Iletişim Sosyolojisi

Sociology of Communication examines the situations faced by the individual and society in the process of globalization. As the production and use of knowledge is seen in the change from society to society, the way technology is used effectively varies from society to society. Societies that are active in the civilization race can also come to the forefront in the global race because they are also active in communication tools. Menderes Akdağ not only looks at the sensitivity of a historian, but also from the perspective of a communicator, he views politics, history, society and the values that society produces with a multifaceted perspective. The book, analyzes what is universal by looking at world from Turkey, and analyzes local dinamics in efficient by looking to Turkey from the world. The book analyzes how politics, media, religion, economy and education are shaped by  the media tools of the communicative action underlying this. The book clearly describes how global powers and some local sovereigns use psychology and sociology in the means of communication in order to influence people. The processing of the subjects and the visual language through the case situations that we frequently encounter in our daily lives appear as an important quality in reading the book with pleasure.

Turkish (Türkçe): İletişim Sosyolojisi, birey ve toplumun küreselleşme sürecinde karşılaştığı durumları incelemektedir. Bilginin üretim ve kullanım biçiminin toplumdan topluma değişiminde görüldüğü gibi, teknolojinin etkin kullanılma biçimi de toplumdan topluma değişmektedir. Medeniyet yarışında etkin olan toplumlar iletişim araçlarında da etkin oldukları için küresel yarışta ön plana çıkabilmektedir.Menderes Akdağ sadece bir tarihçi hassasiyetiyle değil aynı zamanda bir iletişimci gözüyle siyasete, tarihe, topluma ve onun ürettiği değerlere çok yönlü bir bakış açısı ile bakmaktadır. Kitap, Türkiye’den dünyaya bakarken evrenseli, dünyadan da Türkiye’ye bakarken yerel siyaset, medya, din, ekonomi ve eğitim yaşamının medya aracılığıyla nasıl şekillendiğini ve toplumu şekillendirdiğini; arka planında yatan iletişimsel eylemin analizleriyle gün yüzüne çıkarmaktadır.Kitap, küresel güçlerin ve yerel kimi egemenlik sahiplerinin insanı etki edebilme adına psikoloji, sosyolojiyi iletişim araçlarında ne şekilde kullandığını net dille anlatmaktadır. Gündelik yaşamımızda sıkça karşılaştığımız örnek durumlar üzerinden konuların işlenmesi ve görsel dili, kitabın keyifle okunmasında önemli bir nitelik olarak karşımıza çıkmaktadır.

Sosyoloji kuramlar ve kavramlar çerçevesinde topluma ait çözümlemelerin, bilimsel araştırmaların yapıldığı geniş yelpazade bir disiplindir. Sosyolojinin diğer disiplinlerle arasındaki ilişki de ilgilendiği konuların başka disiplinler ile ortak olmasından kaynaklanmaktadır. Sanayi Devrimi ve Fransız Devrimi gibi önemli dönemlerin bir disiplini olduğu için Sosyoloji, geçmişten günümüze ilgilendiği alanlarla diğer disiplinlere de kaynaklık etmiştir. Makale içerisinde sosyolojinin hukuk ve iletişim disiplinleri ile ilişkisi incelenmiştir. Sosyoloji toplumu oluşturan bireyler arasındaki ve onların diğer kurumlarla olan ilişkisini incelerken hukuk sosyolojisi bu bağlamda topluma ilişkin yasal düzenlemeleri sağlayan hukuk ile sosyoloji arasındaki ortaklık toplum birimi üzerinden var olan düzeni incelemektedir. İletişim disiplin olarak sosyoloji literatüründe hukuk kadar kesin bir alana sahip olmamakla birlikte terimsel bağlamda iletişim olarak olmasada ilk dönem sosyologlarından itibaren kuramların içerisinde yer almıştır. Günümüz toplumunun iletişim üzerinden daha çok anıldığı ve çözümlendiği bu zamanlarda ise iletişim sosyolojisi önem kazanmaktadır.
Anahtar Kelimeler: Sosyoloji, Hukuk Sosyolojisi, İletişim Sosyolojisi

Sanayi sonrası dönüşümler birçok alanda olduğu gibi iletişim teknolojisinde de değişim yaratmaktadır. bu değişimin somut bir örneği olan İnternet, birey ve toplum hayatına çok hızlı bir şekilde girerek dönüşümü zorlamaktadır.
Toplumsal gerçekliği anlama ve kavramaya çalışan sosyoloji disiplini doğal olarak bna ilgi dumaktadır.

Özgürlük kavramı ile bu bağlamda gelişen düşünce özgürlüğü
ve düşüncenin ifade edilebilmesi ütopyası, bireylerin ve toplumların
tarih boyu önündeki en önemli konulardan biri olmuş ve
bu durum hâlen de süreklilik arz etmektedir. Bir yanda insanın
özgürlük talebi diğer yanda ise, toplum ve devletin varoluşundan
kaynaklanan “doğal sınırlamalar” böylesi bir ikilemin geçmişten
günümüze kadar devam eden, gelecekte de sürecek olan nihayetsiz
bir tartışmayı düşün dünyasının odak noktası hâline getirmiştir.
Dogmatik ve skolastik düşünce paradigmasına özellikle Batı’da
Rönesans sonrası bir direnç oluşmuş ve Rene Descartes’in
deyişiyle “Cogito Ergo Sum” insan belleğinin ve varlığının en temel
imgesi kabul edilmiştir. Ancak burada Rönesans öncesi dönemi
de dikkate almaksızın yapılacak bir yorumda bulunmak doğru
olmayacaktır. Nedeni ise, Rönesans öncesi dönemde de düşüncelerin
özgürlüğü ve bunların ifade edilmelerinin önündeki
engellemelere karşı, önemli direnç noktalarının oluştuğu bilinmektedir.
Bu tür dirençlerin ortaya çıktıkları dönemlerin özellikleriyle
ile ilişkili olarak, ya yerleşik bir düşünce sistematiğinin yeniden
yorumlanması biçiminde olduğu ya da toplumsal düzenin radikal
şekilde eleştirilip mevcut olandan çok farklı bir düzen önerisinin
ortaya konulmasına kadar geniş bir yelpazeye yayılan
eylem ve uygulamalardan oluştuğunu görmekteyiz. Bir başka
deyişle, özgürlüğün tarihsel süreç içinde uygulanması ve tezahürü,
içinde bulunulan koşullar ve toplumsal yapıya göre durum ve
şekil almıştır.
vi
Genel olarak toplumlar “statu quo” sever ve varoluşlarının
temeli olarak bu kavramı görerek taçlandırırlar. Bu nedenle,
tarih boyunca yeni fikirler ve ortaya konulan yeni uygulamalar
pek çok kez eleştiri ve tepkiyle karşılanmış hatta daha da ötesinde
insan hayatına mal olacak şekilde cezalandırmalar ya da
mücadeleler bu alanda görülmüştür. Bu doğal ve kaçınılmazdır.
Kaçınılmazdır, çünkü toplumsal olaylarda fiziğin bazı temel kaideleri
mutlak olarak geçerlidir.
Toplumların statükocu olması ve bu statükodan, eyleme
doğru yönelinmesindeki zorluğun anlaşılabilir biçimde açıklanmasında
fizikteki “eylemsizlik” kuralını göstermek mümkündür.
Eskilerin deyişiyle bir şeyi “kuvveden fiile” geçirmek bu manada
-yani toplumsal statükoyu aşmak- güçtür. İşte burada, düşünsel
faaliyetin önemi ve düşüncelerin ifadesi meselesi önem kazanır.
Bu nedene bağlı olarak, bahse konu hususta tarih boyu büyük
mücadelelerin ortaya konulmasının yanı sıra çeşitli eserlerin de
verildiği açıkça görülmektedir.
Dr. Gülsün Bozkurt çalışmasında, düşünce özgürlüğü ile bunun
somuta dönüşerek günümüze kadar ulaşmış yansımalarını ele
alarak irdelemiştir. Burada dikkatten kaçırılmaması gereken
diğer bir mesele ise, “Basın Özgürlüğü” kavramıdır. Önemle vurgulamak
gerekir ki, Basın Özgürlüğü kavramı düşünce ve düşünceyi
ifade edebilme özgürlüğünün en önemli ögesidir.
Ortaya koymuş olduğu eserinde Dr. Gülsün Bozkurt, zaman,
mekân ve isimlerden bağımsız şekilde, salt olarak “özgürlük”
kavramı dışında, düşünce özgürlüğü ve düşüncenin ifade edilmesi
problematiğini ele alarak bunun temellerini oluşturan fikrî dayanakları
nesnel bir bakış açısından başarılı biçimde irdelemektedir.
Yazarın formasyonundaki yetkinliğinin yanı sıra konuyla ilgili
olarak yapmış olduğu detaylı ve uzun soluklu araştırma ve incelemelerin
de onun bu başarısında, kuşkusuz önemli rolü vardır.
vii
Ayrıca çalışma, metod ve kaynak kullanımı bakımından da dikkate
değer bi örnek oluşturacak ayrıcalığa sahip olup, bu alanda
araştırma yapacaklara önemli bir referans eser olma niteliğindedir.
Bu eserin diğer bir başarı ise, çalışmanın sadece düşünce
özgürlüğü bağlamında bir değerlendirme ve belgelemeyi ortaya
koyması değil fakat aynı zamanda basın ya da daha genel deyişle
medya alanındaki özgürlük fikrinin temel yapı taşlarını da açığa
çıkarmış olmasından kaynaklanmaktadır.
Ağırlıklı olarak 18. yüzyıl klasik liberal anlayışı ile başlayarak
günümüze kadar ulaşan süreçte, fikir ve ifade özgürlüğü ile
bunun dayanaklarını oluşturan eserler ve düşünürleri kapsayan
kitabında Dr. Gülsün Bozkurt, okura aynı zamanda kronolojik
dizi içinde, özgürlük anlayışında ortaya çıkan gelişmeleri neden
ve sonuç ilişkileri içinde başarıyla aktarmaktadır.
Son tahlilde belirtmemiz gerekirse, bu yapıt alan endeksine
önemli bir katkı sağlarken, araştırmacı-okur kitleye de yapacakları
benzer çalışmalarda yol gösterici niteliktedir. Dr. Gülsün
Bozkurt başta olmak üzere, çalışmaya emeği geçen herkesi kutlarım.
Ayrıca böylesine değerli bir eseri okurlara sunmasından
dolayı da yayımlayan kuruluşu tebrik ederim. Benim de ön söz
yazmama vesile olması dolayısıyla sayın yazara teşekkür eder,
başarılarının devamını ve benzer kalitede yeni eserlerinde tekrar
buluşmayı içtenlikle dilerim.
Prof. Dr. Murat Özgen
1 Eylül 2020
Fenerbahçe

Öz Bu çalışmada, Geriye Kalan (Çiğden Vitrinel, 2011) ve Öldüren Cazibe (Fatal Attraction, Adrian Lyne, 1987) filmlerindeki kadınların ev alanına ilişkin deneyimleri, Pierre Bourdieu'nün eril tahakküm kavramıyla bağlantı kuran bir kuramsal izlekte, feminist eleştirel söylem analizi perspektifinden yararlanılarak değerlendirilmiştir. Bourdieu, Eril Tahakküm (2002) çalışmasında eril ve dişil olmak üzere cinsiyetlendirilmiş iki alanın iktidar ilişkileri içindeki sembolik yansımalarını inceler. Kadınlar, içselleştirdikleri toplumsal cinsiyet pratiklerini ev içi rutinlerle, aile kurumunda yeniden üretir. Her iki filmde de sembolik şiddet göstergesi evdir; bundan dolayı bu iki film çalışmada yan yana gelebilmiştir. Bu çalışmanın amacı, kadınlar farklı ilgi alanlarına, hayat tarzlarına sahip olsalar ve ev alanını farklı şekillerde deneyimleseler de kadınlar için evin eril tahakkümü güçlendiren bir yer olma özelliğini koruduğunu göstermektir. Bu bağlamda çalışmanın temel sorunsalı, kadın bedeninin bir uzantısına dönüşen ev alanının kadınlar arasındaki sınıfsal farklılıkları şekillendiren temel bir belirleyen olduğu iddiasıdır. Ev alanı, kadınlar arasında, asimetrik sınıfsal bir konum üretmekte ve kadın bedeni bu konuma göre "terbiye" edilmektedir. Temsillerde, birbirine düşmanlaştırılan kadınlar arasındaki ilişki kopmakta, bu ilişkiyi tekrar kurabilme ihtimali ise sembolik tahakkümün sorgulanmasıyla mümkün görünmektedir.
Anahtar Kelimeler: eril tahakküm, ev alanı, kadın bedeni, sınıf, toplumsal cinsiyet.

In this study, experiences of women related to home space in
What Remains (Çiğdem Vitrinel, 2011) and Fatal Attraction
(Adrian Lyne, 1987) are evaluated on the basis of Pierre Bourdieu’s
masculine domination concept, using feminist critical discourse
analysis. Bourdieu examines the symbolic reflections of two
gendered fields, masculine and feminine, in the power relations
in the study of Masculine Domination (1998). The women
reproduce internalized gender practices with domestic routine in
family institution. In both films, the home is a sign of symbolic
violence, hence these two films are close together in this study.
Although women have different interests, lifestyles, or
experience the home space in different ways, the home space
remains a fixed place that reinforces masculine domination. In
this context, the home space that turns into an extension of the
female body discloses the class differences between women. The
home space produces an asymmetric class position among women
and their bodies are “disciplined” according to this position. In
the representations, the relation between women who are
opponents to each other damages, so the possibility of
reconstructing their relationship seems possible by questioning
symbolic domination.
Keywords: masculine domination, home space, female body,
class, gender.

ÖZET Kitle iletişim teknolojileri olarak ifade edilen belli başlı araçlar ortaya çı-kış zamanları ve kullanım özellikleri açısından 'geleneksel medya' ve 'yeni medya' olarak ayrılabilmektedir. Geleneksel medya araçları içerisinde ise en belli başlı olanları gazete, radyo, televizyondur. Gazeteler detaylı haber analizi sunarlarken, radyo ve televizyon ise başta eğlendirici niteliği olmak üzere an-lık haber analizi niteliği taşımaktadır. Ancak gazete, kitap, dergi gibi basılı ya-yınların takibi bireyin özel ilgi ve beklentisine hitap etmesi bakımından daha bilinçli kullanıcılara hitap eder. Televizyon ve radyo gibi araçlar ise alternatif program bolluğu nedeniyle herhangi bir amaç olmaksızın da takip edilebilen araçlardır. Bu çalışmada amaç, Sinop il merkezine ait basılı yerel gazete haberleri-nin kategorilere ayrılarak nicel bir değerlendirmesini yapmaktır. Sinop il mer-kezine ait basılı beş adet gazete bulunmaktadır. Bunlar Haber 57, Sinop Pusu-lası, Bizimkaradeniz, Vitrin Haber ve Sinop Flaş Haber'dir. Bu gazeteler pazar günleri haricinde haftanın altı günü yayınlanmaktadırlar. Araştırmada bu gaze-telerin tamamı Mart 2018-Mayıs 2018 tarihleri arasında on dört hafta boyun-ca periyodik olarak her altı günde bir incelenmiştir. Böylece her hafta farklı bir güne ait gazete haberleri örneklem olarak seçilmiştir. Gazete haberleri katego-rik olarak tasnif edilmiş ve yönetim, çevre, din, eğitim, ekonomi, etkinlikler, köşe yazıları, kültürel haberler, reklamlar, sağlık, siyaset, spor, turizm, ulusal haberler ve diğer haberler olarak 15 kategori altında toplanmıştır. Bunun yanı sıra her kategoriye ait haber sütunları ölçülerek haberlerin gazete sayfalarında kapladığı alan ve oranları hesaplanarak Excel programında grafik haline geti-rilmiştir.

Kitap Arka Kapağından

Oldukça titiz ve yoğun bir çalışmanın ürünü olan Kitle İletişim Kuramları iletişim kuramlarının ezberlenecek malumatlar bütününden ibaret olmadığını, sosyal ve beşeri bilimler içerisinde derinlikli, incelikli ve zor bir çalışma alanı olduğunu gösteriyor.
İletişim bilimlerindeki anaakım ve eleştirel kuramların düşünsel ve metodolojik farklılıklarını; toplum ve kitle iletişim araçları arasındaki ilişkilere dair kavramsal-kuramsal tartışmaları çeşitli yönleriyle ortaya koyan kitap önemli isimlerin kısa hayat hikâyeleri, okuma parçaları ve önerileriyle zenginleşiyor.
Burak Özçetin sade bir anlatımla Chicago Okulu’ndan Lippmann, Lasswell, McLuhan, Castells gibi isimlere, kitle iletişim modellerinden İngiliz kültürel çalışmalarına, iletişimin ekonomi politiğinden Frankfurt Okulu’na birçok kavram, kuram ve modelin soru, cevap ve işleyişlerine uzanarak geniş bir yelpaze çiziyor.
Alandaki büyük bir boşluğu doldurmaya aday Kitle İletişim Kuramları ders kitabı olarak temel bir kaynak niteliği taşırken, insan-toplum ve medya ilişkisine ilgi duyanlar için de kapsamlı bir rehber

Aile mefhumu, sosyolojik kurumların en temel inceleme nesnelerinden biridir. Çünkü aile okuldan ve toplumdan önce, toplumun bir prototipi olarak mevcut ahlaki, siyasi ve etik değerlerin yeniden üretildiği, toplumun yeni üyesine mevcut kültürel rollerin provasının yaptırıldığı, en temel ve esaslı sahne alanıdır. Bu alan kültürel kod-lamalardan bağımsız ele alınamaz. Aile kurumunun son yıllarda Türkiye'de ve aslında diğer gelişmiş ülkelerde de bir dönüşüm ve aşınma süreci içerisine girdiğini sosyolojik yazında gözlemlemekteyiz. Bu değişim süreci postmodern algıların bir sonucu olarak biçimlenen, bireyselleşme, yalnızlaşma, aile bağları, değer, modernizm gibi klasikleşmiş kavramların yeniden tanımlanması sürecinin bir sonucudur. Bu değişim sürecinin esaslı aktör-lerinden biri de kitle iletişim araçları ve sosyal medyadır. Kitle iletişim araçlarından televizyonun en popüler tüketim malzemesi olan televizyon dizilerinde aile temsilini analiz eden bu çalışma, tarihsel bir karşılaştırma sağlamak adına 1990'lar ile 2000'ler arasında değişen aile imajını ortaya koymayı ve aile mefhumundaki aşın-mayla kitle iletişim araçlarının etkisi arasındaki paralelliği sorgulamayı amaçlar. Bu amacı gerçekleştirmek için de 90'lar ve 2000'ler arasında yapılmış iletişim sosyolojisi alanındaki dizi analizlerinden genel bir çerçeve orta-ya koyulduktan sonra, çalışma, Süper Baba ve Yasak Elma dizilerindeki aile temsillerini ekonomik görünüm, aile bağları, aile içi çatışmalar ve aileyi bir arada tutan değer ve normlar kategorileri üzerinden karşılaştırmalı bir betimsel analize tabi tutmayı hedeflemektedir. Çalışmanın sonucunda kitle iletişim araçlarında sergilenen aile formatlarında belirginleşen temel niteliklerin ailelerin lüks yaşantılarındaki artış, gösterişçi tüketime konu olan bir metalaşma ve bu statü temsilinin fütursuzca sahnelenmesi, aile içi alınan kararlarda artan bireysel yaşam talepleri, aile bireyleri arasında bir güvensizlik artışı, aile bağlarının çıkar ilişkileri üzerinden kurgulanması ve maddi taleplerin haklılığının sergilenmesi, ahlaki değerlerin medyanın sunma biçimine göre anlam kazanması olduğu ortaya koyulmuştur. Abstract The notion of family is one of the fundamental objects of the academic study of sociological institutions. The family represent the most primary and essential stage where the existing moral, political, and ethical values are reproduced as a prototype of the society before school, and also, in the family, the present cultural roles are rehearsed for the current members of the society. This study field cannot be handled independently of cultural codes. Family institutions in Turkey in recent years and other developed countries have entered a process of * Dr. Öğr. Üyesi, Sinop Üniversitesi, Fen Edebiyat Fakültesi Sosyoloji Bölümü, [email protected].

Medya, gazete ve televizyon gibi yayın organları ile üretim,
dağıtım sistemi ve bu işleri yürüten kuruluşlara genel
olarak atfettiğimiz bir kavramdır. Genellikle kitle iletişim
araçları olarak kabul ettiğimiz televizyon, gazete, radyo gibi
araçlar artık eski medya şeklinde ayırt edebileceğimiz bir
döneme aittirler. Yeni medya ise dijital teknolojilerin kullanılarak
medya unsurlarının üretildiği sosyal medya, internet
gibi alanlara verdiğimiz bir isimdir. Yeni medyanın dijital niteliği
öne çıkmakla birlikte gerek içerik üretimi gerekse de
içeriklerin tüketimi konusunda eski medya unsurlarından temel
farklılıklar içermektedir. Dijital iletişim, dijital medya ve
dolayısıyla yeni medyanın ürettiği sanal alanlardaki etkileşim
kurma biçimlerini kapsamaktadır. Yeni medyanın içerik üretimindeki
ve tüketimindeki farklılık nedeniyle ortaya çıkan
iletişim biçimleri de değişmiş, iletişim teknolojilerinin geldiği
son nokta ile global dünyada sınırsız etkileşim ağı toplumların
anlaşma ve düşünme biçimlerini dönüştürmüştür.

Post-modern kentli insanın modüler nitelikler ihtiva eden kopuk sosyal deneyimlerini büyük çaplı bir sosyal organizasyon tabanında bütünleyerek, sosyal algıları dönüştüren kentsel mekânlar, sermaye odaklı kapalı dış alanlardan, daha az sermaye odaklı açık dış alanlara geçişi sağlamaktadır. Bu çalışmada, eşzamanlı olarak binlerce insanı ağırlayan 'Elazığ Kültür Park'ı deneyimleyen kent insanının, sosyalleşme tarzları ve kentlilik algılarındaki değişim konu alınmaktadır. Bu çalışma, büyük bir kentsel mekânı ilk kez deneyimleyen kent halkının, mekânla kurduğu ilişkinin sosyalleşme tarzlarını nasıl biçimlendirdiğini açığa kavuşturmayı ve kentsel mekândaki sosyal eylemliliğin kurduğu yeni ilişki ağlarını ortaya koymayı amaçlamaktadır. Çalışmada, kentsel mekân içerisinde kurulan kentlilik ile sosyalleşme arasındaki yakınlaşmayı problem edinilmektedir. Sürekli akış ve parçalanma halinde olan kentsel dinamiğin birleşerek sosyal yapı yarattığı, kentlinin boş zaman etkinliklerine ev sahipliği yapan Elazığ Kültür Park'ı ziyaret eden 200 kişinin katılımı ile gerçekleşen saha araştırmasında, yapılandırılmış bir anket formuyla veriler toplanmış ve SPSS programında analiz edilmiştir. Çalışma bulguları, kentlinin Kültür Park'la kurduğu ilişkinin sıklığı ve süresi oranında bir sosyal profil inşa ettiği, kentli olmanın bilincini üreterek kentsel mekânlarda sosyalleşmelere karşı istekli bir tavır takındığını ortaya koymaktadır. Çalışmadaki en temel sonuç ya da önerme; kentsel mekân oluşturmanın, şehirdeki sosyal akışkanlığı tek bir merkezde toplayarak, güçlü bir kent momenti yarattığıdır. Giriş Kentsel mekanlar, bireylerin sosyalleşerek topluluk ağları kurma olanaklarını üretirken, aynı zamanda kentlilik ağlarını da tesis ederek, bir kent profilinin kurulmasına yardımcı olmaktadır. Kentsel mekanlardaki sosyal tecrübeler, modüler alanlardaki sosyal ilişkilerden farklı bir suretle, kozmopolit kent temsiliyetini içermesi ve çok sayıda türden sosyal ilgiyi barındırması bakımından farklılaşmaktadır. Geniş çaplı bir sosyal mekan olma özelliği taşıyan Elazığ Kültür Park; şehirdeki en yüksek katılımlı sosyal organizasyona ev sahipliği yapmakta ve aynı anda farklı beklentilere yanıt vermektedir. Kültür Park tabanında sosyalleşen kitleler, geniş çaplı birliktelikler kurmanın yanı sıra, kentsel paydaşlarıyla olan karşılaşmalarının ve birlikte vakit geçirmelerinin (dolaylı da olsa) sıklığını arttırmakta ve kentlilik ağlarını genişletmektedir. Bu çalışmada, şehrin 'kent' odaklı en büyük sosyal organizasyonu olarak tanımlanabilecek Kültür Park'taki sosyalleşmenin ve kentlilik performanslarının içeriğine odaklanılmaktadır. Kentli olma vasıflarının paylaşıldığı ve 'yeni' sosyalleşme biçimlerinin tecrübe edildiği bu mekan, modern kent insanının kimliğini ve kolektif konumunu inşa ettiği bir uzamdır. Çalışmadaki çabanın altyapısı, özgün bir vaka teşkil eden Elazığ Kültür Park üzerinden, bu tarz mekanların birleştirici ve dönüştürücü toplumsallık işlevlerini içermektedir. Çünkü Tüketim Toplumunun parçalayıcı ve daralmaya meyilli mekan özellikleri, Kültür Park gibi bir kolektif alanda genişleyerek toparlanmakta ve buradaki sosyalliğin doğası, belirli bir kentsel aidiyeti ve kentli olmanın bilincini de kurmaktadır. Çalışmada, Kültür Park'ın kentlilik değerleri açısından önemi, ziyaretçilerin mekanla kurdukları sosyal bağlar ve kullanım varyasyonları ile ortaya koyulmaktadır.

Öz Son yıllarda dünya çapında hızla yaygınlık kazanan sosyal medya uygulamaları ülkemizde de yoğun bir şekilde kullanılmaktadır. Facebook, Twitter, Instagram gibi onlarca uygulama her gün farklı kesimlerce farklı amaçlarla kullanılabilmektedir. Bu sosyal medya uygulamalarından biri de Whatsapp'tır. Whatsapp ya bireyler arası ya da grup içi iletişimle karşılıklı iletişime imkan veren bir uygulamadır. İnsanlar bu uygulama sayesinde karşılıklı sohbet edebilmekte, video, resim, belge ve konum gönderebilmekte ve çok hızlı, anlık bir şekilde iletişime geçebilmektedir. Bu uygulamadan son dönemlerde kişisel sohbetin ötesinde daha işlevsel olarak da faydalanılabilmektedir. Özellikle Whatsapp grupları sayesinde küçük gruplar (meslek grupları, öğrenci grupları, arkadaş grupları, aile vb) daha yoğun, özel ve dışa kapalı bir iletişime geçmektedir. Bu gruplardan birisi de öğrenci gruplarıdır. Bu çalışmada Necmettin Erbakan Üniversitesi öğrencilerinden basit tesadüfi örneklem yoluyla seçilen 275 kişi üzerinde bir anket uygulaması yapılmıştır. Anket sonucunda elde edilen verilerle "Whatsapp ve Whatsapp grupları kullanım alışkanlıkları" değerlendirilmeye çalışılmıştır. Araştırma sonucunda Whatsapp ve Whatsapp grupları kullanım alışkanlıklarına etki eden 5 faktör tespit edilmiştir. Bu faktörler Whatsapp bağımlılığı, aktif kullanıcı halleri, Whatsapp nöbeti, Whatsapp kamusallığı ve Whatsapp gerekçeleridir. Bu çalışmada Whatsapp iletişim grupları, Whatsapp kullanım amaçları istatistiki tekniklerle değerlendirilmeye çalışılmıştır. Anahtar Kelimeler: Sosyal Medya, Whatsapp, Bağımlılık, İletişim Çatışmaları, Üniversite Öğrencisi. Abstract Social media applications, which have become widespread in the world in recent years, are being used extensively in our country. Dozens of applications such as Facebook, Twitter, Instagram can be used by different segments for different purposes every day. One of these social media applications is Whatsapp. Whatsapp is an application that allows mutual communication with either inter-individual or group communication. Through this application, people can chat, send video, pictures, documents and locations and communicate very quickly and instantly. This application can be utilized more recently in addition to personal chat. Thanks to Whatsapp groups, especially small groups (occupational groups, student groups, groups of friends, families, etc.) have more intensive, private and closed communication. One of these groups is student groups. In this study, a questionnaire was applied to 275 people selected from Necmettin Erbakan University students by simple random sampling. "Whatsapp and Whatsapp groups usage habits" were tried to be evaluated with the data obtained from the survey. As a result of the study, 5 factors affecting the usage habits of Whatsapp and Whatsapp groups were determined. These factors are Whatsapp addiction, active user situations, Whatsapp watch, Whatsapp publicity and Whatsapp reasons. In this study, Whatsapp communication groups, Whatsapp usage purposes were evaluated with statistical techniques.

ÖZET
Evlilik programlarının popülerliği üzerine nicel göstergeler sosyolojik anlamda önemli bir etki
ve ilgi alanı oluşmasına yol açmaktadır. Evlilik programlarında kadının bedeni ve duyguları
üzerinden kapitalizm aracılığı ile sömürü gerçekleştiği söylenebilir. Evlilik ve ailenin kurumsal
kimliği değişik formlarda sunulmaktadır. Söz konusu programlarda kurumsal ve kültürel
değerler, semboller üzerinden ilerleyen simülasyonlar tarafından sergilenmektedir. Modern
toplumda gerçekliğini yitirmiş ve sanal olarak inşa edilmiş kurgular aile kurumu üzerindeki
gerçekliği köreltmektedir. Programlarda katılımcı bireylerin hayat hikâyeleri, yaşam biçimleri
ve eylemleri kültür yapısında bir dezenformasyona yol açmaktadır. Bu sürecin yansıması post
modern toplumda kapitalizmin kültür emperyalizmine tanıdığı olanakların aile kurumu
üzerindeki yıkıcı etkisi ile karşılaşılmaktadır. Televizyon ekranlarında sergilenen kurgusal
göstergeler semiyoloji aracılığı ile çözümlenebilmektedir. Seyirci ile ekranda sergilenen
kurgunun temel bileşeni dil ve sembollerden oluşmaktadır. Toplumdaki betimleyici işaretlerin
bilimi olarak semiyoloji aracılığı ile programlardaki düz ve yan anlam ayrımları
anlamlandırılarak çözümlemeler yapılmaktadır. Kurgulanan, görünen ve izleyiciye yansıyan
yönü düz anlamı tanımlarken, söylem ve semboller aracılığı ile bilinçaltını etkileyen olgular yan
anlamı ifade etmektedir. Yan anlam metnin, söylemin veya dizgenin gerçek yönünü
yansıtmaktadır. Semiyolojinin analiz yöntem göre gerçeklikler söylence ve sembolik
davranışların fenomonolojik görünümlerine alternatif gerçekliklere göre yapılanmaktadır.
Çalışmada semiyoloji aracılığı sembolik anlamlamaların düz ve yan anlamları çözümlenerek
izleyici kitlesi üzerindeki bilinçaltı etkiler ortaya konulmaya çalışılmıştır.
Anahtar Kelimeler: Semiyoloji, düz anlam, yan anlam, evlilik programları, kültür emperyalizmi,
aile.

Özet :Dil, insanların kendilerini ifade edebileceği en önemli unsurdur. Barthes'e göre dil, aynı zamanda kültürel birliği sağlayan bir araçtır. Dil bütünlüğünün korunamaması iletişim engellerine yol açtığı gibi ulus ve devletlerin bütünlüğünün bozulmasına, dağılmasına ve ulusal bilincin yozlaşmasına da sebep olmaktadır. Günümüzde küreselleşme, teknolojik gelişmeler ve kapitalist ideolojinin de etkisiyle Türk Dilinin yozlaşması sorunu yaşanmaktadır. Yabancı sözcüklerin Türk Dili kurallarına uygunsuz olarak kullanılması, söyleyiş bozuklukları, argo ve kaba sözlerin çokluğu dilin yozlaşmasına aracılık etmekte ve bu sorun kitle iletişim araçlarında açıkça görünmektedir. Özellikle televizyon reklamlarında yer alan popüler kişilerin bozuk Türkçe ile konuşması söyleyiş bozukluğunun, gençlerin diline yerleşik olan argo, kaba ve yabancı sözcüklerin sıklıkla kullanımı da dilin yozlaşma sürecinde olduğunun göstergeleridir. Bu sorunların üç farklı reklam örneğiyle ele alındığı araştırmada göstergebilimsel çözümleme yöntemi kullanılmıştır. Ayrıca göstergebilim yönteminin kullanılması yoluyla, dilsel iletilerle yakın bir anlam ilişkisi kuran görsel iletiler, kültürel kodlar ve söylen (mit)lerin çözümlenmesi de amaçlanmıştır. Abstract: Language is the most important means for the people to express themselves. According to Barthes, language is also a tool that ensures cultural unity. When the language integrity cannot be maintained, this situation not only leads to communication barriers but also causes the corruption of the national consciousness and threatens the integrity of the nation and the state. Today, due to globalization, technological developments and the influence of capitalist ideology Turkish language is in danger of corruption. The inappropriate use of foreign according to the Turkish language rules and majority of the utterance disorders and slang expressions mediates language corruption problems and these problems can observed clearly in the media. Especially corrupted speeches by popular people in the television commercials and slang expressions and use of foreign words by young people are indications of the corruption of the Turkish language. In this study three different commercial examples are discussed regarding the above mentioned problems by using semiotic analysis method. In addition, through the use of semiotic methods, the visual messages, which have a close relationship with the linguistic message, cultural codes, and myth, are intended to be analyzed.

Araştırmamız ortaöğretim öğrencileri arasında şiddet içeren bilgisayar oyunlarına yönelim ve bunlardan etkilenme düzeyini tespit edebilmek amacıyla yapılmıştır. Araştırmamızda ortaöğretim öğrencileri arasında şiddet içeren bilgisayar oyunu oynama alışkanlıklarıyla ilgili olarak; öğrencilerin şiddet içeren oyunlara yönelmelerinde etkili olan bazı değişkenler incelenmiştir. Araştırma alan araştırmasıdır. Veriler SPSS programında değerlendirilmiştir. Araştırmamız Samsun Büyükşehir sınırları içinde MEB’e bağlı farklı türlerdeki ortaöğretim öğrencileri üzerinde yürütülmüştür. Yapılan çalışmanın sonucunda gençlerin çoğunluğunun bilgisayar oyunu oynadıkları ve bunlarında yine çoğunluğunun şiddet içeren oyunları tercih ettikleri tespit edilmiştir. Bu tür oyunlara daha çok Meslek Liseleri öğrencilerinin yöneldikleri, şiddet içeren oyun oynayan öğrencilerin okuma alışkanlıklarının daha düşük olduğu, internet kafelere daha çok gittikleri, bilgisayar başında daha çok zaman geçirdikleri, geleceğe dönük beklentilerinin daha düşük olduğu tespit edilmiştir. Sonuçta şiddet içeren oyunlar gençler üzerinde bir takım olumsuz etkilere sahiptir ancak bu etkiler günümüzün yoğun teknolojik ortamında tamamen ortadan kaldırılamasa da alınacak önlemlerle mümkün olduğunca azaltılabilir.

İletişim kültürün ve toplumun ortaya çıkışında belirleyici unsurlardandır. Sözlü, yazılı ve görsel kültürler farklı toplumsal koşullarda var olmuş ve farklı toplumsal süreçler ortaya çıkmasına yol açmışlardır. Her değişim süreci umutlarla beraber krizlerin de habercisidir. Gelişen kitle iletişim araçlarının çeşitlenerek yaygınlaşması ve ortaya çıkan Enformasyon Devrimi de birtakım umutları beslediği kadar krizler de üretmektedir. İletişim alanında egemen olan dijitalizmin dil, kültür ve toplum boyutunda nelerin habercisi olduğu hala tartışılmaktadır.

Bu araştırma Türkiye’de en geniş kullanım ağına sahip sosyal medya platformlarından biri olan Facebook’taki ‘Beğen’ ve ‘Paylaş’ butonlarının kullanım yollarına odaklanarak değişen toplumsal etkileşim ilişkilerini kavramayı amaçlamaktadır.

Gabriel Tarde’ın mikro-sosyolojik ve ekonomi psikolojik yaklaşımını benimseyen çalışmada sosyal medya ağlarıyla toplanan ve dolaşıma sokulan veri yığınları ile algoritmaların güncel bir yönetimsellik oluşturduğuna dikkat çekilmektedir. Bu çalışmanın “’Beğen’ ve ‘Paylaş’: Yeni Medyaya Mikro-Sosyolojik ve Ekonomi-Psikolojik Bir Bakış” başlıklı ilk versiyonu, 2013 yılında Kocaeli Üniversitesi’nde düzenlenen I. Ulusal Yeni Medya Kongresi’nde sunulmuş ve kongre kitapçığında yayınlanmıştır. Türkiye’de en yaygın kullanılan sosyal  medya ağlarından biri olan Facebook’un 18-24 yaş aralığındaki kullanıcılarına odaklanan araştırmanın ilk evresi 2010-2013 yılları arasında, ikinci evresi ise 2013-2016 yılları arasında İstanbul Teknik Üniversitesi’nde gerçekleştirilmiştir. Gençlerin Facebook’taki ‘Beğen’ ve ‘Paylaş’ butonlarını kullanarak gerçekleştirdiği toplumsallaşma süreçleri katılımlı gözlem, yarı-yapılandırılmış görüşme ve anket yoluyla incelenmiştir. Bu çalışma son 6 yıldır bu kapsamda yürütülen araştırmanın güncel sonuçlarını kavramsal ve kuramsal yönden tartışmaya açmaktadır. 

“Plastikleşmiş kimlikler” olarak betimlenen sosyal medyadaki kimlik kürasyon çıktıları, görünmeyen nitelikteki afektif emek süreçlerine ve işlemlerine dayalıdır. Araştırmada gayrı maddi emekle üretilen veri yığınlarının sermayeleştiği ve ücretsiz işgücü olarak işe koşulan kullanıcı üretiminin giderek arttığı toplumsal yaşam içinde gözetimin ve denetimin giderek sıradan kabul edildiği bulgusuna ulaşılmıştır. Türkiye’de sosyal medya kullanımındaki ve denetim altında tutulan bir toplumsallaşma türündeki bu artış ile gözetimin sıradanlaşması ise algoritmik yönetimselliğin yayıldığını imlemektedir.

Post-Modern durumda İnsan, ontolojik olarak yoksun bir organizmaya doğru evrilmektedir. Bunun sebebi olarak "yeni toplumsal düzen" ve "değişen iletişimsel toplum" görülmektedir. Özellikle internet ve dijital ortamda giderek sanallaşan insanın toplumsal rolü muğlak bir durumdadır. Dolayısıyla sosyal medya, 21.yy toplumunu etkiler ve belirler hale gelmiştir. Sosyal medya ile beraber "anonim kimlikler" doğmuş ve bu yeni toplum içinde yeni bir kategori oluşturmuşlardır. Bu çalışmada sosyal medya toplumu içerisinde varlığını yokluğu ile sürdüren anonim kimliklere sosyolojik bir perspektif üzerinden bakılmıştır. Sosyolojik kuramsal referans noktası olarak "Ağ Toplumu" kavramı alınmıştır. Ağ toplumu üzerinden kurulmuş enformasyon ve iletişim ağının anonim kimlikleri ne yönden belirlediği ve onu oluşturanın ağ toplumunun kendisi mi olduğu irdelenmiştir. Çalışma, Ağ toplumu kavramından yararlanırken J.Van Dijk'ın ve Ağ Toplumu kavramının mucidi olan Manuel Castells'in fikirleri bu çalışma kapsamında önemli görülmektedir. Ayrıca Ağ Toplumu içerisindeki iletişimsel saikler incelenmiş ve Ağ toplumu kültürünün oluşumuna yönelik bir okuma yapılmıştır. Bu okuma sosyal medya toplumu üzerinden yapılmış ve özellikle "Twitter" araştırmanın evreni vazifesi görmektedir. Twitter'ın topluma olan etkisi, belirleyicilik noktasında ne denli güçlü olduğu bu çalışmanın problemlerinden bir tanesidir. Çalışmanın ana problemi ise Twitter özelinde kimliklerini inşa etmiş olan anonim kimliklerin bu yeni topluma olan tehlikesi üzerinedir. Sonuç olarak anonim kimliklerin ağ toplumundaki yeri ve topluma olan olası zararları sosyolojik boyutta analiz edilmiştir.






In the post-modern situation, Human evolves into an organism devoid of ontological. The reason for this is the "new social order" and the "changing communicative society". The social role of the virtualization of the human being, especially in the internet and digital environment, is ambiguous. Therefore, social media influences and determines the 21st-century society. With the social media, "anonym identities" were born and created a new category in this new society. In this study, anonym identities, which continue their existence, with non-existence in a social media society, were examined in a sociological perspective. As the sociological theoretical reference point, the concept of "Network Society" was taken. It has been examined how the information and communication network established over the network society determines the anonym identities and whether it is the network society itself. While the study uses the concept of the network society, J.Van Dijk's ideas are decisive. In addition, the ideas of Manuel Castells, the inventor of the Network Society concept, are considered important in this study. In addition, the communicative impetus in the Network Society was examined and reading was made for the formation of the Network Society culture. This reading has been done through the social media society, and in particular, "Twitter" serves as the universe of research. The impact of Twitter on society is one of the problems of this study. The impact of Twitter on society, how strong is decisiveness, is one of the problems of this study. The main problem of the study is; It is about the danger of anonymous identities that have built their identity through Twitter to this new society. As a result, the place of anonym identities in the network society and the possible harm to society are analyzed in a sociological dimension.

Bu bölümde, Frankfurt Okulu’nun tarihsel bağlamı ve eleştirel teoriye katkıları genel hatlarıyla betimlenmekte, önde gelen kavramları kısaca irdelenmekte ve iletişim çalışmaları açısından konumuna değinilmektedir.

In this chapter, the historical context of the Frankfurt School and its contributions to critical theory are described in general, its leading concepts are briefly examined and its position in terms of communication studies is discussed.

Yeni Alman sineması auteur yönetmenlerinden Werner Herzog, özellikle bazı filmlerinde sıklıkla yerli imgelerini kullanır: Tanrının Gazabı, Aguirre (The Wrath of God, Aguirre) (1972), Herkes Kendi Başına ve Tanrı Herkese Karşı, (Enigma of Kasper Hauser) (1974), Fitzcarraldo (1982), Düşlerin Ağırlığı (Burden of Dreams) (1982), Küçük Askerin Şarkısı (Ballad of the Little Soldier) (1984), Yeşil Karıncaların Düş Gördüğü Yer (Where the Green Ants Dream) (1984), Yeşil Kobra (Cobra Verde) (1987). Bu filmlerdeki yerli imgelerin ortaya çıktığı coğrafyalar, Avrupa’nın ekonomik ve kültürel sömürüsüne maruz kalan eski sömürge topraklarıdır. Herzog filmlerindeki yerli imgeler, bu çalışmada, kolonyal ve postkolonyal yaklaşımlar perspektifinde incelenecektir. Bu doğrultuda temel amaç, Herzog filmlerindeki yerli imgelerinin toplumsal bellekte nasıl bir yeri olduğunu tartışmaktır. Çalışmanın temel argümanı ise bölgelerin sömürge tarihinin yönetmenin filmlerinin merkezinde yer aldığı iddiasıdır. Ayrıca Alman kolonyal tarihinde önemli bir popüler imge olan Karl May’in Winnetou karakteri, “soylu vahşi” (noble savage) kavramına atıfla irdelenecektir. Sözü edilen filmler, metin çözümlemesi yöntemi ile analiz edilecektir. Çalışmanın temel bulgusu, yönetmenin filmlerinde yarattığı imgelerin sömürge tarihini dışlamaktan çok bu tarihi içerdiği yönündedir.

Anahtar Kelimeler: Werner Herzog, kolonyalizm, postkolonyalizm, soylu vahşi, yerli imgeler Werner Herzog, one of New German Cinema’s auteur directors, often uses indigenous people’s images, especially in his films The Wrath of God, Aguirre (1972), Enigma of Kasper Hauser (1974), Fitzcarraldo (1982), Burden of Dreams (1982), Ballad of the Little Soldier (1984), Where the Green Ants Dream (1984), and Cobra Verde (1987). The geographical regions from which the indigenous images in these
films emerge are former colonial lands that have been the subject of European economic and cultural exploitation. In this study, indigenous images in Herzog films are examined through colonial and postcolonial perspectives and analysed in terms of their place in collective memory. The main argument of the study is that the colonial history of former colonial regions is at the centre of the director’s films. Also, the Winnetou character of Karl May, an important popular image in German colonial history, is examined with reference to the concept of the ‘noble savage’. These films are analysed using the method of textual analysis. The main finding of the study is that the images created by the director in his films include rather than exclude colonial history.

Keywords: Werner Herzog, colonialism, postcolonialism, noble savage, images of indigenous people.

Araştırmanın konusu, self-oryantalist söylemlerin Turkovac aşısı özelinde incelenmesidir. Modern bilimsel gelişmeler, salgın hastalıkların tarihin sayfalarına gömüleceğine ilişkin bir algı inşa etse de Covid-19 virüsü salgın hastalıkların günümüz toplumlarında da görülebileceğini göstermiştir. Pandemi ile mücadele kapsamında üretilen Turkovac aşısı hakkında sosyal medya platformlarında Avrupa merkezli bir uygarlık tarihi anlayışının yansıması olan gelişmiş-Batı, geri kalmış-Doğu imajının sürdürülmesi ve yeniden üretilmesi adına söylemlerin üretildiği görülmektedir. Özellikle bir sosyal medya platformu olan Twitter üzerinden BioNTech karşısında Turkovac'a karşı üretilen söylemlerin geri kalmış Doğu imajı ile oluşturulduğu ve self-oryantalizmden izler taşıdığı görülmektedir. Bu bağlamda çalışma kapsamında Turkovac'ın niteliğine ve gerçekliğine ilişkin self-oryantalist söylemlerin deşifre edilmesi için nitel araştırma yöntemi kullanılmıştır. Twitter üzerinden gelişmiş-Batı, geri kalmış-Doğu vurgusunun yapıldığını ve self-oryantalizmin yeniden üretildiğini düşündüren 34 tweet eleştirel söylem analizi yöntemiyle incelenmiştir. Araştırmanın sonucunda ise self-oryantalizmin sosyal medya aracılığıyla yeniden üretildiği görülmüştür. Batı'nın inşa ettiği kendi aklını kullanma yeteneğinden mahrum bir Doğu imajı, sosyal medya aracılığıyla akılsız bir Doğu'ya evrilmiştir.

Toplumda, ister makro ölçekte isterse mikro ölçekte olsun, farklı seviyelerde “biz” duygularımız vardır. Kitle olmak bu biz-oluş halinin ötesindedir. Kitleler, toplumsal bir örüntü olmaktansa adeta yığın olarak hareket ederler. “Biz” fenomenini var eden kontrol, etik muhasebe, vicdan, vb. ölçekler kitlede kaybolur. Geriye, kontrolsüzce akmaya, savrulmaya, önüne çıkanı ezip geçmeye eğilimli bir akış kalır. Biz duygusunu aşan, hatta yıkan bu “kitle mantığı” ya da duygusal işleyiş mekanizmaları nelerdir? Hem iletişim sosyolojisi hem de psikoloji literatürüne başvurarak bu konuyu kuramsal eksende makalemizde tartışmaktayız. Bu literatür bize kitlelerin nasıl işlediği, nasıl hareket ettiği, ne türden bir doğaları bulunduğu konusunda önemli kavramlar sunmaktadır. Çağdaş toplumda zorlayıcı olan kitle olgusunu anlama, kavrama noktasında söz konusu literatürün büyük bir faydasını görebiliriz. Eleştirel bir bakış doğru kavramsal çerçeve ile buluşursa kitlelerin nasıl oluştuğunu, nasıl hareket ettiğini ve neler yapabileceğini daha doğru anlayabiliriz. Yapılacak olan analiz, özellikle iletişim kavramı ve kitle iletişim teorileri üzerinden gelişecektir.

İnsanlık tarihini etkileyen büyük dönüşümlerin temelinde sırasıyla sözlü kültür, yazılı kültür ve son olarak görsel kültürün yer aldığı söylenebilir. Yazının icadı ile yazılı kültür sözlü kültürün yerini alırken, teknolojinin gelişimi ile de yazılı kültürün yerini görsel kültür almıştır. Elbette her değişim ve dönüşüm, faydalarının yanında bir takım sorunları da getirmiştir. Özellikle televizyonla başlayıp ardından internet ile devam eden süreçte ortaya çıkan her yeni teknolojik araçla birlikte görsel kültürün etkisini gün geçtikçe daha derinden hisseden birey ve toplumların iletişim ve etkileşim süreçleri de yeniden şekillenmeye başlamıştır. Ülkemizde bilişim teknolojisinin toplum hayatına hızlı girmesiyle birlikte insanların yaşam biçimleri de değişmeye başlamış ve bununla birlikte bir takım toplumsal değerlerimiz olumsuz etkilenmiştir. Medyanın bu olumsuz gidişat üzerinde önemli etkisi olduğu gibi yaraları sarmaya çalışıcı yayın politikaları da vardır elbette. Ancak popüler kültürü daha ön plana çıkaran magazinsel programlar daha büyük bir kitleye etkide bulunmaktadır. Bu anlamda görselliğinden daha fazla etkilendiğimiz medya araçlarının olumsuz etkilerinden uzak durabilmek amacıyla bilinçli medya okuryazarı olabilmenin önemi üzerine bir takım değerlendirmelerde bulunulmuştur. Bu değerlendirmeler ise medya okuryazarlığında temel yaklaşımlar olarak görülen aşılamacı yaklaşım, korumacı yaklaşım, güçlendirmeci yaklaşım ve eleştirel yaklaşım çerçevesinde yapılmıştır. Çalışma kapsamında ele alınan sorular; Medya okuryazarlığı nedir? Medya okuryazarı olabilmek için neler yapılmalıdır? Bireyin, ailenin, eğitim kurumlarının medya okuryazarlığındaki rolleri nelerdir? Türkiye’de, Milli Eğitim Bakanlığı, medya okuryazarlığı konusuna müfredatta nasıl bir yer vermektedir? Radyo ve Televizyon Üst Kurulu’nun medya okuryazarlığı konusundaki yaklaşımı ne yöndedir? şeklindedir. Çalışmada nitel analiz yöntemine bağlı olarak literatür taraması yapılmıştır.

Bu çalışmada ortaöğretim gençlerinin davranışlarına yön veren değerleri ile yeni medya araçları (internet ve sosyal medya) kullanım ilişkisi incelenmiştir. İletişim araçlarından biri olan internetin (dolayısıyla sosyal medyanın) gençler arasında oldukça yaygın kullanılmasının onların sahip olduğu değerleri üzerinde ne düzeyde etkili olduğunun tespiti, günümüz gençlerinin davranışlarını analiz etmede önemlidir. Araştırmamız günümüz ortaöğretim gençlerinin sahip oldukları değer yönelimlerinin tespit edilmesi ve bu anlamda değerlerin gelecekte seyredeceği yönü belirlemesi bakımından da işlevsel bir öneme sahip olacaktır. Yine araştırmadan elde edilecek sonuçlara göre değerleri korumanın ve sürdürmenin toplumsal açıdan ne derece önemli olduğunun ortaya konması hedeflenmektedir. Bir toplumda genç kitlenin tamamının, toplumun değerlerini aynı oranda önemsemeleri beklenemez. Çünkü gençlerin bireysel değer sistemlerinin oluşumunda aile, çevre, eğitim, medya, inanış gibi farklı etkenler mevcuttur. Araştırmada bireysel değer sistemi üzerinde önemli etkileri olduğunu düşündüğümüz cinsiyet, sınıf düzeyi, okul türü, yaşanılan yer bağımsız değişkenler olarak belirlenmiştir. Araştırmada bir anket formu ve bir de Shalom Schwartz tarafından geliştirilerek farklı ülkelerde uygulanmış olan 57 maddelik, “Schwartz Değerler Ölçeği” kullanılmıştır. Veriler SPSS 20 paket programında çözümlenerek tablolar halinde sunulmuştur.
Anahtar kelimeler: Değer, Schwartz Değer Ölçeği, İnternet, Sosyal Medya.

Kullanım yaygınlığı günden güne artan sosyal medya, gündelik yaşamın önemli bir parçası olma yolundadır. Bu noktada toplumsal ilişkileri, süreçleri etkileme ve dönüştürme potansiyeli ile son zamanlarda üzerinde en çok çalışılan konular haline gelmeye başlamıştır. Sosyoloji toplumsal ilişkiler, etkileşimler ve işleyen süreçlerle ilgilenir. Bu süreçler özü itibari ile sürekli devam etse de, gerçekleştirilme biçimleri değişebilmektedir. Bu anlamda toplum içindeki bireylerin toplumsallaşmaları ve siyasal olarak uyarlanma süreçleri sürekli devam eden bir durumdur. Her dönemde bu süreci belirlemede etkili faktörler vardır. Bu çalışmanın konusu sosyal medyanın siyasal toplumsallaşmaya etkileridir. Çalışmanın uygulamalı bölümü nicel bir araştırma şeklinde tasarlanmıştır. Temel veri toplama tekniği ankettir. Araştırma, sosyal medya ortamlarını en yoğun kullandığı varsayılan kesim olan üniversite öğrencileri üzerinden yürütülmüştür. Araştırma sonucunda, ana hipotez doğrulanmıştır. Abstract As the prevalence of the use of social media increases from day to day it is becoming an important part of daily life. At this point, with its potential to influence and transform social relationships and processes, it has started to become one of the most studied topics in recent times. Sociology is concerned with social relations, interactions and functioning processes. Even though, the essence of these processes are continuous the way in which they are realized can vary. In this context, the socialization of individuals and their ways of political adaptation in society is an ongoing process. In every period  Bu makale, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü tarafından kabul edilmiş doktora tezinin özetidir.

Giriş Türkiye modernleşmesi, genel itibariyle Osmanlı ve Cumhuriyet modernleşmesi şeklinde dönemsel olarak kategorize edilebilir. Bununla birlikte, her iki dönem de kendi içinde pek çok önemli olaya ve dönüm noktasına sahiptir. Bu yüzden Türkiye modernleşmesi hakkında farklı ve ikiden fazla kategorileştirme de yapılabilir. Bu yazının başlığındaki " iki modernleşme " vurgusu, Osmanlı-Cumhuriyet dönemsel ayrılığına vurgu yapmamaktadır. İki modernleşmenin bir yönünü Osmanlı'nın on sekizinci asrın son çeyreğinde temelleri atılmaya başlanan, on dokuzuncu asırda kurumsallaşmasını sürdüren ve yirminci asrın modernleşmesinin aktörlerini üreten devlet merkezli modernleşme oluşturmaktadır. Diğer yönünü ise, kırsal bölgelerden ve küçük şehirlerden büyük şehirlere doğru devam eden hareketlilik üzerinden gelişen iktisadi, siyasi ve kültürel değişim oluşturmaktadır. Bu değişim, aynı zamanda Osmanlı' dan Cumhuriyet' e devlet merkezli süregiden modernleşmeden nitelik olarak farklıdır. Türkiye modernleşmesinin başlangıcı itibariyle bürokratik bir değişim süreci olması göz önünde bulundurulduğunda söz konusu alternatif modernleşmenin bürokratik modernleşmenin dışında, kendi sosyolojik dinamikleri üzerinden açıklanmayı gerektiren pek çok farklı yönü vardır. Bu yüzden, 1950'li yıllardan itibaren tecrübe edilmeye başlanan bu modernleşme, devlet merkezli modernleşmenin karşısında konumlandığı gibi büyük ölçüde kontrolü dışında gelişmiştir. Türkiye' de yakın dönem siyasetin değişimi bu iki modernleşme tecrübesinin ürettiği sosyolojik arada kalmışlık üzerinden farklı siyasal kültürlerin oluşmasına katkı sağlamıştır. Bu yazıda iki modernleşme tezi bağlamında basının konumu tartışılmaktadır.

Bu çalışmanın amacı Sinop ili yerel basınındaki çevre haberlerinin sunumunu analiz etmektir. Bu çerçevede Sinop’ta dijital olarak yayınlanan toplam dokuz gazetenin 19 Mart‐18 Nisan 2018 tarihleri arasındaki sayıları nitel içerik analizi yöntemiyle incelenmiştir. Toplam 287 defa gazete sayfalarında yer alan çevre konuları Çevre Koruma, Çevreden Korunma, Çevreden Kazanma ve Çevre Güzelliği olarak dört kategori ve on alt kategori altında toplanmıştır. Bulgulara göre yunus ölümleri, fidan dikimi ve benzeri haberler okuyuculara çevrenin korunması gerektiği mesajını vermektedir. Nükleer santral, kentsel atıklar ve aşılanan köpeklere dair haberler, insanların çevre sorunlarından korunmasını vurgulamaktadır. Doğal güzelliklerin turizme kazandırılması, ormancılık faaliyetleri, balıkçılık sorunları ve tarımsal üretim konulu haberlerde de çevre, bir gelir elde etme aracı olarak sunulmaktadır. Kentin çiçeklendirilmesi, ağaçların süslenmesi, kırsal yaşamın güzellikleri konulu haber ve köşe yazılarında ise çevre, bir güzellik imgesi olarak öne çıkarılmaktadır. Sonuç olarak çevre, gerçekliğinden bağımsız bir şekilde ve insanların kullanım amaçlarına göre inşa edilmekte ve farklı bakış açılarından gazete okuyucularına sunulmaktadır. Zira aynı ağaç farklı durumlara göre korunmakta, süslenmekte veya gelir getirmektedir.
Anahtar Kelimeler: Çevre, Yerel Basın, Çevre Haberleri, Medya, Nitel İçerik Analizi
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------ABSTRACT
This study aims to examine the presentation of environmental news in
local press in Sinop. Hence, nine digital newspapers, published online in Sinop between March 19 and April 18 in 2018, are examined by qualitative content analysis. Environmental issues, published 287 times in local newspapers, were gathered in four categories as Environmental Protection, Protection from Environment, Making Money from Environment, and Environmental Beauty. News reports about dolphin deaths and planting trees give the message of environmental protection. Nuclear plant, urban wastes and dog vaccine news reports imply the protection of people from environment. News reports about touristic use of natural beauties, forestry activities, problems of fisheries and agricultural production present environment as a tool for income. Planting flowers, decorating trees, beauties of rural life and similar issues show environment as symbol of beauty. As a result, environment is constructed according to human needs in newspapers apart from its reality. Hence same tree is protected, decorated or sold according to changing human needs.
Keywords: Environment, Local Press, Environmental News, Media, Qualitative Content Analysis

Sosyal medya gündelik hayatımızın ayrılmaz bir parçası haline gelen bir sanal toplum olarak toplumsal
ve bireysel düzeyde pek çok değişimi beraberinde getirmektedir. Bu değişim alanlarından biri de sunduğu verilerle
sosyal bilimlerdeki metodolojik anlayıştır. Sosyal medya bir sanal veri deposu olarak metodolojik yaklaşımlara
eklemlenmiştir. Bu çalışma sosyal bilimlerde sosyal medya verilerinin kullanımındaki artışa dikkat çektikten
sonra, sosyoloji alanındaki yayınlar üzerinden sosyal medya verilerinin kullanımına dair genel bir metodolojik
çerçeve çizmeyi hedeflemektedir. Bunu yaparken de Dergipark ve Ulusal Tez Merkezindeki iletişim sosyolojisi
çalışmalarının yıllar içindeki artışına vurgu yapılmış ve bu kaynaklarda tespit edilen 9 makale ve 17 doktora tezinin
sosyal medya araçlarını nasıl veri kaynağı olarak kullandığı incelenmiştir. Ayrıca iletişim sosyolojisi alanında
tanınırlığı ve etki değeri yüksek 2 dergi (New Media & Society, Social Media + Society) seçilmiş, bu dergilerdeki
makalelerden sosyal medya verilerini analiz eden toplam 40 çalışma incelenmiş, yerli akademik yazın ile yabancı
akademik yazın arasındaki metodolojik benzerlik ve farklılıklar ortaya koyularak çalışma sonlandırılmıştır.
Çalışmanın sonucunda yerli akademik yazında sosyal medya verilerinin kullanımında bir artış olmakla
birlikte, önemli bir bölümünü sosyal medya kullanıcıları ile yapılan nitel ve nicel analizlerin oluşturduğu tespit
edilmiştir. Bu çalışmalar sosyal medya verilerini dolaylı olarak analiz etmektedirler. Sosyal medya verisini analiz
verisi olarak kullanan çalışmaların nitel ağırlıklı bir yöntem tercih ettiği görülmüştür. Nitel analiz içerisinde
netnografi (sanal- dijital etnografi), duygu analizi, sosyal ağlar yaklaşımı gibi son dönemde kullanımı artan
metodolojik yaklaşımların yanı sıra sözlük oluşturma, beğeni üçgeni ve karma yöntemlerde az sayıda da olsa
gözlemlenmiştir.

Bu çalışma Youtube’da kadın temsili örneği üzerinden sosyal medyanın toplumsal cinsiyet üretimine kapsamlı bir bakış sağlamayı hedeflemektedir. Bunu yaparken iletişim sosyolojisi alanındaki analiz modelleri yol gösterici haritalar olarak kabul edilmiştir. Çalışmanın birinci bölümünde iletişim sosyolojisine kısa bir giriş yapılmaktadır. İletişim bilimin çalışma alanları ve sosyoloji ile ilişkisi açıklanarak, iletişim sosyolojisinde kullanılabilecek yaklaşımlar ortaya koyulmaktadır. Bu çalışmaya konu edilen Goffman’ın dramaturji analizi, Habermas ve kamusal alan yaklaşımı, Barthes’ın göstergebilimsel analizi ve sembolik etkileşimci kuram hem sosyoloji hem de iletişim çalışmalarında analitik bir bakış sağlayacak teorik çerçevelerdir. Sosyoloji için her zaman önemini koruyan toplumsal cinsiyet, yeni gelişen iletişim teknolojileriyle birlikte sanal bir nitelik kazanmış, toplumsal roller sanal ortamda yeniden üretilmiş ve postmodern dünyanın düşünme ve anlama biçimi sosyal medyada kendine somut karşılıklar bulmuştur. Böylesi değişimleri analiz etmenin sosyal bilimlerin görevi olduğuna duyduğumuz inanç ve bu tür çalışmalar için yol gösterici olması yönündeki hedefimiz böyle bir çalışmayı ortaya koymamızı sağlamıştır.

Sosyal medya uygulamalarında her geçen gün hem kullanıcı bazlı değişkenlikler hem de yapısal değişiklikler yaşanmaktadır. 2021 yılının son aylarında Facebook CEO'su Mark Zuckerberg tarafından tanıtılan "Meta" evrenler ile ülkemizde metaverse ile ilişkili birçok sanal içeriğe hiç olmadığı kadar rağbet gösterilmiştir. Bu yeni evrenlerin halkla ilişkiler, reklam, sosyal medya, kişilerarası iletişim, pazarlama vb. bilim dalları için ne anlama geldiği, iletişim sektörü uygulayıcılarına ne gibi katkılar sunacağı, iletişim alanındaki müfredatta bu web 3 uygulamalarının nasıl konumlandırılacağı, bireylerin buraya katılma motivasyonlarında hangi güdüleyicilerin başat rol oynadığı, meta evrenlerinin görsel iletişim bağlamındaki tasarımsal yönü vb. pek çok hususun akademik bir bakış açısıyla sunulması son derece önem arz etmektedir. Metaverse platformlarına iletişim bakış açısıyla değerlendirmeyi hedefleyen bu kitap serisinde, bölüm yazarlarından aşağıda belirtilen alt başlıklardan hareketle özgün bir çalışmanın sunulması beklenmektedir. Mevcut "Akademik Teşvik ve Doçentlik" kriterlerinde "Tanınmış Uluslararası Yayınevi" statüsündeki yayınevlerinden çıkacak olan editörlü kitapta, aynı zamanda yayınevinin; köklü, akademik camiada saygın ve kör hakemlik süreçlerini titizlikle uygulatma kıstaslarını sağlaması da gözetilecektir. Basım sonunda ilgili kitabın yayımlanmış halinin PDF dokümanı, kitabevinin Tanınmış Uluslararası Yayınevi olduğunu gösteren imzalı belge, davet ve kabul yazıları yazarların e-posta adreslerine gönderilecektir.


Son Özet Gönderim Tarihi: 29 Mayıs 2022
Kabul Edilen Özetlerin İlanı: 12 Haziran 2022
Tam Metinlerin Son Gönderim Tarihi: 02 Ekim 2022
Hakem Değerlendirme Raporlarının Gönderimi: 23 Ekim 2022
Düzeltmelerin Tamamlanması: 06 Kasım 2022
Baskı: Aralık 2022

Birey toplum içerisinde aidiyet hissetmenin yanı sıra sürekli olarak her yönden gelen baskının da farkındadır. Kendisinin kontrol edemediği fakat kendisini kontrol eden bir sistem içerisinde, onun adaptasyonuna uygun olarak hazırlanmamış aksine bireyin uymasını talep eden, bireyin çıkarlarına uygun olan sosyal gruplar içerisinde mücadele vermesine izin veren bir toplum tasviri içerisindedir(Allman, 2013:1). Toplumun bireyle ilişkisindeki bu türden komplike ve iç içe geçmiş talep ve beklentiler silsilesi içerisinde, bireyin ve ona paralel olarak toplumun da zaman içerisinde değişerek, yeni tür adaptasyonlar gerektirdiği ve ürettiği bir gerçektir. Toplumsal değişmeler bireylerin doğrudan etkisiyle yaşanabileceği gibi, zamana yayılmış değişim süreçleri bireyleri etkileyerek ve dönüştürerek de varlığını sürdürebilir.

Toplumsal yapı bireyin gündelik yaşamını çevreleyen, kültürel, sosyal, siyasal ve ekonomik öğelerin tamamına dair imgeler içeren, bireyin şekillendirdiği ve bireyi şekillendiren olgu ve kurumlar bütünüdür. Toplumsal yapıdaki değişimler süreklidir fakat bu değişimlere sosyolojik perspektiflerin bakışları farklı olabilmektedir. Bu çalışma değişme sosyolojisindeki temel kavramları açıkladıktan sonra yapısal-işlevselci, çatışmacı ve sembolik etkileşimci yaklaşımların gözünden sosyal değişmeyi açıklamayı hedeflemektedir. Ardından bir sosyal değişim örneği olarak toplumsal hareketler incelenerek yeni ve eski toplumsal hareketlerin farkları ortaya koyularak çalışma sonlandırılacaktır. Eski toplumsal hareketleri açıklarken Zonguldak madenci eylemleri, yeni toplumsal hareketler için ise Arap Baharı eylemleri ele alınmış; bunlar arasındaki en temel fark olarak da sosyal medyanın etkileme ve örgütleme gücü gözlemlenmiştir.