Mübadele

Erken Cumhuriyet Dönemi taşrasında Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) örgütlerince yürütülen en önemli siyasi faaliyetlerden biri vilayet kongreleridir. Belirli aralıklarla parti vilayet örgütlerinin bulunduğu teşkilatlarca toplanması beklenen kongreler toplumsal talep, beklenti ve şikayetlerin dilek mekanizması vasıtasıyla hükümete iletilmesini sağlayan en etkili iletişim kanallarından olmuşlardır. Bir başka deyişle tek parti iktidarı boyunca kongreler memleketin en ücra köşesinden Ankara’ya, hükümet merkezine uzanan, bu bakımdan merkez ile çevreyi birbirine bağlayan işlevsel birer siyasal mekanizma olarak faaliyet göstermişlerdir.
Bilindiği üzere CHP kurulduktan hemen sonra, yurt içinde teşkilatlanma faaliyetlerine girişmiştir. Bu faaliyetler neticesinde CHP’nin Çukurova bölgesinde teşkilatlanmış olduğu vilayetlerden biri de Cebel-i Bereket olmuştur. Müstakil bir vilayet oluşu sebebiyle Cebel-i Bereket’te de 1933 yılında Adana’ya bağlanıncaya değin CHP vilayet kongrelerinin toplandığı anlaşılmaktadır. Bu kongrelere ilişkin parti resmi kayıtları incelendiğinde ise, ulaşılabilen tek tutanağın 1931 yılına ait olduğu belirtilmelidir. 10 Mart 1931 tarihinde CHP Genel Sekreterliği’ne gönderilen bu tutanakta başta Cebel-i Bereket merkez kazası olmak üzere bağlı kaza teşkilatlarınca derlenen pek çok toplumsal talep ve beklenti yer almaktadır.
Bu araştırmada bahsedilen vilayet kongresi zaptı temelinde Cebel-i Bereket vilayetinin 1930 yılının başlarındaki sosyo- kültürel ve iktisadi vaziyetine ilişkin bir değerlendirme yapılması ve böylece Osmaniye şehir tarihi literatürüne katkıda bulunulması hedeflenmektedir.

Araştırmamız Balıkesir/Ayvalık bölgesinde yaşayan Göçmen toplulukların
( Boşnak, Muhacir, Adalı, Giritli, Yörük ) geçmişten günümüze düğün geleneklerini içermektedir. Nitel ve Betimsel olarak Etnografik , Tarihsel Araştırma ilkeleri doğrultusunda yaptığımız araştırma , Kaynak taraması Proje sorumlusu öğretmenler ve öğrenciler tarafından, Kaynak Kişilerle görüşmeler Proje öğrenci takımları tarafından gönüllülük esası ile yapılmıştır. Kaynak kişiler ile görüşülen konular düğün geleneklerinin tüm aşamalarını kapsamaktadır. İnsan hayatındaki en önemli dönem olan evlilik ve düğün geleneklerinde yaşadığı topluma ait pek çok kültür öğesi yani âdet, inanış, uygulama ve ritüeller vardır. Lozan Antlaşması çerçevesinde Türkiye ve Yunanistan arasında kabul edilen nüfus mübadelesi sonrası mübadillere de ev sahipliği yapmıştır. Anadolu’nun pek çok bölgesine mübadele göçmenleri yerleştirilmiştir. Göç gibi önemli, travmatik bir olayda ve sonrasındaki kültürel değişim sürecinde  gelenekleri ve topluluklara göre değişkenliklerini  araştırdık.

30 Ocak 1923 tarihinde Türkiye ve Yunanistan arasında nüfus mübadelesi kararının alınmasının ve söz konusu kararın hayata geçmesinin ardından yeni bir nüfus kategorisi ve bu kategoriyi tanımlamak için yeni bir kavram ortaya çıktı: Mübadil. Tanımı iki ulus-devlet ve yeni inşa edilmekte olan uluslararası hukuk tarafından belirlenen bu kavramın kaderleri, Türkiye ve Yunanistan'da farklı bir seyir izlemiştir. Yunanistan'da resmî kullanım dışında ve kısa ömürlü istisnalar haricinde hiçbir toplumsal ve siyasî karşılık bulmayan mübadil (ανταλλάξιμος or ανταλλαγέντας) kavramı Türkiye'de mübadeleye tabi insanlar tarafından benimsenmiş ve bu kavramın merkezinde durduğu bir kimlik inşa edilmiştir. Mübadil, insanların zorunlu yerinden edilmelerini takip eden yıllarda oldukça önemli ve etkili bir kimlik belirteci olarak toplumsal ve siyasal düzlemde varlık göstermiştir. 1920'lerin sonundan itibaren taşıyıcılarının siyasal ve kamusal alandan çekilmesiyle birlikte sessizliğe bürünen mübadil kimliği, Türk sağının "ötekilerinden biri" olarak bu ideolojinin ezoterik tarih okumasında kendisine yer bulmuştur. 1990'larla birlikte yeniden kamusal alanda dolaşıma giren bu kavram ve kimlik yeni içerikler edinmiş ve 2000'lerden itibaren günümüze kadar gelen süreçte ise Türkiye'nin siyasî dönüşümünde çekişmeli bir saha haline gelmiştir. Bu çalışma mübadil kavramının doğuşu, Türkiye ve Yunanistan'daki farklı gelişimi ve bu esnada edindiği siyasal anlamları tarihsel bir perspektiften tartışacaktır.

Bölüm 1: Selanik'teki Hayat Ali, Selanik'in sıcak yaz günlerinin birinde, zeytin ağaçlarının gölgesinde oturmuş, işini düşünüyordu. Aile geçimlerini zeytin ticaretiyle sağlıyordu ve yıllardır bu işin içindeydi. Eşinin yanına gelmesiyle düşünceleri dağılmıştı. "Ali, Hasan ve Elif bahçeye çıkıp oyun oynamak istiyor. Onlara ne yapacaklarını söyle," dedi Zeynep, elinde bir sepetle. Ali, çocukların sevinçle bahçeye koştuğunu görünce gülümsedi. Zeynep'in gözlerinde, yıllardır süren zorlukların izleri vardı, ama yine de umut doluydu. Selanik'in sıcak yaz günleri, aileleri için huzur dolu anların kaynağıydı. Ancak bu huzur, beklenmedik bir fırtınanın habercisi olduğunu bilmiyorlardı. 1923 yılı, Türkiye ve Yunanistan arasında gergin bir dönemdi. Herkes, sınırların nasıl çizileceği ve hangi ailenin nerede yaşayacağı konusunda kaygılıydı. Ali, işini kaybetme korkusuyla, günlerini zeytin ağaçlarının arasında geçirirken, şehirdeki gerginliklerin farkındaydı. Kimi komşuları, bir şeyler olacağını hissediyor ve kaygıyla evlerinin pencerelerinden dışarıyı izliyordu. Bölüm 2: Zorunlu Göç Bir sabah, Ali işten dönerken, yolda bir grup insanın toplandığını gördü. Merakla yanlarına yaklaştı. "Ne oluyor?" diye sordu. "Duydun mu? Mübadele olacakmış. Bizler Yunanistan'da, onlar Türkiye'de yaşayacak. Hepimiz köylerimizi terk etmek zorunda kalacağız," dedi yaşlı bir komşu. Ali'nin yüreği sarsıldı. Düşünceleri karmaşıklaşmıştı. Zeytin ağaçlarının altındaki evlerini, arkadaşlarını ve çocuklarının oyun oynadığı bahçeyi nasıl geride bırakacaklardı? Birkaç gün içinde eşyalarını toplamak ve başka bir yere gitmek zorundaydılar. Aile, Selanik'teki hayatlarını bir anda geride bırakmak zorunda kalacaklardı. Evde Zeynep, çocuklara bir şeyler anlatmaya çalışıyordu. "Biz bir yolculuğa çıkacağız, ama her şey çok güzel olacak," diyordu. Çocuklar, annelerinin yüzündeki kaygıyı hissediyor, ama yine de umutla doluydular. Göç hazırlıkları başladı. Eşyalar tek tek kutulara yerleştiriliyor, hatıralar birer birer toplanıyordu. Ali, Selanik'in sokaklarını son kez yürürken, her adımında geçmişe dair anılar canlanıyordu. Gözleri, çocukluğunun geçtiği sokakları, gençliğini yaşadığı köşeleri arıyordu.

Uzun süren savaş yılları ardından Osmanlı Devletinin yıkılışı ülkenin ekonomik faaliyetlerini de derinden etkilemiştir. Gittikçe azalan üretim faaliyeti durma noktasına gelmiştir. Kurtuluş Savaşının ardından toparlanmaya ve canlanmaya başlayan çalışma hayatını Bursa’daki görünümü ile bize veren güncel belgelerden biri İstanbul’da yayınlanmakta olan Meslek adlı ekonomi gazetesidir. Meslek Gazetesi hemen her hafta Bursa’dan verdiği haberlerle bu şehirdeki çalışma hayatını sıkı bir şekilde takibe almıştır. Ayrıca 1925-1926 yıllarına ait Bursa Vilayeti Sâlnamelerindeki bilgilerle kontrol edilebilen ve tamamlanan bu gazete haberleri sayesinde Bursa’da yaşanan değişim ve toparlanmaları izlemek mümkün olmaktadır. Mübadelenin yarattığı ortamda yaşanan çalışma ve üretim faaliyetlerindeki sorunlar gazete yazılarıyla gösterilen çözüm önerileriyle aşılmaya çalışılmaktadır. İnşaat esnafı, koza üreticileri, dokumacı esnafı ve berberlerin çalışma koşulları ve sorunları; balıkçılık ve ipekçilik gib...

TÜRK-YUNAN ZORUNLU NÜFUS DEĞİŞİMİ

​Anadolu’ya göç ya da mübâdele sancıları, Osmanlı Devleti’nin Balkanlar'daki hâkimiyetini kaybettiği 1912 yılında başladı. Mayıs 1919’da İngiliz vekâletiyle İzmir ve çevresini işgale başlayan Yunan askerleri, Eylül 1922’deki Türk ordularının kesin zaferiyle Anadolu’yu terk ettiler. 6 Şubat 1923’te Lozan Antlaşması’nın eki olarak Türk-Yunan Zorunlu Nüfus Değişimi Antlaşması imzalandı. 2 milyona yakın insan, doğdukları topraklardan koparılarak tebaası oldukları kendi devletlerince acılı ve sancılı bir yolculuğa zorlandılar…

Büyük çoğunlukla Yunanistan’a ulaşanlar "Yunanca", Türkiye’ye gönderilenler "Türkçe" bilmiyorlardı. Dinleri farklı olduğu için yaşadıkları ülkenin “ötekisi”ydiler…
​​
H ΕΛΛΗΝΟΤΟΥΡΚΙΚΗ
ΑΝΤΑΛΛΑΓΗ ΤΩΝ ΠΛΗΘΥΣΜΩΝ

Η προσφυγιά στην Ανατολή και οι πρώτες ωδίνες της Ανταλλαγής άρχισαν το έτος 1912 όταν έπαψε να κυριαρχεί στα Βαλκάνια η Οθωμανική Αυτοκρατορία.

Οι Έλληνες στρατιώτες, οι οποίοι κατέλαβαν τον Μάιο του 1919 με αγγλική εντολή τη Σμύρνη και την περιοχή της, εγκατέλειψαν τον Σεπτέμβριο του 1922 την Ανατολία, με την οριστική νίκη των τουρκικών στρατευμάτων. Στις 6 Φεβρουαρίου 1923 υπογράφηκε η Σύμβαση περί ανταλλαγής των ελληνικών και τουρκικών πληθυσμών, ως προσθήκη της Συνθήκης της Λωζάνης. Δύο εκατομμύρια περίπου άνθρωποι ξεριζώθηκαν από τον τόπο όπου είχαν γεννηθεί και εξαναγκάστηκαν, από τα ίδια τα κράτη των οποίων ήταν υπήκοοι, σε ένα οδυνηρό και επίπονο ταξίδι...

Πολλοί από όσους έφτασαν στην Ελλάδα δεν μιλούσαν ελληνικά, και από όσους στάλθηκαν στην Τουρκία τουρκικά. Είχαν διαφορετική θρησκεία στη χώρα που ζούσαν, γι’ αυτό και ήταν οι «Άλλοι»...

Osmanlı'dan Cumhuriyete miras göç meselesi olmuştur. Cumhuriyet Dönemi'nde Türkiye'ye doğru yapılan en önemli göçlerden biri 1923 Türk-Yunan Nüfus Mübadelesidir. Yoğun göç hareketleri sonunda, Türkiye'yi terk eden Rumların iktisadî ve hizmet sektöründe yarattığı boşluğu gelen mübadillerin doldurması hedefleniyordu. Bu açıdan konuya yaklaşıldığında, mübadillerin Türkiye'ye iskân edilirken üretime katkıları olacak şekilde yerleştirilmeleri onların o bölgelerde tarımsal uğraşılarını ya da mesleklerini icra edebilmeleri açısından önemliydi. Dolayısıyla mübadillerin, üretici hale getirilmelerinin Türkiye iktisadının canlanmasında önemli bir rol oynayacağı düşünülmüştür. Mübadelenin siyasî, sosyal etkilerinin yanı sıra Türkiye'ye iktisadî etkileri ayrı bir araştırma konusudur. Bu iktisadi etkiler içerisinde Yunanistan'dan gelecek zeytincilik işi ile meşgul mübadillerin üretici duruma getirilerek Türkiye ekonomisine kazandırılması; Türkiye'nin Batı Anadolu ve Marmara Bölgesi ve Akdeniz sahil şehirlerindeki zeytinlikleri yeniden üretime kazandırılması son derece önemliydi. Bir diğer husus da Türkiye Rumların göçü ile beraberinde adı geçen bölgelerde boş zeytinliklerin boş ve harap olması ile karşı karşıya kalmıştı ve ivedi olarak Türkiye ekonomisi için önemli bir kazanç olan bu ürünün ticaretinin yeniden canlandırılması gerekmekteydi. Bu araştırma makalesinde, Yunanistan'dan gelen zeytinci mübadillerin yerleştirilmeleri, yaşadıkları sıkıntılar ve sonraki süreçte bu mübadillerin ve mübadelenin Türk zeytincilik sektörüne iktisadî etkileri açıklanmaya çalışılacaktır. Araştırma, Cumhurbaşkanlığı Cumhuriyet Arşivi kaynakları, mevcut literatür ve mübadil anlatıları ile incelenecektir.

Ocak 1923 Türk-Yunan Nüfus Mübadelesi Sözleşmesi uyarınca çok sayıda göçmenin kısa bir zamanda Türkiye'ye gelmesi, iyi bir iskân planının yapılamaması ve her türlü dış yardımdan yoksun harabe halindeki Anadolu'nun hemen imar edilememesinden kaynaklanan birtakım olumsuzluklar mübadillerin yerleştirilmesini etkilemiştir. Özellikle 1924 yılı, mübadillerin nakli ve iskanı bakımından Türkiye'nin en zor dönemini oluşturmuştur. Bu süreçte hiç şüphe yok ki mübadillerin Türkiye'de beslenme, sağlık, barınma gibi sorunlarla karşılaşması beklenmekteydi. Bu çalışmada da mübadil göçmenlerin Türkiye'ye ayak bastıkları andan itibaren karşı karşıya kaldıkları barınma meselelerine; geçici ve daimî süreçte Mübadele İmar ve İskân Vekaletinin ve Türk yetkililerinin nasıl bir çözüm bulduğunun incelenmesi amaçlanmaktadır. Mübadillerin iskelelere ayak bastıkları andan itibaren misafirhanelerden, barakalara, numune köylere yerleştirilme aşamaları, arşiv belgeleri ve resmî yayınlar ve araştırma eserlerden yararlanılarak incelenecektir.

Lozan Gorusmeleri surerken, 30 Ocak 1923 tarihinde,  Turk ve Yunan temsilcilerince Imzalanan Turk-Yunan Nufus Mubadelesi Sozlesmesi uyarinca Turkiye’de ve Yunanistan’da dogup buyumus yuz binlerce insan, cok kisa bir sure icinde dogduklari topraklardan ayrilmak zorunda kalmistir. Bu makalenin amaci, Turk-Yunan Nufus Mubadelesi hakkinda bu gune kadar Turkiye’de yapilmis calismalarin bir cizelgesini sunmak ve mubadele olayinin teferruatina girmek degildir; hedef, mubadeleye dâhil edilen gocun oznesi olan mubadilleri konu alan tarih arastirmalarina iliskin bir degerlendirme yapabilmektir.

Türkiye’de yetişkin eğitiminin yüz yıllık hikayesini konu alan bu yazı, ele aldığı dönemi anlayabilmek için yaklaşık son iki yüz yıllık dönemi incelemektedir. Bu tarihsel seyrin temel niteliklerinin anlaşılmasına yönelik olarak çizilen kavramsal çerçeve seçilmiş olay, kurum, uygulama, metin ve benzeri örnekler üzerinden tartışılmakta, ancak esas olarak bu dönem boyunca toplumdaki güç ilişkilerinin ürünü olan hakim yetişkin eğitimi yaklaşımlarının ne olduğuna, nasıl ortaya çıktığına ve hangi dinamiklerle değiştiğine odaklanılmaktadır.

Göç olgusu, sadece toplumların fiziksel hareketliliğini değil aynı zamanda kültürlerin ideolojilerin ve anlayışların da kesiştiği bir dönüm noktasını temsil eder. Kimi zaman iktisadi zorunluluklar, kimi zaman siyasi sebeplerle ortaya çıkan bu hareketlilik, dünya tarihinin ana dinamiklerinden olup bireylerin ve toplumların kaderini etkileyebilecek, derin ve karmaşık bir konudur. Bir yandan toplumları bir araya getirirken diğer yandan da çeşitli çatışmalar ve uyum sorunlarını beraberinde getirebilir. Çalışma, göçün bu çok boyutlu çerçevesinde disiplinli bir yaklaşım ile ilerlemeyi amaçlamaktadır. Sosyoloji, psikoloji, antropoloji, demografi, ekonomi, tarih ve hukuk gibi bir çok bilim dalının yanı sıra edebiyatta göç olgusunu çeşitli yönleriyle ele alır ve irdeler. Bu bağlamda göç olgusu incelenirken özellikle odaklanılan noktalar, kimlik oluşumu, kültürel çatışma ve entegrasyon süreçleri olacaktır.

Bu makale, iTenticate yazılımınca taranmıştır. İntihal tespit edilmemiştir/This article has been scanned by iTenticate. Etik Beyan/Ethical Statement: Bu çalışmanın hazırlanma sürecinde bilimsel ve etik ilkelere uyulduğu ve yararlanılan tüm çalışmaların kaynakçada belirtildiği beyan olunur/It is declared that scientific and ethical principles have been followed while carrying out and writing this study and that all the sources used have been properly cited (Engin SARI, Veysel BATTAL ve Ömer ALANKA). Telif Hakkı&Lisans/Copyright&License: Yazarlar dergide yayınlanan çalışmalarının telif hakkına sahiptirler ve çalışmaları CC BY-NC 4.0 lisansı altında yayımlanmaktadır. / Authors publishing with the journal retain the copyright to their work licensed under the CC BY-NC 4.0.

Bu çalışmanın amacı, 30 Ocak 1923'te Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükümeti ile Yunanistan Hükümeti arasında imzalanan “Türk ve Rum Nüfus Mübadelesine İlişkin Sözleşme ve Protokol” ün ardından Kapadokya Bölgesi’nden Yunanistan’a kitlesel olarak göç eden Türk Ortodoksların, yolculukları sırasında yaşadıkları zorlukları tespit etmektir.
Göç, insanlık tarihi boyunca, siyasal, sosyal, ekonomik ve kültürel açıdan doğal bir olgu iken mübadele, çok özel şartlarda gerçekleşen, olumlu ve olumsuz sonuçlar doğuran bir uygulamadır. Bu olgu, nüfusların karşılıklı olarak bir bölgeden başka bir bölgeye kitlesel olarak hareketini anlatmakla beraber insanların sosyo-kültürel entegrasyonunu da kapsamaktadır. Mübadele, devletler açısından homojenleşme amacı taşıyan bir zorunluluk olarak değerlendirilse de fikirleri hiç sorulmadan göçe zorlanan kitleler açısından köklerinden koparılma, sürgün, hatta ölüm anlamına gelmektedir. Tüm
bunların yanında iskân bölgelerine yerleştirilen bu davetsiz misafirlerin kabul sorunu da aşılması gereken bir diğer problemdir. Yunanistan'dan Türkiye'ye gelen mübadiller, hemen toplumsal kabul görüp kendilerini güvende hissederlerken, Türkiye'den Yunanistan'a göç eden özellikle Türk Ortodokslar, konuştukları dil ve tartışılan etnik kimliklerinden dolayı ötekileştirilmişler ve dışlanmışlardır.
Türkiye'den Yunanistan'a gerçekleşen göç hareketi siyasi ve diplomatik terminolojideki insani kriz kavramına atfedilen tüm özellikleri taşımaktadır. Çünkü bu kitlesel nüfus hareketinde yerinden edilen nüfus, çok fazla maddi ve manevi kayıplara maruz kalmıştır. Çalışmamıza konu olan Kapadokyalı Türk Ortodokslar, özellikle Yunan hükümeti tarafından gönderilen gemilere bindikten sonra oldukça kötü hijyen koşulları, yetersiz beslenme ve kötü muameleye maruz kalmışlar, büyük travmalar yaşamışlardır.
Mübadillerin birçoğu da bu yolculuk sırasında hayatını yitirmiştir. Çalışmamız bu açıdan mübadelenin siyasi, sosyolojik ve psikolojik boyutuna ışık tutacaktır.

Türkiye ve Yunanistan arasında imzalanan Lozan Barış Antlaşması'nın ek protokolü kapsamında, din esasına dayalı şekilde gerçekleştirilen nüfus mübadelesi sürecinde Mübadele'den muaf tutulanlar haricinde gitmesi gerekirken ve beklenirken farklı sebeplerden dolayı mübadeleye dahil olamamış, gidememiş, gitmek istememiş ve Anadolu'da yaşamaya devam etmiş insanlar olmuştur. Çoğunluğunu kadınların ve çocukların oluşturduğu ve kaçırılma, kaybolma, evlenme, evlatlık verilme, besleme alınma gibi farklı sebeplerle Mübadele'ye katılmamış ya da katılamamış bu kişiler zaman içerisinde Müslümanlaş(tırıl)mış ve bu dönüşüm hikâyelerini uzun yıllar farklı sebepler dolayısıyla gizlemek durumunda kalmışlardır. Bu makale, sözlü tarih yöntemiyle gerçekleştirilen görüşmelerden hareketle, Müslümanlaş(tırıl)mış Rumlarda belleğin aktarımına, neden bunca zaman sustuklarına, susmak istediklerine ve daha sonra neden hatırladıklarına, hatırlattıklarına ve konuştuklarına, kimliklerinin değişimine ve dönüşümüne, çok-kimlikli yaşam mücadelesine, hikâyelerinin ortak noktalarına, dünden bugüne değişen bakış açılarına, kısacası bu zamana kadar haklarında fazla bilgi sahibi olunmayan, hem Türkiye'nin hem de Yunanistan'ın resmi ve milli tarih yazımında nerdeyse hiç yer almamış, unutulmuş ya da saklı tutulmuş Müslümanlaş(tırıl)mış Rumların dünlerine ve bugünlerine odaklanmaktadır. Ulus-devletin homojen toplum yaratma ideali içinde uzun süre sessiz kalan ve asimilasyon stratejisini benimseyen Müslümanlaş(tırıl)mış ilk gruptan ziyade az ve eksik de olsa aile hikâyesini bilen diğer nesillerin kimliklenerek entegrasyon stratejisini benimsediği, bireysel de olsa etnik yeniden canlanma ile tanınma mücadelesine girdikleri, bu doğrultuda belleği ve kimlik stratejilerini kullandıkları yarı yapılandırılmış görüşmelerle kayıt altına alınmıştır.

Vakti zamanında İstanbul’un sur dışında kalan bu küçük kasabasını; gayrimüslim mahallesindeki sığır meydanında bulunan, Ermeni Terzi Garbis’in babası Gazaroz Efendi’nin sabah karanlığında açtığı Asmaki Kır Kahvesi’nde yanan meşale ve mumlar aydınlatırdı. Geceleri, Topuklu Havuzu’ndan Kırk Merdiven’e çıkan yolda; ellerinde fener ve lambalarla kadınların, misafirliğe gittikleri komşularından pidakimuları, kuriçleriyle koştura koştura evlerine döndüklerini görebilirdiniz...

Türkiye ile Yunanistan arasında nüfus mübadelesi sorunu Balkan Savaşları sırasında ortaya çıkmıştı. Savaşın sonunda iki ülke arasında bu konuyla ilgili bir antlaşma yapılmışsa da Birinci Dünya Savaşı nedeniyle nüfus değişimi yapılamamıştı. Birinci Dünya Savaşından sonra Anadolu'da başlayan Türk-Yunan savaşının Yunanlılar tarafından kaybedilmesinden sonra Anadolu'dan Yunanistan'a Rum göçü başladığı gibi, Yunanistan'dan da Anadolu'ya Müslüman göçü başlamıştı. Türkiye ile Birinci Dünya Savaşı'nın galibi olan devletler arasında imzalanan Lozan Antlaşması da iki ülke arasında karşılıklı nüfus mübadelesi yapılmasını karara bağlamıştır. Türk ve Rum nüfusun karşılıklı mübadelesi 1923-1930 yılları arasında gerçekleştirilmiştir. Bu çalışmada, Türk-Yunan savaşının bitiminden Lozan Antlaşması'nın Türkiye ve Yunanistan parlamentolarında tasdik edilerek yürürlüğe girmesine kadar geçen sürede, Yunanistan'dan Türkiye'ye göç etmek zorunda kalan Müslümanların Yunanistan'da maruz kaldıkları kötü muamele ortaya konmaya çalışılmıştır. Araştırma yöntemi olarak ilgili literatür ve dönemin İstanbul basınından Tanin ve Tevhîd-i Efkâr gazetelerine yansıyan haberlerin taranması tercih edilmiştir. Araştırma sonucunda Yunanistan'ın muhacirlere karşı olan tutumu ve Türkiye'nin aldığı önlemler tespit edilmiştir.

--

Population Exchange issues occurred between Greece and Turkey during the Balkan wars. Although the countries signed an agreement at the end of the war, population exchange could not be done due to The First World War. The immigration of the Muslim population started from Greece to Anatolia whereas Greeks fled from Anatolia to Greece followed Greece’s defeat in the Greco-Turkish war which started in Anatolia after the First World War. Lausanne Act signed between Turkey and the victorious states of The First World War declared a mutual population exchange between Greek and Turkish population. The population exchange was made during 1923-1930 period between Turkey and Greece. In This Study the maltreatment which Muslims who had to migrate to Turkey from Greece exposed to in the later country during the time passed from the end of Greco-Turkish War to the date the acceptance of The Laussane Treaty in Turkey and Greece parliaments and coming into force is tried to be put forward. In this study it is preferred to search the news reflected to Tanin and Tevhid-i Efkâr newspapers from Istanbul Press. As a result of the research the attitude of Greece towards immigrants and the precautions taken by Turkey are identified.

Istanbul Rum community constitute a very important part of the city's urban culture, everyday life and class structure. Rums has a population about 3.000 today and they are living in Istanbul. Istanbul Rum community lost majority of its population through migrations. In this study, the Rum community migrated from Istanbul to Athens during the period from the 1960s to the mid-1990s will be examined. This study, which is an ongoing project, is based on oral history and in-depth interviews conducted from different ages, social classes and gender. In this paper, the relationship that the Rums, who have to migrate Athens, have established with their city they left behind will be addressed on the basis of space-identity. The continuities and the breaking points observed in the traumatic collective-individual memory that they carried as an emotional heritage from Istanbul to Athens will be tried to be analyzed. The conceptuals of the relevant literature, migration and identity, will be used as analytical tools in order to analyze the qualitative data of the field.

Türkiye ile Yunanistan arasında tarih boyunca öne çıkan karmaşık meselelerden biri hiç şüphesiz mübadeledir. Siyasal ve tarihsel açıdan farklı bakış açıları olmakla birlikte bu sorun, her iki taraf için de özünde trajiktir. Genellikle siyasi polemiklere konu olan zorunlu göç, birçok romana konu olmuşsa da Türk şiirinde nadiren karşılık bulan temalar arasındadır. Çağdaş Türk şairlerinden Süreyya Berfe (d. 1943) ünlü Yunan şairi Yorgo Seferis’e (1900-1971) ve onun şahsında zorunlu göçe maruz kalmış tüm insanlara “Yorgo Seferis’e İskele Işıkları” başlıklı uzun bir şiir ithaf ederek mübadele temasını işlemiştir. Otuz yedi bölümden oluşan bu uzun şiirde kendisi gibi göç etmek zorunda bırakılmış insanların mazilerini, hatıralarını, nostalji duygularını onlarla ruh akrabalığı kurarak şiire taşımıştır. Bu yazıda Türkiye ve Yunanistan arasında gerçekleşen zorunlu göçlerin tarihi, sosyolojik ve politik angajmanlardan uzak bir şekilde, insani ve trajik yönleriyle şiire nasıl yansıdığı tespit e...

I.Dünya Savaşının sonunda yenilen grupta yer alan Osmanlı Devleti, 30 Ekim 1918 tarihinde Mondros Mütarekesini imzaladı. Milletçe gösterilen fedakârlıklar, yapılan savaşlar ve son olarak Büyük Taarruz ve Başkomutanlık Meydan Muharebesinde kazanılan zafer ile 9 Eylül 1922 tarihinde İzmir'e ulaşıldı. Milli mücadelenin zaferle sonuçlandığı günlerde, Türk ordusunun İzmir'e doğru ilerlemesi sonrası Türkiye'den göç eden Rumların durumunu incelemek için Birleşmiş Milletler tarafından Norveçli kâşif Dr. Nansen görevlendirildi. Kutup kâşifi olarak tanınan Dr. Nansen'ın, Lozan görüşmeleri sürecinde "siyasi niteliği olmayan, yatıştırıcı olan ve büyük katkı sunabilecek" bir kişi olarak nitelendirildiği görülmektedir. İki taraf arasında mübadele fikrini öne süren Dr. Nansen, bunun iki ülkenin insanına da bölge barışına da önemli katkıda bulunacağını savunmuştur. Lozan Barış Görüşmeleri gündeminde olmamasına rağmen Dr. Nansen üzerinden mübadele meselesi Milletler Cemiyeti'nin etkin devletleri tarafından gündeme getirilmişti. Bu Türk tarafını güçsüzleştirerek kapitülasyonlar ve sınırların belirlenmesi ile tam bağımsız devletin inşası konularında taviz koparmaya yönelik bir diplomasi oyunuydu. Maksat diplomasi konusunda tecrübesi olmayan İsmet Paşa ve Türk heyetinin bu zaafından faydalanmaktı. Bu çalışmada arşiv kaynaklarından, basından ve konu ile ilgili diğer çalışmalardan yararlanılarak mübadele meselesinde Dr. Nansen'in rolü etüt edilecektir.

Bu çalışma, 1924 yılında Atina'da Turkofon Rum muhacirlere yönelik propaganda amaçlı bastırılan Karamanlıca "Türk-Yunan Nüfus Mübadelesi Anlaşması'na Dair ve Hürriyetperveran Fırkası Reisi İoannis Metaksas Efendi'nin Beyanatları" başlıklı kitapçığın tanıtımını ve kitapçık çerçevesinde dönemin önde gelen siyasi simalarından General Metaksas'ın nüfus mübadelesi ve Yunanistan'daki muhacir meselesine dair düşünce ve çözüm önerilerini dönemin koşulları içerisinde başka kaynakların yardımıyla değerlendirerek sunmayı amaçlanmaktadır. Kitapçığın başlığı Yunanca olup, Lozan Anlaşmasının Yunanca ve Karamanlıca metinlerini de içermektedir. Bu metinleri Metaksas'ın Aralık 1923 yılı ile 12-20 Haziran 1924 yılı arasındaki basın demeçleri takip etmektedir. Kitapçık, esas itibariyle muhacir meselesinin Venizelos'un yanlış ve hesapsız politikasının bir sonucu olduğunu ve diğer partiler tarafından seçim malzemesi olarak kullanıldığını savunmaktadır.

Amaç: Az gel şm ş ve gel şmekte olan ülkeler n sanay leşm ş kentler nde st hdam olanaklarının artmasının şs zl k üzer ndek poz t f etk s , kırdan kente olan göçler n şs zl k üzer nde yarattığı negat f etk le ortadan kalkab lmekted r. Dahası bu etk şs zl ğ artırab lmekted r. Bu olgu, l teratürde "Todaro Paradoksu" olarak b l nmekted r. Bu çalışmada, Türk ye'de 1988-2019 yılları arasında st hdam ve şs zl k arasında l şk ncelenm ş ve ncelenen dönemde Todaro paradoksunun gerçekleş p-gerçekleşmed ğ n n ortaya konulması amaçlanmıştır. Tasarım/Metodoloj /Yaklaşım: Çalışmada kr z yılları (dummy değ şken), kentsel st hdam oranı, kentsel şs zl k oranı ve kırsal nüfusun toplam nüfustak payı değ şken olarak kullanılmıştır. Çalışmada, en küçük kareler yöntem kullanılmıştır. Bulgular: Tahm n ed len model sonucunda Türk ye'de 1988-2019 yılları arasında kentsel st hdam oranı le kırsal nüfusun toplam nüfustak payı ve şs zl k oranı arasında negat f yönlü ve anlamlı b r l şk olduğu gözlemlenm şt r. Özgünlük/Değer: Çalışma; st hdam artışlarının, kırdan kente göçler dolayısıyla kentsel şs zl k üzer nde yarattığı negat f etk y ortaya koyan sınırlı sayıdak araştırmadan b r d r.

2018’i yeni bir ticaret ve kur savaşları dalgasıyla geçirdik. Tüm dünyayı etkileyen bu önemli gelişmelerden ticaret savaşlarının üç yönü dikkati çekiyor. Ticaret savaşları her şeyden önce ulusçular ile küreselciler arasındaki mücadelenin yeni bir halkası gibi. Diğer yandan mevcut finansal sistemin işleyişi ve küresel ödemeler dengesiyle ilgili sorunlar da dikkat çekiyor. Bu mücadele yeni bölgesel ekonomik ve finansal birliklerle yepyeni bir düzene (bölgesel Bretton-Woods’lar gibi) kaçışın da farklı bir ifadesi aslında. Doğrusu bu savaşın ulusçu-küreselci mücadele boyutuyla ilgili yeni bir tarafı yok ancak bölgesel iş birliklerine doğru baskı oluşturması yeni bir gelişmedir.

Osmanlı bandıralı gemilerin ticari amaçlı Mersin Limanı'na geliş ve gidişleri söz konusuydu. Osmanlı döneminde sanayileşmiş Avrupalı ülkelerle imzalanan ticaret anlaşmalarının da etkisiyle, devletin aleyhine liman ve ticaret hacmi artmıştır. İkinci Meşrutiyet sonrası kurulan İttihat ve Terakki Partisi, uygulamaya çalıştığı milli iktisat politikası ile bu durumu tersine çevirmeye çalışmıştır. Cumhuriyet Türkiyesi'nde de belirtilen ekonomi politikası belirleyici olmuş ve limanların işletilmesiyle ilgili millileştirme siyaseti izlenmiştir. Bu bağlamda Türkiye 1 Temmuz 1926'dan itibaren Türk denizciliği ve deniz ticareti için kabotaj hakkını kullanmaya başlamıştır. Ülke gelirlerinin önemli bir kısmını oluşturan limanlar dahilindeki ticari faaliyetlerinden maksimum yararlanabilmek amacıyla devlet inhisarına geçen liman yönetimleri, yerel idarelerin kontrolünü üstlendiği anonim şirketlere devredilmiştir. Cumhuriyet'in ilk yıllarında kurulan liman inhisarlarından biri de "Mersin Liman İnhisarı 1 Makale yazımı yazar etki oranı: 1.yazar: %50, 2.yazar: %50.

Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü (NATO), kurulduğu 1949 yılından bu yana uluslararası ilişkilerin karmaşık ortamında önemli bir oyuncu olmuştur. "NATO'nun Büyük Güç Rekabetindeki Rolü" başlıklı bu bölüm, kitabın daha geniş teması olan "Küresel Aktörler ve Büyük Güç Rekabeti" içinde ve özellikle "Küresel ve Bölgesel Güçler Olarak Uluslararası Örgütler" başlıklı bölümün altında yer almaktadır. Günümüz jeopolitik ortamında yeniden önem kazanan bir kavram olan büyük güç rekabeti bağlamında NATO'nun rolünü irdelemeyi amaçlamaktadır.

Kirgizstan is a Turkic state that is found in the Middle Asia, and has no shores. After the dissolution of the Union of Soviet Socialist Republics (USSR), it has declared independence in 1991. Turkey is the first country to recognize their independence. While the cooperation between the two countries are based on cultural ties, the trade relations improved especially after 1992. This study examines the trade relations between these countries from 2010 until today, in light of secondary data. Moreover, the efforts to improve import and export between these countries are evaluated in this study. Lastly, the areas that Turkish investors can directly invest are determined by analyzing the past, in order to improve the trade relations.

Kenan Hulusi Koray’ın tek romanı olan Osmanoflar tarihî bir romandır. Eserde, bugünkü Bulgaristan’ın Karinabat
şehrinde, Osmanoflar’ın 1904’te yaşadığı olaylar anlatılır. Roman kahramanları aracılığıyla “biz” ve “öteki”nin çatıştığı
hususlar gösterilir. “Biz”, Türk ve Müslüman Osmanoflar ailesidir. Üç erkek kardeşten mürekkep aile, eşler ve çocuklarla
genişler. Groşenka, Osmanof biraderlerden ortancasının kızıdır. “Öteki”, Bulgar komitacılık hareketinin temsilcileridir.
Yuvanna Mihailoviç ise Groşenka’nın annesi olup ihtida etmiştir. Bu bildiride, ailenin “Türk” ve “Müslüman” kültür
özelliklerinin karşısında olarak gösterilen bu iki kadın üzerinden yabancılaşma ve “öteki” unsurlarının nasıl işlendiği
tespit edilir. Onların Türk kültürüne göre yabancılaşan özellikleri belirlenip neden “yabancı” veya “öteki” oldukları
analiz edilir.

Öz I. Dünya Savaşı yıllarında Hilâl-i Ahmer Cemiyeti tarafından yaralı ve hasta askerlere yardım amacıyla hastane, nekahethane şifa yurdu gibi kurumlar açılmıştır. Bu amaçla açılan kurumlardan birisi de, Kafkas Cephesi'ne yakın olan Kayseri'nin Zincidere mahallinde kurulan Zincidere Hilâl-i Ahmer Nekahethanesi/Şifa Yurdu'dur. İlk önce Erzurum'da açılan bu kurum, savaş sırasındaki geri çekilme nedeniyle sırasıyla Erzincan, Kemah ve Kayseri'ye nakledilmiştir. 2.000 yataklı kapasitesiyle bölgenin en büyük sıhhî kurumlarından birisi olan Zincidere Nekahethanesi/Şifa Yurdu, askerlerin dışında savaş sırasında memleketlerini terk etmek zorunda kalan mültecilere,

Sözlük anlamı değiş-tokuş olan mübadele, Türk tarih yazımında Türkiye ve Yunanistan arasında Lozan görüşmeleri sırasında 30 Ocak 1923 yılında imzalanan bir protokolle Türk devletine tabi Ortodoks Rumlar ile Yunan devletine tabi Müslüman Türklerin karşılıklı olarak değişimini ifade eder. Bu değişim, sadece İstanbul’da yaşayan Rumlar ile Batı Trakya’da yaşayan Türkleri muaf tutar. Protokol öncesinde gayri resmi koşullarda başlayan göç, protokol sonrası resmiyete kavuşur. Böylece gelen ve gidenlerle birlikte yaklaşık iki milyon Müslüman ve Rum Türkiye’ye ve Yunanistan’a karşılıklı göç etmek zorunda kalır. Bu çalışma, Lozan Antlaşması’nın 100. yılında Türk-Yunan Nüfus Mübadelesi’nden kalan somut ve somut olmayan kültürel mirasın Türkiye tarafında araştırılması ve korunmasına yönelik yapılan çalışmaları konu almaktadır. Araştırma kapsamında Türkiye’de mübadil vakıf/derneklerle beraber yerel yönetimlerin desteği ile yapılan mübadil mirası araştırmaları, yayınlar, akademik çalışmalar ve müzeler anlatılır. Çalışma sonunda konuya dair yapılması gereken ve ihtiyaç duyulan kurum ve faaliyetlere yönelik değerlendirme yer alır.

Osmanlı Devleti, zaman içerisinde giderek güç kaybetmiş ve bu kayba paralel olarak da her alanda her şeyin kontrolünü yabancılara kaptırmış bir devlet hâline gelmiştir. Bu alanlardan bir tanesi de deniz yolu nakliyatı ve taşımacılığıdır. Yaşanan savaşlar ve bu savaşlarda güvenliğin sağlanamaması nedeniyle birçok vasıtanın kaybedildiği görülmektedir. Bu kayıpların fazlalığı ve içinde bulunulan ekonomik sıkıntılar sebebiyle devlet bu alandaki yetkilerini özel şahıslara ve özellikle de gayrimüslimlere kaptırmıştır. Dış destekli olan gayrimüslimler de millî olmaktan uzak hain plan ve stratejilere yönelmiştir. Özellikle savaş yıllarında ihtiyaç duyulan bu alanda devlete türlü bahanelerle destek olunmamış, âdeta aleyhte birtakım çalışmalara girişmişlerdir. Genel olarak da nakliyenin uzun sürelere yayılması sağlanarak zararın artmasına yol açmıştır. Bu durum devletin yıkılışına kadar devam etmiştir. Yeni kurulan Türkiye Cumhuriyeti de bu durumdan olumsuz yönde etkilenmiş ve bir süre mevcut...