Greek Traditional Music

2010.07 - Κανελλάτου, Παρασκευή Γ. - Το Ελληνόφωνο Πολυφωνικό Τραγούδι στο Νότιο Τμήμα της Επαρχίας Πωγωνίου στην Ήπειρο

Περίληψη:
Εθνομουσικολογική μελέτη σχετικά με το ελληνόφωνο πολυφωνικό τραγούδημα του νοτίου τμήματος της επαρχίας Πωγωνίου στο γεωγραφικό διαμέρισμα της Ηπείρου. Στην εν λόγω ερευνητική εργασία δίνονται πληροφορίες για τη γεωγραφική κατανομή του συγκεκριμένου μουσικού φαινομένου και για το κοινωνικό πλαίσιο μέσα στο οποίο αναπτύχθηκε. Μουσικολογικά αναλύεται εκτενώς η μουσική δομή του πολυφωνικού τραγουδήματος και παρουσιάζεται η δομή, η σύσταση και η διάρθρωση των πολυφωνικών σχημάτων που το ερμηνεύουν. Τέλος, γίνεται μία συνοπτική αναφορά στα ελληνόφωνα πολυφωνικά σχήματα που ασχολούνται με  το συγκεκριμένο μουσικό είδος, καθώς και στην σχετική δισκογραφία και βιβλιογραφία που έχει εκδοθεί.


2010.07 - Kanellatou, Paraskevi G. -  The Greek Polyphonic Singing of the South-Pogoni Province in Epirus

Abstract:
This is an ethnomusicological study concerning the Greek polyphonic singing of the province of Pogoni in the geographical area of Epirus. In this paper, we are given information about the geographical distribution of the specific musical phenomenon and the social frame where it has been developed.  Musicologically, there is a detailed analysis of polyphonic singing as well as of the formation, the consistence and the possible structure of polyphonic groups.  Greek speaking polyphonic groups who interpret this specific music genre as well as the related discography and bibliography available are presented in the end.

«Greek Folk Music» is an educational project that aims to support musicians approaching the wonderful world of Greek folk music. The first volume of the series contains transcriptions of twenty-two instrumental pieces from different areas of Hellenism, both within and outside the borders of modern-day Greece.
These transcriptions are not intended to be executed with a particular instrument and, as far as possible, are suitable for both tempered and non-tempered instruments.
Three different transcriptions are provided for each piece: a tempered transcription in the original key, a tempered and transposed transcription a tone above the original (for the convenience of B-flat instruments) and, finally, a microtonal transcription, which considers the micro-intervals of Greek folk music and the theoretical fundamentals of its modal system. The tempered and microtonal transcriptions also provide recommended chords for accompaniment.
As is obvious in the context of any traditional music, this work is not prescriptive, but descriptive; that is, we don’t propose to show “the” way of performing each piece, but only one of the infinite possibilities.

The Tunes:

1. Argeitikos (Peloponnese)
2. Baintouska (Thrace)
3. Chalai (Asia Minor)
4. Chasapiko & Sirba (Constantinople)
5. Foties (Asia Minor)
6. Fourlana (Eptanese)
7. Karsilamas (Asia Minor)
8. Lerikos (Dodecanese)
9. Mantilatos 1 (Thrace)
10. Mantilatos 2 (East Thrace)
11. Mazemenos (Northern Aegean)
12. Megalos Zakynthinos (Eptanese)
13. Megaritikos karsilamas (Central Greece)
14. Ni ke dre (Cyclades)
15. Pousnitsa (Macedonia)
16. Roditikos pidichtos (Dodecanese)
17. Sirba Leru (Dodecanese)
18. Skopos tou Prasinou (Cyclades)
19. Ta xyla (Northern Aegean)
20. Tatavlianos syrtos (Constantinople)
21. Tenedios (Northern Aegean)
22. To stiadi (Cyclades)

Στο αρχείο της Εύας Πάλμερ-Σικελιανού (1874-1952), που φυλάσσεται στα Ιστορικά Αρχεία του Μουσείου Μπενάκη , απόκεινται  τέσσερις -άγνωστες μέχρι στιγμής- επιστολές του Σίμωνος Καρά (1903-1999) προς την Πάλμερ-Σικελιανού . Στα γραφόμενα του Καρά προς την Πάλμερ-Σικελιανού μνημονεύονται σημαντικές πνευματικές προσωπικότητες της εποχής εκείνης, όπως ο Κ. Α. Ψάχος (1869-1949), ο Ι. Παπαδόπουλος-Γκρέκας (1897-1981), ο Μ. Γεδεών (1851-1943), ο S. Baud-Bovy (1906-1986), ο Φ. Κόντογλου (1895-1965), ο Ε. Πεζόπουλος (1880-1946), η Κούλα Πράτσικα (1899-1984), η Α. Χατζημιχάλη (1895-1965), η Μ. Μερλιέ (1889-1979), κ.ά. Παρέχονται, επίσης, ενδιαφέρουσες πληροφορίες για διάφορα καίρια ζητήματα, με σημαντικότερα (κατά τη γράφουσα) τη σχέση του Καρά με την Πάλμερ-Σικελιανού και τον Ψάχο και την τύχη ενός από τα παναρμόνια όργανα που είχαν μεταφερθεί στην Ελλάδα. Κυρίως όμως αναδύονται τόσο η κατάσταση και εξέλιξη του «Συλλόγου προς διάδοσιν της εθνικής μας μουσικής»  όσο και η προσωπικότητα του Καρά, εμμέσως περιγραφόμενη από τον ίδιο, εν είδει μιας οιονεί αυτοβιογραφίας. Η παρούσα ανακοίνωση αναπτύσει, συνοπτικά, το περιεχόμενο καθεμιάς από αυτές τις επιστολές. Στην παρουσίαση κάθε επιστολής επισημαίνονται ιδιαίτερα τα εμπεριεχόμενα αυτοβιογραφικά στοιχεία του Καρά ενώ, τέλος, σχολιάζονται τα θέματα του παναρμονίου και της σχέσης Καρά, Πάλμερ-Σικελιανού και Ψάχου.

Δεδομένης της σημασίας το «να μάθεις να κλέβεις κάτι που άκουσες ή είδες» ως θεμελιώδους και διαχρονικού όπλου ενός «λαϊκού» μουσικού, το YouTube ήλθε να αντικαταστήσει το ραδιόφωνο, το τζουκ-μπόξ, είτε, αργότερα, το πικάπ και την κασέτα, που ανέκαθεν νομιμοποιούσαν μίαν έμμεση διδακτική διεργασία, στην οποία ο μαθητής δεν είχε ποτέ αντικρίσει το πρόσωπο του δασκάλου.
Σήμερα, θα υπογραμμίσουμε την αξία που θα είχε για τους σύγχρονους σπουδαστές μουσικής να συνδυάσουν τη χρήση των ευεργετικών ιδιοτήτων του ίντερνετ με την ταυτόχρονη παρουσία του δασκάλου.

For researchers of Greek traditional music, 1988 is regarded as a landmark year, as it coincides with the founding of the first public Music Secondary School in Greece. One of the innovations of these schools was the inclusion of Greek traditional instruments in their curricula, for the first time in a state educational institution. By September 2019, there were 47 such schools operating in most major Greek cities. During the first 30 years of their existence, Music Secondary Schools seem to have made an important contribution to the field of traditional music, as reflected by the significant number of graduates who are professionally active today –either as performers or teachers. It should be mentioned that the first teachers of traditional instruments in these schools were professionally active folk musicians, who had “learned” their art orally. Interestingly, as most of them had no previous formal training in music or pedagogy, they were given the title empirotechnis (εμπειροτέχνης), which can be translated as “craftsperson by experience”. A second attempt at the “institutionalization” of traditional music in Greece took place in 2000, when two university schools of music started offering bachelor’s degrees with this specialization, meeting a work-force need for “formally trained” teachers of traditional instruments. This paper explores the shift from informal to formal music teaching and learning of traditional Greek instruments by examining related studies over the last 30 years, with a special focus on methods of transmission.

Από την ένταξη της παραδοσιακής μουσικής στην τυπική μουσική εκπαίδευση τη δεκαετία του 1980 και εξής, επιζητείται να συνδυαστεί γόνιμα η εγγενής προφορικότητα των ελληνικών μουσικών παραδόσεων με την εγγραμματοσύνη που χαρακτηρίζει το σχολικό πλαίσιο-με τις δεξιότητες και ευρύτερες λογικές που καθεμιά εμπεριέχει ως προς τον τρόπο μετάδοσης αλλά και δόμησης της γνώσης-για τις ανάγκες και τους στόχους των νέων συνθηκών διδασκαλίας και μάθησης. Το άρθρο αυτό αφορά συγκεκριμένα στο βιολί, ένα όργανο με παρουσία σε πλήθος ιδιωμάτων των ελληνικών μουσικών παραδόσεων, που εμφανίζει ποικίλες τεχνικές και ρόλους σε σχέση με τη μουσική δράση. Και ενώ ο προβληματισμός της διδασκαλίας του βαρύνει εξολοκλήρου τον δάσκαλο (καθώς δε συνοδεύεται από επισήμως ορισμένο πρόγραμμα σπουδών), η δυτικοευρωπαϊκή παράδοσή του, που διδάσκεται στην Ελλάδα πολλά χρόνια, αποτελεί έναν άλλο πόλο έλξης ως προς τις διδακτικές πρακτικές. Η παρούσα μελέτη πολλαπλών περιπτώσεων διερευνά μέσα από ημιδομημένες συνεντεύξεις τις διδακτικές προσεγγίσεις τεσσάρων δασκάλων παραδοσιακού βιολιού μεγάλης αναγνωρισιμότητας και πολυετούς διδακτικής εμπειρίας (12-24 χρόνια): του Κυριάκου Γκουβέντα, του Γιάννη Ζαρία, της Κωνσταντίνας Κυριαζή και του Γιώργου Μαρινάκη. Οι συγκλίσεις και αποκλίσεις τους αναδεικνύουν αφενός έναν «κοινό τόπο», που θα μπορούσε να αποτελέσει βάση διδασκαλίας για έναν νέο δάσκαλο, και αφετέρου θέματα που χρειάζεται να οριστούν πέρα από αυτήν την κοινή βάση.

The research regarding the position of the woman, namely her roles as well as the perceptions about her, is continuous and is carried out in numerous societies around the world in relation to time and space. The purpose of the present paper is to demonstrate how the complexity of the role of the woman and her multifarious nature did not allow even the modern Greek folk poet to remain indifferent towards her. He glorified her and recognized her position within the Greek society as "a blessing and a curse" for her. The Greek folk song abounds in elements - formal (patterns, symbols, figures of speech) as well as elements related to content (archetypical forms of the mother, the wife, the mother-in-law etc.), which demonstrate in the most eloquent but at the same time plain way all this complexity of her role within the time frame of the Greek society before and during Liberation.

2007.06 - Κανελλάτου, Παρασκευή Γ. - Το Μοιρολόι στις Νεοελληνικές Τελετουργίες του Θανάτου, Επισκόπηση Μελετών από το 19ο Aιώνα έως σήμερα
[επιβλέπουσα: Δρ. Ασπασία Θεοδοσίου]

Περίληψη:
Πτυχιακή εργασία για το Ελληνικό Μοιρολόι υπό την επίβλεψη της Dr. Ασπασίας Θεοδοσίου. Η μελέτη είναι βιβλιογραφική επισκόπηση των ερευνητικών μελετών για το Μοιρολόι στις Νεοελληνικές Τελετουργίες του Θανάτου από τα μέσα του 19ου έως και τα τέλη του 20ου αιώνα. Το «Μοιρολόι» μελετάται τόσο στην κειμενική του μορφή, είτε ως ποιητικό, είτε ως μουσικό κείμενο, όσο και στη μορφή του ως δρώμενο. Στην εργασία παρουσιάζονται και αναλύονται συλλογές και μελέτες μοιρολογιών από Ευρωπαίους Φιλέλληνες, Έλληνες Λόγιους των Παροικιών, Εθνολόγους, Λαογράφους-Φιλολόγους και Εθνομουσικολόγους, καθώς επίσης και ερευνητικές μελέτες Ψυχολόγων και εθνογραφίες Ανθρωπολόγων σχετικά με το ελληνικό μοιρολόι και τις εκφάνσεις του. Σε παράρτημα της εργασίας παραθέτονται φωτογραφίες από διάφορες φάσεις των τελετουργιών του θανάτου στη νεότερη Ελλάδα.

2007.06 - Kanellatou,  Paraskevi G. - Lamentation in Modern Greek Death Rituals, Review of the Research from the 19th Century till today
[tutor: Dr. Aspasia Theodosiou]

Abstract
This is a degree thesis under the guidance of Dr. Aspasia Theodosiou. The study is a bibliographical review of the research papers on Funeral Singing in Modern Greek Death Rituals from the middle of the 19th to the end of the 20th century. “Funeral songs” are studied both as text, either musical or poetic, and in its form as a happening. In the paper, collections and studies are presented which were done by European philhellenes, Greek intellectuals living abroad, Ethnologists, Folklore and Literary experts and Ethnomusicologists. There are also research studies by psychologists and anthropologists’ ethnographies related to the Greek funeral songs and their form. In the appendix to the thesis, there are photographs of several phases of death rituals n Greece.

Συνοψίζοντας το σύνολο του ιερισσιώτικου ρεπερτορίου, μπορούμε να υποστηρίξουμε πως αυτό εντάσσεται ως μέρος ενός ευρύτερου γεωγραφικού πλαισίου, το οποίο παρουσιάζει κοινά χαρακτηριστικά τόσο στους ρυθμούς, όσο και στην τροπικότητα, και το οποίο εκτείνεται στον μεγαλύτερο όγκο της Κεντρικής και Ανατολικής Μακεδονίας, αποτελώντας ωστόσο μέρος ενός ακόμα μεγαλύτερου μουσικού δικτύου, το οποίο με επίκεντρο το Αιγαίο, απλώνεται σε ολόκληρη την Ανατολική Μεσόγειο.
Σε ένα πρώτο επίπεδο δικτύωσης, παρατηρούμε πως υπάρχει σχεδόν απόλυτη οργανολογική και ρεπερτοριακή ταύτιση σε σχέση με τα υπόλοιπα προ-προσφυγικά χωριά της Χαλκιδικής, και κυρίως του Βορείου τμήματος της τελευταίας, ενώ παράλληλα, τα προαναφερόμενα γεωγραφικά πλαίσια, ορίζουν και τα όρια εντός των οποίων, οι ιερισσιώτες επαγγελματίες μουσικοί διαχρονικά παρουσίαζαν μεγάλη δραστηριότητα. Επιπροσθέτως, μπορούμε να παρατηρήσουμε πως η εν λόγω δραστηριότητα, δεν αποτελούσε προνόμιο μόνο για τους ιερισσιώτες, αντιθέτως ήταν αμφίδρομη, μιας και το εν λόγω δίκτυο αποτέλεσε την κύρια πηγή περιστασιακής άντλησης οργανοπαικτών από άλλα χωριά όποτε η κάλυψη των αναγκών δεν ήταν δυνατόν να είναι αυτοδύναμη.
Ωστόσο, το πανχαλκιδικιώτικο μουσικό δίκτυο, μπορούμε να υποστηρίξουμε πως, αποτελεί μέρος ενός ευρύτερου δικτύου το οποίο καλύπτει γεωγραφικά το μεγαλύτερο μέρος της Κεντρικής Μακεδονίας. Το ιδιαίτερα ανεπτυγμένο εμπόριο εντός των συγκεκριμένων ορίων, σε συνδυασμό με την σχετικά μεγάλη εθνοτική ομοιογένεια και την διαχρονικά σταθερή διοικητική ηγεμονία της Θεσσαλονίκης, εντός της οποίας ερχόντουσαν καθημερινά σε επαφή κάτοικοι από όλες τις γύρω περιοχές, αποτέλεσαν τα συστατικά, βάση των οποίων διαμορφώθηκε μια κοινή πολιτισμική και κατ’ επέκταση μουσική κουλτούρα, φορείς της οποίας υπήρξαν και οι Ιερισσιώτες. Το συγκεκριμένο δίκτυο, αν και προϋπήρχε, είναι σαφές πως άκμασε περίπου στα μισά του 20ού αιώνα, λόγω της αναβάθμισης των οδικών δικτύων της περιοχής που επέτρεψε στους οργανοπαίκτες να κινηθούν ευκολότερα σε πιο μακρινές αποστάσεις, καθώς και λόγω της ραδιοφωνίας μέσω της οποίας, αφενός υπήρξε μεγάλη αύξηση του ακροατηρίου του εκάστοτε τοπικού ρεπερτορίου, αφετέρου επιτεύχθηκε μια ομογενοποίηση των τελευταίων με αποτέλεσμα την δημιουργία ενός γενικού μακεδονικού ρεπερτορίου, μέρος του οποίου σε αρκετές περιπτώσεις υιοθετήθηκε σε τοπικό επίπεδο.
Επεκτείνοντας ακόμη περισσότερο την ζώνη έρευνας μας, εύκολα γίνεται αντιληπτό πως το δίκτυο που έχει επηρεάσει σε μεγαλύτερο βαθμό από όλα τα άλλα την μουσική της Ιερισσού είναι αυτό του Αιγαίου Πελάγους, στο οποίο η Ιερισσός ήταν ανέκαθεν στραμμένη. Μέσω των θαλάσσιων οδών ευνοούνταν τόσο η μεταφορά υλικών αγαθών, όσο και πολιτισμικών στοιχείων που σε βάθος χρόνων ενσωματώθηκαν πλήρως στην τοπική κουλτούρα. Μουσικά η εν λόγω σχέση γίνεται αντιληπτή από τις ομοιότητες που παρατηρούμε σε διάφορα επίπεδα, όπως τις ρυθμολογικές, τις υφολογικές και σε αρκετές περιπτώσεις τις τροπικές, ενώ παράλληλα υπάρχει πληθώρα μελωδικών και ποιητικών δανείων που, είτε χρησιμοποιήθηκαν αυτούσια, είτε ελαφρώς παραλλαγμένα και προσαρμοσμένα στις τοπικές αισθητικές συνήθειες. Στο εν λόγω δίκτυο εντάσσονται και οι ομοιότητες που παρατηρούνται μεταξύ της μουσικής της Ιερισσού, με αυτήν από τα παράλια της Μικράς Ασίας.

This monographic essay is dedicated to one of the most mysterious protagonists of the patriarchal style (hyphos) Petros Peloponnesios. Despite the many colourful anecdotes, we only know very few facts about Petros Peloponnesios’ life before he came to Constantinople in 1764. Analysing Petros’ contribution to the hyphos, this essay does not rely on the well-known transcriptions as they were distributed by the print editions in different languages. Recent research has already proved that many ascriptions to Petros are not trustworthy. On the other hand, readers might discover less known compositions by Petros, like his second week cycle and the long oktoechos cycle of cherouvika, which have rarely been printed. They will also be surprised that his composition of the idiomela for the «Doxastarion syntomon» are quite different from the official transcriptions according to the New Method. Another mystery is Petros’ close relationship to the Mevlevi dervishes of Pera (Beyoğlu), where he was adored as Hoca and Hırsız (“teacher and thief”), and his exceptional contribution to Ottoman music by numerous transcriptions of historical makam compositions and more than 100 original makam compositions, sometimes made over a Greek text. The article proves that Petros did not invent the exegetic use of notation nor the transcription of makam music into Greek neume notation. It also proves that many of the works and innovations were officially wrongly attributed to him. Nevertheless, he must be regarded as one of the most remarkable and most gifted Greek Ottoman musicians who did wonders during his short life span between 1764 and his early death during the disastrous plague of 1778.

The present study investigates the case of two traditional vocal ensembles based on the island of Crete in Greece. The researcher conducted semi-structured interviews with their directors, in addition to analyzing audiovisual material from the ensembles’ public appearances. The aim of the study was to explore aesthetic and ideological issues related to the performance and re-creation of oral traditions outside their physical context, issues of music education (teaching methods, use of score, and vocal technique), and issues of performance (staging and the conductor's role). The results of this research study can be useful not only to Greek choral educators but also to foreign choral educators interested in teaching multicultural music by including Greek traditional songs in the repertoire of their choir, vocal ensemble or class.

Μουσικολογική & Τροπική Ανάλυση του τραγουδιού «Έναν ψ̌ην κι έναν κορμόπον», που κυκλοφόρησε για πρώτη φορά το 1980 στο δίσκο «Το Αηδόνι του Πόντου», στον οποίο τραγουδά ο Στάθης Νικολαΐδης και παίζει λύρα ο Γιώργος Ακριβόπουλος.
Η εργασία έγινε στα πλαίσια του μαθήματος «Μουσικές Κλίμακες - Τρόποι και εναρμόνιση της Παραδοσιακής Μουσικής» του ΠΜΣ «Εθνομουσικολογία και Πολιτισμική Ανθρωπολογία» του Εθνικού & Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών.
Υπεύθυνος καθηγητής: Δημήτρης Πυργιώτης

2013 - Κανελλάτου, Παρασκευή Γ. - Εθνογραφικό Υλικό από τη Βυτίνα, Αρκαδίας

Περίληψη:
Iστορική καταγραφή δημοτικών τραγουδιών που πραγματοποιήθηκε από τον Δρ. Σωτήριο Ι. Τσιάνη στη Βυτίνα Αρκαδίας το έτος 1959 σε δίγλωσση (ελληνικά-αγγλικά) μουσική έκδοση. Την επιστημονική επιμέλεια της έκδοσης έχει η Δρ. Βασιλική Ι. Χρυσανθοπούλου. Δημοσίευση στον εν λόγω τόμο προσωπικού (Παρασκευή Γ. Κανελλάτου) εθνογραφικού υλικού -ηχητικές καταγραφές μουσικού λαϊκού πολιτισμού- από έρευνα πεδίου στη Βυτίνα Αρκαδίας το έτος 2008 με τη Δρ. Βασιλική Χρυσανθοπούλου.


2013 - Kanellatou, Paraskevi G. - Εthnographic Μaterial from Vytina, Arcadia

Abstract:
Historical recordings of folk songs performed by Dr. Sotirios I. Chianis in Vitina Arcadia the year 1959, in bilingual (Greek and English) musical publication. The scholarly supervision and editing is by Dr. Vassiliki I. Chryssanthopoulou. Publication of personal (Paraskevi G. Kanellatou) ethnographic material -music folk culture's sound recordings- from field research in Vytina Arcadia, the year 2008, with Dr. Vassiliki Chryssanthopoulou.

Η μουσική μεταρρύθμιση του 1814 δεν επηρέασε μόνο την εκκλησιαστική μουσική (στην οποία κυρίως απευθυνόταν) αλλά και τη λεγόμενη εξωτερική μουσική, δηλ. την κοσμική (ελληνόγλωσση και μη) μουσική. Μέχρι τότε, είχαν συνταχθεί αρκετές χειρόγραφες ανθολογίες κοσμικών ασμά-των (μισμαγιές) στην παλαιά παρασημαντική, αν και σε ένα εξελιγμένο της στάδιο. Τα άσματα αυτά χρησιμοποιούσαν τους οθωμανικούς τρόπους (μακάμ) και ρυθμούς (ουσούλ), τους οποίους προσάρμοζαν σε ελληνικές φόρμες (κυρίας από το δημοτικό τραγούδι). Οι ανθολογίες αυτές κυκλοφορούσαν κυρίως στην Κων/πολη και τις Παραδουνάβιες Ηγεμονίες και περιείχαν συνθέσεις πατριαρχικών μουσικών, όπως του Πέτρου Λαμπαδαρίου, του Ιακώβου Πρωτοψάλτου, του Πέτρου Βυζαντίου κ.ά. Η σύνταξη ανθολογιών στην παλαιά γραφή συνεχίστηκε μέχρι και το 1820, αν και η μεταγραφή ενός μικρού μέρους τους στο νέο σημειογραφικό σύστημα είχε ήδη ξεκινήσει (κυρίως από τον Γρηγόριο Πρωτοψάλτη). Οι πρώτες έντυπες ανθολογίες κοσμικών ασμάτων εκδίδονται μια δεκαετία αργότερα, με πρώτες την Ευτέρπη (1830) και την Πανδώρα (1843), με επιμελητή τον Θεόδωρο Φωκαέα, ενώ δεν σταματά και η σύνταξη χειρόγραφων ανθολογιών που φτάνει μέχρι τα μέσα του 19ου αιώνα. Από την αντιπαραβολή των καταγραφών στα δύο σημειογραφικά συστήματα προκύπτει ότι η νέα μέθοδος αλλοίωσε τα ρυθμικά και μελωδικά χαρακτηριστικά των ασμάτων, διπλασιάζοντας τις χρονικές αξίες και επιτρέποντας την παρεμβολή μελισμάτων. Το φαινόμενο αυτό παρατηρείται την ίδια περίοδο στην ευρύτερη οθωμανική μουσική και, σύμφωνα με έγκριτους μουσικολόγους, οφείλεται στην επιβράδυνση της ταχύτη-τας των ασμάτων κατά την επιτέλεσή τους. Η ανακοίνωση εξετάζει αυτή τη διαδικασία σε τρία στάδια: α) επιβεβαιώνοντας την ακρίβεια των κατα-γραφών στην παλαιά παρασημαντική μέσα από την αντιπαραβολή τους με σύγχρονές τους καταγραφές στο πεντάγραμμο, β) αναλύοντας τους μηχανισμούς ρυθμικής επιβράδυνσης και μελωδικής πυκνότητας μέσα από τη σύγκριση των καταγραφών στην παλαιά και τη νέα μέθοδο και γ) αποδεικνύοντας ότι οι μετά τη μεταρρύθμιση καταγραφές στην παλαιά παρασημαντική δεν διαφέρουν από αυτές στη νέα μέθοδο.

The musical reform of 1814 influenced not only Greek ecclesiastical music (which it mainly targeted) but also the exoteriki or secular music. By then, several handwritten anthologies of secular songs had been compiled in the old notation, albeit in an analytical way. These songs used the Ottoman modes (makams) and rhythmic units (usuls), which they adapted to Greek forms (mainly from the Greek folk song). These anthologies circulated mainly in Constantinople and the Danubian Principalities, and contained compositions by patriarchal musicians, such as Petros Lampadarios, Iakovos Protopsaltis, Petros Byzantios, etc. The writing of anthologies in the old notation continued until 1820, although the transcription of a small part of them into the new method had already begun. The first printed anthologies of secular songs were published a decade later, the first ones being Euterpe (1830) and Pandora (1843), while the compilation of handwritten anthologies went on up to the middle of the 19th century. 
The comparison of the transcriptions in the two notational systems shows that the new method altered the rhythmic and melodic elements of the songs, doubling the time signatures and allowing the insertion of melismas. This phenomenon is observed at the same time in the wider Ottoman music and, according to eminent musicologists, is due to the slowdown of the tempo during musical performance. The paper examines this process in three steps: a) by confirming the accuracy of the transcriptions in the old notation through their comparison with their modern transcriptions on the stave, b) by analyzing the mechanisms of rhythmic retardation and melodic density through the comparison of the transcriptions in the old and the new method and c) by proving that the post-reform transcriptions in the old notation do not differ from those in the new method.

Η προσφορά των Μουσικών Σχολείων στο χώρο της λαϊκής και παραδοσιακής μουσικής μπορεί να θεωρηθεί σημαντική, βάσει ενός μεγάλου αριθμού αποφοίτων τους που δραστηριοποιούνται σήμερα επαγγελματικά στο χώρο αυτό.  Επιπλέον, με τη διδασκαλία των λαϊκών μουσικών ιδιωμάτων στα σχολεία αυτά, εισέρχονται όλο και περισσότερες γυναίκες σε ένα πεδίο ανέκαθεν ανδροκρατούμενο, με τον ρόλο τους να περιορίζεται κατά το παρελθόν σε αυτόν της τραγουδίστριας.  Ενδιαφέρον παρουσιάζει η περίπτωση οργάνων που σταδιακά φαίνεται να προτιμώνται περισσότερο από γυναίκες, ενώ άλλα πάλι έχουν διατηρήσει τον «αντρικό» τους χαρακτήρα.  Μέχρι στιγμής, η ξένη βιβλιογραφία πάνω στα έμφυλα στερεότυπα  στη Μουσική Εκπαίδευση, και ειδικότερα τη σχέση μεταξύ του φύλου των μαθητών/μαθητριών και του οργάνου που επιλέγουν, είναι ιδιαίτερα πλούσια.  Στόχος του άρθρου αυτού είναι η μελέτη αντίστοιχων στερεοτύπων σχετικά με λαϊκά και παραδοσιακά όργανα, με βάση εθνογραφικό υλικό που συλλέχθηκε σε δύο επαρχιακά Μουσικά Σχολεία.  Για το σκοπό αυτό ο συγγραφέας προτείνει ένα θεωρητικό μοντέλο, το οποίο αποδίδει στο φύλο αξιολογικό και σίγουρα όχι ουδέτερο χαρακτήρα, μέσω του οποίου νομιμοποιούνται υπάρχουσες ιεραρχίες.  Έτσι, κάθε είδους ενασχόληση με τη μουσική που τελείται από γυναίκες αποκτά αυτόματα και χαμηλότερο κύρος, αλλά και αντίστροφα, δραστηριότητες χαμηλού κοινωνικού κύρους αποφεύγονται από τους άντρες και αντιμετωπίζονται ως λιγότερο αρρενωπές.

Η άνθηση των σπουδών για την αστική λαϊκή μουσική και, εν γένει, η ευρύτερη αποδοχή της αξίας της λαϊκής κουλτούρας στους κόλπους του ελληνικού εκπαιδευτικού συστήματος μοιάζουν να βρίσκονται σε πολύ κρίσιμη κατάσταση. Είναι σαφές ότι η ακαδημαϊκή έρευνα πάνω σε αστικά λαϊκά μουσικά είδη αναπτύσσεται πολύ γρήγορα στο εξωτερικό, με βάσεις που τέθηκαν 30 και 40 χρόνια πριν, υπό τα πλαίσια διάφορων όρων όπως popular musicology, new musicology και άλλα. Αυτό μπορεί να επιβεβαιωθεί από πολυάριθμες διατριβές, βιβλία και ακαδημαϊκά άρθρα. Στην Ελλάδα, μολονότι διάφορα αστικά μουσικά είδη είναι ευρύτατα διαδεδομένα (λαϊκό, rock, ρεμπέτικο, έντεχνο, pop), δεν διδάσκονται σήμερα στα ελληνικά ωδεία, ενώ σε άλλες χώρες τα αντίστοιχα στυλ αποτελούν κομμάτι των εκπαιδευτικών συστημάτων, σε όλες τις βαθμίδες τους, και είναι εξαιρετικά δημοφιλή ανάμεσα στους σπουδαστές. Η ανακοίνωση αυτή καταπιάνεται με διάφορα προβληματικά ζητήματα που εγείρονται σχετικά με τις σπουδές γύρω από τη λαϊκή αστική μουσική σε όλες τις βαθμίδες του εκπαιδευτικού συστήματος της χώρας. Αναλύει τις ελλείψεις και θέτει θέματα προς σκέψη και συζήτηση• προτείνει λύσεις και επεξηγεί τους λόγους για τους οποίους η συγκρότηση ολοκληρωμένου προγράμματος σπουδών για το συγκεκριμένο πεδίο θα συμβάλουν στον εκσυγχρονισμό της μουσικής εκπαίδευσης της Ελλάδας, με θετικό αντίκτυπο στην εξελικτική πρόοδο της κοινωνίας.

Mια μελέτη που προσπαθεί να εντοπίσει τους κοινούς τόπους, πάνω στους οποίους προβληματίστηκε ο έλληνας για τη μουσική του, από την αρχαία ως τη νεότερη εποχή (4ος π.X.- 19ος αι. μ.X). Πώς έβλεπαν οι έλληνες το φαινόμενο «μουσική»; Ποια θέση της έδιναν στην καθημερινή ζωή τους; Τι φόβους και επιφυλάξεις εξέφραζαν απέναντι στη γενικευμένη χρήση της; Ποια η σχέση οργανικής και φωνητικής μουσικής; Υπάρχει άραγε μια διάρκεια στον τρόπο που οι Έλληνες αντιμετώπιζαν όλα αυτά; Σε ερωτήματα αυτού του τύπου επιχειρεί να δώσει απάντηση η παρούσα μελέτη, η πρώτη του είδους της, καθώς προσπαθεί να εντοπίσει τους κοινούς τόπους, πάνω στους οποίους προβληματίστηκε ο έλληνας για τη μουσική του, από την αρχαία ως τη νεότερη εποχή. Γνωστοί φιλόσοφοι, όπως ο Πλάτων και ο Αριστοτέλης, μεγάλοι εκκλησιαστικοί συγγραφείς, όπως ο Μέγας Βασίλειος και ο Ιωάννης Χρυσόστομος και άλλοι νεότεροι διανοητές, όπως ο Ευγένιος Βούλγαρης και ο Νικόδημος Αγιορείτης διασταυρώνουν τα «ξίφη» τους στο θέμα της μουσικής και των οργάνων. (ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΣΤΟ ΟΠΙΣΘΟΦΥΛΛΟ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ)

Ο Κ. Α. Ψάχος (1869-1949) ήταν ένας μουσικολόγος που γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη. Ήρθε στην Αθήνα για να ιδρύσει και να διδάξει στη σχολή Βυζαντινής και Εκκλησιαστικής Μουσικής του Ωδείου Αθηνών. Αφιέρωσε τη ζωή του στη συλλογή σπάνιων χειρογράφων και θεωρητικών βιβλίων της βυζαντινής μουσικής. Ο ίδιος έγραψε αρκετά βιβλία για τη βυζαντινή μουσική καθώς και πληθώρα άρθρων σχετικών με τη δημοτική μουσική, τη Λαογραφία, την Εθνομουσικολογία, τη Θεολογία και με άλλες επιστήμες. Πρόκειται, επομένως, για ένα πανεπιστήμονα, ένα λόγιο, όπως έχει ήδη χαρακτηριστεί στην πρόσφατη βιβλιογραφία. Το παρόν πόνημα ασχολείται με τις ενέργειές του για τα ελληνικά δημοτικά τραγούδια, που συνέβαλαν στη διάσωση και διάδοσή τους. Συγκεκριμένα ο Ψάχος περιήλθε στην Ελλάδα πραγματοποιώντας επιτόπια έρευνα και συλλέγοντας δημοτική μουσική. Κατέγραφε τις μελωδίες αυτές σε δύο μουσικά συστήματα, της ευρωπαϊκής και βυζαντινής μουσικής. Αποτέλεσε τον πρώτο Έλληνα μουσικό που χρησιμοποίησε τον φωνογράφο στην επιτόπια έρευνα, ώστε να καταγράψει τη μουσική στον τόπο της. Συγκεκριμένα, η μελέτη αυτή: 1. Συγκεντρώνει πληροφορίες για τη ζωή του Ψάχου. Μέχρι στιγμής εντοπίζονται αρκετές απόπειρες συγγραφής της βιογραφίας και εργογραφίας του, χωρίς όμως κάποια από αυτές να είναι απόλυτα ολοκληρωμένη. 2. Περιγράφει λεπτομερώς τις έρευνές του για την καταγραφή δημοτικής μουσικής. 3. Προβάλλει το καινοτόμο πνεύμα του Ψάχου. 4. Τονίζει την πρωτοπόρα μεθοδολογία του, ως συνδυάζουσα τις αργότερα αναπτυσσόμενες επιστήμες της Εθνομουσικολογίας και Λαογραφίας. 5. Αναδεικνύει την αξία της διεπιστημονικής προσέγγισης Λαογραφίας-Εθνομουσικολογίας και Μουσικολογίας γενικότερα.

….Το σπουδαίο είναι ότι η παρασημαντική εγγράφεται ύπερθεν του ποιητικού κειμένου και το ίδιο συμβαίνει μέχρι τις μέρες μας - διασώζοντας, ως εκ τούτου, απόλυτα τη μορφολογική συνοχή της ελληνικής μουσικής - με το εκκλησιαστικό μέλος και το δημοτικό τραγούδι. Σπουδαιότερο ακόμα δε είναι το γεγονός ότι η ελληνική μουσική πεισματικά δεν εισέρχεται στον πειρασμό να κατασκευάσει ένα είδος γραμμικής παρασημαντικής. Αναφορικά μάλιστα με την αρχαία παρασημαντική, τα σημάδια δείχνουν το φωνητικό ύψος, όμως παραμένει σκοτεινό τα ζήτημα των ποικιλμάτων και της κινήσεως της φωνής, που για άλλη μια φορά υπογραμμίζει και υπεμφαίνει το ηρακλείτειο "φύσις κρύπτεσθαι φιλεί" (Die fragmente der Vorsokratiker, Diels-Kranz, τομ.1. απ. 123 σελ 178)' το ίδιο ακριβώς συμβαίνει με τις χειρονομίες (ποικίλματα) της βυζαντινής μουσικής, που εκτελούνται μεν, τελούν ωστόσο αόρατες - όσον αφορά στην ανάλυσή τους - στο μουσικό κείμενο δε. Αποφεύγοντας καθώς φαίνεται τους απόλυτους καθορισμούς ή τους ανθρωποθύτες ολοκληρωτισμούς, η ελληνική μουσική προτιμά να ίσταται αιωρούμενη στην άβυσσο εν ελευθερία. Κύρια συμβολή της στο μουσικό πολιτισμό του κόσμου αλλά και στην οντολογική του ερμήνευση είναι το μήνυμα της ανεστιότητας που κομίζει. …Θα πρέπει όμως να τονίσουμε πως η μουσική δημιουργία δεν αυτονομείτο σε καμιά περίπτωση από τον υπόλοιπο βίο της Πόλεως, ότι η ελληνική Τέχνη και εν προκειμένω η μουσική, είναι Τέχνη που υπουργεί τον Λόγο της Πόλεως, Τέχνη κοινωνική, που αναβλασταίνει από τον συλλογικό τρόπο του υπάρχειν που χαρακτηρίζει τη πόλη, άρα εξ ορισμού αντίθετη σε "καθαρές" προοπτικές του τύπου "η τέχνη για τη τέχνη". Τέχνη μάλιστα που εντάσσεται σε ένα ευρύτερο πολιτισμικό και πνευματικό πλαίσιο και θάλλει υπηρετώντας παραδοσιακά την συλλογική μας ιδιοσυστασία' Τέχνη εορταστική, άρα ευρύτερα προσκλητική σε συμμετοχή στο γεγονός του κάλλους της ζωής και κατά συνέπεια μεταποιητική του θυμικού μας' Τέχνη που προτείνει μια κεντρομόλο θεώρηση των περί την Τέχνη πραγμάτων και αποπειράται να συνδέσει το καλλιτεχνικό γεγονός με τον Λόγο της πόλεως. Υπό το πρίσμα αυτό, η σύζευξη της μουσικής-και όχι μόνο-με την όρχηση συνιστούσε ακρογωνιαίο λίθο της καλλιτεχνικής προσπάθειας των αρχαίων. ΣΤΑΘΗΣ ΚΟΜΝΗΝΟΣ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΜΟΥΣΙΚΗ

«Suonare la Grecia» è un progetto didattico che intende fornire un supporto a chi si avvicina al meraviglioso mondo della musica greca. Il primo volume della serie contiene le trascrizioni di ventidue brani strumentali appartenenti alle tradizioni musicali di diverse aree dell’ellenismo, tanto insulare quanto continentale.
Le trascrizioni non sono destinate all’esecuzione con un particolare strumento e, nei limiti del possibile, sono potenzialmente adatte sia agli strumenti temperati che non.
Per ogni brano sono fornite tre diverse trascrizioni: una temperata nel tono originale, un’altra temperata e trasposta un tono sopra (ad uso degli strumenti traspositori) e infine una microtonale, che tiene conto dei microintervalli della musica greca tradizionale e dei principi teorici del suo sistema modale. Nella trascrizione temperata e in quella microtonale sono anche indicati gli accordi consigliati per l’accompagnamento.
Come è ovvio nell’ambito di qualsiasi musica tradizionale, il presente lavoro ha carattere non prescrittivo, ma descrittivo: non si propone, cioè, di mostrare “il” modo di eseguire ogni brano proposto, ma solo “uno” fra gli infiniti possibili.

I brani del primo volume:

1. Arghìtikos (Peloponneso)
2. Baindùska (Tracia)
3. Chalài (Asia Minore)
4. Chasàpiko & Sìrba (Costantinopoli)
5. Fotiès (Asia Minore)
6. Furlàna (Eptaneso)
7. Karsilamàs (Asia Minore)
8. Lèrikos (Dodecaneso)
9. Mandilàtos 1 (Tracia)
10. Mandilàtos 2 (Tracia storica Orientale)
11. Mazemènos (Egeo Nord-Orientale)
12. Meghàlos Zakinthinòs (Eptaneso)
13. Megharìtikos karsilamàs (Grecia Centrale)
14. Ni ke dre (Cicladi)
15. Pusnìtsa (Macedonia)
16. Rodhìtikos pidhichtòs (Dodecaneso)
17. Sìrba Lèru (Dodecaneso)
18. Skopòs tu Pràsinu (Cicladi)
19. Ta xìla (Egeo Nord-Orientale)
20. Tatavlianòs sirtòs (Costantinopoli)
21. Tenedhiòs (Egeo Nord-Orientale)
22. To stiàdhi (Kìmolos, Cicladi)

2η παρουσίαση, Θεσσαλονίκη_24-11-2018
Σκοποί και τραγούδια του Αγίου Πνεύματος Σερρών. 140 σελίδες με πλούσιο λαογραφικό και φωτογραφικό υλικό, 3 cds, 87 τραγούδια, 10 μουσικοί, 15 ντόπιοι τραγουδιστές σας περιμένουν να σεργιανίσετε στην πλούσια νταρνάκικη μουσικοχορευτική παράδοση του Αγίου Πνεύματος.
Πολιτιστικός Σύλλογος Αγίου Πνεύματος Σερρών.

Thessaloniki 1942. Vasilis Tsitsanis, the last outstanding performer of rebetiko music opens an ouzo tasting bar, an
ouzeri, in the centre of the city. It soon attracts lovers of rebetiko, police officers, black market traffickers, spies, informants and anonymous partisan fighters. The centuries old city is living out its last days. The German occupying forces have set in motion the deportation of the large Jewish Sephardic community, represented by Estrella, a young girl enrolled in the resistance and the love object of the narrator of the novel.
As it experiences its most difficult and decisive period in its history, the fascinating mosaic of Thessaloniki springs to life from the pages of Skambardonis’s novel. A mosaic made up of rebetiko, intrigue, love and betrayal set against the backdrop of a multi-cultural and multi-ethnic city which is on the verge of changing for ever.

Ο Κ. Α. Ψάχος αποτέλεσε μια σημαντική μουσική προσωπικότητα του 19ου και 20ου αιώνα, ενώ το έργο του λαμβάνεται ως αντικείμενο μελέτης μέχρι σήμερα, 69 χρόνια μετά τον θάνατό του. Κωνσταντινουπολίτης στην καταγωγή, ήρθε στην Αθήνα στις αρχές του 20ου αιώνα, όπου και πέρασε το υπόλοιπο της ζωής του. Είχε αφιερωθεί στη δημιουργία, πρωτίστως, μιας πολύ σημαντικής βιβλιοθήκης που περιλαμβάνει: σπάνια μουσικά χειρόγραφα, θεωρητικά βιβλία της βυζαντινής μουσικής, επιπλέον βιβλία διαφόρων ειδικοτήτων (ιστορικά και λαογραφικά κυρίως), εφημερίδες, περιοδικά αλλά και, δευτερευόντως, στη συγκρότηση ενός αξιοσημείωτου προσωπικού αρχείου, αποτελούμενο από: την αλληλογραφία του, τετράδια με σημειώσεις/ερευνητικό υλικό, ανέκδοτες εργασίες αλλά και μια πληθώρα προσωπικών σημειώσεων που παρεμβάλλονται στις πρωτογενείς πηγές της βιβλιοθήκης του (βιβλία και Τύπος). Οι συλλογές αυτές εναπόκεινται σήμερα στη Βιβλιοθήκη Ψάχου (στο Τμήμα Μουσικών Σπουδών ΕΚΠΑ) και στο Αρχείο Ψάχου (στην οικία του). Οι ανωτέρω αναφερόμενες δευτερογενείς πληροφορίες (αλληλογραφία, προσωπικές σημειώσεις) που εντοπίστηκαν στο αρχείο του Ψάχου οδήγησαν τη γράφουσα στη σκιαγράφηση της προσωπικότητάς του. Το δε περιεχόμενό τους κατηύθυνε στη μελέτη των εξής επιπρόσθετων αρχειακών πηγών, όπου εντοπίστηκαν συμπληρωματικά δεδομένα: «Ανθέμιον» (Πρόγραμμα Εντοπισμού, Καταγραφής, Φωτογράφησης και Ψηφιοποίησης αρχειακού Υλικού των Ρωμαίικων Κοινοτήτων της Πόλης), Ελληνική Λαογραφική Εταιρεία, Κέντρο Μικρασιατικών Σπουδών, Μουσείο Μπενάκη, Ωδείο Αθηνών. Σκοπός της παρούσας εισήγησης είναι να παρουσιάσει την -πλήρη- αξιοποίηση των ανωτέρω αρχειακών πηγών στα πλαίσια δημιουργίας μιας μουσικής βιογραφίας.

https://www.slideshare.net/VeraKriezi/18691949

(2018) «Οι χειρόγραφες συλλογές-αρχεία μουσικών της Λέσβου. Περιεχόμενο-ζητούμενο επιστημονικής διαχείρισης», στην επιστημονική ημερίδα: Μουσικά τεκμήρια του Πλωμαρίου. Το αρχείο του μουσικού Παναγιώτη Παντελέλη, Πούλος, Π. (επ.), Λέσχη Πλωμαρίου «Βενιαμίν ο Λέσβιος», Πλωμάρι 17/8/2018 Πρόκειται για προφορική ανακοίνωση διαθέσιμη στον σύνδεσμο: https://youtu.be/5RPY_5bQFgs στο πλαίσιο της οποίας παρουσιάστηκε χειρόγραφο αρχειακό υλικό (συλλογές με καταγραφές ρεπερτορίου στο πεντάγραμμο) μουσικών της Λέσβου.

(b. 1959) is a Cypriot guitarist and composer whose creative spirit finds a comfortable home in the genres of jazz and ethnic music. His compositions and improvisations exhibit daring experimentations that combine pitch resources drawn from the indigenous music of the eastern Mediterranean region, especially Greece and Cyprus, with non-diatonic modes used in contemporary art music. This peculiar pitch vocabulary is often subjected to exploitation in ways that resemble techniques and approaches utilised by composers of pitch-centric art music in the first half of the twentieth century.

The Sticheron Today is hanged (Cyril of Jerusalem or Alexandria 4th-5th cent.) is a famous doxastikon from the Ninth Great Hour of Good Friday which represents the Sticheraric genre.
• In the first part of the present study manuscripts Dionysiou 564 (D 564) and Sancti Sepulcri 715 (MPT 715 cf. Kerameus) are presented.
Manuscript D 564 is examined in detail on:
i) its Palaeographic characteristics (cf. Stathis)
ii) the Calendar for the Cycle of the Twelve Months (Menologion) and the Triodion.
iii) Initials of the chants from October till December and of the whole Triodion.
There have been identified more than 20 feasts and more than 20 chants which are not included in the Standard Abridged Version (cf. Strunk).
• In the second part, the Sticheron Today is hanged (automelo - model melody) and its lesser known prosomoion Today is imprisoned (Σήμερον καθείργνυται) in honor of St. Dimitrios of Thessaloniki (cf. Fountoulis, Alygizakis) are submitted to structural, metrical, expanded modal and syntactical musical analysis. The old, classical melody and the slow exegesis (traditional rendition) of Today is hanged is used as a model for an application of the slow exegesis (based on studies by Stathis and Arvanitis) for the chant Today is imprisoned which hasn’t been transcribed into New Byzantine notation by the Three Teachers. Furthermore, the Sticheron Today is hanged is examined from the manuscript Konstamonitou 86 (15th cent.) which includes repertory from the chanting tradition of Thessaloniki.
Finally, the relation between traditional carols (kalanta) of Good Friday and the Sticheron Today is hanged is examined as to the poetic text and the musical texture.

2002 - Κανελλάτου, Παρασκευή Γ. - Δημήτρης Σέμσης "Σαλονικιός" (1883-1950)

Περίληψη:
Μουσικολογική μελέτη για το βιολιστή, συνθέτη και μουσικό παραγωγό Δημήτρη Σέμση (1883-1950). Στη συγκεκριμένη εργασία παρουσιάζονται εκτενώς η βιογραφία του καλλιτέχνη, οι μουσικές του καταβολές καθώς και η δισκογραφία του σε επίπεδο μουσικού, συνθέτη, μουσικού παραγωγού και μουσικού διευθυντή.


2002 -  Kanellatou, Paraskevi G. - Dimitris Semsis “Salonikios” (1883 – 1950)

Abstract:
A musicological study of the violinist, composer and music producer Dimitris Semsis (1883-1950). In this paper there is an extensive presentation of his biography, his music roots as well as his discography as a musician, a composer, a music producer and a music director.

The Greek speaking peoples of the Eastern Mediterranean, from the Danube to the Euphrates, sang the deeds of heroes, warriors, soldiers, lords and kings for centuries. Very few of these heroic songs were recorded before the 19th century and those that have survived made a long and hard-to-trace journey through time as an oral tradition. The space in which these brave deeds took place – or, rather, the world through which these heroic accounts would resound – is delineated in the songs by precisely those borders: the two great rivers to East and West which, even when not mentioned by name, are there hidden in the formula ‟From the very edge of the edge all the way to the other...” And it was these edges (akrai) of the Byzantine world (Romania) that lent their name to the soldiers who guarded them and the heroes who fought on them, the akrites, a military corps and akritic the distinctive qualities bestowed on the guardians of this real or mythic borderland.

2011 - Κανελλάτου, Παρασκευή Γ. - Η Σύγχρονη Μουσική Παιδεία στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση, η Περίπτωση των Μουσικών Σχολείων

Περίληψη:
Εισήγηση που παρουσιάστηκε στο Πανελλήνιο Επιστημονικό Συνέδριο για τη Μουσική Παιδεία και τα Μουσικά Σχολεία. Στο εν λόγω άρθρο εξετάζεται η περίπτωση των μουσικών γυμνασίων και λυκείων στην ελληνική δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Ειδικότερα δίνεται έμφαση στην επιστημονική στελέχωση των συγκεκριμένων δευτεροβάθμιων ιδρυμάτων, καθώς επίσης και στο σχεδιασμό βασικών μουσικών κατευθύνσεων σπουδών.


2011 - Kanellatou, Paraskevi G. - Modern Musical Instruction in Secondary Education, the Case of Musical Schools

Abstract:
Lecture to the Pan-Hellenic Conference on Music Education and Musical Schools in Greek secondary education. Particular emphasis is given to the recruitment of scientists for the above schools and also to the planning of some basic musical directions of study.

Ο σκάρος είναι ένα οργανικό κομμάτι ελεύθερου ρυθμού που συναντάται με διαφορετικές ονομασίες όπως φλογέρα, ντοϊνα, τζαμάρα σε όλη την Πελοπόννησο, τη Στερεά Ελλάδα, τη Θεσσαλία και την Ήπειρο. Πρόκειται για σκοπό που αρχικά παιζόταν με φλογέρα από τους βοσκούς και στη συνέχεια εξελίχθηκε σε μια αυθύπαρκτη μουσική οντότητα, που παίζεται πλέον από το κλαρίνο, το βιολί και το λαούτο, συνήθως στην αρχή ή/και το τέλος ενός γλεντιού τόσο στο αγροτικό όσο και στο αστικό πλαίσιο, λειτουργώντας πολλές φορές και ως γέφυρα μεταξύ των δύο «κόσμων». Ο σκάρος με την απουσία ρυθμού και την ελεύθερη φόρμα προσφέρεται για την ανάδειξη των ικανοτήτων και της φαντασίας του ερμηνευτή καθώς καλείται να κατασκευάζει και να συνδέει μεταξύ τους μουσικά θέματα στον ίδιο ή/και σε διαφορετικούς μουσικούς τρόπους.
Ο σκάρος του «Πετρέφ», μέρος του οποίου επιλέξαμε να αναλύσουμε στην παρούσα εργασία, είναι ένας από τους πιο δεξιοτεχνικούς Ηπειρώτικους σκάρους που έχουν ηχογραφηθεί. Το κομμάτι αναλύεται μορφολογικά με τη χρήση μεθόδων προερχόμενων από την κλασσική θεωρία της Δυτικής μουσικής, όπως η περιγραφή του μέτρου, της ρυθμικής αγωγής (τέμπο) και το μοτιβικό υλικό και συνδυασμό εργαλείων προερχόμενων από τα «Ανατολικά» συστήματα (Βυζαντινή μουσική, θεωρία των Μακάμ). Επίσης, αναλύεται και ερμηνευτικά με σκοπό την εξαγωγή συμπερασμάτων που αφορούν στην τεχνική του βιολιού.
Έναυσμα για την ανάλυση αυτή αποτέλεσε το ενδιαφέρον μας για το συγκεκριμένο κομμάτι από τη μεριά του ερμηνευτή (ο συγγραφέας είναι επαγγελματίας μουσικός) καθώς συνιστά πρόκληση η καταγραφή και ανάλυση με χρήση σημειογραφίας ενός κομματιού αυτοσχεδιαστικού χαρακτήρα και ελεύθερου ρυθμού.

Περίληψη

Στόχος της παρούσης εργασίας είναι η διερεύνηση ενός μέρους της πλούσιας βιολιστικής παράδοσης της περιοχής των Γρεβενών και ιδιαίτερα των ορεινών οικισμών της βόρειας Πίνδου, μέσα από την περίπτωση του τραγουδιού «Λεβέντης είσαι μάτια μου», ηχογραφημένο από τον Νίκο «Σιούλη» Γκιουλέκα. Για να επιτευχθεί αυτός ο στόχος η έρευνα κινήθηκε γύρω από τρεις άξονες. Ο πρώτος άξονας ήταν η τοποθέτηση της έρευνας στο χώρο και στο χρόνο καθώς και η μελέτη της βιβλιογραφίας σχετικά με την περιοχή και το Ελληνικό Παραδοσιακό Βιολί. Ο δεύτερος, ήταν η ανάλυση των δεδομένων που προέκυψαν από την επιτόπια έρευνα και τις ημιδομημένες συνεντεύξεις με ντόπιους μουσικούς, απόγονους παλιών μουσικών οικογενειών της περιοχής. Ο τρίτος, αφορά την κατάθεση των προσωπικών εμπειριών του συγγραφέα ως ενεργού επαγγελματία μουσικού που ειδικεύεται στο Ελληνικό Παραδοσιακό Βιολί.  Η ανάλυση της ηχογράφησης πραγματοποιήθηκε με τη χρήση διττής προσέγγισης. Αφενός, από την οπτική του λαϊκού μουσικού κι αφετέρου μέσω των κλασσικών μεθόδων μουσικολογικής ανάλυσης που αφορούν στην καταγραφή της μουσικής με χρήση δυτικής σημειογραφίας, την ανάλυση του ρυθμού,  τη μοτιβική και τροπική ανάλυση. Τα αποτελέσματα της έρευνας κατέδειξαν διαφοροποίηση μεταξύ των τραγουδιστικών και βιολιστικών μερών και πιο συγκεκριμένα, το ρυθμικό και τροπικό εμπλουτισμό της φωνητικής μελωδίας από το βιολί. Παρουσιάζονται τέλος, συμπερασματικά σχόλια σχετικά με τους μουσικούς της περιοχής, τη μορφολογία του Συγκαθιστού καθώς και το βιολιστικό στυλ του Νίκου Γκιουλέκα.

Λέξεις κλειδιά : Ελληνικό Παραδοσιακό Βιολί, Γρεβενά, Συγκαθιστό, Πίνδος, Βλάχοι, Τροπικότητα, Γκιουλέκας.

Abstract

This study investigated a part of the rich violinistic tradition of the area of Grevena and especially of the mountainous villages of northern Pindos, through the song “Leventis ise matia mou”, recorded by Nikos “Sioulis” Gioulekas. To that end, the research was structured around three themes. The first was focused on time and space, namely the study of modern bibliography concerning the Grevena region and the Greek Traditional Violin. The second was focused on the analysis of the data that resulted from field research and semi-structured interviews with local musicians, descendants of old musician families of the region. The third was tailored around the author’s personal expertise as an active, professional musician specialized in Greek Traditional Violin. The analysis of the recording was conducted in a twofold manner through: a.) a folk musician’s perspective and b.) systematic musicological analysis via the recording of music with the use of western musical notation, rhythm analysis, motif and tropical identification. Results suggest a differentiation between the vocal and violin parts and in particular, a rhythmic and tropical enrichment of the vocal melody from the violin. Finally, further implications related to the regional musicians, the structure of Sygathisto and the violin style of Nikos Gioulekas are presented.

Keywords: Greek Traditional Violin, Grevena, Sygathisto, Pindos, Vlachs, Tropicality, Gioulekas

Η δημοσίευση αναφέρεται στην πρώτη απόπειρα μελοποίησης των ποιημάτων του Αθανάσιου Χριστόπουλου, που έλαβε χώρα λίγο μετά την πρώτη έκδοσή τους (1811). Ο Χριστόπουλοςβρέθηκε στην οθωμανική πρωτεύουσα μεταξύ 1807 και 1812, ακολουθώντας τον ηγεμόνα Αλέξανδρο Μουρούζη μετά την παραίτηση του τελευταίου από τον θρόνο της Μολδαβίας. Ο μελοποιός 26 ερωτικών και βακχικών έργων του Καστοριανού ποιητή ήταν  ο  Νικηφόρος  Καντουνιάρης  ο  Χίος, αρχιδιάκονος  του  Πατριαρχείου Αντιοχείας, ο  οποίος βρισκόταν  από  το  1805  στην  Κωνσταντινούπολη.Αν και δεν διαθέτουμε επαρκείς μαρτυρίες για τις συνθήκες  κάτω  από  τις  οποίες οργανώθηκε και πραγματοποιήθηκε η  μελοποίηση των έργων του Χριστόπουλου, η δημοσίευση επιχειρεί να ανασυνθέσει αυτή τη διαδικασία μέσω της μελέτης χειρογράφων κωδίκων της εποχής.
This paper deals with the original musical settings of the Greek poetic collection, Lyrical Poems (1811), by the Greek poet, Athanasios Christopoulos. Christopoulos was born in the city of Kastoria, NW Greece, but moved with his family to the Danubian Principalities (nowadays Romania), where he served Greek Phanariot Princes as high-rank officer. He even escorted them during their interim periods in Constantinople, where he seems to have completed his lyrical poems, consisted of erotic and bacchic songs. The songs were soon taken up by his contemporary Archdeacon, Nikephoros Kantouniares of Chios, who had set up his music school in Romanian Moldavia. The result was an amalgam of Greek, western and Ottoman elements, and proved to be relatively popular, since they were disseminated in various musical anthologies of the time.