History Studies

Bu çalışma Türk Silahlı Kuvvetleri'nin (TSK) siyasal alandaki konumunun ana belirleyicilerini ortaya koymaya çalışmaktadır. TSK'nın genelde laik ulus devlet, özelde ise Kemalist ideoloji için taşıdığı iddia edilen "koruyucu" rolüne ışık tutmak için Türkiye'deki askeri müdahalelerin tarihsel, teorik, yasal ve kurumsal özellikleri incelenecektir. Bilindiği üzere, Türk ordusu ulus-devlet yaratma sürecinde önemli bir rol oynamış ve modernleşme sürecinin de taşıyıcı gücü olmuştur. Bu sebeple, ordunun erken cumhuriyet tarihinden günümüze kadar siyasal alanda konumlanmasında kayda değer bir meydan okumayla karşılaşmadığı iddia edilebilir. Diğer modern ordulardan farklı olarak, TSK ülkeyi "iç düşman" unsurlarından koruyacak yasal ve kurumsal bir özerkliğe sahiptir. "İç düşman" konsepti siyasal İslam ve Kürt milliyetçiliğine atıfta bulunarak TSK'nın siyaset alanına direkt ve(ya) dolaylı müdahalelerine zemin hazırlamaktadır. Günümüz Türkiye'sinde hala neden Türk ordusunun kendini rejimin nihai koruyucusu olarak gördüğü cevaplanması gereken önemli bir sorudur. Bu bağlamda, sivillerin rolü, siyasal kültür, tarihi arkaplan, sosyo-kültürel yapı, ekonomik gelişmişlik seviyesi ve yasal\anayasal düzenlemeler ele alınıp son kertede bu çok boyutlu faktörlerin askeri elitlerin siyasal rol edinmesine yol açtığı iddia edilebilir. Çalışmada, İslami kimliğin ve Kürt kimliğinin askeri elitler tarafından bir güvenlik meselesi olarak ele alınmasıyla aslında Türk devletinin milletin kendinden korunduğu iddia edilmektedir.

1950 Genel Seçimleri, CHP yöneticileri için beklenmedik bir şekilde sonuçlanmıştır. Özellikle CHP'nin seçimleri kazanması durumunda başbakanlık koltuğuna oturması beklenen Nihat Erim için şok etkisi yaratmıştır. Hayal kırıklığına uğrayan Erim, 1950 Seçimlerinin sonuçlarını bir "kaza" olarak görmüş ve "milletin DP tarafından 1950'ye kadar geçen zaman içinde aldatıldığı", "14 Mayıs'ta milletin aldanma duygusuna kapılarak DP'yi iktidara getirdiği" tezini savunmaya başlamıştır. 1946-1950 yılları arasında uzlaşmacı bir siyasi portre çizmiş olan Erim, halka gerçekleri anlatmak ve göstermek adına dört yıl boyunca DP iktidarına yönelik uzlaşmaz ve amansız bir muhalefet politikası yürütmüştür. CHP Genel Başkanı İnönü'den aldığı örtülü destekle ve Ulus Gazetesi'nin başında olmanın verdiği avantajlarla sert muhalefetini, CHP'nin genel politikası haline getirmiştir. Eleştirilerinin odak noktası, rejimin geleceği ile ilgili konulardı. Muhalefetteyken demokratik ilerlemeyi hızlandıracağı sözünü veren DP, iktidara geldikten sonra sözünü unutarak tam tersi bir politika izlemeye başlamıştır. Erim tarafından, DP'nin gerçek amacının diktatörlük kurmak olduğu seçmene anlatılmasına rağmen; 1954 Genel Seçimlerinde seçmen yine DP'yi tercih etmiştir. Erim'in 1954 Seçimlerini, önceki seçimlerin aksine, olgunlukla karşılayıp kabullendiği ve sert muhalefet metodunu değiştirdiği görülmüştür.

Antik Hellen Dünyası'nda tahkim davaları anlaşmazlıklar için yaygın bir çözüm yöntemi olarak sıklıkla kullanılmıştır. Hellen kent devletleri aralarındaki anlaşmazlıkları ikili olarak çözemediklerinde itibar sahibi üçüncü bir kent devletinden arabuluculuk talebinde bulunmaktaydılar. Bu barışçıl yöntem yaygın bir şekilde uygulanırken zaman zaman kent devletleri, aralarında yaptıkları antlaşma metinlerine ileride oluşabilecek olası anlaşmazlıkların çözümü için tahkim şartı ile ilgili maddeyi de ekliyorlardı. Hatta hakem olarak seçilebilecek kent ya da kentlerin adları da eklenmekteydi. Bu seçimler yapılırken en ince detayına kadar belirlenebiliyordu. Tahkim davalarına bakacak olan mahkeme heyeti üyelerinin seçimleri titizlikle yapılmaktaydı. Bu barışçıl yöntem Hellenistik krallıklar ve Roma Dönemi Küçük Asia'sında devam ettirilmeye çalışılmıştır. Ancak Roma'nın bölgeye tamamen hâkim olmasıyla daha çok senatusun tahkim davalarına müdahil olmaya başladığını görmekteyiz. İlk dönemlerde senatus bu davalara müdahil olmadan üçüncü bir kenti görevlendirmekteydi. Ancak her güçlü devletin yaptığı gibi bölgedeki kendi çıkarlarının gözetilmesine önem vermekteydi. Bu nedenle de tahkim davalarında tam olarak tarafsız ve adaletli davrandığını söylememiz çok da olası değildir. Bu tahkim davalarının en bilinen örneklerinden biri, Samos ile Priene kentleri arasında yaşanan arazi anlaşmazlığı nedeniyle çok defa tekrarlanmış olan tahkim davalarıdır.

İbadet dilinin Türkçeleştirilmesi ve daha özelinde Türkçe ezan konusu II. Meşrutiyet yıllarından itibaren ülke gündemini sıkça meşgul etmiştir. Cumhuriyetin ilanı sonrasında batılılaşma temelinde yapılan değişim ve dönüşüm kapsamında bu konu da ele alınmış ve 1932-1950 yılları arasında ezanın Türkçe okunması sağlanmıştır. Demokrat Parti iktidarı ile ise eskiye dönüş yapılmıştır. Bu dönüş bazı kesimlerce Atatürk inkılaplarına karşı çıkış olarak nitelenirken, bu niteleme 27 Mayıs 1960 sonrası darbeciler tarafından da paylaşılmış ve dolayısıyla Türkçe ezana yönelik talepler gündeme gelmiştir. Milli Birlik Komitesi lideri Cemal Gürsel tarafından yüksek sesle dile getirilen bu talebin lehine basın üzerinden ciddi kampanyalar düzenlenmiş, darbenin gölgesinde kamuoyu kazanılmaya çalışılmıştır. Ancak halkın çoğunluğunun bu yönde bir talebinin olmadığı anlaşılınca konu başka bir zaman gündeme getirilmek üzere rafa kaldırılmıştır.

Öz: Kendilerini "öteki" yoluyla tanıtma ve tanıma çabası içerisinde olan şarkiyatçılar, sıklıkla kadınların temsiline odaklanmış, anlatılarında cinsiyetlendirilmiş bir mekân olarak harem ve kafesli pencerelerin gerisinde hayattan kopuk olarak yaşayan, korunmaya muhtaç, aciz doğulu kadını betimlemişlerdir. Şarkiyatçıların edilgen olan ve "Türk Kadınları" diye genelde çoğul olarak kullanılan anlatımları, milliyetçi söylem içerisinde etkin olan ve kitleler önünde konuşabilen bir bireye dönüşür. Milliyetçi söylemde Türk kadını savaşa katkı veren "ulusun annesi" haline gelir ve kadın olarak temsil edilen vatan gibi o da korunmalıdır. Bu çalışmada, Birinci Dünya Savaşı ve sonrasında Türk kadını algısı, şarkiyatçı ve milliyetçi söylem içerisinde incelenip karşılaştırılacak, savaş zamanı Türk kadını anlatılarından örnekler verilecektir. Çalışmada amaçlanan, şarkiyatçı söylem ile milliyetçi söylemin Türk kadını betimlemeleri bağlamında karşılaştırılmasıyla her i...

Öz 1877-1878 Osmanlı Rus Savaşı/93 Harbi, 1856 Paris Antlaşması'ndan sonra yayılmacı politikasını devam ettiren Rusya'nın, Şark Meselesi kapsamında Osmanlı Devleti'nin tasfiyesinde üstünlüğü ele geçirme çabası sonucunda ortaya çıkmıştır. Rusya sözde Şark Meselesi'ni çözmek ve Osmanlı tebaası Hristiyanları korumak iddiasıyla 24 Nisan 1877'de Osmanlı Devleti'ne savaş ilân etmiştir. Kafkas ve Balkan cephelerinde süren savaşla birlikte girilen siyasî ve ekonomik türbülans ise savaş sonrasında Osmanlı Devleti'nin Rus istilasına uğrayan pek çok yerinde olduğu gibi Edirne Vilayeti'nde de önemli dönüşümleri beraberinde getirmiştir. Yeni kurulan Şarkî Rumeli Vilayeti ve Bulgaristan Prensliği Edirne Vilayeti'nin sil baştan yeniden yapılandırılmasını zorunlu kılmıştır. Edirne Vilayeti'nin, Hristiyan bir vali tarafından yönetilen ve mümtaz bir eyalet konumunda olan Şarkî Rumeli Vilayeti'yle sınır olması nedeniyle devletin bu hususlarda atacağı adımların ayrıntılı olarak hesaplanmasını gerekli kılmıştır. Sahip olduğu stratejik konum dolayısıyla düzen ve asayişin sağlanması, imarı, adli yapının oluşturulması, vilayetin ekonomik döngüye tekrar katılması öncelikli hususları teşkil etmiştir. Devletin bu düzenlemeleri yaparken karşılaştığı en büyük problem ise maddi zorluklardır. Halkın maddi ve manevi yardımıyla söz konusu sorun aşılmıştır. Bu çalışma kapsamında Osmanlı Devleti'nin savaş ile birlikte sınırları değişen ve ağır kayıplar yaşayan Edirne Vilayeti'ni tekrar ayağa kaldırmak için idarî, malî, askerî ve sosyal alanlardaki düzenlemelerine yer verilecektir.

Kars'ın Rus yönetimine geçtiği 1878 yılında Rum nüfusun yaşadığı tek köy olarak kayda geçen Vezinköy ve Peygamber Elias Şapeli metnin ana konusunu oluşturmaktadır. Kars, 93 Harbi olarak bilinen Osmanlı-Rus Savaşı'ndan sonra 3 Mart 1878'de imzalanan Ayastefanos Antlaşması'nın 19. maddesine göre de Ruslara bırakılmıştır. Kars'ın 5 km güneydoğusunda bulunan, günümüzdeki adı Ölçülü olan Vezinköy, Osmanlı döneminde, 1860'larda Trabzon'dan taş ustası olarak tabyalarda çalıştırılmak üzere getirilen Rumların yerleştiği köydür.

Uşak Üniversitesi-Uşak Öz: Anadolu Hellenistik Dönem ve sonrasında özellikle ticari, askeri ve siyasi bakımdan öneme sahip bir yer olmuştur. Büyük İskender'in varisleri olarak kendilerini gören ardılları bu önemli coğrafyaya sahip olmayı iktidarlarının devamı için vazgeçilmez olarak görmüşlerdir. Kyropedin Savaşı'ndan başlayarak Roma'ya yenildikleri Magnesia Savaşı'na kadar Seleukoslar Anadolu'ya hâkim olabilmek için askeri, siyasi ve idari bir çaba göstermişlerdir. Anadolu'nun hâkimiyetini tam olarak sağlayabilmek için başta Ptolemaioslar olmak üzere, Anadolu'da kurulan Hellenistik Krallıklar ile mücadele etmişlerdir. Anadolu'da yer alan kentlerin desteğini sağlayabilmek için kimi zaman askeri kimi zaman da sosyo-kültürel yöntemler denemişlerdir. Bu süreç yaklaşık doksan yıl devam etmiştir. Bu çalışmanın amacı Hellenistik Dönem krallıklarından Seleukosların Anadolu'yu hâkimiyet altına alma mücadelesini, modern kaynaklar ile birlikte dönemin tarihini aktaran antik kaynaklar ve döneme ait epigrafik kaynaklardan yararlanarak ortaya koymaya çalışmaktır.

A 5-year survey was planned in order to reveal the localization of Neoklaudiopolis and its relations with its surroundings and to investigate the history of Vezirköprü district, to identify the archaeological cultural assets in the district. Within the scope of this planning, in 2018, the first works were started in Vezirköprü District of Samsun Province. The survey in 2018 was conducted in 27 villages of the Vezirköprü district. The focus of this season's work was on villages in the vicinity of Istavloz (Istavroz) Stream, especially where the Roman remains were concentrated. During these studies, were investigated in detail and their coordinates were determined and photographed and recorded together with the registered ones, 3 fortresses and 15 slope settlements, 2 mounds, 3 bridges, 4 architectural remains, 15 tumuli, 8 stone crate tombs, 6 rock grave tombs, 10 sarcophagus vessels and hatches, 7 tombstones, 1 rock tomb, 4 architectural remains, a large number of workshops, column, column header and base, architectural building element, grave steles, milestones detailed by determining the coordinates were investigated under and recorded.

Öz: 19. yüzyılın ortalarından günümüze dek Rusya'dan Latin Amerika'ya beş göç dalgası yaşanmıştır. Bu çalışma, 1850-1940 döneminde yaşanan ilk iki göç dalgasını ele almaktadır. İlk dalga, 1850'lerde başlamış ve 1917 Rus Devrimi ile sona ermiştir. İkinci dalga ise devrimle başlamış ve SSCB'nin II. Dünya Savaşı'na girişine dek sürmüştür. Bu çalışma, bölgenin en fazla Rus göçmen alan ülkesi olan Arjantin örneği üzerinden Rusya'dan Latin Amerika'ya göçün neden başladığı, nasıl gerçekleştiği ve niçin devam ettiği sorularına cevap aramaktadır. Hem Rusya'nın hem de Arjantin'in göçmen ve nüfus politikaları bağlamında konuyu değerlendiren çalışma, her bir dalga için göç nedenleri, amaçları, göçmen kompozisyonu ve göçün hukuki çerçevesinde farklılıklar olduğunu ortaya koymaktadır. Büyük ölçüde tarım işçilerinin emek göçüne dayanan ilk dalga, o dönemde imparatorluk tebaası olarak Rus addedilen fakat farklı etnik ve dini kökenlerden gelen kalabalık bir grubun göçü idi. İkinci dalga ise daha az sayıda fakat büyük ölçüde etnik Rus kökenli ve yüksek eğitim düzeyine sahip, anavatanlarından çoğunlukla siyasal nedenlerle ayrılmış göçmenlerden ve sığınmacılardan oluşuyordu. Dolayısıyla ilk göç dalgası Arjantin'de Rusya kökenli Alman, Ukraynalı ve Yahudi diasporalarının oluşumunu sağlamıştır. İkinci dalgada giden daha az sayıdaki Rus göçmenler ile kimlik bilincine sahip bir Rus diasporası ortaya çıkmıştır.

Uşak Üniversitesi-Uşak Öz: Anadolu Hellenistik Dönem ve sonrasında özellikle ticari, askeri ve siyasi bakımdan öneme sahip bir yer olmuştur. Büyük İskender'in varisleri olarak kendilerini gören ardılları bu önemli coğrafyaya sahip olmayı iktidarlarının devamı için vazgeçilmez olarak görmüşlerdir. Kyropedin Savaşı'ndan başlayarak Roma'ya yenildikleri Magnesia Savaşı'na kadar Seleukoslar Anadolu'ya hâkim olabilmek için askeri, siyasi ve idari bir çaba göstermişlerdir. Anadolu'nun hâkimiyetini tam olarak sağlayabilmek için başta Ptolemaioslar olmak üzere, Anadolu'da kurulan Hellenistik Krallıklar ile mücadele etmişlerdir. Anadolu'da yer alan kentlerin desteğini sağlayabilmek için kimi zaman askeri kimi zaman da sosyo-kültürel yöntemler denemişlerdir. Bu süreç yaklaşık doksan yıl devam etmiştir. Bu çalışmanın amacı Hellenistik Dönem krallıklarından Seleukosların Anadolu'yu hâkimiyet altına alma mücadelesini, modern kaynaklar ile birlikte dönemin tarihini aktaran antik kaynaklar ve döneme ait epigrafik kaynaklardan yararlanarak ortaya koymaya çalışmaktır.

Öz: Milli Mücadele Dönemi’nde öğretmenlerin basın yayın hayatı yoluyla Türk eğitim sistemine katkıları tartışmasız çok önemli bir rol oynadı. II. Meşrutiyet Dönemi’nde Darülmualliminden mezun olan Osman Nuri Bey (1889-1981) Milli Mücadele esnasında maarif ordusunun bir neferi olarak eğitim kadrolarında öğretmenlik ve idarecilik vazifesini sürdürdü. Diğer yandan Maarif Müdürü olarak görev yaptığı Sivas vilayetinde Sivas Muallimler Cemiyeti tarafından yayınlanan Dilek ve Türk Ocakları Sivas Şubesi tarafından yayınlanan Birlik mecmualarında yazılar kaleme aldı. Osman Nuri Bey, eğitim sisteminin hemen her alanına ilişkin öneri ve görüşlerini bu mecmualarda kamuoyu ile paylaştı. 1921 Maarif Kongresi esnasında Mustafa Kemal Paşa’ya verdiği cevap ile dikkatleri çeken Osman Nuri Bey dönemin en geniş maarif teşkilatına sahip Sivas Vilayeti Maarif Müdürlüğü görevini 1923 yılına kadar sürdürdü. Bu makalede, Osman Nuri Bey’in Dilek ve Birlik mecmualarında yayınlanan yazıları temel alınarak Mill...

Abstract: The Lausanne Treaty does not resemble peace treaties that were imposed by the victorious countries upon the defeated ones of the war after the First World War. As a matter of fact, after the First World War, the collapse of the existing solidarity with the Soviet Union, which was also the ally of the Entente States, and the victories of the popular struggle which started under the leadership of Atatürk in the field of the National Struggle gained success in Turkish foreign policy. This study aims to identify the killing way of the Russian ambassador that wasn’t to be included in the Lausanne meetings, and how the straits question which was discussed and considered as an international political issue in the Lausanne Conference talks, became a matter of debate between Britain, Soviet Russia and Turkey within the scope of three different opinions. Within the scope of this aim, the course of proceeding has been conveyed through parliamentary discourses on the issue taken from ...

Translation of the word “worship” into Turkish and more specifically the subject of Turkish Azan had been busy the the country’s agenda frequently during the constitutional period, II. After the proclamation of the Republic, within the change and transformation made on the basis of westernization this isuue was discussed in this regard and the Azan had been read in Turkish between 1932-1950. By the rule of Democrat Party a turn had been made. While this turn had been described by some groups as an objection to Atatürk's reforms, this characterization had been shared by the some military coup members after May 27, 1960, and thus the demands for Turkish Azan had come up again. The press had organized serious campaigns in favor of this demand that had voiced loudly by the leader of the National Union Committee, Cemal Gürsel and in the shadow of the military coup, the public had been tried to be won. However, when it was understood that the majority of the people did not have a requ...

Orta Cag Italya’sinin hem siyasi hem de ekonomik arenasinda kendisine saglam bir yer edinmis ailelerden bir tanesi Medicilerdir. Efsanevi bir gecmise sahip olmalarina ragmen Floransa’da baslayan hikayeleri Italya’nin ve Avrupa’nin buyuk sehirlerinde kendisine yer edinecektir. Bu ailenin en guclu oldugu donemde Cosimo di Giovanni de’ Medici sonrasidir. Mediciler elde etmis olduklari servetle birlikte bazen papaligin en buyuk destecileri bazen de dusmanlari olmuslardir. Bununla birlikte onlarin Floransa ve diger Avrupa sehirlerindeki ekonomik ve siyasi faaliyetleri bolgelerin kaderlerinde etkin rol oynamistir. Bu etin rol kendisini Ronesans Hareketlerinde acik bir sekilde gosterecektir. Bu sebeple Medicilerin ortaya cikislarindan Cosimo di Giovanni de’ Medici’nin olumune kadar siyasi hayata ve paraya nasil yon verdiklerinin incelenmesi bolge tarihinin daha iyi anlasilabilmesi acisindan onemlidir. Biz bu calismada Medici ailesine, Cosimo di Giovanni de’ Medici’nin olumune kadar paranin...

Abbâsî ihtilaliyle birlikte Emevî Devleti yıkıldı ve hilâfet 132/750'de Abbâsîlere geçti. Emevî hanedan mensuplarından Abdurrahman b. Muâviye'nin Şam bölgesinden Endülüs'e gelerek burada idareyi ele geçirmesiyle 138/756 yılında Endülüs Emevî Devleti kuruldu. Abbâsî hilâfetini tanımayan Endülüs Emevî hükümdarları kendilerini halife olarak da görmediler. Ne var ki IV/X. yüzyıl başlarında Endülüs Emevî hükümdarı olan III. Abdurrahman, 316/929 senesinde Endülüs'te halifeliği ilan etti ve bundan birkaç yıl sonra hilâfet merkezi olmak üzere Kurtuba (Córdoba) yakınlarında Medînetüzzehrâ adını verdiği yeni bir şehir kurdu. Şehir tipolojisi açısından Endülüs'te müslümanlar tarafından inşa edilen şehirlerden farklı bir karaktere sahip olduğu anlaşılan Medînetüzzehrâ, halife ve üst düzey bürokratların yaşadıkları ve kısmen de Kurtuba halkının yerleştiği bir merkezdi. İnşası kırk yıla yakın bir sürede tamamlanan Medînetüzzehrâ kısa süre içinde Endülüs'ün en görkemli şehri haline geldi; ilmî ve kültürel faaliyetler için de seçkin bir merkez oldu. V/XI. yüzyıl başlarında Endülüs'te yaşanan sosyal sorunlar ve ardından yaşanan siyasî parçalanma döneminde büyük tahribata uğrayarak terk edildi. Bu makalede Medînetüzzehrâ'nın kuruluş sürecinden tahribata uğrayıp metruk hale gelişine kadar olan dönemdeki siyasî ve kültürel durumu ele alınacaktır.

II. Meşrutiyet'ten 27 Mayıs'a kadar devam eden süreçte asker ve sivil olarak kariyeriyle Şahap Gürler, Türkiye'de ordu-siyaset ilişkilerinin karmaşıklığına tipik bir örnektir. Demokrat Parti döneminde askeri kariyerinin en önemli görevlerini yerine getiren Gürler, aynı dönemde ani bir kararla emekliye sevk edilmiştir. Ordudan ayrılmasının ardından CHP saflarında aktif siyasete girmiş ve 27 Mayıs'a giden süreçte CHP ile ordu arasındaki önemli bağlantılardan biri olmuştur. Bu çalışmada Demokrat Parti iktidarına yönelik bir darbe girişimi şüphesiyle ani bir şekilde emekliye sevk edilen Gürler'in asker ve sivil hayatındaki faaliyetleri incelenerek Türkiye'de ordu-siyaset ilişkilerinin daha iyi anlaşılmasına katkı sunulması amaçlanmıştır.

1970 yılının başlarında, Türkiye’de birkaç yıldan beri var olan anarşinin boyutu hükümet ve devlet açısından tehlikeli bir hal almaya başlamıştır. Toplumun her kesiminde askeri bir müdahale beklentisinin arttığı bu yıldan itibaren yaşanan anarşiye kayıtsız kalamayan bazı siyasi partiler, Meclis üyeleri ve sivil toplum örgütleri Cumhurbaşkanı Cevdet Sunay’a şikâyet ve çözüm önerilerini içeren bir takım başvurularda bulunmuşlardır. Bu çalışmanın amacı, bu başvuruları temel alarak 12 Mart 1971 Müdahalesi’ne giden günlerde olaylar karşısında söz konusu bu siyasi partilerin, Meclis üyelerinin ve sivil toplum örgütlerinin tavır ve tutumlarının ne olduğunu ortaya koymak ve en önemlisi de şikâyet ve çözüm önerilerini incelemektir. Çalışmada, temel olarak Cumhurbaşkanlığı Cevdet Sunay Arşivi’ne ait belgelerle birlikte resmi yayınlar, süreli yayınlar ve telif eserler kullanılmıştır.