Επτάνησα

Τα Ιόνια και η Κρήτη, κρίκοι της λατινικής αλυσίδας που ενώνει τον κόσμο της Ανατολής με αυτόν της Δύσης, δεν θα μπορούσαν να μην συνδιαλεγούν σε έναν πόλεμο που πέρα από τη συμμετοχή της Βενετίας σε αυτόν, θα πάρει το χαρακτήρα της πάλης ανάμεσα στο χριστιανικό και το ισλαμικό στοιχείο.
Έχει εξαιρετικό ενδιαφέρον να παρατηρήσει κανείς την οπτική της λογοτεχνίας και ειδικά τη γραφή ενός αυτόπτη μάρτυρα. Λαμβάνοντας υπόψη τη διάθεση λυρισμού που θέλει να δώσει ένας μη ιστορικός συγγραφέας αλλά και τη συγκινησιακή φόρτιση του ανθρώπου που έχει βιώσει τον πόλεμο και την απώλεια, μπορεί να αφουγκραστεί κανείς ποια ήταν η σχέση των Ιόνιων νησιών με τις πολεμικές επιχειρήσεις, ποια η διάθεση των επτανησίων αλλά και ποιες οι προσδοκίες των Κρητικών από τους αδερφούς βενετούς υπηκόους.

Λέξεις αναφοράς: Ιθάκη -Κουνουβάτο -Ιόνια Νησιά -Αρχαιολογία της Βενετοκρατίας -Μακρυνάρια -Οικογένεια Καραβία -Διάταξη Οικισμών -Αρχαιολογία του Τοπίου -Ιστορική Αρχαιολογία Εισαγωγή Στην περιοδολόγηση της ελληνικής αρχαιολογίας συναντάμε τον όρο «Μεταβυζαντινή περίοδος», η οποία καλύπτει το χρονικό διάστημα από το 1453 μέχρι το 1830. Ο όρος αυτός δεν είναι απλά περιγραφικός, είναι και ιδεολογικά φορτισμένος. Η περίοδος, η οποία αντιστοιχεί στους Οθωμανικούς χρόνους, ετεροπροσδιορίζεται σε συνάρτηση με τη Βυζαντινή με συνέπεια να προβάλλεται ως δευτερεύον προσάρτημα, σαν μια περίοδος παρατεταμένης παρακμής έπειτα από μια Βυζαντινή ακμή. Οι αρχαιολόγοι οι οποίοι καλούνται να ασχοληθούν με τον υλικό πολιτισμό της περιόδου 1453-1830 είναι συνήθως εκείνοι οι οποίοι έχουν ειδικευθεί στη βυζαντινή αρχαιολογία. Δεν είναι λοιπόν παράδοξο που μέχρι πολύ πρόσφατα τα υλικά κατάλοιπα της οθωμανικής περιόδου έμεναν παραμελημένα. Επιπλέον, η περίοδος αυτή δεν εντάσσεται εύκολα στη γενικότερη θεώρηση που θέλει την ελληνική αρχαιολογία στην υπηρεσία της εθνικής ιδεολογίας.

Οι κατοικίες της κερκυραϊκής υπαίθρου, από την αρχαιότητα έως το α΄ μισό του 20ου αι., διαθέτουν χαρακτηριστικά, τα οποία λειτουργούν συμβολικά και καταδεικνύουν την κοινωνική  θέση των ιδιοκτητών τους. Τέτοια είναι η τοποθεσία, το μέγεθος, τα υλικά δομής, οι αρχιτεκτονικές λεπτομέρειες, η οικοσκευή κ.α. Στο παρόν άρθρο τα χαρακτηριστικά αυτά εντοπίζονται  σε αντιπροσωπευτικά δείγματα αρχαίων οικιών που έχουν έρθει στο φως με την ανασκαφή, καθώς και σε νεότερα ιστορικά κτήρια που σώζονται σήμερα, είτε ερειπωμένα είτε σε χρήση, στους παραδοσιακούς οικισμούς της Κέρκυρας.

Το ιδιοκτησιακό καθεστώς του Ελληνικού Δημοσίου και ιδίως των δασών, στα Επτάνησα, ο θεσμός της Επιχώριας περιουσίας
. Αντώνη Π. Αργυρού Δικηγόρου, Αν. Νομικού Συμβούλου του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών Εισαγωγικά Μετά από τους αγώνες των Επτανησίων και την συνθήκη που υπογράφτηκε στις 17/29 Μαρ-τίου 1864, έληξε η αγγλική κατοχή και τα Επτά-νησα ενώθηκαν με την Μητέρα Πατρίδα στις 21 Μαΐου 1864. Επί των δασών των Επτανήσων το Ελληνικό Δημόσιο δεν έχει δικαιώματα κυριό-τητος, αφού κατά την Ένωση μετά της Ελλάδος (1864) δεν έλαβε κανένα τέτοιο δικαίωμα, ούτε ως διάδοχος του «Ηνωμένου Κράτους των Ιο-νίων Νήσων» 1 , το οποίο δεν είχε δημόσια κτή-ματα και μάλιστα δάση στην ιδιοκτησία του, ούτε στη συνέχεια από την επιχώριο (ή εγχώριο ή κοινή), μη ιδιωτική περιουσία κάθε νησιού, δεδομένου ότι αύτη διανεμήθηκε μεταξύ των δήμων κάθε νησιού. Συνεπώς, δεν δύναται επί των δασών στην Επτάνησο να έχει εφαρμογή το υπέρ του Ελληνικού Δημοσίου τεκμήριο κυριό-τητος, που θεσπίσθηκε από το β.δ. της 16.11.1836 «περί ιδιωτικών δασών». Η επίκληση του τεκ-μηρίου αυτού από το Δημόσιο και σε περίπτω-ση αμφισβήτησης, απόδειξη της κτήσεως πρέ-πει να γίνεται κατά έναν από τους προβλεπόμε-νους από τον Ιόνιο Αστικό Κώδικα ή από τις 23-2-1946 του Αστικού Κώδικα, ή ενδεχομένως κά-ποιου ειδικού νόμου, τρόπους κτήσεως κυριό-τητας.

Η ίδρυση και η λειτουργία ενός πνευµατικού ιδρύµατος µείζονος βαρύτητας, όπως η Ιόνιος Ακαδηµία, δεν µπορεί να θεωρηθεί µόνο ως έκφραση των ευτυχών συγκυριών που ορίζει η κυρίαρχη πολιτική ιδεολογία ή οι οικονοµικές παράµετροι της εποχής, αλλά πρέπει να συνεξεταστεί στο πλαίσιο των προγενέστερων εκφάνσεων της ανάγκης για πνευµατικότητα τις οποίες αξιοποιεί και εξελίσσει.

Σύντομη ανάλυση της περιόδου 1800-1862 και των πολιτικών τεκταινομένων στην περιοχή των Επτανήσων και της Αυτόνομης Επτανήσου Πολιτείας. Επιδίωξη εμβάθυνσης στο φαινόμενο του Ριζοσπαστικού Κόμματος, του πρώτου κόμματος πολιτικών αρχών στον Ελλαδικό χώρο, υπο το πρίσμα των ευρωπαικών επιρροών του καθώς και των κινηματικών διεργασιών που αναπτύσονται στην περιοχή κατα τον 17ο και 18ο αιώνα. Διερεύνηση των παρακαταθηκών του στο Ελληνικό Κράτος μετά την ενσωμάτωση το 1862

Η ανακοίνωση εξετάζει τις διαφορετικές εκφάνσεις πραγμάτωσης του φαινομένου του βεντετισμού στον ελληνικό χώρο χρησιμοποιώντας ως χαρακτηριστικά παραδείγματα τους δύο διαπρεπείς επτανήσιους ηθοποιούς του 19ου αιώνα: Διονύσιο Ταβουλάρη (1840-1928) και Ευαγγελία Παρασκευοπούλου (1865-1938). Προκειμένου να καταγραφούν και να περιγραφούν συστηματικότερα οι τακτικές βεντετισμού, όπως εφαρμόσθηκαν στο ελληνικό θέατρο, το άρθρο, με βασικούς άξονες τους δύο πρωταγωνιστές, επικεντρώνεται στα παρακάτω ζητήματα: α. στο ιδιαίτερο υποκριτικό ύφος που ανέπτυξαν και τον τρόπο σύνθεσης του ρεπερτορίου τους, με το οποίο καθιερώθηκαν ως εκπρόσωποι του «σοβαρού θεάτρου», β. στη θιασαρχική δράση τους και τον εμπλουτισμό του δραματολογίου του ελληνικού θεάτρου ευρύτερα, γ. στις τακτικές αυτοπροβολής που εφάρμοσαν και τη σχέση που ανέπτυξαν με το κοινό και τον Τύπο της εποχής τους, δ. σε θέματα ανταγωνισμού και νεωτερικότητας σχετικά με τα δεδομένα εξέλιξης της τέχνης και της θεατρικής πρακτικής. Το περιγραφόμενο πλαίσιο αναλύεται σε αντιπαραβολή με τα ευρωπαϊκά δεδομένα της εποχής κι εντοπίζει σχετικές επιδράσεις.

Archaeological research on the island of Ithaca had been conducted to a large extent with Homeric associations and as a search for the palace of Odysseus. However, recent rescue excavations on Ithaca have thrown new light on the archaeology of the island, which covers many other periods than only the Homeric. Human presence on the island stretches back as far as the Upper Palaeolithic and Mesolithic times. Excavations in the island's capital of Vathy have provided evidence for habitation in the Neolithic, the Bronze Age and Classical to Hellenistic periods. Of particular importance are the Roman remains at Vathy, which enable the certain identification of the Roman town. In addition to settlement remains, tombs have been excavated at several places on the island, for example in Polis bay. The new finds provide a more complete picture of the archaeology of Ithaca.

Η διασπορά των εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων και η
πρόσβαση των διαφόρων κατηγοριών πληθυσμού σε αυτές υπακούει και στα Επτάνησα
στην σχέση κέντρου – περιφέρειας. Η πρόσβαση στα μορφωτικά αγαθά των κατοίκων των
απομακρυσμένων και αγροτικών περιοχών είναι δυσκολότερη από την πρόσβαση των
κατοίκων των πόλεων. Ακόμη εντονότερος είναι ο αποκλεισμός της γυναίκας από την
διαδικασία της σχολικής αγωγής. Στα Επτάνησα παρατηρήθηκε το 1879 μια μεγαλύτερη
προσβασιμότητα στα μορφωτικά αγαθά από άλλες περιοχές της χώρας. Η διαφοροποίηση
αυτή περιορίστηκε στα αγόρια αφού τα κορίτσια βίωναν τον ίδιο κατά μέσο όρο κοινωνικό
αποκλεισμό από τα μορφωτικά αγαθά. συγκριτική αποτίμηση της κατανομής των
επαγγελματικών δραστηριοτήτων κατηγοριοποιημένων κατά παραγωγική δραστηριότητα
και τομέα παραγωγής στα Επτάνησα σε σχέση με την υπόλοιπη χώρα μας δείχνει μια
ενισχυμένη παρουσία του πρωτογενή τομέα παραγωγής στην Στερεά Ελλάδα και την
Πελοπόννησο σε σχέση με τα νησιά του Αιγαίου και τα Επτάνησα. Τα Επτάνησα
εμφάνιζαν ενισχυμένο το εμπόριο σε σύγκριση με τα νησιά του Αιγαίου όπου οι
δραστηριότητες του δευτερογενή τομέα παραγωγής ήταν περισσότερο ανεπτυγμένες από
ότι στα Επτάνησα.

Σαβόγιας Ρούσμελης, Η Κωμωδία των Ψευτογιατρών (1745) Θεατρολογικά Ζητήματα και Κοινωνικές Πραγματικότητες Εισαγωγή Το Επτανησιακό Θέατρο των χρόνων πριν την Επανάσταση του 1821 πολλές φορές αντιμετωπίστηκε ως η δευτερεύουσα συνέχεια του Κρητικού θεάτρου. Ωστόσο, άλλα χρόνια, άλλες ιστορικές συνθήκες, άλλες κοινωνίες. Παρθενογένεση στην τέχνη δεν υπάρχει κι έτσι θα ήταν άσκοπο να αναζητήσει κανείς παρθενογένεση και στην περίπτωση του προεπαναστατικού Επτανησιακού Θεάτρου. Παρότι ο γνωστότερος Επτανήσιος θεατρικός συγγραφέας μάλλον παραμένει ο Γρηγόριος Ξενόπουλος, προηγείται αυτού μια ολόκληρη θεατρική παράδοση στα Επτάνησα. Ένας από τους πρώτους επώνυμους εκπροσώπους της είναι και ο Σαβόγιας Ρούσμελης που θα απασχολήσει το παρόν. Αυτόνομη μελέτη για το έργο του Ρούσμελη πλην αυτής της εκδότριας της Κωμωδίας των Ψευτογιατρών, Γλυκερίας Πρωτόπαπα-Μπουμπουλίδου, δεν έχουμε.

Οι εκλογικές αναμετρήσεις στην Αναγνωστική Εταιρία Κερκύρας την περίοδο 1842-1864, είτε πρόκειται για εκλογές μεταξύ των μελών της Εταιρίας για τη συγκρότηση των διαφόρων διοικητικών επιτροπών είτε για εκλογές αποδοχής νέων μελών στο Κατάστημα, αποδεικνύουν πως πρόκειται για ένα κλειστό σωματείο που πρόσκειται πολιτικά και εκφράζει το μόρφωμα των Μεταρρυθμιστών.

Όπως προκύπτει από δευτερογενείς πηγές ο Λευκάδιος καθηγητής χημείας της Ιονίου Ακαδημίας συγκαταλέγεται μεταξύ των Επτανησίων που είχαν μυηθεί στηΦιλική Εταιρεία. Πρωτογενείς πηγές δεν υπάρχουν, ή τουλάχιστον δεν έχουν βρεθεί ακόμη, δεδομένου ότι το προσωπικό αρχείο του Αθανασίου Πολίτη κάηκε τον Σεπτέμβριο του 1943, κατά τον βομβαρδισμό της Κέρκυρας από τα ναζιστικά στούκας. Η βασική πηγή στην οποία γίνεται εκτενής αναφορά στη σχέση του Αθανασίου Πολίτη με τη Φιλική Εταιρεία είναι ένα άρθρο του Κωνσταντίνου Λάζαρη στην Επετηρίδα της Εταιρείας Λευκαδικών Μελετών,1 η οποία βασίζεται σε σειρά δευτερογενών πηγώντις οποίες μπορούμε να χαρακτηρίσουμε καταρχήν ως αξιόπιστες.

ΠΑΝΑΓΗΣ ΠΑΝΑΣ  ΒΙΟΓΡΑΦΙΑ
Ο Παναγιώτης Πανάς (1832-1896),ριζοσπάστης, δημοσιογράφος, ποιητής, μεταφραστής αλλά και πολιτικός οραματιστής, έδωσε την ζωή του στον αγώνα για την Ένωση των Επτανήσων με την Ελλάδα,  με στόχο την παράλληλη κοινωνική απελευθέρωση. Αυτός ο άνθρωπος ονειρεύτηκε και προσπάθησε να αλλάξει τον κόσμο, θέλησε να υλοποιήσει το όραμα του Ρήγα και πίστευε ότι Ριζοσπαστισμός «σημαίνει κατ’ αρχήν οριστική υπερίσχυση της αλήθειας πάνω στο ψεύδος
ΑΝΤΩΝΗΣ Π.ΑΡΓΥΡΟΣ

ΙΑ΄ Διεθνές Πανιόνιο Συνέδριο. Επτανησιακός βίος και πολιτισμός. Κεφαλονιά, 21-25 Μαΐου 2018. Πρακτικά, τόμ. ΙΙΙ: Κοινωνική Ιστορία, Τύπος, Μουσική, Θέατρο, Τα Ιόνια Νησιά σήμερα, Επιμέλεια τόμου: Ηλίας Τουμασάτος, Γενική Εποπτεία: Γεώργιος Ν. Μοσχόπουλος, Αργοστόλι, Εταιρεία Κεφαλληνιακών Ιστορικών Ερευνών, 2019, 53-68 (in Greek with summary in English).

Με την ίδρυση του ελληνικού έθνους-κράτους από το 1830 και μετά, η Ελλάδα έστρεψε τον προσανατολισμό της προς τη Δύση, επιθυμώντας να υιοθετήσει τη δυτική κουλτούρα σε τομείς, όπως η πολιτική, η οικονομία, ο τρόπος ζωής, η ένδυση, οι συνήθειες, η διασκέδαση και οι πολιτιστικές πρακτικές, με την ελπίδα ν’ αποκτήσει δυτική ταυτότητα και έτσι ν’ απεμπολήσει το οθωμανικό της παρελθόν. Ο εκδυτικισμός ήρθε τόσο μέσω των Επτανήσων όσο και από Ανατολάς (παράλια Μικρασίας), μέσα από νέο σύστημα μουσικής εκπαίδευσης, νέες μουσικές πρακτικές, νέο ρεπερτόριο, που έλαβαν χώρα λόγω μίμησης αθηναϊκών κι ευρωπαϊκών προτύπων (φαινόμενο πολιτισμικής ηγεμονίας κατά τη θεωρία του Gramsci).
Οι Φιλαρμονικές εταιρείες και οι μπάντες, που ιδρύθηκαν πρώτα στα Επτάνησα κι έπειτα στα νησιά του Β.Α. Αιγαίου στα πρότυπα των Ιονίων, έπαιξαν σημαντικό ρόλο προς αυτήν την κατεύθυνση΄ είχαν εκπαιδευτικό και κοινωνικό ρόλο στη μουσική ζωή των νησιών: δωρεάν διδασκαλία μουσικών οργάνων, συμμετοχή σε κοινωνικές και θρησκευτικές εκδηλώσεις, εξοικείωση των ευρύτερων λαϊκών τάξεων με την έντεχνη μουσική, και εξάπλωση ενός νέου ρεπερτορίου (όπερες, οπερέτες, συμφωνική μουσική, πόλκες, βαλς κ.ά.)
Το ακόλουθο κείμενο παρουσιάζει πτυχές του εξευρωπαϊσμού στην Ελλάδα, από τα μέσα του 19ου και όλον τον 20ό, μέσα από μια κριτική και συγκριτική παρουσίαση του ρόλου των φιλαρμονικών εταιρειών και μπαντών, όπως και της αποδοχής τους, στο ανατολικό (Αιγαίο) και δυτικό άκρο (Ιόνιο) της χώρας.
Η προσέγγιση είναι διεπιστημονική: Ιστορική Εθνομουσικολογία, Μουσικολογία, Ανθρωπολογικές και Λαογραφικές σπουδές, ενώ η μεθοδολογία που χρησιμοποιείται βασίζεται στην έρευνα πεδίου, την αρχειακή και βιβλιογραφική έρευνα, όπως και στη μελέτη οπτικο-ακουστικών αρχείων.

After the battle of Trafalgar in 1805, a turning point of the Napoleonic wars, the French did not dare to challenge again the British in a large-scale fleet action. The British adapted their strategy accordingly and focused on three operational deployments: blockading the French fleets, cruising off the enemy coasts and protecting the British trade. The British squadrons of the heavy ships of the line effectively kept their French counterparts immobile inside their ports. While the large battleships were confined to a passive role, thus neutralizing each other, the frigates and a multitude of smaller vessels, the sloops (three-masted with less than 20 guns) and the brigs (two-masted with less than 20 guns) took over the active operational role. They operated either individually or in small squadrons, and their tactical flexibility allowed them to carry out a multitude of missions, such as collecting and transmitting information and dispatches, escorting merchant convoys, capturing enemy merchant ships, stalking and neutralizing enemy privateers. The degree of independent action and initiative they ensured attracted the young and bold Captains and Commanders, who aspired to gain status and cash. Status they gained through successful "duels" with enemy warships, and cash through the prize money system in place at that time. After the capture of an enemy ship the proceeds of its sale were distributed to the crew and the Captain got the lion's share.

Μελέτη: ΑΝΤΩΝΗ Π.ΑΡΓΥΡΟΥ

ΤΟ ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑΚΟ ΚΑΘΕΣΤΩΣ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΔΗΜΟΣΙΟΥ ΚΑΙ ΙΔΙΩΣ ΤΩΝ ΔΑΣΩΝ, ΣΤΑ ΕΠΤΑΝΗΣΑ.
Με τη συνθήκη που υπογράφτηκε στις 17/29 Μαρτίου 1864, τα Επτάνησα πέρασαν οριστικά στην ελληνική κυριαρχία στις 21 Μαΐου. Επί των δασών των  Επτανήσων το Ελληνικό Δημόσιο δεν έχει δικαιώματα κυριότητος, αφού κατά την Ένωση  μετά της Ελλάδος(1864) δεν έλαβε κανένα τέτοιο δικαίωμα , ούτε ως διάδοχος του «Ηνωμένου Κράτους των Ιονίων Νήσων» , το οποίο δεν είχε δημόσια κτήματα και μάλιστα  δάση στην ιδιοκτησία του, ούτε στη συνεχεία από  την  επιχωρίου (ή εγχώριο ή κοινή), περιουσία κάθε βησιου, δεδομένου ότι αύτη διενεμήθηκε μεταξύ των δήμων κάθε νησιού. Συνεπώς, δεν δύναται επί των δασών στην  Επτάνησο να έχει εφαρμογή το υπέρ του Ελληνικού Δημοσίου τεκμήριο κυριότητος, που  θεσπίσθηκε από το β.δ. της 16.11.1836 "περί ιδιωτικών δασών".

On the Ionian Islands, during Venetocracy, the window frames with sculpted decoration are considered as a main architectural element in the formation of the churches' facades. The characteristic features of the Ionian island style facades (18th - 20th c.) are adopted from the Baroque style, accompanied by other synthetic expressions, as symmetry and order, along with a specified typology in the decoration of the window frames.

ΠΑΝΑΓΗΣ ΠΑΝΑΣ- Ο ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

"Στο µνηµειακό τεϋχος, µέ τό όποιον ή αγαπητή «Νέα Εστία» συµµετέχει και
ολοκληρώνει τόν εκατονταετήρον ΰµνο τηςΕπτανησιακής ελευθερίας, οφείλει νά έχητή θέση του ό Παναγιώτης Πάνας. Είναιµιά εκλεκτή µορφή, πού αγωνίστηκε µέπάθος δχι µόνο γιά τήν απελευθέρωση καίτήν εθνική αποκατάσταση τής Επτανή-σου, αλλά καί γενικώτερα γιά τήν πρόοδοκαί τήν ανύψωση τής µικρής Ελλάδοςτου ΙΘ' αιώνα"
ΧΡΙΣΤΟΣ ΘΕΟΔΩΡΑΤΟΣ

The rescue excavations which have been carried out in the northern part
of Kerkyra Island indicate that there was active life in the area from the 5th c.B.C. to the Late Roman period. However, how densely populated it was and what the character of the exited settlements was, hasn't  been examined until now.
In this thesis I described the topography of northern Kerkyra and
presented the known archaeological data. Then, I tried to distinguish the kind of landscapes that were formed in the area during each examined period and I examined how the population of the north part was dispersed, which factors motivated that dispersion and how it changed from one period to the other. I tried to derive information from the archaeological finds about the economy, the transport and the communication.
Concluding, I distinguished three major coastal settlements: one multiperiod, extensive settlement on the northern coast, one Hellenistic settlement with bold military character on the western coast and one Roman settlement with urbanized characteristics on the eastern coast. Minor settlements were distinguished on upland sites.