HUKUK FELSEFESİ VE SOSYOLOJİSİ MESELELERİ

Raymond Wacks'ın kaleminden yetki iki hukuk felsefecisinin Türkçeye kazandırdığı son derece kolay ve anlaşılır bir ders kitabı. Hukuka ve felsefeye meraklı herkesin zevkle okuyabileceği bir çalışma. Çoğu kez eserin tercüme olduğu fark edilemiyor. Yetkin bir İngilizceye sahip çevirmenler aynı oranda güzel ve başarılı bir çeviriyle Türkçenin zenginleşmesine samimi bir katkı sunmuşlardır.

Felsefe, hukuk, etik alanlarında eserleri olan ve hala Hong Kong Üniversitesi'nde profesör olarak çalışmalar yapan Raymond Wacks, Hukuk Felsefesi' ne Kısa Bir Giriş kitabında Hukuk Felsefesi ve hakim akımlar hakkında genel bir bilgi vermektedir. Hukuk felsefesi ve bu konuda hakim düşünce ve düşünürleri kronolojik bir sıra bağlamında vermeye çalışan Wacks, doğal hukuk düşüncesinden başlayarak fark feminizmi ve 1989 eleştirel ırk kuramına kadar öne çıkan düşünce ve düşünürleri aktarmaktadır: Hukuk Felsefesi' ne Kısa Bir Giriş 'den hareketle hukuk felsefesinin sınırlarını, ana tartışma konularını ve çetin davalar meselesi üzerinde Dworkin'in yaklaşımını çözümleyerek hukuk felsefesinin kısa bir bağlamını ele alacağım. Değerlendirmemin kısımları hukuk felsefesi terimi, hukuk felsefesini anlamak ve eleştiriler, çetin davalar en son da son sözler şeklinde olacaktır.

İnsanların dünyadaki hayatlarında birarada yaşamak zorunda oluşları, aralarında “ortak iyi”ler  oluşturma veya bulma çabalarına sebep olmuştur. Ortak iyi ’nin kapsamı ve fonksiyonları kavramsal olarak ahlak ilimine/bilimine karşılık gelmektedir...

Bu çalışmanın amacı “Cinsel Tecavüz” suçunun yasa bağlamında değerlendirilmesidir. Bu amaçla yukarıda giriş kısmında bahsi geçmiş ve bulgu yapılmış hususları Cinsel Tecavüz suçu başlığı altında değerlendirmek gereklidir. Bunlar ışığında sonraki kısımlarda, Fasıl 154 Ceza Yasası çerçevesinde Cinsel Tecavüz suçunun tanımı, suçun unsurları, fail ve mağduru ve yasa koyucu tarafından bu suç tipinin bu yasa altında ele alınış şeklinin nedenleri yani korunmaya çalışılan hukuki değer incelenecek. Bunun yanında, tüm bu hususlar Birleşik Krallık Cinsel Suçlar Yasası 2003 (Sexual Offences Act) ile KKTC Meclisi tarafından hazırlanmış Yasa Önerisi ve 2014 tarihli Ceza Yasası ile karşılaştırmalı olarak değerlendirilecektir.

EDİTÖR'DEN

Değerli Okuyucularımız,
Akademik Teklif Dergisinin beşinci sayısı ile yeniden karşınızdayız.
Akademi dünyası ile düşünce dünyası arasında bir köprü kurma hedefi ile
yola çıkmış olan, millet egemenliği ve hukukun üstünlüğüne inanmış, Büyük
ve Güçlü Türkiye idealini yüksek bir ideal olarak benimsemiş olan Akademik
Teklif Dergisi, yoluna kaldığı yerden, sağduyu ve kararlılıkla devam etmektedir.
Akademik Teklif Dergisinin beşinci sayısı, bahsettiğimiz işte bu Büyük
ve Güçlü Türkiye ideali için canlarını feda eden kahraman şehitlerimize ve
gazilerimize ithaf edilmiştir.
Bu sayımızda, Anayasa Hukuku, Ceza Hukuku ve Uluslararası Hukuka dair
doktrinsel ve uygulamaya dönük makale ve karar değerlendirmeleri yer almakta,
bunun yanı sıra özellikle son dönemde mevzuatta yapılan değişikliklerin
neticesi olarak hukuk uygulayıcılarının sık karşılaştıkları ve tereddüt
doğuran hususlara ve hukukun temel sorunsallarından olan akıl ve irade
konusuna ilişkin yazılar da siz değerli okuyucularımızın istifadesine sunulmaktadır.
Faydalı olması ve bir sonraki sayıda buluşmak dileğiyle.

[email protected]

Bu bildiri 24-25 Kasım 2017’de Umut Vakfı tarafından düzenlenen 8. Hukukun Gençleri Sempozyumunda  sunulmuştur.
Bu çalışmanın ilk kısmında kısaca adalet kavramını hukuki açıdan değerlendirilmiştir. Çalışmanın asıl üstünde durulan ikinci kısmında ise ‘’adalet nasıl tesis edilir?’’ sorusuna cevap aranmıştır. Bunun için geçmişten günümüze geliştirilmiş başlıca ‘’adalet teorileri’' incelenmiştir.
Kısacası bu çalışmada 2 soruya cevap aranmıştır; ‘’Adalet nedir?’’ ve ‘’Nasıl tesis edilir?’’

Antropolojik yaklaşım, adalet duygusunu anlamaya katkıda bulunur mu? Bu soru kapsamlı bir şekilde tartışılacak ve olumlu yanıtlanacaktır.

Bu çeviri, Hukuk Felsefesi ve Sosyolojisi Arkivi dergisinde yayınlanmıştır.  Hukuk Felsefesi ve Sosyolojisi Arkivi, S. 23, İstanbul Barosu Yayınları, 2012, s. 169-185.
http://www.istanbulbarosu.org.tr/Yayinlar/BaroKitaplari/HFSA23.pdf

Platon'a göre özgürlük, kişinin "Kendi olma"sı; kendi erdemlerinin taşıyıcısı olması demektir. "Kendi olmak", kişiye akıl aracılığıyla aydınlatılmış, işlenmiş, geliştirilmiş bir doyum; belirli türden bir mutluluk sunar. Başka hiçbir şey, böyle bir mutluluğun kaynağı olamaz. Bu mutluluk, kaynağını gelip geçici nesnelerden ve nesneler dünyâsından almaz; nesnesi değişmeyen ve kendi kendisiyle hep aynı kalan ideaların bilgisiyle gerçek özgürlük ve gerçek erdem, bu mutluluk içinde açığa çıkar. 1 İdeaların bilgisiyle sağlanan özgürlükten gelen her eylem iyidir ve her iyi eylemin kaynağı özgürlüktür. Kötülük, başkalarının belirlenimi altında şekillenen eylemlerin sonucunda ortaya çıkar. Erdem, ruhun kendisiyle tam bir uyumu, düzeni ve birliğidir; bu uyum, düzen ve birliğin bozulması, kötülükle bir ve aynıdır. Kötülük, insanı gelip geçici heves ve arzularının peşinden koşmaya ve köleliğe sürükler. 2

1.Ünite: "Toplum, Sosyoloji ve Hukuk" Ünite Amaçları -Kazanımları-Konu süreçleri(alt başlıklar): Ünite Amaçları: Sosyolojinin temel inceleme konusu açıklanabilecek, Toplum ve toplumsal düzen ile ilgili temel kavramlar tanımlanabilecek, Toplumsal yaşamın sürdürülmesinde ve toplumsal düzenin sağlanmasında hukukun rolü değerlendirilebilecek, Sosyoloji ve hukuk biliminin hukuk olgusuna bakışlarındaki farklar değerlendirilebilecek, Hukukun kökeni ve tarihsel gelişimi hakkında temel bilgiler özetlenebilecek.

Kapalı ve yağmurlu bir Eylül günüydü. Ağustos sıcakları çoktan terk-i diyar etmiş, havada vakur bir esinti, burnumun ucunda ise kaknem bir kömür kokusu vardı. Sanki yağmur yağsa, güneş de açacaktı; ama inadım inat, diyor ve toprakla birleşmemek için ayak diriyordu. Yemek yapmak için mutfağa girdim. Lavabonun altındaki dolaptan patatesleri çıkartmak için eğildiğimde, musluğun akıttığını gördüm. Bir yol gidip kapıcıya merâmımı anlattım, bana musluk işlerinden anlayan bir ahbâbının telefonunu verdi. Hemen aradım; usta, akşamüzeri gelebileceğini söyledi, ben de adresi verdim. Akşam saat beş sularında kapım çaldı, Osman Usta gelmişti. Ona, lavabonun yerini gösterdim. Biraz lâfladık bu arada. Bana ne iş yaptığımı sordu, öğrenci olduğumu söyledim. Hangi bölümde okuduğumu sordu, felsefe dedim. Derin ve alaycı bir sesle, "Siz yok musunuz siz! A'yı B, B'yi C gösterirsiniz ve milletin kafasını karıştırırsınız. Felsefe, bize göre değil!" dedi.

Marksizm birçok yorum içeren bir öğreti olarak karşımıza çıkmaktadır. Ancak buna rağmen temel aldığı,
üzerinde ortaklaştığı iddialar doğal olarak varlığını korumaktadır. Bunların en temelinde maddi
altyapının politika, kültür, din ve hukuk gibi üstyapıyı belirlediği iddiası yer almaktadır. Farklı olan ise
bu iddianın katılık derecesi olarak görünmektedir. Üretim ilişkileri ve hukuk arasındaki ilişki
bakımından ise hukukun tamamen altyapı tarafından belirlendiği ve bu üretim ilişkileri ortadan
kalktığında, ileri komünizm aşamasında hukukun söneceği iddiası katı ve Marksist öğreti açısından
tutarlı gibi görünen bir düşünce olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu düşüncenin en bilinen savunucusu
olarak Evgeny Pasukanis komünist toplumda hukukun söneceğini iddia etmiştir. Ona göre meta
mübadelesi rejimi ortadan kalkınca hukuk da sönecektir. Çünkü sahiplenme eskiden de var olmasına
rağmen devir unsurunun açığa çıkmasıyla (meta-para-meta formülüyle) özel mülkiyet biçimine
bürünmekte ve bu durum ancak belirli bir toplumsal yapıda kendini göstermektedir.
Pasukanis’e göre bu yapıda meta sahiplerinin birbirinin mülkiyet hakkına saygı duyması üretim ilişkilerinin
gerektiği gibi işlemesi için gerekli görülmekte, aksi durumda meta mübadelesine dayanan ekonomik
sistemin işlemesi mümkün olmayacağı iddia edilmektedir. Dolayısıyla bu düşünce bakımından hukuk
kapitalizm içindir. Öyleyse kapitalizm ortadan kalktığında hukukun da ortadan kalkacağı sonucuna
ulaşılmaktadır. Burada hukuka yönelik bu Marksist görüş materyalist felsefenin kendi içerisindeki
tartışmaları ekseninde de eleştirilmektedir. Üretim ilişkilerinin bilinci belirlediğine yönelik
Marksizmin temel iddiası doğru kabul edilse dahi kapitalizm sonrası hukukun söneceği iddiasının
çelişkili ve indirgemeci olduğu söylenebilecektir. Bu eleştiriler kapsamında söz konusu çelişkinin
“Kapitalizm hukukun karakterini mi belirler yoksa hukukun varlık nedeni kapitalizmin kendisi midir?”
sorusuna verilen yanlış cevaptan kaynaklandığı belirtilebilir. Sonuç olarak hukukun söneceği
iddiasının hukukun dar ve sadece meta mübadelesine indirgenerek yanlış tanımlanması ile üretim
ilişkilerinin hukukun genel karakterini belirlediği iddialarının birbirine karıştırılması nedeniyle ortaya
çıktığı ifade edilmelidir.
Anahtar Kelimeler: Pasukanis, Meta Mübadelesi, Kapitalizm, İleri Komünizm, Hukukun Sönmesi.

İran dini Zerdüştlük ilk tek Tanrılı dindir. Animizm yerine kendi inanç sistemini kurmuştur. Modern ve antik dinlerle çok benzerlikleri vardır. İyilik-kötülük, aydınlık-karanlık vs. gibi çelişkileri vurgulamıştır. Cennet-cehennem inancı vardır. İkilikler felsefeye de yansımıştır. Modern felsefedeki çelişkilerin ortaya çıktığı ilk düşünsel dindir. Bu kadim dini farklı din ve felsefelerle karşılaştığımızda tarihsel bir süreklilik tespit ederiz.

2020 yılı Mart ayından bu yana Türkiye’de etkisini gösterdiği söylenilen Sars-Cov-2 salgını gerekçesiyle  pek çok yeni uygulamayla karşılaşmaktayız. Genelgeler, günlük yaşantıyı etkisi altına almış durumda.  Halkın sokakta yürürken yüzüne maske takıp takmadığından, esnafın dükkânına müşteri alıp  alamayacağına kadar pek çok önemli meselede hukukun ne dediği unutulmuş vaziyette. Hukukçular ilk
unutanlardan oldu.  Yeni çıkarılan idarî bir karara derhâl uyulması talep ediliyor ve çoğu zaman uzman hukukçular dâhi bu  kararlara ulaşamıyorlar. Yurttaşlar, neye uyup neden sakınacaklarını haberleri okuyarak öğrenmeye  çalışıyorlar. Bilmemenin ise mazereti yok. Sokağa çıkma yasakları, para cezaları, hapis tehditleri, yol kontrolleri hayatın bir parçası hâline geldi. Keyfilik, uygulamaya hâkim olmuş görünüyor.
Buna karşın, dükkânını açamadığı için geçinemeyen esnaf, “bir gün takmayın, başka bir gün mutlaka takın” denilen maskeyi para vererek alan vatandaş, ömrünün son günlerini bir odada geçirmeye mahkûm edilmiş yaşlılar, derdiyle baş başa kalmış durumda.
Peki hukuk ne diyor? Bu derlemede kanunlara, sözleşmelere, mahkeme kararlarına, Anayasa’ya bakacağız; haklarımızı hatırlamaya, hukukî imkânlarımızı gözden geçirmeye çalışacağız. “Terörle mücadele” konseptinin beşiğinde güçlenen polis devleti, pandemi bahanesiyle hayal edemeyeceği imkânlara ulaştı. Diğer yandan insan bedeninin metalaşması süreci tarihsel sınırlarına yaklaşmakta. Salgınla birlikte hız
alan ekonomik gelişmeler neticesinde çalışma hakkı, hareket özgürlüğü, hatta yaşam hakkı giderek silikleşmekte. Serfleşmeye/köleleşmeye karşı koyanların safında yer alanlar için eldeki imkânları gözden geçirmeye, güncel gelişmelere ve ihtimallere dikkat çekmeye çalıştık

The discussion about justice is neither realized through obtaining a social methodology nor the truth based conceptual analysis, rather the discussion is a result of the loss of truth that means the facts of injustice prior to the ideal one. This article tries to find an attitude against the sovereignty of injustice in neo-capitalist societies that are full of stimuli by making a comparison between the philosophy of law and sociology of law. This comparison stands against injustice that may stem from ignoring conceptual and factual differences; and also this comparison suggests a broader philosophical-sociological approach of justice between theory and praxis for the science of law. Unfortunately, the majority of the people accept the suspicion injustice situation as a permanent situation. The acknowledgement of injustice in discussions has been realised concurrently with the legitimacy of social inequality. Özet Adalet kavramının ne olması gerektiği, hangi kavramlarla bağlantılı olduğu ve hangi yöntemlerle tartışılacağı sosyal bilimciler tarafından yeteri kadar önemsenmemiştir ve onlar sadece adaletsiz durumları tartışma konusu olarak belirlemişlerdir. Bu tartışmalarda kavramın önüne olgusallık geçmiştir ve bu durum hakikatin yitirilmesine yol açmıştır. Bu çalışmada geç kapitalist uyarıcılarla dolu toplumlarda adaletsiz durumlara yönelik tavrın ne olması gerektiğine ilişkin felsefi ve sosyolojik bakış arasında yanıtlar aranacaktır. Böylelikle dikkat çekilmek istenen, kavramsal ve olgusal adaletin farklılıkları göz önüne alınmaksızın hukuk bilimince konu edilmesinin daha büyük adaletsizliklere yol açabileceğidir. Dahası, adaletsizlikten günümüz için kastedilen müphem ancak kalıcı ve yığınlarca kabul edilmiş bir durumdur. Adaletsizliğin tartışma alanında sıradanlaşması toplumdaki eşitsizliğin meşrulaştırılması ile eşzamanlı gerçekleşmiştir.

Zerdüşt otuzuna gelince, yurdunu terk edip dağlara çıkar ve on yıl dağlarda kalır. Günün birinde, gönlünde bir değişim olur ve güneşin karşısında şöyle der: "Ey ulu yıldız, kendilerine ışık saçtıkların olmasaydı, saadetin nerede kalırdı? Fazla bal toplamış arı gibi bilgeliğimden bıktım, onu almak için uzanmış ellere muhtâcım. İnsanlar arasında memnuniyetle bilgeliğimi dağıtmak istiyorum. Aralarına ineceğim." 1 Kendisine yol arkadaşı arayan Zerdüşt, Üstinsan'ın gelişini hızlandırmak ister. Hattâ, bu uğurda "haydut" olarak anılmayı bile göze alır. 2 Dağdan inip ormana vardığında, bir ihtiyarla karşılaşır. İhtiyar, "Uyuyanlar arasında ne işin var?" diye sorar. Zerdüşt, "İnsanları seviyorum." diye cevap verir. İhtiyar ise "Tanrı'yı seviyorum, insanları sevmiyorum. İnsan sevgisi, mahvım olurdu benim!" deyince Zerdüşt, insanlara bir hediye vermek istediğini söyler. Bunun üzerine ihtiyar, insanlara bir şey vermektense onlardan bir şey almanın daha iyi olacağını ve böylelikle, herkesin memnun olacağını söyler. İnsanlara verilebilecek tek şeyin bir sadakadan fazlası olmayacağını ve bunu da dilenmeleri gerektiğini ekler. Zerdüşt'u bu çabasından vazgeçirmeye çalışan ihtiyar, inzivâya çekilmiş ve ormanda şarkılar besteleyerek Tanrı'yı öven bir kimsedir. Bu durumu gülünç bulan Zerdüşt, Tanrı'nın öldüğünü henüz işitmemiş olmasına üzülür. 3 İnsan, Tanrı'nın ölümünden sonra yeryüzünü Üstinsan için hazırlamalıdır. Böyle bir insanda erdem, bir batma irâdesidir. Bu irâdeyi gösteren kimse, Kendi'sini esirgemeyen insandır. Üstelik vaadini, vaad ettiğinden de çok tutan ve tüm yapıp etmeleriyle Kendi'sini açığa çıkartan insandır. Zerdüşt'un sevgisi, işte bu insanadır. 4 Şehre vardığında, pazar yerinde toplanmış kalabalığı görür. İp canbazını beklemelerini fırsat bilen Zerdüşt, hemen söze başlar: "Üstinsan'ı öğretiyorum ben sizlere. İnsan, aşılması gereken bir şeydir. Bütün varlıklar, şimdiye dek kendilerinden üstün bir şey yarattılar; insanı aşmak yerine, hayvanlığa dönmeyi mi istiyorsunuz? İnsana göre maymun nedir? Gülünç bir şey ya da acı veren bir utanç. İnsan da Üstinsan'a göre böyle olacaktır. Bir zamanlar maymundunuz ve hâlâ da insan, herhangi bir maymundan daha maymun. Üstinsan anlamıdır yeryüzünün; bağlı kalın yeryüzüne, inanmayın sizlere dünyâ ötesi umutlardan bahsedenlere. Zehir saçanlardır onlar, hayâtı hor görenlerdir; kendileri zehirlenmiştir ve hayâtı da zehirlemişlerdir. Bir zamanlar, Tanrı'ya karşı işlenen günâh, günâhların en büyüğüydü; ama, Tanrı öldü ve Tanrı'yla birlikte, o günâhı işleyenler de öldüler. En büyük günâh, yeryüzüne karşı işlenen günâhtır şimdi. Ruh, bedenden ve yeryüzünden kurtulmak için bedenin cılız, iğrenç ve açlıktan ölecek hâlde olmasını istedi; ama, o ruh cılız, iğrenç ve âcizdir. İnsan ruhunun bu âcizlikleri, ancak Üstinsan'da batabilir." 5 Zerdüşt'un sözlerini anlamayan kalabalık, onunla dalga geçer; Zerdüşt ise onlara bakıp "İnsan, hayvanla Üstinsan arasında gerilmiş bir iptir; uçurum üstünde bir ip. İnsan bir köprüdür, amaç değil. İnsanda sevilecek olan, bir karşıya geçiş ve batış olmasıdır. Zerdüşt, ancak karşıya geçenleri sever; yeryüzü bir gün Üstinsan'ın olsun diye kendilerini yeryüzüne 

SADRİ MAKSUDİ ARSAL
Her şeyden önce hukuk kelimesinin ifade ettiği mânaları tespit etmeliyiz. Malûm olduğu veçhile, hukuk kelimesi birçok birbirinden farklı, fakat birbiriyle alâkalı mânalar ifade etmektedir: 1) Haklar, 2) Muayyen bir camianın içtimai hayatını tanzim eden mecburi kaideler, 3) Hukuk kaidelerini tatbik sahasında çalışanların mesleği (hâkim ve avukatlık mesleği), 4) Bir memlekette hâkim olan hukuk kavaidinin menşei, mahiyeti ve felsefi ve sosyolojik esasları üzerinde tetkiklerden ibaret ilim. Biz bu makalede hukuk kelimesini bu dördüncü mânada kullanacağız. Biz hukuk = ilimden bahsedeceğiz. Hukuk = kavait, hukuk = ilimden vuzuhla tefrik edilmelidir. Hem Avrupa'da hem memleketimizde hukukçu olmıyan münevverlerin hukuka karşı lâkaytlığının başlıca sebebi iki türlü hukuk arasındaki farkın tebarüz ettirilmemiş olması olduğu kanaatindeyiz. Her memlekette felsefe tarihi ile alâkadar olan doktorlara, musiki ile meşgul mühendislere, tabiî ilimlerle uğraşan edebiyatçılara tesadüf olunmaktadır. Fakat mesleği hukuk olmadığı halde hukukla alâkadar olan münevverlere nadiren tesadüf edilir. Halbuki, hukuk bir münevver insanı en çok alâkadar etmesi lâzım olan bir ilimdir. Çünkü hukuk beşerî camiaların içtimai hayati kavaididir. Hukuk ilmi bu kavaidin mantık, tarihî, iktisadi, sosyolojik ve felsefi esaslarını izah eden ilimdir. Memleketimizde münevverlerin hukuk ilmine karşı lâkaytlığının diğer birçok sebepleri de vardır: Memleketimizde İstanbul Hukuk Mektebi kurulduğu günden beri hukuk bir ilim telâkki olunmaktan ziyade, bir sanat, adliyecilik sanatı telâkki olunmuştur.

Hani, demişler ya "İnsan, yedisinde ne ise yetmişinde de odur." diye, inanmayınız. Gençliğinde Batı emperyalizmine ateş püskürenler, bir vakit sonra bir de bakmışsınız ki "değişivermişler". Hem de birilerinin "zorlaması", "dayatması" olmaksızın. Zülfü Bey'deki "değişimler", sanırım hepimizin mâlûmu; ancak, şu son günlerdeki tartışmalar daha çok, Zülfü Bey'in bir döneme damgasını vurmuş bestelerini metâlaştırmasına; sanatını ticârîleştirmesine ve şu sözde "Kürt sorunu"na(!) bakışına odaklanmış gibi görünüyor. Oysa Zülfü Bey, çoktandır Batı emperyalizminin sözcülüğünü yapıyor; UNESCO'da göreve başladığı 1996'dan beri maalesef "hümanizm"(!), "çağdaşlaşma"(!), "insan hakları"(!) adına emperyalizmin dümenine su taşıyor; öncülüğünü BM'nin üstlendiği uluslararası oligarşiye çalışıyor. Bu bağlamda biz burada, bir konuyu gündeme getirmek ve şu sözde "Kürt sorunu"ndan(!) daha önemli gördüğümüz bir sorunu-ülkemizde gündemin biraz hızlı değişiyor olması nedeniyle belki gözünüzden kaçmıştır diyedikkatlerinize sunmak istiyoruz.

Hukuk, sadece normlar, kurallar, kategoriler, ilkeler ya da kavramlar olarak değerlendirildiği müddetçe şeklî bir soyutlamadan başka bir şey değildir. Liberalizmin hukuksal söyleminin mantığının kavranabilmesi, hukuku, yürürlükte bulunduğu ekonomi politik sistemdeki iktidar, ideoloji, toplum, kültür ve tarih gibi bir dizi farklı etmenle bir arada göz önünde bulundurulacak biçimde, karşılıklı bir ilişkiler ağı içinde değerlendirmeyi zorunlu kılar. Zira hukukun görünmeyen veya görünmesi pek de arzu edilmeyen yüzü, hukuk düzeni vasıtasıyla ekonomi politik sistemin bekasının sürdürülmesinde, sistem içindeki egemen unsurların çıkarlarının korunmasında, var olan hukuksal ve ekonomik eşitsizliklere, sömürü koşullarına, ayrımcılıklara karşı yürütülen mücadele ve itaatsizliklerin bir kısmının yasadışı hale getirilmesinde ortaya çıkar. Hukuk, bu görünmeyen yüzüyle, gerçeklerin maskelenmesi ve insanların zihinlerinde bir tür sahte bilinç yaratılmasında başrolü oynar. Devletin hem ideoloji hem de baskı aygıtı olarak işlevselleşir. Bu nedenle liberal hukuk düzeni, dış dünyadan soyutlanarak, tek başına belli değerler üreten ve belli anlamlara sahip bir yapı şeklinde düşünülemez. O, her zaman üretim ilişkilerini, toplumsal gerçekliği ve iktidarın gerekliliklerini takip eder. İşte tüm bu nedenlerle hukuk politiktir; mevcut ekonomi politik sistemin içine kök salmış ve onunla bütünleşmiştir.

Bununla birlikte hukuk, her zaman egemen güçlerin tek taraflı biçimde kendi lehlerine çalışan bir aracı olmamıştır. Aynı zamanda geniş kitlelerin, iktidar odakları üzerinde baskı kurabilmeleri, kendi karşı hegemonyalarını inşa edebilmeleri, liberal ekonomi politik sistemin işleyişi ile kapitalist üretim ve mülkiyet ilişkilerinden kaynaklanan ve sözü edilen kitlelerin aleyhine sonuç doğuran süreçlerin tersine çevrilebilmesi noktasında bir savunma ve mücadele aracı olarak da kullanılabilmektedir.

Indıvıdual And Socıal Problem Solvıng Problems Of The Prophets İn Methods
Different aspect of the human body and soul have been created problems where there is also quite normal. Importantly, with the necessity of human beings to live together, to solve the issues that they can show righteousness. Prophet, individual and social life has solved the problems faced by different methods. One of the problem-solving aspect of our article, were examined both individually and socially. Individual problems mercifully treated the prophets, persuasion, anger management, empathy taking, if the matter can not be resolved by methods such as face or leave it to God to achieve the solution sought. In social issues, decisions largely, a matter for the parties themselves to take the group has been instrumental. On both sides of the problem dealt with in the proposal would have led to. Sent as a mercy to the worlds leadership direction of the prophet, the prophet and the certainty that the capacity of individuals and groups in society has played an important role in terms of resolving the issues.

Düşman ceza hukuku teorisi, Günther Jakobs’un, Alman ceza hukukunda son dönemde görülen, zarar suçlarından tehlike suçlarına doğru bir genişlemeyi; usuli güvencelerin askıya alınması ve ceza hukukuna geleceği koruma ve tehlikelerle mücadele etme ödevlerinin yüklenmesi gibi gelişmeleri, kendine özgü hukuk felsefesi perspektifinden anlamlandırma çabası olarak ortaya çıkmıştır. Günümüzde ulusal sınırlarını aşan bu teori, çok sayıdaki ceza hukuku sistemini saran güncel suç politik eğilimlerin eleştirel bir ifadesi olarak son derece popüler bir kavram hâline gelmiştir. Bu yaygınlığına karşın, teorinin bugün tam anlamıyla anlaşılmış olduğu söylenemez. Öyle ki, düşman ceza hukuku ifadesi bugünlerde her türden ağır insan hakları ihlallerinin bir numaralı etiketi olarak kullanılmaktadır. Bu makale ile hedeflenen ise düşman ceza hukuku teorisini ve uygulamalarını çok boyutlu bir perspektiften ele alarak, kavramı tanıtmak olacaktır. Bu hedefe uygun olarak çalışmanın ilk kısmında düşman ceza hukuku teorisi, ceza hukuku felsefesi ve hukuk sosyolojisi boyutlarıyla ele alınırken; çalışmanın ikinci kısmını ise düşman ceza hukuku uygulamalarını irdeleyen bir ceza hukuku dogmatiği çalışması oluşturmaktadır.

Pozitivizm, hedef tahtasına oturttuğu idealizmin yanılgılarını tekrarlamamayı hedefler. O Fransız İhtilali sonrası sarsılan sosyal düzenin tesisini bilimsel bir sistematik üzerine inşa etmek iddiasındadır. Bu amacını yerine getirebildiği günümüz itibariyle tartışılabilir olsa da özellikle sosyal bilimler sahasına yapmış olduğu katkılar göz ardı edilemez. Bu doğrultuda hukuksal pozitivizm ile pozitivizm sık sık karıştırılmakta ve karşılaştırılmaktadır. İş bu çalışmamızda öncelikle pozitivizmin tepki olarak doğduğu idealizm ve metafizik açıklanacaktır. Sonrasında ise eleştirilerinin kaynağından yola çıkarak pozitivizmin ve ilkelerinin neler olduğu araştırılacaktır. Ardından doğal hukuk ve anti tez olarak hukuksal pozitivizm tanımlanacak olup, pozitivizm ve hukuksal pozitivizm arasındaki ayrımlar ortaya koyulacaktır. Netice olarak gerek pozitivizmin gerekse hukuksal pozitivizmin 21.yüzyıldaki geçerlilikleri sorgulanacak ve çalışmamız sonlandırılacaktır.

Poverty Culture as an Element of Risk in the Realization of the Main Goals of Religion This article first discusses the main goals of sending a religion; what kind of person and society reigion aims to create, and whithin this context what religion teaches about poverty and wealth. Second it examines whether what the social scientists call powerty culture are reconcilable with the main goals of religion. It concludes that wealth and poverty are not evil in themselves. However, if poverty becomes permanent state, which is called poverty culture, then the belief and behaviors of such state can not be reconciled with the main goals of religion and becomes a great obstacle. Poverty culture is a failure of man's strugle with poverty. Bu çalışmada önce kısa bir şekilde İslam dininin hangi temel hedefleri gerçekleştirmek için gönderildiği, nasıl bir birey ve toplum meydana getirmeyi istediği ve yoksulluk ve zenginlik olgusuna nasıl yaklaştığı konularına değinilecek, sonra da sosyal bilimcilerin yoksulluk kültürü adını verdikleri sosyal görünümlerin dinin bu ana gayeleriyle bağdaşıp bağdaşmadığıyla ilgili genel bir değerlendirme yapılmaya çalışılacaktır. 1 Konuya hak dininin tanımını yaparak başlamak yerinde olacaktır. İslami literatürde hak din; " akıl sahibi insanları kendi tercihleriyle bizzat hayırlı olan şeylere götüren ilahi kanun " şeklinde tarif edilmektedir. Bu tariften de anlaşıldığı gibi, İslam dininin kısa ve uzun vadede gerçekleştirmeyi amaçladığı temel hedefleri vardır. Kur'an ve Sünnet nasları hikmet sahibi Allah'ın hiçbir şeyi boş yere yaratmadığını, koyduğu bütün şer'i hükümlerin fert ve toplum düzeyinde belirli gayeleri gerçekleştirmeye yönelik olduğunu ortaya koymaktadır. İslam bilginleri, makâsıd-ı şerî'a, makâsıd-ı âmme gibi terimlerle ifade ettikleri bu gayelerin neler olduğunu, ilahi öğretinin tek tek inceledikleri tikel normlarından süzerek çıkarmışlar ve bunlar, gerçek anlamda içtihat faaliyetlerinin yürütüldüğü dönemlerde müçtehitlerin ilmi ve fikri mesaisini yönlendiren faktörlerin başında yer almıştır. İslam bilginleri bütün dini normların, insanlar için fayda sağlama, onlardan zararı savma ve dünyayı şerlerden temizleme noktasında birleştiği hususunda ittifak etmişlerdir. İslam'ın bu en temel hedefi maslahatların temin edilmesi ve mefsedetlerin giderilmesi, yani iyilik ve düzenin gerçekleştirilip kötülük, fitne ve fesadın yok edilmesi şeklinde formüle edilmektedir. Bunu hayrın elde edilip, şerrin ortadan kaldırılması olarak sunmak da mümkündür. 2 Bu * Sakarya Üniv. İlahiyat Fak. Öğretim Üyesi, [email protected]

Hukuki çoğulluk, hukuk antropolojisi ve sosyolojisi alanında, son dö-nemlerin ilgi çeken konularından biridir. Hukuki çoğulluğun tanımının ne ol-duğuna dair pek çok tespit olmakla birlikte, kavramın etki alanı içinde huku-kun ne olduğu, devlet hukukunun anlamı, devlet dışı hukukun çerçevesinin nasıl çizileceği, devlet hukuku ve devlet-dışı hukuk arasında temel bir fark olup olmadığı, bir hukuk sistemini hukuk dışı normatif düzenlerden ayıran herhangi bir somut ayrımın olup olmadığı, devlet sistemi içinde hukuki çoğulcu bir du-ruma sahip olup olmamanın mümkünlüğü üzerine pek çok tartışma yürütül-mektedir. Bu çalışmada, hukuki çoğulluğun ne olduğuna dair tartışmaların genel olarak aktarılmasıyla birlikte, hukuki çoğulluğun merkezinde yer alan iktidar problemi çeşitli yönleriyle tanımlanmaya çalışılacaktır.

In short, it will show how a rational and self-directed legal subject left its place to a subject capable of putting forward arguments, discussing and developing the meaning of law, say, before the courts.. It will discuss what law is before the courts. Finally, this study aspires to establish a connection between the shortcomings of the formal conception of RoL and its crisis that we are experiencing across the globe.

"Adalet kavramı ilk olarak hukuku akla getirir ve hukuk adaletin koruyucusu, sağlayıcısı ve bizatihi kendisi olarak düşünülür. Adaleti aramak, adaleti gerçekleştirmek bahse konu olunca yargı ve mahkemelere methiyeler düzülür. Yargı bir anda en güvenilir, en bağımsız kurum, en son umudumuz olur; yetmez ama evet, ona karşı boynumuz kıldan bile ince olur… İnsanlar “Efendi”lerinin adaleti getireceğine inanır, “Efendi”leri ise adaletin tecellisi için çalışır. Adaletin “erken tecellisi”ne kavuşmak için “Hadi artık uzatma!” ya da “Anlaşın da gelin!” denirken, diğer yandan “adalete teslim edilen” sanıklar adaletin tecellisine “pek bir gönüllü ifade”leriyle yardımcı olduklarında, bu erdemli hareketlerinin, ceza takdir edilirken, dikkate alındığı söylenir. Peki, bu vuslat vakti gibi beklediğimiz adaleti gerçekten bize bahşedecek olan hukuk mu?"