Polityka zagraniczna Polski

he Foreign Ministers of Poland
from 2005–2014:
Stefan Meller, Anna Fotyga,
Radosław Sikorski
Summary
The main problem under analysis is the impact of deep divisions
in Polish politics in relation to the activity of Polish foreign ministers
from 2005–2014. In 2005, the Law and Justice (PiS) party won the
parliamentary and presidential elections and the Civic Platform (PO)
became the opposition party. This opened a new chapter in Polish
internal policy. The resulting polarization of the political scene was
characterized by the dominant position of the PiS and PO, who were
in strong competition with each other.
This situation affected foreign policy in a specifi c way. The problem
is analysed through the examples of three successive foreign ministers:
Stefan Meller, Anna Fotyga and Radosław Sikorski. The period under
consideration ended with the resignation of Donald Tusk’s government
in September 2014. This event closed an important chapter in foreign
policy, which had been implemented by Sikorski for the preceding seven
years.
The book consists of four chapters and appendices. The fi rst chapter
presents three activity models implemented by the foreign ministers,
defi ned as connecting, executive and confrontational models. The point
of reference is the polarization of the political scene, i.e. a strong rivalry
between the PiS and PO. According to the main thesis, under the fi rst
model, the non-partisan minister Meller acted as a connection between
the government and the opposition; under the executive model, the
head of diplomacy Fotyga defi ned her role as the executor of tasks;
and under the confrontational model, minister of foreign affairs Sikorski
was involved in the confrontation between the PO and PiS.
None of the above activity models adopted by the foreign ministers
under conditions of polarization of the political scene can be consideredto have been in the best interests of the state. Other solutions need
to be found in order to build a cross-party consensus on foreign policy
and exclude foreign ministers from current internal politics.
None of the models effectively implmented the foreign policy goals.
Each model had only some advantages. While, under the connecting
model, minister Meller felt marginalized and eventually resigned from
offi ce, the advantage of this model was that foreign policy was not
strongly involved in internal political disputes. Under the executive
model, the president, prime minister and head of diplomacy created
a cohesive, well-cooperating group. However, this resulted in minister
Fotyga being exposed to constant attacks from the opposition. Even
if she tried to concentrate on foreign affairs, she became involved in
disputes with the opposition. Finally, under the confrontational model,
cooperation between key decision-makers came to a standstill, especially
in the period of coalition (2007–2010). Instead of cooperation, which is
assumed in the constitution, there was open confl ict between Sikorski
and Kaczyński. In subsequent years, authorities were so focused on
the struggle with the opposition that they committed serious errors in
assessing changes in the international environment. The annexation of
Crimea by Russia surprised Polish diplomacy. At the same time, the
confrontational model allowed the ruling party to use foreign policy
and the foreign minister to achieve short-term internal goals. This led
to the weakening of the opposition and contributed to the victory of
the PO in the 2011 elections.
The next three chapters present the conditions under which foreign
ministers Meller, Fotyga and Sikorski worked, and try to highlight the
most important factors explaining the mechanisms of Polish diplomacy.
Meller’s term of offi ce is analysed with reference to Allison’s models.
It is concluded that Meller came to government with the hope that
foreign policy would be based on the so-called rational actor model,
but in practice the role of internal factors increased, which is better
illustrated by the organizational process and bureaucratic conditions
models. The considerations contained in the chapter about Fotyga are
based on the levels contained in the analysis method. This means that
the conditions under which foreign policy was implemented by the
minister are presented with respect to the international system, internal
policies and the individual decision-maker. I believe that the qualities
of the individual decision-maker, such as the particularly negative
personality traits that were attributed to the head of diplomacy, would
not have had a major impact on her role if the internal situationhad been different. Under the circumstances at the time, they were
used to weaken the political opponent. It should be noted that Meller
served as foreign minister for nine months (2005–2006), Fotyga for
nineteen months (2006–2007) and Sikorski for seven years (2007–2014).
During this period, foreign policy was the greatest contributor to the
competition between the parties. The minister also used it to accomplish
various, sometimes confl icting objectives.
The fi nal part of the book contains the following documents: annual
reports on foreign policy presented by heads of diplomacy in the Sejm
(expose); sections regarding foreign policy from the political programmes
of the PO and PiS; and an excerpt from the decision of the Constitutional
Court of 2009 concerning the confl ict of competence between the
President and Prime Minister regarding Polish representation at
meetings of the European Council. These documents have been selected
and arranged in such a way as to allow the reader to look into the
sources of particular importance to the problem under analysis.
This work does not describe the activity of individual ministers, nor
does it contain a comprehensive presentation of Polish foreign policy.
It explores the impact of political polarization on the activities of the
foreign ministers, who are seen as one of the elements of the decision-
-making system.

Obraz badanego wycinka polskich elit, który wyłania się z przeprowadzonych badań opartych na pogłębionych wywiadach badawczych, analizie litera tury
i prasy oraz dokumentach instytucji eksperckich, jest wielowątkowy. Składają się
na niego obserwacje różnej wagi i o różnej precyzji. Opierając się na zgromadzonym materiale badawczym, zaryzykować można wydestylowanie kluczowej
„opowieści”. Jej głównymi bohaterami są przedstawiciele młodego pokolenia
opozycyjnie nastawionej inteligencji, którzy po 1989 r., ciesząc się wsparciem
niektórych szczególnie istotnych postaci inteligenckiej elity oraz ważnych figur
środowisk emigracji, stworzyli trzon medialno-ekspercko-biurokratycznej infrastruktury związanej z relacjami Polski ze Wschodem.

Autorka prezentuje historyczne ujęcie kwestii odrodzenia narodowego Polaków na obszarze współczesnej Wileńszczyzny na przełomie lat 80. i 90. XX wieku, ze szczególnym uwzględnieniem działań na rzecz utworzenia polskojęzycznej jednostki autonomicznej w obrębie Litwy.

Autorzy podejmują pytanie o użyteczność kategorii peryferyjności w analizie położenia Polski w świecie, zarówno współcześnie, jak i w perspektywie historycznej. Odwołując się m.in. do teorii zależności oraz teorii systemu światowego, pokazują, jak peryferyjny lub półperyferyjny status naszego kraju wpływa na specyfikę procesów obejmujących przemiany gospodarcze, stosunki międzynarodowe, politykę naukową czy migracyjną. Badacze stawiają oryginalne, nierzadko kontrowersyjne, tezy. Posłużyć one mogą zarówno jako inspiracja do dyskusji i badań akademickich nad znaczeniem kontekstu globalnych hierarchii gospodarki, polityki i kultury dla zrozumienia miejsca Polski w świecie, jak i do bardziej pragmatycznie zorientowanych debat nad możliwymi trajektoriami rozwoju kraju.

Podczas lektury książki towarzyszyły mi dwa skrajne odczucia: przygnębienia i satysfakcji. Intelektualna satysfakcja była rezultatem zapoznania się z solidnymi (…) analizami sytuacji Polski przeprowadzanymi w perspektywie teorii zależności i/lub teorii światowego systemu kapitalistycznego (…). Przygnębienie spowodowane było argumentacją autorów poszczególnych rozdziałów, którzy przekonywali o trwałości strukturalnych barier rozwoju, wpisanych w położenie geopolityczne Polski wyznaczające jej strukturę gospodarczą. 
Z recenzji wydawniczej prof. dr. hab. Krzysztofa Brzechczyna

W tomie publikują: Salvatore Babones, Marta Bucholc, Dominika Bartnik-Światek, Hanna Dębska, Zbigniew Galor, Tomasz Grzegorz Grosse, Krzysztof Jasiecki, Agnieszka Kolasa-Nowak, Piotr Koryś, Kazimierz Musiał, Andrzej W. Nowak, Daniel Płatek, Anna Sosnowska, Andrzej Turkowski, Tomasz Warczok, Renata Włoch, Tomasz Zarycki.

МАГНАТ, КОЗАК І ГАЙДАМАКА БОРОТЬБА ЗА ВЛАДУ РУСІ-УКРАЇНИ З КОРОНОЮ ПОЛЬСЬКОЮ (1569 -1769 рр.) До 250-річчя Коліївщини Ч-96 Чухліб Т. В. Магнат, Козак і Гайдамака. Боротьба за владу Русі-України з Короною Польською (1569 -1769 рр.). -К., 2018. -268 с. У книзі розкривається проблема боротьби за владу Русі-України та Корони Польської від Люблінської унії 1568 р. до Коліївщини 1768 -1769 рр. Висвітлюються владні повноваження центральних, земських (місцевих), гродських (міських), військових та двірських інституцій Корони Польської; державна військова служба

Kwestie historyczne w polskiej polityce zagranicznej W 2005 r. kwestie zwi¹zane ze stosunkiem do historii nabra³y du¿ego znaczenia w polityce zagranicznej wielu pañstw. Wi¹za³o siê to z liczb¹ wa¿nych obchodów rocznicowych, a tak¿e z natê¿eniem dyskusji na temat roli historii w polityce. Materia historyczna by³a wykorzystywana do kszta³towania wizerunku miêdzynarodowego pañstw, a tak¿e jako instrument oddzia³ywania we-wn¹trzpolitycznego. W Polsce dyskusja o roli historii w polityce zagranicznej pañstwa stanowi³a w¹tek debaty dotycz¹cej miejsca historii w polityce w ogóle oraz roli pañstwa w promowaniu okreoelonych postaw i interpretacji historycznych. Debata ta wywar³a wp³yw na przebieg walki politycznej zwi¹zanej z wyborami parlamentarnymi i prezydenckimi. Wa¿ne miejsce w sporach politycznych zajê³o pojêcie polityki historycznej. Koncepcje aktywizacji pañstwa w tej dziedzinie, odwo³uj¹ce siê do procesów przebiegaj¹cych za granic¹, nios¹ te¿ okreoelone konsekwencje dla kszta³towania polityki zagranicznej.

Biorąc pod uwagę położenie geograficzne, Polska nie posiada bezpośrednich interesów politycznych ani gospodarczych w regionie Arktyki, jednak uwzględniając szerszy kontekst przeobrażeń zachodzących na Dalekiej Północy, winna nie tylko przyglądać się zmianom tu zachodzącym, ale także aktywnie włączać w proces budowy regionu w sensie politycznym i instytucjonalnym. Inicjatywy podejmowane przez nasz kraj w tym obszarze mogłyby wpłynąć na jego wizerunek, a tym samym na pozycję Polski na arenie międzynarodowej i forum Unii Europejskiej. Dotychczasowa praktyka interdyscyplinarnych prowadzonych konsultacji potwierdza ich funkcjonalność i wskazuje na potrzebę jej kontynuowania.

21 lipca 1954 r. podpisano w Genewie dokumenty kończące I wojnę indochińską. Do pilnowania zawartych wówczas układów wielkie mocarstwa powołały specjalną międzynarodową komisję, w skład której, obok Indii i Kanady, weszła także Polska, desygnowana przez Moskwę i Pekin. Dla ówczesnych władz PRL było to prestiżowe wyróżnienie, wiążące się jednak równocześnie z poważnymi trudnościami i wyzwaniami. Nikt wówczas nie zdawał sobie także sprawy, że komisja, mająca pierwotnie funkcjonować około dwóch lat, pozostanie w Wietnamie aż do roku 1973.

[PL] Repatriacja jako znaczący element polskiej polityki migracyjnej zaczyna odgrywać coraz większą rolę w życiu politycznym i społecznym Polski. Niniejsza praca prezentuje najważniejsze zagadnienia związane z tym zjawiskiem, a także uwzględnia przyczyny historyczne i regulacje prawne bezpośrednio związane z tym procesem. Przedmiotem pracy badawczej jest społeczność polonijna, która przeprowadziła się do Polski w ramach repatriacji albo ma zamiar to zrobić w najbliższej przyszłości. Celem pracy jest pokazanie najważniejszych aspektów i problemów repatriacji jako elementu polskiej polityki migracyjnej oraz jako zjawiska społecznego.
[EN] Repatriation as a significant element of Polish migration policy begins to play an increasingly important role in the political and social life of Poland. This work presents the most important issues related to this phenomenon, and also takes into account historical reasons and legal regulations directly related to this process. The subject of the research work is the Polish community that has moved to Poland as repatriants or intends to do so in the near future. The aim of the work is to show the most important aspects and problems of repatriation as an element of Polish migration policy and as a social phenomenon.

Бренди отучують нас кожного дня. Вони слугують для того, щоб означити товари, послуги, якість, завдяки чому консумент має змогу досить швидко засоціювати, пов’язати знак із діапазоном почуттів, який марка може визвати у споживача. У сучасному світі, маркою може бути продукт із будь-якої сфери – від технологічного сектору до сегменту розваг – при чому, варто зауважити, що марка не обов’язково має бути прив’язана до поняття товару, але і до похідних: рекламного чи логістичного персоналу, наприклад. Усе це встановлює, котра із марок представляє собою ілюстрацію розкоші і ексклюзиву, завдяки чому особу сприйматимуть крізь призму логотипів на вбранні. У епоху нових медіа – перш за все Інтернету- через поняття марки можна сприймати міста, регіони, а особливо країни, які репрезентують якість, асоціюються у цілому світі із конкретними поняттями благ, і усе це завдяки зацікавленню закордонних інвесторів чи іноземних країн. Тут і зароджується сильна потреба створення сильного державного бренду.
Представлена стаття складається із двух головних частин. Основною метою першої частини є представлення способів розуміння національного бренду, методів його створення (народний (національний) брендинг, а також його оцінка на прикладі звіту «Nation Brands 2017». Друга, подана у заголовку, має на меті представити утворення національного бренду, посилаючись на документ «Бренд Польща – концепція». Ця частина складається із двох підрозділів – інформаціі про те, як запроектувати національний бренд і яку стратегію обрати задля його впровадження на прикладі Польщі.

I explore six possible scenarios—options and strategies for the development of Ukraine’s (as well as, to a lesser degree, Georgia's and Moldova’s) security situation during the coming five to 15 years. As long as Russia’s current regime continues to exist, Moscow’s aggressive stance towards Kyiv will probably last, and Ukraine has no easy way to achieve international organizational embeddedness, as detailed below. The scenarios are: (1) thecontinuation of the current “gray zone” status of Kyiv, Chisinau, and Tbilisi (the capitals of Ukraine, Moldova, and Georgia, respectively); (2) Ukraine and Georgia’s permanent neutrality as a result of some Western-Russian bargain; (3) Ukraine, Moldova, and Georgia’s accession to the EU; (4) Ukraine and Georgia’s entry into NATO; (5) Ukraine and Georgia’s Major Non-NATO Ally status with the United States; and (6) the creation of an Intermarium (“land between the seas”) coalition of East-Central European NATO member states on the one hand, and post-Soviet non-NATO countries (Ukraine, Georgia, Moldova, and perhaps Azerbaijan) on the other. These six scenarios for Ukraine’s foreign affairs may or may not materialize in the foreseeable future and vary in terms of likelihood that they will occur; they would demand very different approaches and would have highly diverging implications for both Ukrainian and non-Ukrainian actors in Eastern Europe.

CORRECTION: The phrase "a firm conduit across the passage between the Kerch and Crimean peninsulas" needs to read: "a firm conduit across the passage between the Kerch peninsula of Crimea, and the Russian Federation." This mistake was the result of an editorial change that I failed to notice when checking the pages for proof. The respective formulations in the previously published German, Russian and Ukrainian versions are correct.

Celem artykułu jest omówienie stosunków Polski z dwoma największymi państwami Azji Południowej: Indiami i Pakistanem. Zaprezentowany zostanie rys historyczny przebiegu tych relacji w okresie zimnowojennym, omówione będą uwarunkowania południowoazjatyckie, które Polska powinna brać pod uwagę przy kształtowaniu bilateralnych stosunków w tymi państwami i kreowaniu swojej polityki zagranicznej. Najważniejszym elementem rozważań będzie przedstawienie szerokiego spektrum obecnych stosunków polityczno-gospodarczych i kulturalnych Polski z Indiami i Pakistanem, a także szanse i perspektywy na przyszłość związane z długofalowym rozwojem tych relacji.

Prezentowany zbiór Formatowanie Ukrainy. Antologia publikacji portalu „Geopolityka.org” (tom I) obejmuje okres między 21 listopada 2013 roku (początek protestów na kijowskim Majdanie Niepodległości) a 27 czerwca 2014 roku (podpisaniem przez Ukrainę części ekonomicznej układu stowa-rzyszeniowego z Unią Europejską). Całość zamieszczonych w nim tekstów podzielono na cztery podstawowe grupy tematyczne:
1. Rewolucja Godności? – głównie są tu zamieszczone materiały odno-szące się do rewolucji ukraińskiej, która zakończyła się „przewrotem pań-stwowym” w lutym 2014 roku;
2. Implementacja postrewolucyjna – ukazuje kryzys polityczny, który do-tknął Ukrainę po przejściu władzy przez „rewolucjonistów”, secesję Krymu i wybuch Ruskiej Wiosny. Całość dopełnia w tym przypadku obserwacja procesu wyborczego oraz dylematy prezydenta Petra Poroszenki;
3. Pozycjonowanie geopolityczne – skupia się przede wszystkim na zapre-zentowaniu „wielkiej gry na eurazjatyckiej szachownicy”, jako toczyła się pomiędzy poszczególnymi wielkimi ośrodkami siły (FR, UE, USA i ChRL) w kontekście kryzysu ukraińskiego (2013-1014);
4. Stosunki polsko-ukraińskie – tu punktem odniesienia jest polskie po-strzeganie rewolucyjnych wydarzeń, których interpretacja niejednokrotnie umykała mediom „głównego nurtu”, które kierowały głównie roman-tyzmem politycznym.
Antologię dopełnia aneks, zawierający swego rodzaju autorską kronikę informacyjną EuroMajdanu oraz indeks autorski. Wewnątrz poszczegól-nych działów zastosowano z kolei konstrukcję chronologiczną, aby czy-telnik mógł się zorientować, jakie wątki – w określonym przedziale czaso-wym – gościły na łamach e-dziennika „Geopolityka.org”.

Kolejny (szesnasty) tom serii wydawniczej Polskie Dokumenty Dyplomatyczne składa się z 316 dokumentów ilustrujących polską politykę zagraniczną w 1932 roku.
Najważniejszym wydarzeniem tego roku była Międzynarodowa Konferencja Rozbrojeniowa, której obrady zainaugurowano 2 lutego w Genewie. W relacjach wielostronnych uwagę zwraca także konferencja w Lozannie, w czasie której zadecydowano o zawieszeniu spłat reparacji wojennych nałożonych po zakończeniu I wojny światowej.
Za najistotniejsze wydarzenie w stosunkach dwustronnych uznać należy podpisanie 25 lipca układu o nieagresji z ZSRR i wynikające z tego faktu konsekwencje dla stosunków z Francją i Rumunią.
W roku 1932 doszło także do zmiany na stanowisku ministra spraw zagranicznych. August Zaleski piastujący ten urząd od roku 1926 został zastąpiony przez dotychczasowego podsekretarza stanu – Józefa Becka.
Podstawę źródłową tomu stanowią materiały zgromadzone w Archiwum Akt Nowych, Instytucie Polskim i Muzeum im. gen. Sikorskiego w Londynie, Instytucie Józefa Piłsudskiego w Ameryce oraz w Archiwum Państwowym w Gdańsku.
Zdecydowana większość materiałów zamieszczonych w tomie to dokumenty dotychczas niepublikowane.

Poniżej znaleźć można wstęp do tego tomu, a także listę dokumentów, indeks rzeczowy i osobowy.

“The Crimean Error” as a Result of Groupthink? Poland and the Annexation of the Crimea in 2014

The ease with which Russia managed to surprise the political elites
of the West with the events of early 2014 is dumbfounding. On the eve of
the annexation of the Crimea, no one in the public space in Poland warned against the upcoming turn in the policies of Moscow. Representatives of the highest Polish authorities responsible for the security and foreign policy were clearly surprised with the developments. Undoubtedly, the “Crimean error” indicates that information that had been fl owing from Russia for a long time was ignored as it did not fi t into the policy adopted by the Polish authorities. From today’s perspective, multiple signals can be indicated about the
upcoming profound changes in the immediate environment of Polish security. When examining why the Polish authorities did not notice the upcoming shift in the politics of Russia, we should take into account the group thinking syndrome, described by Irving Janis. In this approach, group members try to minimize conflict and reach a consensus decision without critical evaluation of alternative viewpoints. This term has gained popularity in social psychology, but has also provided important research tools for the analysis of foreign policy, treated as a separate area in the context of international relations.

Robert Kupiecki, "W cieniu asymetrii. Polsko-amerykańskie stosunki w dziedzinie bezpieczeństwa", w: Bohdan Szklarski (red.), "Niekonfrontacyjna asymetria w relacjach polsko-amerykańskich", Ośrodek Studiów Amerykańskich UW/Ministerstwo Spraw Zagranicznych, Warszawa 2015, s. 61-84.

Konflikt militarny na Ukrainie. Aktorzy, scenariusze, rekomendacje dla Polski Agresywna polityka Rosji wobec Ukrainy stanowi najważniejsze wyzwanie nie tylko dla bezpieczeństwa tego kraju, ale całego regionu. Tym samym konflikt w Donbasie stał się politycznym testem nie tylko dla Ukraińców, ale także współpracy unijnej i transatlantyckiej. Dotychczasowe udało się skoordynować działania Zachodu wobec Kremla, jednak różnice poszczególnych w ocenie znaczenia konfliktu z pesymizmem każe oceniać zdolność Wspólnoty Transatlantyckiej do powstrzymania rosyjskiej ekspansji. Sekwencja wydarzeń Presja polityczna Kremla na Kijów, aby ten orientował się geopolitycznie na Moskwę, odczywalna była od samego początku istnienia ukraińskiego państwa, powstałego na skutek rozpadu ZSRR. Niemniej ważną cezurą tego procesu stanowiło rozszerzenie UE o państwa Europy Środkowo-Wschodniej w 2004 roku, należące w czasie "zimnej wojny" do sowieckiej strefy wpływów. Przesunięcie granic Unii na wschód spowodowało bezpośrednie sąsiedztwo granicy UE i Ukrainy. Zwiększyło to zainteresowanie obszarem postradzieckim ze strony Brukseli, głównie ze względu na nowe wyzwania dla UE jako całości, jak i presji ze strony nowych państw członkowskich z regionu EŚW. W ich żywotnym interesie było zwiększenie poczucia bezpieczeństwa poprzez integrację z UE państw obszaru postradzieckiego i geopolityczne przesunięcie granic Zachodu na wschód. Zainaugurowana w 2004 roku Europejska Polityka Sąsiedztwa, mająca na celu europeizację wschodnich sąsiadów UE, od początku spotkała się nieufnością ze strony Rosji. Moskwa widziała we wschodniej polityce UE narzędzie poszerzania jej geopolitycznych wpływów na obszarze postradzieckim, który definiowała jako swoją wyłączną strefę wpływów. Jeszcze większy niepokój Kremla budziła także współpraca regionu z NATO, co umacniało Moskwę w przekonaniu o skoordynowanej polityce Zachodu, mającej na celu osłabienie jej geopolitycznych wpływów. Kolejną ważną cezurą czasową była finalizacja negocjacji Umów Stowarzyszeniowych między kilkoma państwami b. ZSRR a UE, mająca miejsce w 2013 roku. O ile sam program Partnerstwa Wschodniego na skutek ograniczonych środków oraz celów programu nie wywoływał większych obaw Rosji (a jedynie słowne protesty), o tyle podpisanie z państwami regionu umów stowarzyszeniowych, w dodatku zakładających strefę wolnego handlu, nie mogło

Дещо подібно до подій після 1918 року в Центрально-Східній Европі від 1991 року ідея Інтермаріюму також перебуває в сфері дискусій, спекуляцій і прокламацій. Як наслідок, незалученість країн «сірої зони» до значущих безпекових об’єднань залишає низькими ризики та затрати військової інтервенції Росії в Грузію, Молдову чи Україну. Навіть після доленосних подій 2014 року вибудування коаліцій у Східній Европі не просунулося. Три держави Східного партнерства тепер отримують певну політичну, економічну і військову підтримку від НАТО й ЕС. Однак загалом вони все-таки перебувають сам на сам у військовій конфронтації з Кремлем. Уроки і міжвоєнного, і раннього пострадянського періодів показують: така ситуація не є сталою для міжнарод- них відносин у Східній Европі.

The paper examines how policy towards foreign immigrants evolved under the three different incarnations of the Polish state in the twentieth century. The author shows that the Second Polish Republic pursued a policy of limit- ing immigration mostly to protect its labour market, which already suffered from high unemployment. A similarly closed policy under communism was informed by political and security measures. Poland opened up towards foreigners after 1989, with a strong role played by the process of Europeanization. Apart from the EU-informed immigration and refugee policy, Polish authorities also took a more liberal stance in relation to seasonal labour from its Eastern neighbours.

This article is an attempt to interpret the dominant discourses on Polish foreign policy from the position of the world-system approach. It draws inspiration from works by Immanuel Wallerstein and other researchers that follows his perspective. Following Tomasz Zarycki’s suggestion, the author views the Polish political scene as divided primarily along an axis defined by attitude towards Western Europe. The author draws inspiration from the works of researchers who describe the impact of the semi-peripheral position of Russia on the main directions in its foreign policy. The author also describes and interprets a debate on the impact of EU membership on the peripheral position of Poland and the role and signifi cance of the so-called Eastern policy. This analysis provides a picture of the fundamental dispute regarding the importance of and the relationship between the two directions in Polish foreign policy. For the supporters of Western Europe, integration within the EU is a priority and Eastern policy is meant to support this process; for its opponents, however, membership in the EU is the basis for building the position of Poland in the eastern neighbourhood.

"Polish-Moldovan relations developed slowly in 1990s and have intensified since the mid-2000s. There have been three main catalyzing events: 1. Poland’s accession to the European Union in 2004; 2. the announcement of the Eastern Partnership initiative by Poland and Sweden in 2008; 3. the coming to power in Moldova of the Alliance for European Integration in 2009. The political and economic transition of Moldova, as well as its European aspirations formed the core element of Polish-Moldovan relations. Despite the fact bilateral relations are friendly and have reached the highest level since their establishment in 1992, form seems to have triumphed over substance. There is an opportunity for further development of bilateral cooperation in the future.

Poland has supported the territorial integrity of Moldova since its independence and does not recognize its breakaway republic – Transnistria. This is the reason why Warsaw maintains virtually no political relations with separatist authorities. However, economic cooperation between Poland and Transnistria is quite strong. Currently, Warsaw is indirectly involved in the peaceful settlement of the Transnistrian conflict, but there are reasons for more direct and deeper Polish engagement. "

© Początek XXI wieku oraz kilkanaście lat upływających od historycznej zmiany w stosunkach polsko-niemieckich skłaniają do refleksji nad ich rozwojem. W roku 1989 rozpoczął się nowy etap: słabną argumenty historyczne, skończył się etap polityki porozumienia i pojednania, do historii przechodzą też spory i ludzie, którzy kształtowali tę politykę. W elitach politycznych obu państw zaszła pokoleniowa zmiana. Zmienił się obraz świata, w tym Europy. Trzeba jednocześnie pamiętać o swoistym wkładzie Polski w zerwanie żelaznej kurtyny i zjednoczenie Niemiec, a także przychylności polskich elit opozycyjnych (później rządowych) temu zjednoczeniu i członkostwu całych Niemiec w NATO. Jest to już jednak historia, na której nie można wyłącznie opierać budowy przyszłości. Polska i Niemcy nie były i nie są skazane na wieczną wrogość ani na wieczną przyjaźń. Oba kraje potrzebują jednak co najmniej dobrego sąsiedztwa, zaś dobre stosunki polsko-niemieckie stanowią wkład w stabilność polityki europejskiej, w tym regionu Europy Środkowej. Nie zapominając o przełomowej zmianie, spoglądać trzeba w przyszłość i przymierzać obecną sytuację do naszych potrzeb i długofalowych celów. W tym kontekście poziom politycznej satysfakcji wydaje się obecnie umiarkowany. I. Radykalna i pozytywna zmiana w relacjach polsko-niemieckich stała się ważnym elementem dorobku europejskiego, i to z dwóch względów. Po pierwsze, integracja europejska przyczyniła się do przełamania zadawnionych antagonizmów, ale bez przezwyciężenia polsko-niemieckich sporów trudno byłoby sobie wyobrazić zjednoczenie Europy. Po drugie, dla innych krajów interesujący może być udany sposób wychodzenia z historycznego konfliktu w sercu Europy. Z perspektywy czasu, polityka premiera Tadeusza Mazowieckiego oraz ministra spraw zagranicznych, Krzysztofa Skubiszewskiego, wobec Niemiec i Europy okazała się owocna i dowiodła słuszności swych założeń. Kładła ona fundamenty i wyznaczała dalekosiężne Centrum Stosunków Międzynarodowych © cele. Najważniejsze problemy w stosunkach polsko-niemieckich zostały zamknięte i oba państwa mogą się czuć z tego powodu zadowolone. Otwarto nowy rozdział. Pierwsza faza tego okresu polegała na budowie instytucji i stworzeniu norm prawnych, które pozwoliłyby nadać nową strukturę stosunkom polsko-niemieckim, druga zaś na wypełnieniu ich treścią. Treść tych relacji jest bez wątpienia bogata i zupełnie inna niż przed 1989 r., z korzyścią dla obu państw i społeczeństw oraz dla Europy. Problem polega jednak na tym, by nadać im jakościowe impulsy oraz partnerski charakter. Do tego potrzeba woli i wysiłku obu stron. Pojawia się w tym kontekście pytanie, czy i w jakim stopniu istnieje lub może istnieć polsko-niemiecka zbieżność celów politycznych, prowadząca do wspólnoty interesów (termin sformułowany przez ministra Skubiszewskiego) i partnerstwa? Wspólne cele nie muszą wykluczać kontrowersji co do bieżących interesów i metod ich realizacji. Współpraca i wspólnota nie wykluczają doraźnych zadrażnień lub polemik, czego najlepszym przykładem są stosunki francusko-niemieckie. W przypadku Polski i Niemiec, różnice poglądów w niektórych kwestiach nie muszą i nie powinny przekreślać szans partnerskiej współpracy w regionie przygranicznym lub w wybranych segmentach integracji europejskiej. Co więcej, niekiedy jasne wyłożenie własnych interesów może temu sprzyjać. Ze względu na różnice potencjału politycznego, gospodarczego lub wojskowego Polska nie dorównuje roli, jaką w polityce Niemiec odgrywają USA, Francja, Wielka Brytania lub Rosja. W tym sensie Polska nie jest dla Niemiec kontrahentem równoważnym, chociaż jest szansa, by stała się równoprawnym. Słychać w Polsce głosy, iż kwalifikowanie stosunków polsko-niemieckich w kategorii wspólnoty interesów lub partnerstwa jest nadużywaniem słów i wyrazem rytualnego samozadowolenia. Chodzi bowiem o to, czy Polska jest dla Niemiec ważnym celem politycznym i czy traktowana jest partnersko. Na pierwszą część pytania odpowiedź jest raczej pozytywna, na drugą negatywna. Opinie te nie są pozbawione podstaw, trzeba jednak unikać sytuacji, w której wyleje się dziecko z kąpielą. Są bowiem przesłanki po temu, by sądzić, iż zalążki takiej wspólnoty istnieją, problem natomiast w tym, jak w stosunkach polsko-niemieckich przejść od dobrego sąsiedztwa do partnerstwa. 2 Centrum Stosunków Międzynarodowych © Formuła ministra Skubiszewskiego nie opierała się tylko na pobożnych życzeniach, nie dotyczyła wieczności i nie obejmowała całości polityki zagranicznej, a jedynie jej ważne fragmenty (zamknięcie problemu granicy przez odpowiednią regulację traktatową, rozwój współpracy gospodarczej oraz dążenie do systemu zbiorowego bezpieczeństwa w Europie). Cele te udało się w pełni lub w części osiągnąć i nie ma powodów, by tak zarysowaną linię krytykować. Jednocześnie jednak wspólnota interesów jest strukturą ruchomą, polegającą na wspólnym wyznaczaniu coraz to nowych celów politycznych. Partnerstwo nie oznacza zatem ani pełnej zgody, ani wszechpartnerstwa. Innymi słowy, nie należy koncepcji wspólnoty interesów z góry przekreślać, trzeba jednak woli politycznej oraz odpowiednich instrumentów. Polska ma kłopoty ze znalezieniem właściwej pozycji zarówno z Niemcami, jak i z Rosją. Po stronie niemieckiej dają niekiedy znać o sobie negatywne -wynikające z historii -skojarzenia Wschodu. W ostatnich 200 latach Niemcy miały na Wschodzie jednego partnera -Rosję, z którą załatwiały między innymi sprawy Polaków. Tendencja ta, wprawdzie słabnąca, obecna była w polityce niemieckiej jeszcze w latach 1990-tych. Z kolei Rosja z trudem przyjmuje sytuację, że po latach rządzenia w Warszawie przez swych namiestników musi obecnie prowadzić politykę nie tylko wobec Niemiec czy Francji, ale również wobec Polski, Węgier czy państw bałtyckich. Mimo radykalnej zmiany sytuacji w Europie po 1989 r. echa historii, choć słabiej, to jednak pobrzmiewają. Jeśli łączyć z tym jakieś obawy, to nie tyle o nowe Rapallo, ale o kształt polityki europejskiej. Dla Polski najgroźniejsze jest znalezienie się w swego rodzaju cieniu, na peryferii. Daje tu również o sobie znać swego rodzaju historyczna psychologia. Np. Francja, z którą Niemcy prowadziły długoletnie wojny, traktowana jest mimo wszystko z estymą, wynikającą z historii politycznej oraz kultury tego kraju. Wschód kojarzył się Niemcom najczęściej jako region nieucywilizowany i nierozwinięty, z czego wynika często podejście paternalistyczne. W ostatnich kilku latach przykładem może być stanowisko rządu niemieckiego w kwestii dodatkowych świadczeń dla robotników przymusowych, gdzie w początkowej fazie negocjacji (ograniczonej do kontaktów amerykańsko-niemieckich) strona polska była całkowicie pominięta. Inny przykład to podejście do Polski w takich sprawach jak roszczeniowa rezolucja Bundestagu z 1998 r. albo próby (na szczęście wcześniej zatrzymane) podobnej uchwały przy okazji 10. rocznicy Traktatu polskoniemieckiego (trudno sobie wyobrazić, żeby posłowie niemieckiego Bundestagu wpadli na 3 Centrum Stosunków Międzynarodowych © -J. Reiter: Kontrolowane trzęsienie ziemi, "Rzeczpospolita", 19.03.2003. -J. Reiter: Po kruchym lodzie. Polska potrzebuje polityki historycznej, "Rzeczpospolita"

Деякі з представлених сценаріїв можуть на тлі сьогоднішньої міжнародної ситуації видатися нездійсненними. Проте, їх попереднє обговорення вже сьогодні має сенс на той випадок, якщо у наступні роки відбудуться різкі повороти, наприклад, всередині України, Росії, США та/або Європейського Союзу. Останні роки навчили, що не можна повністю виключати навіть найбільш – здавалося б – неймовірних нових розвитків. Такого роду, з одного боку, політичні катаклізми або ж, з іншого боку, прогресивні стрибки можуть надати нові «вікна можливостей» для України і її друзів. Якщо таке вікно дійсно раптом відкриється – Києву, Брюсселю, Вашингтону та іншим гравцям потрібно буде діяти, можливо, швидко і рішуче, щоб не згаяти історичний момент. Саме на цей випадок, тобто щоб бути готовим і до самого різкого повороту подій, тут обговорюються поки лише гіпотетичні варіанти українського майбутнього. Вони можуть залишитися такими ж фантастичними, якими вони видаються на сьогодні – або ж, навпаки, стати цілком можливими, якщо світ істотно зміниться. Крім продовження сьогоднішнього стану невключеності в значимі міжнародні структури безпеки, Україна має п’ять альтернативних сценаріїв: «фінляндізація», вступ до ЄС, приєднання до НАТО, окремий договір зі США, створення коаліції «Міжмор’я».

Recenzja rozprawy doktorskiej mgr Olgi Kucharczyk, Ikonografia Jana Zamoyskiego kanclerza i hetmana wielkiego koronnego (XVI-XXI wiek) napisanej pod kierunkiem prof. dr hab. Jakuba Pokory [Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk], Warszawa 2016. Recenzję pracy doktorskiej mgr Olgi Kucharczyk Ikonografia Jana Zamoyskiego kanclerza i hetmana wielkiego koronnego (XVI-XXI wiek) zacznę nietypowo, bo od prezentacji jej wielkości. Robię to celowo, by uzmysłowić, jaki obszar zabytkowy i czasowy ogarnia Autorka w swoich badaniach, i jak trudnego podjęła się zadania. Nawet określenie, że praca jest monumentalna nie oddaje rzeczywistej skali rozprawy. Zawiera ona 1103 stron zwartego tekstu, w przeważającej mierze o pojedynczej interlinii, co faktycznie oznacza tekst większy o 25 %. Efektowność wzmacnia 386 kolorowych ilustracji. Ilość tekstu i ilustracji stanowi

Pamięć historyczna i pojednanie narodowe są kwestiami drażliwymi – zwłaszcza gdy dotyczą one wielkich wojen, masowego mordu i cierpienia milionów ludzi w raczej niedawnej niż odległej przeszłości. Pamięć Ukrainy o sowieckiej historii narodu dotyczy przede wszystkim ogromnej liczby ofiar bolszewickiego i nazistowskiego panowania i wojen na Ukrainie. Miliony Ukraińców – wraz z milionami innych ofiar – żyjące na " skrwawionych ziemiach (" Bloodlands " , Timothy Snyder) zostały zabite i sterroryzowane przez dwa najbardziej zbrodnicze reżimy totalitarne Europy. Jednocześnie setki tysięcy Ukraińców kolaborowały w mniejszym lub większym stopniu z obu morderczymi machinami – jest to poważne wyzwanie dla ukraińskiej polityki pamięci. Postsowiecka historia Ukrainy i ukraińska pamięć historyczna Ten i tak przerażająco trudny intelektualnie, poznawczo i emocjonalnie test jest jeszcze bardziej utrudniany przez fakt toczenia obecnie przez Kijów wojny o przetrwanie z głównym negatywnym bohaterem swojej pamięci narodowej – Moskwą. Przeważnie ponad przeciętnie ambitna, cyniczna i bezwzględna, polityka zagraniczna Kremla i powiązany z nią dyskurs publiczny od niedawna ponownie są sterowane przez nieskrywany agresywny imperializm i ambiwalentne podejście do Ukrainy (miłość-nienawiść), graniczące z psychopatologią. Dodatkowo jest to komplikowane przez obecność na Ukrainie znacznej rosyjskiej mniejszości etnicznej – około 17 procent ludności, częściowo lojalnej raczej wobec Moskwy niż Kijowa. Sterowane manipulowanie tematami pamięci narodowej, historii najnowszej oraz stosunków międzyetnicznych, nie tylko w polskich mass mediach i sieciach społecznościowych, jest nieodłączną częścią tzw. hybrydowej wojny Rosji z Kijowem. Atak Kremla przeciwko narodowi ukraińskiemu jest dokonywany z zastosowaniem wielu militarnych i pozamilitarnych, " twardych " i " miękkich " instrumentów, codziennie. Aktywnie wykorzystuje kontrowersyjne kwestie historyczne, a jego celem jest zniszczenie państwa ukraińskiego raczej od wewnątrz niż z zewnątrz. ....

What factors influenced changing of the foreign policy of Belarus towards multi-vectorism? For many observers China expends their economic and political influence in the frame of the Belt and Road Initiative to the current internal political and economic situation of Belarus. This article examines the basic determinants of Belarus' foreign policy with geopolitical factors: problems of cooperation with Russian Federation, insufficient cooperation with the EU, political and economic rapprochement with China. This article draws attention to the preferential conditions, which Belarusian authorities give to the Chinese investment projects, and the particular interest, which Chinese authorities has demonstrated in the project of the Belarusian Technology Park "Great Stone". It uses an original data set that records the salience that Chinese investments have not yet become the driving force of the Belarusian economy.

Artykuł opublikowany w Nowej Europie Wschodniej 3/2020. Od dwóch dekad obserwujemy renesans myślenia geopolitycznego w Europie Wschodniej. Język metafor geopolitycznych niepostrzeżenie przeniknął do świata polityki, mediów i ekspertów. Wyraźny wzrost napięcia w regionie po 2014 roku tylko sprzyja temu procesowi. Tekst omawia cztery główne problemy z powracającą tradycją geopolityczną w Polsce w perspektywie roku 2020.

Zachowanie Viktora Orbana pokazuje całkowite fiasko koncepcji prowadzenia polskiej polityki zagranicznej w oparciu o kraje regionu Europy Środkowo-Wschodniej. Zaczyna to dostrzegać również Prawo i Sprawiedliwość – w programowym przemówieniu Andrzeja Dudy na tematy zagraniczne nie było odwołania do tej koncepcji prezydenta Lecha Kaczyńskiego. Jeśli Orban naprawdę doprowadzi do zmiany myślenia w największej partii opozycyjnej w Polsce, dołoży ważny kamyk do sterty węgierskich zasług dla naszego kraju.

Western decision-makers should signal to the new East-Central European NATO and EU member countries that they can, and should, engage in cross-border multilateral coalition building with Ukraine, Moldova and Georgia. There is an urgent need for institutional structures that will make Eastern Europe’s grey zone, between Russia and the West, less grey.

Although the Polish elite can hardly remain silent in response to some unfortunate signals from Ukraine’s nationalist memory activists, Warsaw’s policies towards Kyiv should still follow Polish strategic interest and use the various instruments at Polish disposal to help make the current grey zone in Europe more secure. In spite of the current memory conflict with parts of Ukraine’s elite, Warsaw should—out of its own national concerns—fully support the stability, resilience, and development of the Ukrainian state. Poland can do so through various activities ranging from lobbying Ukrainian interests in the EU and NATO or enhancing Ukrainian energy independence to the design of specifically Eastern European responses (security alliances, joint actions, transnational cooperation etc.) to the continuing Russian threat.

Raport Fundacji Amicus Europae "Europejska Polityka Sąsiedztwa. Wyzwania i Rekomendacje", styczeń 2007

Raport Fundacji Amicus Europae pt. "Europejska Polityka Sąsiedztwa. Wyzwania i Rekomendacje." powstał jako podsumowanie i analiza wniosków z międzynarodowej konferencji pt. "Podejmując wyzwanie. W kierunku Nowej Europejskiej Polityki Sąsiedztwa Unii Europejskiej", zorganizowanej wspólnie z Fundacją Friedricha Eberta w dniu 4 grudnia 2006 r. w Warszawie.

Współkształtowanie skutecznej polityki Unii Europejskiej wobec jej wschodnich sąsiadów stanowi jedno z najważniejszych zadań dla polskiej polityki zagranicznej. Polska jako państwo bezpośrednio sąsiadujące z Białorusią, Rosją i Ukrainą posiada unikalne doświadczenia i ekspertyzę, które odpowiednio wykorzystane mogą wzbogacić aktualną politykę sąsiedztwa, podnosząc jej efektywność, spójność i długookresową skuteczność w realizacji zamierzonych celów. Aby stało się to faktem, niezbędna jest aktywność i kreatywność nie tylko administracji rządowej, ale także instytutów naukowych, uniwersytetów i organizacji pozarządowych.

Kierując się tym wyzwaniem, Fundacja Amicus Europae podjęła się realizacji projektu Program Integracji Europejskiej. Jego najważniejszym celem jest pobudzanie aktywności społeczno-politycznej na rzecz integracji europejskiej w Polsce. Dzięki inicjatywom podejmowanym w ramach tego programu Fundacja Amicus Europae chce przyczynić się do podniesienia intensywności i jakości dialogu europejskiego, wspierając wraz z innymi organizacjami pozarządowymi unijną wymianę myśli i poglądów na najważniejsze dla naszej Wspólnoty tematy. Wspomniana konferencja była jednym z pierwszych zrealizowanych przedsięwzięć.

Wraz z analizą aktualnych uwarunkowań Europejskiej Polityki Sąsiedztwa, Fundacja Amicus Europae przedstawia szereg rekomendacji dotyczących proponowanych działań.

Information of the Minister of Foreign Affairs on Polish Foreign Policy Tasks is an annual speech presenting the main line of action of the Ministry of Foreign Affairs Republic of Poland. The aim of the article is to present the assumptions for 2019 through the prism of soft power. Attractiveness of culture and values offered by the state, being the fundamental attributes of soft power understood as the ability to create other preferences of people, which may influence the way institutions and even the international system function, are important factors forming foreign policy, although in the case of Poland this range is limited only to the region of Central and Eastern Europe. Since Jacek Czaputowicz was appointed Minister of Foreign Affairs, historical policy as well as greater involvement of the Polish community in building a positive image of Poland on the international arena have been included in this catalogue. The text consists of four main parts. The first one is a theoretical layer, which is an introduction to the soft power of the title. The next is the placement of the Ministry of Foreign Affairs on the political scene and the presentation of the assumptions for 2018. The last one is devoted to soft power categories in the Information on the tasks of Polish foreign policy for 2019. It was divided into four smaller parts, each preceded by a theoretical introduction: norms and values; the importance of the historical factor in the creation of soft power; culture; diplomacy; the role of the Polish community in building the image of the Republic.