Bilim Tarihi

Bu makalede Thomas Hobbes'un devlet kuramında siyasal rızanın oynadığı rol ile bugünün egemen siyasal söyleminde siyasal rızanın oynadığı rol arasındaki teorik farklılığa işaret ederek, iki anlayışın da siyasal rızaya biçtiği rolün sınırlandırılmış ve eksik bırakılmış olduğu öne sürülüyor. Bunu yapmak için, Hobbes'un devlet kuramı ve bu kuramın etrafında geliştirmiş olduğu anlayış derinlemesine tartışıldıktan sonra bugünün egemen siyasal söyleminde siyasal rızanın ne şekilde anlaşıldığına ve bu anlayışın neden sorunlu olduğuna işaret ediliyor.

aritacılığın durumunu daha iyi anlamak adına Osmanlı Devletinin son dönemlerine yaşanan gelişmelere de kısaca
değinilmiştir. Osmanlı Devletinin son dönemlerinde oluşturulan haritacılık ile ilgili kurumlar Cumhuriyetin ilk
yıllarındaki harita üretimi ile ilgili çalışmaların temelini atmıştır. Kurumsal olarak harita yapımını; nirengi ve
nivelman çalışmalarının ve doğrulama işlemlerinin yapıldığı arazi çalışmaları, görüntünün temini ve işlenmesini
içeren fotogrametri çalışmaları ve ilk iki safha sonucunda elde edilen verilerin analizinin yapıldığı, depolandığı ve
son kullanıcıya sunulduğu kartografya çalışmaları şeklinde üç safha halinde incelemek mümkündür. Her üç aşama
da zaman içinde teknik, yöntem ve idari kararlar ile bazı değişimlere uğramıştır. Bu üç safha içerisinde coğrafyacıların
en çok dâhil olduğu kısım üçüncü safha olan kartografya çalışmalarıdır. Bundan dolayı ülkemizdeki kartografya
çalışmalarının gelişimi diğer bölümlere göre daha ayrıntılı olarak ele alınmıştır. Günümüzde kartografya çalışmaları
büyük oranda Coğrafi Bilgi Sistemleri(CBS) çatısı altında yapılmaktadır. Ülkemizde CBS’nin gelişimi 1980’li
yıllarda kamu ile özel sektör iş birliği ile yapılan projelerle başlamıştır. 1990’lı yıllarla birlikte kamu kurum ve
kuruluşları kendi projelerini yapmaya başlamış aynı zamanda kurumlar arasındaki standardizasyon ve 2010 yılından
itibaren de koordinasyonunu sağlamaya yönelik çalışmalar gerçekleştir. CBS, 1990’lı yıllarda akademik çalışmalarda
kullanılmaya başlanmıştır. 2000’li yıllar ile birlikte sayısal olarak çalışmalar artmış ve çok çeşitli akademik
disiplinlere mensup araştırmacılar tarafından da kullanılır hale gelmiştir

Kozmografya, astronomi ve coğrafya, bilim tarihi boyunca birbirleri ile ilişkili şekilde gelişmişlerdir. Bu çalışmada, kozmografya, astronomi ve coğrafyanın Osmanlı bilimler sistematiği içinde yerinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Temel soru, Osmanlı bilimler sistematiğinde kozmografya, astronomi ve coğrafyanın nasıl yer bulduğu ve birbirleri ile ilişkilerinin ne olduğu şeklindedir. Çalışma durum çalışması şeklinde planlanmış, veri toplama yöntemi olarak doküman incelemesi belirlenmiştir. Araştırmanın kapsamı Osmanlı Devleti'nin kuruluşundan yıkılışına kadar geçen dönem ile sınırlandırılmıştır. Söz konusu dönemde belirtilen bilimlerin, bilimler sınıflamasındaki yeri, üretilen eserlerde nasıl tanımlandığı ve birbirleri ile ilişkileri seçilen örneklem dâhilinde açıklanmaya çalışılmıştır. Bilimler sınıflaması için Xv. yüzyılda Şeyhoğlu Sadruddîn Mustafa, XvI. yüzyılda Taşköprülü-zâde; XvII. yüzyılda Kâtib Çelebi; XvIII. yüzyıl için yazarı bilinmeyen Kevâkib-i Sebʽa; XIX. yüzyılda ise XvIII. yüzyıl sonlarında yazılan, ancak XIX. yüzyılda basılmasıyla geniş kitlelere ulaşan Erzurumlu İbrahim Hakkı'nın bilim sınıflamalarına bakılmıştır. Bu bilimler en eski bilim geleneklerinden gelmelerine rağmen, XIv-XX. yüzyıllar arasında önemli değişimler geçirmiştir. Osmanlı bilim sınıflamasında söz konusu değişim ve gelişimlerin etkisi 19. yüzyıla kadar etkisini göstermemiş, klasik sınıflamalar kullanılmaya devam etmiştir.

Pek çok tarihçi, kurumlardan ve reformlardan hareket ederek, Tanzimat Dönemi'nin siyasal yönlerini ele almıştır. Fakat Tanzimat Dönemi, sadece siyasi reformların yapıldığı bir dönem olarak düşünülmemelidir. Bu dönem, özellikle Kırım Savaşını takip eden yıllar, Osmanlı İmparatorluğu'nun Avrupa hayat tarzı, telgraf, demiryolları ve fotoğraf gibi teknolojisi ile tanıştığı bir dönemdir. Bu makalede, Osmanlı aydınlarına göre Osmanlı imparatorluğuna telgrafın geç girişinin gerekçeleri, ithalinde etkili olan aktörler, kişisel yerli makine üretme çabaları ve yeni telgraf teknolojisini yakalama girişimleri ele alınacaktır. Osmanlı telgrafçılığı üzerine yapılan araştırmaları iki kategoriye ayırabiliriz. Birincisi, Posta ve Telgraf Nezaretinde hizmet vermiş memurların çalışmaları ki Asaf Tanrıkut, Aziz Akıncan, Şekip Eşkin ve A. Baha Gökoğlu'nun çalışmaları buna örnek olarak verilebilir. Asaf Tanrıkut'un kitabı, diğerlerinden farklı olarak, aynı zamanda konuya ilişkin belgelerin iyi hazırlanmış bir koleksiyonudur. İkincisi, Prof. Dr. Nesimi Yazıcı ve Dr. Mustafa Kaçar'ın çalışmalarıdır 1. Konuya ilişkin olarak Enver Ziya Karal, Roderic H. Davison ve Bernard Lewis'in eserlerinde ilgili paragraflara rastlamak mümkündür.

Nasreddin el-Tusi Türkiye'de pek tanınmaz. Yeni yeni bazı kitapları Türkçe yayınlanmaya başlandı. Ben el-Tusi ile, Osmanlı İmparatorluğu'nda astroloji konusunda araştırma yaparken karşılaştım. Fatih döneminde açılan medreseyi kurduğu söylenen ünlü astronom Ali Kuşçu'nun aynı zamanda bir astrolog olup olmadığını anlamaya çalışırken İstanbul Üniversitesi'nde düzenlenen Ali Kuşçu sempozyumuna katıldım ve orada Prof. F. Jamil Ragep'in, Kopernik'in İslam âlimlerinden ne tür alıntılar yaptığını açıklayan bir konuşmasını izledim. Aynı esnada Osmanlı medreselerinde astroloji okutulup okutulmadığını, eğer okutuldu ise hangi kitapların kullanıldığını araştırırken el-Tusi'nin takvim hazırlanması ve astroloji üzerine yazdığı bir kitaba rastladım. O kitap beni el-Tusi'nin diğer astroloji eserlerine yönlendirdi. Bu yazma eserleri İstanbul Üniversitesi'nden profesörler tercüme ettiler ve ben Mayıs ayında Denver, Colorado'da 1500 kişinin katıldığı Uluslararası Astroloji Konferansı'nda tarihte ilk defa Batı dünyası astrologlarına sundum. Bu sunum çok yankılandı.

Günlük hayatımızda birçoğumuz “burcun nedir” sorusunu duymuşuzdur. Veyahut bunun daha da ilerisi olan “yükselenin, Ay burcun nedir” gibi bir soru da almış olmanız muhtemel. Fakat okuma alışkanlığı olan ve az çok pozitif bilimlere hâkim olan bir kimseyseniz en azından astroloji gibi bir sistemin günlük hayatınızı etkileyemeyeceğini fark etmişsinizdir. Çok eski zamanlara dayanan ve gerçekten de bir bilim olan astronominin, içine çeşitli ritüeller ve mitolojik öğeler katılmış haline bizler astroloji demekteyiz. Bu konularda yorumlar yapan ve az da olsa ağzı laf yapan insanlar tarih boyunca kendileri için iyice bir servet elde etmiştir. Çünkü hayal satmak tarihin her döneminde kârlı olan bir meslekti. Fakat bizler bugün bu konunun tarihsel süreçteki gelişimi ve bilimselliği üzerinde duracağız.

Bilgi teknolojilerinin insangücü istihdamına etkilerini ortaya koymak, bu etkileri bilgi işçisi yoğun üniversitelerimizin istihdam politikalarına yansımaları açısından irdelemek bu araştırmanın amacıdır. Analitik çözümlemeye dayalı bu bildiride; ilk olarak, bilgi çağının genel nitelikleri ortaya konmaya çalışılmıştır. İkinci olarak, insan gücünün anılan nitelikler ile ilişkisi ve tanışıklığı, çelişkisi ve barışıklığı, ve bunun örgüte getireceği avantaj ve dezavantajlar tartışılmıştır. Üçüncü olarak, rekabet, globalleşme ve küçülme kavramları ile istihdam ilişkisi bilgi çağı açısından ele alınmıştır. Sonuç olarak; üniversitelerimizin personel politikalarının bilgi çağının nitelikleri açısından hangi yönleriyle olumlu, hangi yönleriyle olumsuz olduğu ortaya konarak, üniversitelerimizin istihdam politika ve uygulamalarının ne yönde ve nasıl oluşması gerektiğine ilişkin öneriler sunulmuştur.

Bilgi teknolojilerinin insangücü istihdamına etkilerini ortaya koymak, bu etkileri bilgi işçisi yoğun üniversitelerimizin istihdam politikalarına yansımaları açısından irdelemek bu araştırmanın amacıdır. Analitik çözümlemeye dayalı bu bildiride; ilk olarak, bilgi çağının genel nitelikleri ortaya konmaya çalışılmıştır. İkinci olarak, insan gücünün anılan nitelikler ile ilişkisi ve tanışıklığı, çelişkisi ve barışıklığı, ve bunun örgüte getireceği avantaj ve dezavantajlar tartışılmıştır. Üçüncü olarak, rekabet, globalleşme ve küçülme kavramları ile istihdam ilişkisi bilgi çağı açısından ele alınmıştır. Sonuç olarak; üniversitelerimizin personel politikalarının bilgi çağının nitelikleri açısından hangi yönleriyle olumlu, hangi yönleriyle olumsuz olduğu ortaya konarak, üniversitelerimizin istihdam politika ve uygulamalarının ne yönde ve nasıl oluşması gerektiğine ilişkin öneriler sunulmuştur.

The first inventions made by the first humans on earth to survive started the beginning of first scientific activities. The first instruments made of bone and stone are a product of this philosophy. The fact that human beings begin to lead a life based on settled life means the world science develops rapidly. Because the settled life enabled the establishment of villages and cities for world civilization and the commencement of trade. Along with all these things, concepts such as writing, books, literature, library, astronomy, mathematics, chemistry and physics began to enter into human life. The discovery of mining revealed the facts like armed soldiers, armies and states. Along with the concept of the state, scientific activities have become more systematic and more widespread. Because it is known that states supported scientific activities within their borders. For example, the creation of the writing by the Sumerian civilization, the preparation of textbooks, the development of the calendar, the development of medical science in Egypt, the invention of the compass by the Chinese civilization, the opening of the museum in Alexandria in the Hellenistic Age and the starting of the studies about anatomy in this museum, the opening of a three different educational institutions in Rome, were all happening as a result of the encouragement and support of the respective states. In this study, we tried to put forth that all the scientific activities in the Old Era the basis of the modern science as well.

Although the homeland of Turkish-Islamic culture and civilization is Central Asia, the places where this great culture and civilization developed and matured were regions such as Khorasan, Azerbaijan, Karabakh, Nakhchivan and Tabriz. The first seeds of these works, which are works brought to the top by the Muslim Turkish nation in a wide area extending to the Anatolia, Middle East and even the Balkans, were sown in Central Asia, developed in the Caucasus and Pre-Asia within the sovereignty of the Seljuk Empire, and experienced its most glorious era in Anatolia and the Balkans. Undoubtedly, the civilization environment created by the Seljuks has an important place in our history of science and wisdom. The Seljuk period, which is called the "Golden Age" and "Intibah period" of Azerbaijan by Azerbaijani historians, actually deserves this description as a whole. Because Seljuk Anatolia hosted leading international figures in the fields of science, literature, mysticism and even bureaucracy. Scholars, poets, literary figures, artists, sufis and bureaucrats who came to Anatolia from Central Asia, especially Azerbaijan, Khorasan and Andalusia, especially in the XII-XIV centuries. They lived in these lands for centuries. These figures did not remain just names, they also brought various sufism, culture and thought movements to these lands and made Anatolia a bright center of science, culture and thought. Most of the Azerbaijani scholars, whose traces can be seen all over the Islamic world, especially in Anatolia and Azerbaijan, have produced valuable works in fields such as tafsir, hadith, fiqh, philosophy and literature, as well as sufism. In this study, such as Ayn al-Qudât-i Hamadânî (d. 525/1131), Qadî Izzeddin Muhammad er-Râzî al-Urmawi, (d.654/1256), Qadî Shihāb ad-Dīn al-Nakhjivani (d.664/1265), Siraj al-Din al-Urmawi (d. 682/1283), Safî al-Dîn al-Hindî al-Urmawi, (d.715/1315) and other el-Azerbaijani jurists who lived during the Seljuk period and their fiqh works were discussed. The contributions of these scholars, who were the architects of the cultural bridge established between Anatolia and Azerbaijan, to the science of fiqh were discussed by evaluating the information obtained from history, literature and biographical works.

Alevilerin, özellikle de Dersim Alevilerinin Türklüğü konusu Horasan’la ilintilendirilerek bir şekilde toplumsal bir kabul yaratılmaya çalışıldı hep. İttihatçı ideologların mimarisini kurduğu ve çeşitli biçimlerde taze tutularak güncellenen bu tezin alıcılarının olmadığı da söylenemez elbette. En son Munzur Üniversitesi’nde yapılan ve bu konuda devletin ideolojik bagajının çeşitli boyutlarıyla sergilendiği sempozyum da İttihatçılıktan bugüne uzayan bir sürekliliğin yansıması olarak eleştirildi. Horasan-Alevilik ilişkisinin dayanaklarını, sebeplerini Dersim ve Alevilik konusunda önemli çalışmaları bulunan Dr. Yalçın Çakmak’la konuştuk.

Bu çalışma, Dr. Semmelweis’in Viyana Allgemeines Krankenhaus Doğum Hastanesinde Kadın
Hastalıkları Uzmanlığı ve oradaki loğusa humması için yaptığı gözlemler ve önerileriyle ilgili yaşam
öyküsünü vermeyi, ayrıca tıp tarihi ve sosyolojisi açısından bazı notlar eklemeyi amaçlamıştır. Macar kadın
doğum uzmanı Ignac Philipp Semmelweis, kadın doğumuna olan katkısıyla ve ayrıca hayatının son
döneminde çok dramatik olaylarla tıp tarihinin ilgi çekici bir kişisiydi.
1818'de Buda'da Almanca konuşan bir ailenin çocuğu olarak doğdu ve Macar lise programında eğitim
gördü ve Viyana'daki tıp fakültesine katıldı. Tıp doktoru olarak Semmelweis, Viyana'daki Allgemeines
Krankenhaus'a birinci asistan olarak atandı. O zamanlar, çocuk yatağı ateşinden kaynaklanan anne ölümleri
salgın boyutlara ulaşmıştı. Semmelweis, bir buçuk yıl içinde, klinik ve ölüm sonrası gözlemler ve
epidemiyolojik araştırmalar yoluyla, Viyana'daki Allgemeines Krankenhaus'ta puerperal sepsisin (lohusa
humması) bulaşma şeklini ilk belirleyen kişi oldu O zamanlar, çocuk yatağı ateşinden kaynaklanan anne
ölümleri salgın oranlara ulaşmıştı. Semmelweis, bir buçuk yıl içinde, klinik ve ölüm sonrası gözlemler ve
epidemiyolojik araştırmalar yoluyla sorunun nedenini belirledi ve önlenmesi için başarılı bir strateji
başlattı.
Semmelweis'in sosyoloji için önemli olan yazıları ve sesi, günümüze kadar dünyadaki büyük
ölçekli insan grupları için sinematografi ve drama metinlerinden de yansıdı. Bu makale, Semmelweis'in
annelerin kalbindeki etkilerini vurgulamaya çalışmaktadır. Bu kısa makalenin, Türkiye'de tıp tarihi
bağlamında Hungaroloji çalışmaları için küçük bir not olarak değerlendirilmesinden memnuniyet
duyulacaktır.

MÜSLÜMANLAR NEDEN GERİ KALDILAR? 1-İslam'ın bilime kalkınmaya motivasyonu: İslam dini geldiği vahşi,cahil,bilgisiz,kanun kural tanımaz insanları kısa sürede eğiterek,disiplinli hale getirdi,edep,ahlak ,kanun kural,insanlık öğretti ve zamanın süper gücü olan Bizans ile savaşan toplum haline getirdi.Cahil,vahşi,kaba saba arap toplumu,İslam'ın emirleriyle bilimde,edebiyatta,sosyal hayatta,imar ve fetihlerde insanları koşturdu.İslam'ın ilk emri oku yani araştır,gör,düşün,ders çıkart,anla ve ibadet et yücel ayetinin emrine uyan Müslümanlar 7.yüzyıldan 17.yüzyıla kadar ,bilimde sanatta,teknolojide,felsefede ,iyi insanlıkta,süper güç olmada dünyanın önderi oldular! Peki ne oldu ki bu Müslümanlar ,daha sonra son 200 yıldır bilimde geri bıraktırıldılar? 2-Bilime teşvik ve karşıtlık olarak İslam'ı ve ortaçağ Hıristiyanlığını karşılaştırma: İslam'ın bilime,sanata,edebiyata,felsefeye ,tıbba insanları yeteri kadar teşviki ve yönlendirmesi vardır.O halde bu Müslümanlar 1000 yıldır dünya da her alanda önde olmuşken son 200 yıldır neden geri kaldırlar?

Anuj Misra's edition and translation of the Golādhyāya chapter in the 17 th-century astronomer Nityānanda's Sarvasiddhāntarāja (1639) is a welcome addition to a growing corpus of astronomical texts from early modern South Asia now available in lucid and erudite imprints. The last two decades have seen the flourishing of high-quality, primary-source studies that have opened up a textual corpus that is too often excluded from both the history of mathematics and the history of South Asian literature. Sanskrit texts by 16 thand early-17 th-century astronomers in South Asia, astronomers such as Nīlakaṇṭha Somayājī, Jñānarāja, Jyeṣṭhadeva, Putumana Somayājī, and Balabhadra Daivajña, are now available in translation with in-depth analysis due to the diligent scholarship of K.

Mimarlık kapsamında basit bakım onarım uygulamaları şeklinde başlayan
mimari koruma faaliyetleri, değişen dünya ile kuramsal alt yapısı bulunan,
bilimsel içerikli bir kavrama dönüşmüştür. Özellikle Fransız İhtilali sırasında
ciddi zarar gören yapıların kültürel ve mimari değerler olarak muhafaza
edilmesi kaygısı, mimari koruma kuramlarının üretilmesine olanak sağlamıştır. Mimari korumanın düşünsel arka planında yaşanan bu gelişmeler,
koruma uygulamalarında da karşılık bulmuştur. Kuramsal çerçevenin birer
yansıması olan koruma pratiği, değişen koruma düşüncesi ile artan koruma
uygulamalarını beraberinde getirmiştir. 18. yüzyıl sonunda Endüstri
Devrimi sonucunda bilim ve teknolojide yaşanan gelişmelerin de etkisiyle,
mimari korumanın düşünsel arka planının ve uygulamalarının kapsam ve
niteliğinde büyük değişimler yaşanmıştır.
İnsanoğlunun kendi varlığını ve çevresini sorgulamasıyla başlayan bilim
ve teknoloji alanındaki üretim, insanın çevresiyle kurduğu sıkı bağların bir
parçası olan mimarlığı da etkisi altına almıştır. Mimarlık kuram ve uygulamalarının
bilim ve teknoloji alanıyla kurduğu devimsel ilişkiye benzer bir
etkileşimin, mimarlığın bir kolu olan mimari koruma ve restorasyon alanında
da olduğu kuşku duyulmaz bir gerçektir. Bu etkileşim, 18. yüzyılın sonu
itibari ile kırılma yaşayan mimari korumanın kuramsal arka planında ve
uygulamalarında büyük bir etkiye sahiptir. Özellikle mimarlık etkinliğinin
tersine bir süreci temsil eden mimari koruma kavramının hassas, detaylı ve
karmaşık yapısının bilim ve teknoloji yardımıyla daha pratik hale getirilebilmesi
açısından, tarihsel süreçte yaşanan etkileşimin sorgulanması önem
taşımaktadır. Günümüzde, mimari koruma kuram ve uygulamalarında gerek
belgeleme gerek çağdaş ek gerekse proje yönetimi alanlarında gün geçtikçe
yaygın bir şekilde kullanılan bilimsel ve teknolojik gelişmelerin sürecin
gelişimine etkisi göz ardı edilememektedir. Buna ek olarak, değişen dünya
düzeninin içinde yer alan mimari koruma kavramının çağdaş beklentilere
cevap verebilmesi adına, bilim ve teknoloji ile desteklenmesi gerekmektedir.
Bu nedenle, gelecekteki mimari koruma faaliyetlerine yol gösterebilmesi
adına, bu etkileşimi sorgulayan bir çalışmaya ihtiyaç duyulmaktadır.
Bu bağlamda, çalışma konusu “Mimari Koruma Kuram ve Uygulamalarının
Bilim ve Teknoloji ile Etkileşimi” olarak belirlenmiştir. Belirlenen konu
kapsamında çalışmanın amacı; bilim ve teknolojide yaşanan gelişmelerin,
mimari koruma kuram ve uygulamalarında yaşanan değişimlerle anlamsal
bir ilişki içinde olup olmadığının sorgulanmasıdır. Buna ek olarak yapılan
çalışmada tespit edilen anlamlı etkileşimlerin ve etkileşim dışı durumların geri planındaki nedenler, etkileşimin kapsamı da irdelenmiştir. Yapılan
çalışmada öncelikli olarak bilim, teknoloji ve mimari koruma kavram
ve süreçleri, ayrı başlıklar halinde dönemlere ayrılarak kronolojik olarak
incelenmiştir. Yapılan incelemeler sonucunda bilim, teknoloji ve mimari
koruma üzerine yapılan paralel okumalarla bilim, teknoloji ve mimari koruma
arasındaki etkileşimler ve etkileşim dışı durumlar, hazırlanan tablo
yardımıyla çakıştırmalı olarak analiz edilmiştir. Çalışma kapsamında paralel
okumalar, ilk bilimsel, teknolojik ve koruma faaliyetlerinin başladığı dönemden
günümüze kadar Avrupa coğrafyasında şekillenen süreç üzerinden
yürütülecektir. Çakışmalı analizler ise tarihsel süreçte bu 3 alandaki kesişimin
sağlandığı dönemler üzerinden irdelenecektir.
Yapılan çalışma temelde 3 ana bölümden oluşmaktadır. İlk bölümde, problemin,
amaç ve kapsamın, yöntemin açıklandığı giriş kısmı bulunmaktadır.
İkinci bölümde ise, bilim, teknoloji ve mimari korumanın gelişimsel sürecinin
ayrı ayrı incelendiği Bilim-Teknoloji ve Mimari Korumanın Gelişimi
kısmı bulunmaktadır. Son bölümde ise, mimari koruma kuram ve uygulamalarının
bilim ve teknoloji ile kurduğu etkileşimin sorgulandığı Değerlendirme
ve Sonuç kısmı bulunmaktadır.

Fizik disiplininde astronomiye yönelik sorular Johannes Kepler (1571-1630) ve Isaac Newton (1643-1727) gibi fizik alanında devrim yaratan düşüncelerin ortaya çıkmasına yol açmıştır. Kepler ‘Yeni Astronomi’ (Astronomia Nova), ‘Dünya'nın Uyumu’ (Harmonice Mundi) ve ‘Kopernik Astronomisinin Özeti’ (Epitome Astronomiae Copernicanae) adlı çalışmalarından hareketle ileri sürdüğü gezegensel hareket yasaları, Newton ise 1687 yılında yayımlanan ‘Doğa Felsefesinin Matematiksel İlkeleri’ (Philosophiae Naturalis Principia Mathematica) isimli çalışmasında yer verdiği hareket yasaları ile fizik disiplininde Aristoteles fiziğinin terk edilerek yeni bir fizik anlayışının ortaya çıkmasına ve böylece fizik alanında bir devrimin meydana gelmesine sebep olmuşlardır. Fizik disiplininde gerçekleşen bu devrimin bir benzeri ise canlıların çalışılması ya da biyoloji disiplini söz konusu olduğunda 1800’lerden biraz daha geç bir zamana rastlamaktadır. Biyolojide gerçekleşen devrimsel düşünce doğal seçilim mekanizması ile canlılarda zaman içerisinde gerçekleşen değişim ve dönüşüm sürecini açıklayan Charles Darwin’in evrim kuramına yönelik görüşlerini ortaya koymasına tekabül etmektedir. Bu kapsamda çalışmada öncelikli olarak canlılarda meydana gelen değişim süreçlerine yönelik tespitleri ile Darwin’in görüşlerinin olgunlaşmasına katkıda bulunan Fransız Transformistler (Dönüşümcüler) olarak da bilinen Georges-Louis Leclerc (Comte de Buffon), Jean-Baptiste Lamarck ve George Cuvier’in görüşlerine yer verilmektedir. Ardından bu bilim insanlarının canlılardaki dönüşümsel ya da evrimsel değişime ilişkin argümanlarının Darwin’in evrim kuramını nasıl etkilediği ve bu etkilerin sonucunda biyoloji biliminde nasıl bir devrimin ortaya çıkmasına yardımcı oldukları aktarılmakta ve bu çerçevede Darwin’in on dokuzuncu yüzyılda biyoloji biliminde devrime yol açan tespitlerine ve evrim kuramının ayrıntılarına yer verilmektedir.

İsmâilî Şiîliğine mensup Fâtımîler (297-567/909-1171) Mağrib’in doğusunda kalan İfrîkıye’de kurulmasının ardından kısa sürede bölgede etkili bir siyasî ve askerî güce ulaşmıştır. Yayılmacı bir anlayışla hareket eden devlet, Mağrib ve Sicilya’yı ele geçirmesinin yanında 358 (969) yılında Mısır’ı hâkimiyet altına almıştır. Sonrasında Fâtımî Devleti, Hicâz’da hutbelerin kendi adlarına okunmasını sağlamışlardır. 362 (973) yılında hilâfet merkezinin Mansûriye’den yeni kurulan Kahire’ye taşınmasıyla yaklaşık altmış yıllık Mağrib dönemi sona ermiş, bu tarihten itibaren Fâtımîler’in Mısır dönemi başlamıştır. Mısır dönemine mukabil Fâtımîler’in Mağrib dönemi az sayıda araştırmaya konu olmuştur. Mağrib dönemine dair yapılan araştırmalar ise çoğunlukla bu devletin siyasî ve askerî faaliyetlerine dönük olmuştur. Ancak Mağrib döneminde Fâtımîler sadece siyasî ve askerî açıdan değil, aynı zamanda kültürel ve medeniyet tarihi itibarıyla da önemli izler bırakmışlardır. Fâtımîler’in bu dönemde dinî ilimlerin yanında felsefe, tıp, eczacılık, astronomi ve astroloji gibi ilim dallarına önem vermeleri ve pozitif bilimlerde dikkat çekici bazı icatlarda bulunmaları, Mağrib dönemindeki gelişmeleri incelemeyi zaruri kılmaktadır. İlmî seviyeleri ileri düzeyde oldukları anlaşılan Mağrib dönemi Fâtımî halifeleri, hüküm sürdükleri bölgede bilimsel faaliyetleri destekleyerek devletin kültürel ve medeniyet alanında ilerlemesine katkıda bulunmuşlardır. Halifeler, Ağlebîler’den kalan Beytülhikme’nin varlığını sürdürmesine imkân tanıyarak burada yetişen ilim adamlarını himâye etmişler, çalışmalarını desteklemişler, içerisinde bulunan kitapları kendi kitapları ile birleştirerek büyük saray kütüphanesini meydana getirmişlerdir. Her ne kadar Mağrib’deki bilimsel faaliyetlerin desteklenmesine yönelik atılan adımların aktarıldığı kaynaklar ve rivayetler bir hayli kısıtlı olsa da yapılacak titiz okumalar ile bu dönemde ilim ve medeniyet açısından önemli gelişmelerin yaşandığı müşahede edilmiştir. Bu anlamda çalışma, eldeki sınırlı sayıda kaynağın yardımıyla Mağrib dönemi ilim ve medeniyet alanındaki gelişmelerin Fâtımîler ve İslâm tarihi açısından önemini ortaya koymayı  hedeflemektedir.

Kendi kültürümüzün üstünlüğünü iddia etmek, yanlış ve zararlı olabilir. Bu tavır, Dünya'daki uluslararası problemin asıl kaynağıdır. Eğer ben komşularımdan üstün isem, bunu, ben değil yalnızca onlar söylemelidir. Eğer ben onların onaylayamayacağı bir üstünlük iddiasında bulunursam, bu aramızda bir düşmanlık yaratabilir. Aynı durum, ulusların karşılaştırılması için de daha karmaşık ve daha derin olarak geçerli olur.

Piri Reis'i coğrafya alanında üne kavuşturan onun bildiklerini yazması idi. Bildikleri ise derya deniz misali bilinen dünyayı anlatması idi. Bahriye kitabının baş kısmına şiir tarzında dünyayı, denizleri, karaları anlatmıştı. Bir an içinde olsa Piri Reis'e kulak verelim ve onun kaleminden şiirinde neler yazdıklarını öğrenelim. Ey kalbime zevk veren. bu nice günler Bu sabırlı gönüller neler buldu neler Gezerdik Akdeniz kenarlarını Arap, Batı Roma ve Fransa diyarlarını Onların her birini yazdım ey yar Bütün mevcut yerler ki, her ne var. Ve yani o yerler nasıldır bileyim Alçak bir tepe midir, yoksa yüksek midir diyeyim Denizden karaya yaklaşırken etrafta Ne var bilmek dilerim her tarafta Bir küçük suya bile gelsem. ey Han Onu dikkatle ederdim seyran Yatağının suyunun halini Batı denizlerinin bütün eşkalini Adalarda her nerede geçit var ise Derin, sığ, geniş veya dar ise bir eksiksiz bunların her birini Yazdım bunca yazma sebebini Bu tafsilat yalnız harita ilmi ile olmaz İzah edilmelidir, yalnız pergelle olmaz