasvir etmektedir. Romani mekânsal olarak okumanin Ankara kentsel peyzajina dair epistemolojik alana katkida bulun...

The thesis titled "The Formation of Female Identity of Sevgi Soysal's Works", is an interdisciplinary study investigating the identity construction of female characters in Sevgi Soysal's five works. Soysal's works put female characters in the center of the work are texts that focus on issues and problems related to women. The conflicts of the female characters in her works with the power mechanisms, their denial of social and cultural values; makes it necessary to look at the texts on the pivotal of the concept of identity. For this reason, while examining the female identity in the works, women's studies, gender and identity studies were used. In this direction, it was also investigated whether it is possible to talk about a collective female identity in Soysal's works. In the introduction chapter of the thesis, information is given about the works of Sevgi Soysal and the theoretical background of the study. In the first chapter of the thesis, it was examined how the social environment the female characters in the works lived was constructed. It has been determined that the patriarchal society structure is dominant in the social life in the works and the identity problems of the female characters in the patriarchal society have been analyzed. In the second chapter, the attitudes of the female characters towards the oppression mechanisms of the patriarchal society were examined. It has been determined that the attitudes and behaviors of the women in the works are similar and the effects of this situation on their identity construction have been revealed. In the conclusion part of the thesis, the results about the identity construction of the female characters in the analyzed works are included. In the works, female characters who have similar vii living conditions and have similar experiences are fictionalized; it has been revealed that women's identities are constructed in a similar way.

Alman edebiyatının huzursuz ruhu olarak nitelendirilen ve edebi çalışmalarıyla sayısız ödüle layık görülen Juli Zeh hem biyografisi hem de eserleri ile dikkat çeker. Genel olarak, insanın değerini sorgulayan Zeh son dönemlerde yıldızı parlayan ve adından oldukça söz ettiren bir yazar olarak karşımıza çıkar. Bu çalışmada, 2001 yılında yayımlanan ve büyük bir uluslararası başarı elde eden Zeh'in ilk romanı olan "Kartallar ve Melekler/Adler und Engel" ele alınır. Birbirleriyle sıkı ilişki içerisinde bulunan ve ortak noktaları insan olan edebiyat ve psikoloji bilimleri, birbirini araç olarak kullanarak oluşturdukları kurgusal zeminde, insanların ruh durumlarını ve iç çatışmalarını ele almaları açısından büyük öneme sahiptir. Bu çalışmada birbirlerini besleyen edebiyat ve psikolojinin kesişme noktası olan ve insan ruhunu ele alan psikolojik romana değinilerek, Alman edebiyatında Juli Zeh tarafından kaleme alınan ve psikolojik roman olarak nitelendirilen "Kartallar ve Melekler/Adler und Engel" adlı eseri edebi ve psikolojik açıdan ele alınmaktadır. Zeh, "Kartallar ve Melekler/Adler und Engel" adlı romanda, Bosna savaşının ve Avrupa'nın doğuya doğru genişlemesinin tam ortasında alışılmadık bir aşk ilişkisiyle birlikte, savaş suçlarına karşı daha karmaşık suçlar ortaya koyarak büyük yankı uyandırır. Olumlu ve olumsuz duyguların bir arada yer aldığı roman insanı sadece düşünmeye zorlamaz, kullanılan akıcı ve güncel dil sayesinde geri dönüşlerle okurun ilgisi canlı tutulur.

Öz 1960'lı yıllarda dünyada feminist hareket odağını toplumsal cinsiyet rollerine dayalı ayrımcılığa çevirmiş, kadının özgürlüğünü ve varoluşunu sınırlayan geleneksel cinsiyetçi bakış sorgulanmaya başlamıştır. Söz konusu meselenin Türk edebiyatında özellikle '68 kuşağı yazarlarının eserlerinde sorunsallaştırıldığı görülmektedir. 60'lı yıllarda yazmaya başlayıp önemli eserlerini 70'lerde ve sonrasında yayımlayan Tomris Uyar, Adalet Ağaoğlu, Sevim Burak, Füruzan ve Sevgi Soysal gibi yazarlar aracılığıyla kadının edebiyattaki temsili başka bir boyuta taşınmış, mesele toplumsal cinsiyet rollerine dayanan eşitsizlik ve erkek hegemonyasının belirleyici/baskın diline karşı güçlü bir tavır alış üzerinden tartışılmaya başlamıştır. Sevgi Soysal, kadın meselesi konusundaki duyarlılığı, öğretilmiş düşünüş ve davranış kalıplarına karşı sorgulayıcı, eleştirel, kimi zaman da başkaldıran tutumu ile öncü bir rol üstlenmiştir. Kadının, cinsiyet rollerinden sıyrılarak özgürlüğünü kazanma, varoluşunu kendi iradesi, arzuları, istekleri, yönelim ve tercihleriyle gerçekleştirme mücadelesi yazarın tüm yapıtlarında güçlü bir izlek olarak yer almaktadır. Bu çalışmada Sevgi Soysal'ın,

Çağdaş Türk edebiyatının seçkin yazarlarından Adnan Binyazar, 1934 Diyarbakır doğumludur. İlköğrenimine ancak 14 yaşında başlayabilen yazar, daha sonra eğitimini tamamlayarak öğretmen okulları, üniversiteler başta olmak üzere Türkiye'nin çeşitli kurumlarında çalıştı. Almanya, Hollanda, İsveç ve İsviçre'de eğitim ve öğretmen yetiştirme programlarıyla ilgili projelerde yer aldı, ders kitapları hazırladı. İlk yazısı Varlık dergisinde 1960 yılında yayımlanan yazar, birkaç hikâyeden sonra 2000'li yıllara kadar yalnızca deneme, inceleme ve araştırma alanlarında eser verdi. Halk Anlatıları, Dede Korkut, Elif ile Mahmut gibi Türk folklorundan yararlanarak yazdığı eserlerinde Türk anlatı geleneğine verdiği önemin izleri görülür. Bugüne değin, iki romanı (Masalını Yitiren Dev, Ölümün Gölgesi Yok) ve dört hikâye kitabı (Şairin Kedisi, Şah Mahmet, Bozkır Aydınlığında Aşk, Kızıl Saçlı Kontes) yayımlanmıştır. Özellikle romanları yazarın biyografisiyle örtüştüğü için gerçeklik izlenimine yol açmaktadır. Adnan Binyazar, yazdığı kurgusal metinlerinde çoğunlukla öz yaşam öyküsünden hareket ettiği için eserlerinin anı, otobiyografi olabileceği ya da okurda bu türlerle iç içe yazılmış roman ve hikâyeler olduğu kanısı uyandırmaktadır. Ayrıca üslubundaki alıntı, gönderge, içanlatı ve kolaj gibi metinler arası ilişki türleri ile imge kullanımının yoğunluğu, ona özgü karakteristik özellikleridir. Bu çalışmada, Adnan Binyazar'ın roman ve hikâyelerindeki belli başlı dil ve anlatım özellikleri, kurgu-gerçek ilişkisiyle ilgili görüşleri ve eleştirmenlerin değerlendirmeleri göz önünde bulundurularak yazarın üslubuna dair tespitlerde bulunulacaktır.

In this article, Soysal's memoir Yıldırım Bölge Kadınlar Koğuşu and her novel Yenişehir'de Bir Öğle Vakti will be analyzed. The function of the narrator's ironic attitude will be determined both in these two works and in texts that discuss the military memorandum, with reference to the powers assumed by law enforcement officers and to daily life in civil society.

Bildungsroman; kişinin çocukluk evresinden başlayarak yetişkin bir birey olma yolunda geçirdiği ruhsal ve bilişsel değişimi, büyümeyi, olgunlaşmayı, kazandığı farklı bakış açıları ve benlik anlayışını, birey-toplum diyalektiği bağlamında işleyen roman türüdür.

ÖZET Sözceleme sürecinde alımlayan öznesi; /masumiyet/-/suçluluk/ ekseninde konum değiştiren bir roman olarak Asılacak Kadın (1979), çevresel koşullara bağlı olarak yön değiştiren bir hayatın öyküsüdür. Sözceleme öznesi olan Melek kişisi, masum bir kız çocuğuyken çalışmak üzere yerleştirildiği yalıdan bir haz nesnesine dönüşerek çıkar ve idama mahkum edilir. Yazarın, "görünenlerin ardındaki görünmeyen gerçekliğe" referans yaptığı bu roman, öznenin erkek egemen toplum içinde metalaşarak zamanla bir haz nesnesine dönüşmesini gözler önüne serer. Sözceleme öznesinin sözce içerisindeki figürü kadındır. Kadın figürünün topluma yansıttığı toplumsal ve psikolojik sorunlar bilinç akışı tekniği kullanılarak gösterilir. Melek kişisi üzerinden toplumun kadına olan önyargıları, bakış açısı ve metalaştırılması anlatılmaktadır. Doğada her eşyanın zıtlarıyla var olması kanunuyla dilbilimsel incelemeye açık olduğu tespit edilen romanda, sözceleme süreci metalaşma ile örtüşür. Yazıldığı dönemde yasaklanan bir roman olarak Asılacak Kadın'ın ele alınacağı bu çalışmada /masumiyet/-/suçluluk/ ekseninde psikolojinin verilerinden yararlanılarak kişilerin ruhsal altyapıları tahlil edilecek ve Melek'i masumiyet öznesi konumundan metalaşan bir nesneye dönüştüren olaylar tespit edilecektir.

Ünü çapını aşamamış romancılarımızdan biri olan Şerif Benekçi, beş romanı, değişik dergi ve gazetelerde yayımlanmış yüzlerce hikâye, deneme ve sohbet yazılarında sergilediği sanatkârlığıyla son dönem Türk edebiyatının seçkin yazarlarından biridir.

Ünü çapını aşamamış romancılarımızdan biri olan Şerif Benekçi, beş romanı, değişik dergi ve gazetelerde yayınlanmış yüzlerce hikâye, deneme ve sohbet yazılarında sergilediği sanatkârlığıyla son dönem Türk edebiyatının seçkin yazarlarından biridir. Fransız natüralisti Emile Zola'nın belirttiği gibi, roman yol boyunca gezdiren bir dikiz aynası gibidir. O aynada hayata dair her şeyi görmek mümkündür. Bu durumda insan ve toplum kavramları da aynadan yansıyacak önemli başlıklardan ikisi olarak karşımıza çıkacaktır. Nihayetinde insan ve insanların oluşturduğu toplum, roman sanatında bir materyal unsur olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu çalışmada, sessiz sedasız yayınlanan romanlarıyla özellikle entelektüel çevrelerin dikkatlerini çeken yazarın romanlarında insan ve toplum meselesinin nasıl ele alındığı incelenmiş; buradan hareketle bireyin biyolojik varlığının yanı sıra değişik açılardan psikolojik yönleri de irdelenmiş ve Türk toplumunun son elli yılda yaşadıkları, sebepleri ve sonuçlarıyla birlikte tahlil edilmeye çalışılmıştır.

Yansımaları Giriş Sevgi Soysal'ın Şafak adlı romanı 12 Martın etkisini devam ettiği bir dönemde Adana'ya sürgüne giden Oya adlı karakterin etrafından gelişen olayları konu edinir. Baskın, Sorgu ve Şafak olarak üç bölümden oluşan roman, bir akşam yemeği masasından başlayarak sabah şafağına dek süren uzunluktadır. Oya'nın adliyede tanıştığı genç avukat Hüseyin, Oya'yı, dayısı Ali'nin verdiği bir akşam yemeğine davet eder. Bu davette Hüseyin'in cezaevinden çıkmış sol görüşlü kuzeni Mustafa da vardır. Polisler, kapısını dinlediği bu davet evini bir anda basar ve bu baskın yemek masasındakilerin gözaltına alınmasıyla sonuçlanır. Gözaltına alınan kişilerden sadece Oya ve Mustafa sol görüşlü olmasına rağmen polis yemek masasındaki herkes için aynı 'suçlama'yı yapıp anarşist bir faaliyet içinde bulunduklarını söyleyip sorgulamaya başlar. Bu sorgu geceden sabaha kadar sürer. Şafak vakti serbest bırakılırlar ve onları artık yeni bir dönem beklemektedir. Soysal'ın bir gece boyunca süren bu romanında yaşananlar toplumsal cinsiyet bağlamında ele alınacak ve Oya karakteri ve diğer kadın karakterlerin hem erkek iktidarı, hem de mutlak güce sahip olan devlet iktidarı karşısında kadın özne olarak yaşadıkları incelenecektir.

Özet: Sevgi Soysal'ın Yenişehir'de Bir Öğle Vakti romanında kurulan yapı, kişilerin maddî anlamda düşüş ve yükseliş seyri, bir tür kod işle-vinde kullanılan kavak ağacı metaforu, yaşlı ve genç kuşak arasında değişim ve buna karşı oluş temasının anlatımına aracılık eder. Cumhu-riyetle kimlik bulmuş, mevcut konumlarından memnun yaşlı kuşağın günün değişen koşullarından rahatsızlığı, tek tek bireylerin öyküleri üzerinden verilir. Profesör Salih Bey ailesiyle, asi gençliğin bunalım üreten ebeveyn otoritesine karşı çıkışı ele alınır. Yoksul kesim adına yanlış düzen eleştirisi yaparak var olan Ali'nin öyküsü, esere politik bir boyut katar. Romanda Ankara'nın değişen yüzüne ilişkin gözlemlere geniş yer verilir. Bu yazıda Soysal'ın geçmişi şimdiye bağlama isteğinin gerisinde yatan değişim arzusunun ve kuşak çatışmasının dayandığı politik söylem çözümlenmektedir. Anahtar Kelimeler: Türk romanı, Sevgi Soysal, Yenişehir'de Bir Öğ-le Vakti, yapı, değişim, kuşak çatışması, metafor Giriş Sevgi Soysal'ın (1936-1976) Yenişehir'de Bir Öğle Vakti (1973) romanı; üç kuşağın öyküsünü şimdiye bağlasa da aslında iki kuşak arasındaki değişimi arzulama ve buna karşı çıkma durumundan doğan gerilimi anlatır. Düzenini kurmuş ve bundan memnun kesim ile bunların mevcut durumdan memnun olmayan çocukları arasında, yaşamı algılama ve anlamlandırma farkının neden olduğu gerilim, değişim isteği biçiminde dillendirilir. Romanın yazılma amacı, aile içi ilişkilerde karı-koca, anne-kız, baba-oğul arasında yaşanan çatışmaları, sosyal yaşama yansıyan biçimleriyle de vermek gibi görünmek-tedir. Yoksul bir aile çocuğu olan Ali'nin de esere girişiyle birlikte, bireysel ve sosyal sorunların politik bir yanının olduğu vurgusu romanın temel temaları arasında yerini alır. Böylelikle, aile içi sorunlardan kaynaklanan ve bireyin sosyal bunalımı gibi görünen değişim arzusu, politik bir yöne evrilir ve yanlış düzenin değişmesi gerektiği şeklindeki bir istek olarak dillendirilir. Eserin, arka planında toplumsal ve politik süreçlerin izi olmasına ve devrilmekte olan