Fatih Sultan Mehmet

Bu eserde Fatih Sultan Mehmed’in bugüne kadar hiç yazılmamış hayat hikâyesini okuyacaksınız. Başarıları yanında başarısızlıkları, bugün bizleri çokça şaşırtacak uygulamaları, evlilikleri, yiyip içtikleri, ilginç merakları, tarihe ve kültüre olan düşkünlüğü, savaş stratejileri ve teknikleri, ketumluğuna dair birbirinden ilginç tüm örnekler orijinal yerli ve yabancı belgelere dayanarak bu kitabın içinde işlendi.
Zaman tünelinde bir maceraya hazırsanız sizi önce İstanbul’un fethine ve sarayın içine sonra devrin İstanbul’u, Anadolu’su, Balkanlarına; Karadeniz, Ege ve Akdeniz’e tarihsel capcanlı ve ilgi çekici bir geziye davet ediyoruz.
Erdem Yayınları

Un día como hoy, 29 de mayo de 1453, sucedió la Caída de Constantinopla. Después de diez siglos de guerras, derrotas y victorias, el Imperio Bizantino llegó a su fin cuando Constantinopla cayó ante los turcos otomanos en mayo de 1453. La caída de la ciudad envió ondas de choque en toda la cristiandad. El imperio bizantino había estado en declive desde un siglo atrás, pero seguía siendo un importante bastión de la Europa cristiana frente al Asia musulmana.

LİNK: https://www.defenceturk.net/meh medin-hayali-istanbulun-fetihstratejisi Mehmed'in Hayali: İstanbul'un Fetih Stratejisi Yazar: MÜBERRA HUDOĞLU "Kostantiniyye mutlaka fethedilecektir. Onu fetheden komutan ne güzel komutan, o ordu ne güzel ordudur" İstanbul… 1100 yıl görkemli Roma İmparatorluğu'nun başşehirliğini yaptığı için zenginliğin, dirliğin, cihanşümul imparatorluk fikrinin timsali olmuş, pek çok büyük kumadan tarafından kuşatılıp, alınamamış bu muhteşem şehir… Roma İmparatorluğu tüm ihtişamıyla Doğu Akdeniz bölgesine hükmederken, İslamiyet Arap yarımadasında Hz. Peygamber ile yeni yeni yayılmaya başlamıştı. İşte böyle bir dönemde Hz. Peygamber İstanbul'un Müslümanlarca fethini müjdelemiş, o muhteşem ordu ve kumandanını övmüştü. Hz. Peygamberin övgüsüne nail olmak isteyen güçlü Arap kumandanlar ve ordular tarafından bu şehir 9 kez kuşatıldı, Timur tarafından bir kez, Osmanlı tarafından 6 kez kuşatıldı, kimse almaya muvaffak olamadı. Alâeddin Ali Çelebi'nin vefatı üzerine Şehzade Mehmed, Osmanlı'nın yegâne varisi olmuştu. Bu vefat II.Murad'ı hayli üzmüş olduğundan, son kalan oğlunu tahta geçirerek

XV. yüzyılda, Osmanlı ve Akkoyunlu Devleti arasındaki askerî
mücadeleler hakkında bilgiler veren Venedikli diplomatlar Iosofat
Barbaro, Caterino Zeno ile Türkmen hükümdarı Uzun Hasan tarafından
Venedik Senatosu’na gönderilen İtalyanca mektuplarda Akkoyunlulara
teslim edilecek ateşli silâhların türleriyle sayıları verilmektedir.
Mektuplarda ayrıca, Akkoyunluların Anadolu’ya düzenledikleri
seferler, bu seferleri kimlerin yönettiği, seferlerdeki asker sayıları ve
bunların hangi noktalara düzenlenmiş olduğuna dair bilgiler
paylaşılmaktadır. Lâkin mektuplar, mezkûr diplomatlara ait
seyahatnameler ve bu konulara dair kaleme alınmış diğer kaynak eserler
ile örtüşmemektedir. Dolayısıyla incelenmeleri elzemdir.

v INDICE Premessa ix Prologo. Intorno a Maometto il profeta 3 §1. Dove si apprende che Maometto, prima che profeta, am-biva essere papa di Roma, p. 3-§2. Dove si apprende che Maometto era gabellato per cristiano eretico e l'islam per un magma di eresie cristiane, p. 10-§3. A proposito di quei teologi bizantini che fra alto e basso medioevo si dilettavano a confrontare cristianesimo e islam, e ad insultarsi recipro-camente coi sapienti arabi, p. 14-§4. Si ragiona sulle con-clusioni di tanto pensare. Il rapido successo dei musulmani nel mondo si deve alla violenza e all'edonismo promossi dal Corano e suggeriti dal demonio, p. 17 I. La caduta di Costantinopoli, Mosca ' terza Roma' e le congiure dei pagani 23 §1. Dove Nestore Iskinder profetizza la caduta e il riscatto di Costantinopoli, liberamente interpretando la lotta fra un serpente e un'aquila al tempo di Costantino il Grande, p. 23-§2. Dio lo volle, non senza dolore, p. 24-§3. Enumerando utopie e distopie germinate fra i ruderi di Costantinopoli, p. 29-§4. Si spiega come sia mai possibile che in Europa da Carlo Magno in poi vi fossero due imperatori, entrambi romani, entrambi universali, p. 31-§5. Dove si ricorda la triste sorte dell'ultimo imperatore bizantino, Costantino XI Paleologo, mai incoronato secondo regola, e ci si pone il problema, non banale, dell'importanza dell'incoronazio-ne e della Chiesa nella nomina imperiale, p. 35-§6. «Due Rome sono cadute, una terza è e una quarta non sarà»: po-teva anche lo zar essere imperatore dei romani? E poteva Mosca essere la terza Roma a capo di un impero romano

ÖZET

Osmanlı Sultanı II.Mehmed'in büyük bir mücadele sonucunda fethettiği kadim şehir İstanbul'un devletinin büyüklüğüne yaraşır bir başkent olması için sarf ettiği çabalar kısaca anlatılmaya çalışılmıştır. Şehrin nüfusunun artırılmasından, halkının temel ihtiyaçlarının giderilmesine, devletin yönetim merkezi olmasından, şehrin silüetine Türk İslam mührünün vurulmasına dair yaptığı başlıca imar ve inşa çalışmalarına yer verilmiştir.

Anahtar Kelimeler: Fatih Sultan Mehmed, İstanbul'un Fethi, İmar, İnşa, İskân

AFTER THE CONQUEST OF FATIH SULTAN MEHMED, ISTANBUL PUBLIC İMPROVEMENTS AND CONSTRUCTION ACTIVITIES

ABSTRACT

Ottoman Sultan II. Mehmed's efforts to make the ancient city Istanbul a capital worthy of the size of the state, which he conquered as a result of a great struggle, were briefly described.The city's skyline was show the Islamıc power by the Turkish seal, increasing the population of the city, addressing the basic needs of its people, as the administrative center of the state, as the administrative center of the state.

Key Words: Fatih Sultan Mehmed, Conquest of Istanbul, Zoning, Construction, Location

Devlet-i 'Aliyye'nin birinci cildi Osmanlı Devleti'nin bir beylikten Balkanlar ve Ortadoğu'ya hükmeden güçlü bir imparatorluğa dönüşümünü konu alır. İkinci cilt, padişah otoritesinin zayıfladığı ve yok olduğu 17. yüzyılın ilk yarısındaki iktidar mücadelesini inceler. Üçüncü cilt ise merkezi devlet otoritesinin yeniden kurulduğu Köprülüler dönemini, Orta-Avrupa'da Habsburglarla süren uzun iktidar mücadelesini, mali ve siyasi bunalıma karşı çözüm arayışlarını ayrıntılarıyla ele alır. Devlet-i 'Aliyye'nin dördüncü cildi, Osmanlı Devleti'nin geçirdiği askeri ve mali dönüşümü mercek altına alarak başlıyor. 18. yüzyılda güç kazanan âyânların kurduğu düzene karşı merkezi otoritenin yeni yöntem arayışlarıyla devam ediyor. Aynı dönemde Osmanlı bürokratlarıyla fikir adamlarının Batı karşısında yaşanan mevzi, güç ve nüfuz kaybına karşı arayışları, bu arayışların Patrona Halil İsyanı ile kesintiye uğrayışına rağmen Tanzimat ve TARİH HALİL İNALCIK İKİ KARANIN SULTANI İKİ DENİZİN HAKANI KÂYSER-İ RÛM FÂTİH SULTAN MEHEMMED HAN © türkiye iş bankası kültür yayınları, 2017 Sertifika No: 40077 editör TAYFUN ULAŞ görsel yönetmen BİROL BAYRAM düzeltmenler DERYA ÖNDER ESEN GÜRAY dizini hazırlayan NECATİ BALBAY grafik tasarım uygulama TÜRKİYE İŞ BANKASI KÜLTÜR YAYINLARI

A sum an T ü rk m e n İKİNCİ BÖLÜM: KÜLTÜR VE SANAT 279 Fatih Dönemi İlim Hayatı ve İlm iye Teşkilatı 281 M ehm et İpşirli Fatih in M ürşidi Akşemseddin 299 M ustafa K a ra Fatih Sultan Mehmet (Avnî) D iva n ı Ü zerine 325 M uham m et N u r D o ğa n

ÖZET
Tarih, geçmişte yaşamış insan ve insan topluluklarının bütün faaliyetlerini yer ve
zaman göstererek, sebep-sonuç ilişkisi kurarak, belge ve bulgular ışığında inceleyen bilim
dalıdır. Tarih bilimi içerisin de Türkler ve Türk Devletleri çok önemli değerler
taşımaktadır. Tarihte bilinen on yedi Türk Devleti vardır. Bu Devletler içerisinde birçok
şahsiyet tarihe damga vurmuştur. Bu şahsiyetler günümüzdeki bilim, sanat, tarih vs.
alanlarında ki gelişmelerin mimarlarıdır. 1299 da kurulup altı asır varlığını sürdüren
Osmanlı imparatorluğunda birçok komutan, bilim adamı, sanatçı, filozof ve mutasavvıf
yetişmiştir. Bu mutasavvıflarından bir tanesi de Akşemseddindir.
Akşemseddin m.1398 de Şam’da (Dımeşk’te) doğmuştur. Akşemseddin Osmanlı
topraklarına babası ile birlikte çocuk yaşlarda gelmiştir ve Amasya-Samsun yerleşmiştir.
Babasının vefat etmesi üzerine günümüz de Çorum iline bağlı olan Osmancık’a göç
etmiştir. Burada eğitimini tamamlamış ve hocalık yapmıştır. Hacı Bayram Veli ile tanışıp
ona intisap etmiştir. Tasavvuf alanında kendini geliştirmiştir. Hacı Bayram Veli’nin vefat
etmesi üzerine tarikata liderlik yapmıştır. Tarikattaki ayrışmalardan sonra kendi yolunda
devam etme kararı almıştır ve Bayramiyye tarikatının Şemsiyye kolunu kurmuştur.
Hacı Bayram hazretlerinin de müjdesi ile Fatih Sultan Mehmed’e hocalık
yapmıştır. Çocukluğundan beri İstanbul’u fethetme hayali ile büyüyen Fatih Sultan
Mehmed’e ve Osmanlı ordusuna manevi anlamda destek olmuştur. Bu sebeple
Akşemseddin’e İstanbul’un manevi fatihi denilmektedir.
Yaşamını günümüzde Bolu iline bağlı olan Göynükte devam ettirmiştir ve burada
vefat etmiştir. Kişinin kemale ermesini sağlamak amacıyla tasavvuf alanında onlarca eser
kaleme almıştır. Kaleme aldığı eserlerinden başka Akşemseddin’den bizlere mektupları
ve şiirleri miras kalmıştır.
Bu çalışmayı yapmamızda ki amacımız İstanbul’un manevi fatihi olan
Akşemseddin’in hayatının daha iyi bilinmesini sağlamaktır.
Anahtar Kelimeler: Akşemseddin, Hacı Bayram-ı Veli, Bayramiyye, İstanbul

ABSTRACT
History is the branch of science that investigates all activities of person or
communities living in the past by showing time and place, and establishing cause-effect
relationship in the light of documents and findings. Turks and Turkish States have very
important roles in history. There are 17 Turkish states known in history. Many
personalities in these States have leaved their marks in history. These personalities have
pioneered in developments of science, art, history, etc. Many commanders, scientists,
artists, philosophers and sufis have been trained in Ottoman Empire that was founded in
1299 and maintained its existence for six centuries. One of these sufis is Aksemseddin.
Aksemseddin was born in 1398 in Şam. When he was a child, he and his father
moved in Amasya in the Ottoman lands. After his father's death, he emigrated to
Osmancık. He completed his education and worked as a teacher there. He met with Haci
Bayram Veli and had joined him. He improved himself in the field of sufism. After Hacı
Bayram Veli’s death, Akşemseddin led to Hacı Bayram Veli’s religion order . After the
separations in religion order, he decided to continue on his own way and established
Semsiyye being branch of the Bayramiyya religion order.
Akşemseddin edacuated Fatih Sultan Mehmed over Hacı Bayram Veli’s
declaring. He supported Fatih Sultan Mehmed growing up with a dream of conquering
Istanbul since his childhood, and the Ottoman army in a spiritual sense. Therefore,
Akşemseddin is called the spiritual conqueror of Istanbul.
He continued his life in Göynük in Bolu and died there. He wrote dozens of books
to support people about reaching maturity in the field of sufism. In addition to his books,
we have his letters and poems from Akşemseddin.
The purpose of this study is to make the life of Akşemseddin, the spiritual
conqueror of Istanbul better known.
Keywords: Aksemseddin, Hacı Bayram-ı Veli, Bayramiyye, İstanbul

Bu kutlu fethin Türk tarihi açısından önemi, yüzyıllardır Anadolu'ya ve Bizans topraklarına akın akın gelen Hunlar, Avarlar, Peçenekler, Uzlar, Sabirler ve Oğuzların kadim düşmanları olan Bizans devletinin sona erdirilmesi ve bu kadim düşmanın tarih sahnesinden çekilmesidir. Bir nevi bir dönemin sonudur: Imperium Romanum'un. Bizans İmparatorluğu, Osmanoğulları açısından epeyce sorun yaratmaktaydı. Fetret devrinden bu yana Osmanoğulları, Bizans'ın Osmanlı şehzadelerini kışkırtması ve Osmanlı'da iç savaşlara varacak krizlere sebep olmasından oldukça etkileniyordu. II. Mehmed devrine kadar bu tür durumların devleti epey zora soktuğunu görüyoruz. İstanbul'un fethiyle tüm bu durumlar ortadan kalkmış ve Fatih'in bir eseri olan Kanunname-i Âli Osman'ın düzenlenmesiyle kardeş katli kanunlaştırılmış ve bu gibi durumların kesinlikle önüne geçilmiştir. Şehir, manevi açıdan bakıldığında da büyük öneme haizdir.

İstanbul’un fethinin ardından inşasına başlanan Fatih Külliyesi’nin bir parçası olan ve 1766 depreminde büyük hasar görerek, büyük oranda yeniden inşa edilen Fatih Camii, 2007-2012 yılları arasında kapsamlı bir onarım görmüştür. Strüktürel olarak ve malzeme bazında en ufak ayrıntısına kadar dünyadaki koruma ve onarım kuralları çerçevesinde ele alınan yapıda uygulanan güçlendirme ve onarım yöntemleri, bu yazının konusunu oluşturmaktadır.

Fatih Mosque, as a part of Fatih Complex which were started to be built soon after the conquest of Constanti- nople, had been demolished by the 1766’s earthquake and were rebuilt again, has been restorated extensively between 2007-2012. This paper contains the reinforcement and conservation methods adequate to the universal rules of preserving and conservation which were used during the restoration.

29 Mayıs 1453 yılında gerçekleşen İstanbul'un fethi, hem Türk ve Doğu dünyasında hem de Batı dünyasında önemli bir yer edinmiş büyük bir olaydır. Bu fetih sadece bin yıldan uzun süren bir imparatorluğun yıkılmasına sebep olmamış ayrıca bir çağ kapatıp bir çağın açılmasına ve Avrupa'nın günümüzde elde etmiş olduğu kazanımlarında temelini oluşmasına sebep olmuştur. GİRİŞ İmparator I. Konstantinos tarafından Roma'nın ele geçirilmesinden sonra İmparatorluğun yeni merkezi olan İstanbul, Konstantinos tarafından yeniden inşa edilmeye başlanmış ve Roma İmparatorluğunun başkenti olmuştur. MS. 395 yılında İmparatorluğun ikiye ayrılmasından sonra Doğu Roma'nın başkenti olmuş, MS. 476 yılında Batı Roma'nın yıkılmasıyla Konstantinopolis olarak adlandırılan şehir bin yıl daha varlığını sürdürmüştür. Gerek bulunduğu stratejik coğrafi konum gerekse üzerinde yer alan tabii kaynaklar, dini konum ve politika bakımından asırlarca pek çok kez kuşatmaya maruz kalan bu kent, sağlam ve büyük surlara sahip olması ve Batı dünyası tarafından desteklenmesinden dolayı ele geçirilemedi. II. Mehmet'ten önce Müslümanlarca 12 kez kuşatılan İstanbul, 29 Mayıs 1453 yılında yaklaşık 2 ay süren bir kuşatmayla fethedildi. 1 İstanbul'un fethedilmesinde kuşkusuz daha önce saydığımız özelliklerinin yanında Hz. Muhammed'in bir hadisinin de olması etkilemiştir. 2 II. Mehmet (Böylelikle II. Mehmet Fatih unvanı almıştır.) tarafından fethedilerek Osmanlı'nın başkenti haline getirilen ve Osmanlı'nın yıkılışına kadar Konstantiniyye olarak adlandırılan bu şehir 3 her daim Doğu'nun ve Batı'nın ilgisini üzerine çekmiştir.

ISBN Basım Tarihi: Ağustos 2018 © Tüm Hakları saklıdır. Bu kitapta yayımlanan yazı ve resimlerin tamamı veya bir bölümü Topkapı Sarayı Müzesi Müdürlüğü'nden ve yazarlarından izin alınmadan, fotokopi dahil, optik, elektronik ya da mekanik herhangi bir yolla kopyalanamaz, çoğaltılamaz veya basılamaz.

Büyük Konstantin’in kurduğu Konstantinopolis, bin yılı aşkın bir süre boyunca Doğu Roma İmparatorluğu’na başkentlik yapmış ve böylelikle Roma İmparatorluğu mirasının Hıristiyanlık ve Doğu kültürüyle harmanlandığı bir medeniyet merkezi olmuştur. 1453’te Türklerin hakanı II. Mehmed bu şehri fethetmiş ve Konstantinopolis o günden günümüze dek bir Türk şehri olarak varlığını ve dünyadaki önemini sürdürmüştür. Bir şehrin kimliği, orayı elinde tutan hâkim kültür tarafından inşa edilir. Devletler, geçmişten günümüze, sahip oldukları kültürü egemen kılmak için mimariyi adeta bir “dil” olarak kullanmışlardır. Konstantinopolis’i bir Hıristiyan-Roma şehri yapmış dilin en güzide ifadesi Ayasofya olmuştur. Hakeza Türk İstanbul’un kulaklarımızda sonsuza değin yankılanacak en muhteşem sözleri Fatih, Süleymaniye ve Sultan Ahmed camileri ve külliyelerinde terennüm etmektedir. Osmanlı-Türk mimarisi de aynı bir dil gibi öncülleri ve çağdaşlarından etkilenmiş, böylelikle kendi oluğunu bulup özgün bir ifade yakalamıştır. Söz konusu mimari ifade, bilhassa Fetih’ten sonra edinilen imparatorluk mirasıyla kendisini kuvvetle besleyecek ideolojik bir kaynağa sahip olmuştur. Bu bakımdan Osmanlı-Türk mimarisinin bütünüyle Doğu Roma mimarisinden etkilenip onun bir devamı olma hüviyetine büründüğünü iddia etmek her ne kadar yanlış olsa da Doğu Roma’nın imparatorluk ideolojisinin mimariye yansıyan dilini Osmanlı Türklerinin Fatih’ten itibaren resmî olarak benimsediklerini iddia edebiliriz.

ÖZET: İmrozlu Mihail Kritovulos, Bizans tarih yazıcılığının son temsilcilerinden biri olup, 1451-1467 yılları arasındaki dönemi konu alan "Istoria" adlı eseriyle bilinir. Bu eser, Osmanlılar tarafından Konstantinopolis'in fethi, Mora'nın fethi, Trabzon ve Midilli'nin alınması, Venediklilerle yapılan savaş ve Bosna ile Arnavutluk'a düzenlenen seferleri ele almakla birlikte, özellikle Konstantinopolis'in Osmanlılar tarafından fethedilmesine odaklanmıştır. Topkapı Müzesi arşivinde bulunan eserin özgün ve tek kopyası, Carl Müller tarafından ilk defa Paris'te "Fragmentum Historicorum Graecorum" serisi içinde yayımlanmıştır. Pavlos Karolidis Efendi tarafından Osmanlı Türkçesine çevrilen eser, 1908 Meclisi'nde İzmir mebusu olan bir hukukçu tarafından çevrildi. Muzaffer Gökman tarafından 1967'de sadeleştirilen çevirisi günümüz Türkçesi için temel alınmıştır. İmrozlu Mihail Kritovulos, diğer Bizans tarihçilerine kıyasla daha az çalışılmış bir figürdür. Türkiye literatüründe yapılan çalışmalar sınırlıdır ve genellikle Semavi Eyice tarafından yazılan bir makale haricinde dikkate değer bir ilgi görmemiştir. Gökman'ın adaptasyonu, tarihçiler tarafından referans alınan bir edisyon olmuştur, ancak dil bakımından esasen bir Osmanlı vekayinamesi gibi görünmesi incelikli detayların fark edilmesini zorlaştırmıştır. Ari Çokona tarafından çevrilen ve notlandırılarak yayına hazırlanan Kritovulos Tarihi, Topkapı Sarayı Yazmalar Kütüphanesi'ndeki mevcut yazmanın yüksek çözünürlüklü kopyalarının basımını içerir. İlber Ortaylı'nın önsözünde belirttiği gibi, Kritovulos'un sadece basit bir vakanüvis olmadığını, olayları geriye gidişlerle ortaya koyduğunu ve çevirisinin önemini vurgular. Metnin çevirisi sırasında özgün metne sadık kalınmıştır. Kritovulos, Osmanlılarla barışık bir tarihçi olarak nitelendirilir ve eserinde Türklere yönelik ötekileştirme bulunmaz. Ancak, Fâtih Sultan Mehmet'e sunulan eserde Osmanlılar'a yönelik eleştirilere yer verilmiştir. Kritovulos'un, Konstantinopolis'in Türkler tarafından fethedilmesini bir "Tanrısal kaçınılmazlık" olarak gördüğü belirtilir, bu da Ortaçağ tarihçiliğindeki kökleşmiş bir anlayışı yansıtır. Kritovulos'un, Fâtih Sultan Mehmet'i antik fâtihlerle kıyaslayan bir portre çizdiği belirtilir. Ona göre, Fâtih Sultan Mehmet, antik dünya liderleriyle benzer bir hükümdardır ve bu portre, antik dünya ile ilişkisi bağlamında önemlidir. Metnin dil ve üslubu konusunda çeşitli yaklaşımlar bulunmakla birlikte, çeviri sırasında özgün metne sadık kalındığı, Yunanca yazılmış bir eserin Batı'da da önemli olacağına inanılarak çevrildiği vurgulanır. Sonuç olarak, Ari Çokona'nın çevirisi, literatüre önemli bir katkı sağlamış olup, özgün metni yüksek çözünürlüklü kopyalarla birleştirerek araştırmacıların ve yabancı okuyucuların da yararlanacağı bir edisyon niteliğini haizdir.

Anahtar Kelimeler: Kritovulos, Geç Bizans Tarihyazımı, Bizans Tarihi, Osmanlı Tarihi, Fâtih Sultan Mehmet.

ABSTRACT: Mihail Kritovulos of Imbros, one of the last representatives of Byzantine historiography, is known for his work "Istoria", which covers the period between 1451-1467. This work deals with the conquest of Constantinople by the Ottomans, the conquest of the Peloponnese, the capture of Trabzon and Lesbos, the war with the Venetians and the expeditions to Bosnia and Albania, with a particular focus on the conquest of Constantinople by the Ottomans. The original and only copy of the work in the archive of the Topkapi Museum was first published in Paris by Carl Müller in the "Fragmentum Historicorum Graecorum" series. Translated into Ottoman Turkish by Pavlos Karolidis Efendi, the work was translated by a jurist who was a member of the Izmir Parliament in 1908. The translation simplified by Muzaffer Gökman in 1967 is the basis for today's Turkish. Mihail Kritovulos of Imbros is a less studied figure compared to other Byzantine historians. His work in the Turkish literature is limited and has generally received little attention, except for an article by Semavi Eyice. Gökman's adaptation has been the edition most often cited by historians, but its linguistic appearance as essentially an Ottoman vekayinam, makes it difficult to recognise subtle details. The History of Kritovulos, translated and annotated by Ari Çokona, includes a high-resolution reprint of the existing manuscript in the Topkapı Palace Manuscripts Library. As İlber Ortaylı states in his preface, he emphasises that Kritovulos was not just a simple chronicler, that he presented events in retrospect and emphasises the importance of his translation. The translation is faithful to the original text. Kritovulos is described as a historian at peace with the Ottomans and his work does not marginalise the Turks. However, in the work presented to Sultan Mehmet the Conqueror, there are criticisms against the Ottomans. It is stated that Kritovulos sees the conquest of Constantinople by the Turks as a "divine inevitability", which reflects an ingrained understanding in medieval historiography. It is stated that Kritovulos draws a portrait comparing Fâtih Sultan Mehmet with the ancient conquerors. According to him, Fâtih Sultan Mehmet is a ruler similar to the leaders of the ancient world and this portrait is important in the context of his relationship with the ancient world. Although there are various approaches to the language and style of the text, it is emphasised that the translation was faithful to the original text and that it was translated believing that a work written in Greek would also be important in the West. In conclusion, Ari Çokona's translation has made an important contribution to the literature and is an edition that will benefit researchers and foreign readers by combining the original text with high-resolution copies.

Keywords: Kritovulos, Late Byzantine Historiography, Byzantine History, Ottoman History, Sultan Mehmet II. 

ABSZTRAKT: Mihail Kritovulos Imbros, bizánci történész írta az "Istoria" című művét, amely az 1451-1467 közötti eseményekre, nevezetesen az oszmán hódításokra és konfliktusokra összpontosít. A Topkapi Múzeumban őrzött művet először Carl Müller adta ki Párizsban. Oszmán török nyelvre lefordítva Muzaffer Gökman 1967-es adaptációját széles körben idézik. Annak ellenére, hogy a török irodalomban kevés figyelmet kapott, Ari Çokona nemrégiben megjelent, nagyfelbontású újranyomást tartalmazó fordítása fényt derít a Kritovulosra. A történész, bár általában véve kedvezően viszonyul az oszmánokhoz, a Hódító Mehmet szultánnak ajándékozott példányban finoman kritizálja őket. Kritovulosz Konstantinápoly elestét "isteni elkerülhetetlenségnek" tekinti, és Mehmetet az ókori hódítókhoz hasonlítja. Çokona hű fordítása, amely hangsúlyozza a mű nyugati aktualitását, értékes hozzájárulás a kutatók és a külföldi olvasók számára.

Kulcsszavak: Kritovulosz, Késő Bizánci Történetírás, Bizánci Történelem, Oszmán Történelem, Szultán Mehmet II. 

АБСТРАКТ: Михаил Критовулос из Имброса, византийский историк, написал книгу "Истории", посвященную событиям 1451-1467 годов, в частности османским завоеваниям и конфликтам. Эта работа, хранящаяся в Музее Топкапы, была впервые опубликована в Париже Карлом Мюллером. Перевод на османский турецкий язык, адаптация Музаффера Гёкмана 1967 года, широко цитируется. Несмотря на ограниченное внимание к турецкой литературе, недавний перевод Ари Чокона, представленный в виде репринта с высоким разрешением, проливает свет на Критовулоса. Историк, в целом благосклонно относящийся к османам, тонко критикует их в копии, подаренной султану Мехмету Завоевателю. Критовулос рассматривает падение Константинополя как "божественную неизбежность" и сравнивает Мехмета с древними завоевателями. Добросовестный перевод Чоконы, подчеркивающий актуальность произведения на Западе, является ценным вкладом для исследователей и иностранных читателей.

Ключевые слова: Критовулос, поздневизантийская историография, византийская история, османская история, султан Мехмет II.

Dünya genelinde sanal sınırların kalkması ve iletişimin sınırlarının savrulduğu diğer manada globalleşen dünyada evlatlarımıza yaşam kodlarını, iman ve ahlak, algı ve yapılarımızı nasıl aktarıp, geleceğe geçmişi ile bağları sağlam, ama geleceğe de yön verebilecek gençler ya da nesiller yetiştirebilecek miyiz? Yoksa sadece izleyip kendi haline mi bırakacağız?

In 1453 the Ottoman Sultan conquered Constantinople, and transformed the Byzantine capital into the Ottoman city of Istanbul. He ended 1200 years of Christian hegemony, and symbolically appropriated Hagia Sophia for Islam. But what happened to the second most important church of the Byzantine city, the church of the Holy Apostles, which was not only an architectural masterpiece – the model for San Marco in Venice – but the pantheon of the Byzantine Emperors? It has long been a controversy, but recent research has revealed how Mehmed’s response was more complex and intriguing than imagined. It was a response not only to a building, but to Byzantium’s imperial past.

Bugüne kadar Ulubatlı Hasan hakkında sancağı rastgele eline alıp burca dikmeyi başarmış çok genç bir yeniçeri olduğu yönünde hayal ürünü bir karakter kurgulanmış; bu da onun şimdiye dek açıkça tespit edilemeyen gerçek statüsünü tamamen gölgede bırakmıştır. Halbuki İstanbul kara surlarının en stratejik noktası olan Hagios Romanos (Topkapı) burcuna çıkıp sancak dikmek gibi çok zor bir görevi başarmak ancak emektar ve yüksek tecrübe sahibi bir sancaktarın işi olabilirdi. O, “Alemdar”lığının yanı sıra bu dönemde uzun bir süre “Sekbanbaşı”lık da yapmıştır.

Ulubatlı Hasan’ın tarihî yarımadanın merkezinde bulunan meçhul kabri, birkaç ay önce bölgede yaptığımız geniş çaplı bir araştırma sonucu ortaya çıkmıştır.

Denizlerdeki ilk temasların ardından genişleyen coğrafya ve siyasi hinterlandın caydırıcı bir kudrete ihtiyacı vardı. Oğuz Türkleri bunu Batı Anadolu’daki gelişmelerin ardından hızla fark etmiş ve denizcilik alanındaki gelişmeleri yakından takip ederek bu gücün önemini benimsemişlerdir. Nitekim Osmanlılar, cihan tarihinin en önemli siyasi ve içtimai teşekkülü olan Devlet-i Aliyye-yi Osmaniye’yi esasen denizlerdeki üstün kazanımları ile yüceltebilmişlerdi. Özellikle Yıldırım Beyazıd ile gelişen Osmanlı deniz gücü II.Mehmet , I.Selim ve I.Süleyman dönemlerinde nitelikli denizcilerin Osmanlı donanmasına kazandırılmasıyla birlikte sınırların genişlemesinde oldukça etkili oldu. Cihan devleti kapsamında Osmanlı deniz gücü Batı’da bir telaşa sebebiyet verdi. Bu kapsamda çalışmamızda Osmanlılar’ın denizlerdeki gelişimi, siyasi ve askeri münasebetleri ve Osmanlı coğrafyasının genişlemesinde deniz gücünün rolü ve niteliği hakkında duracağız.

Fatih’in fatih olması için,  sadece İstanbul’u alması ile mümkün olacak bir olay değildir. Onun izlediği politikalar sonucunda devlete çok boyutlu bir dönüşüm yaşatmakla beraber cihanşümul siyasetin başarılı nüvelerini de vermişti. Fatih Kanunnamesi ile Osmanlıların pratikte uyguladıkları kardeş katli yasal hale gelirken, Gayrimüslimlerin yaşam hakları bizzat yasa ile güvence altına alınmış, padişahın konumundan tutun da nasıl bayramlaşılacağı dahi düşe kalka yaklaşık 400 yıl kadar bu kanunnameye göre geçerliliğini sağlamıştır. Bu bakımdan değerlendirdiğimizde Fatih, II.Saltanat Dönemi(1451-1481) arasında Fatih olmuş ve hep öyle anılmıştır.

The book attempts to present –for the first time in the international bibliography– a detailed description of the historical life of Abydos (Άβυδος) of Hellespont (Ελλήσποντος, Δαρδανέλλια); the latter was an important ancient and medieval Greek city, situated on the Asiatic shore of Dardanelles, at the once narrowest part of the local Straits (usually named "Stenon of Abydos") and in the surrounding area of the promontory of Nara (an Ottoman and modern Turkish naval base, where free access is prohibited). The monograph also detects the  relations between Abydos and other known settlements in the wider region of northwestern Asia Minor (Troad, Hellespont, Mysia, Hellespontine Phrygia).

Αbydos was founded predominantly as a colony of Miletus (ca. 680-650 BC) and had a continuous historical life that lasted about 2.000 years (mid. 7th c. BC - early 14th c. AD). The prosperous ancient city minted various coins between 6th c. BC - 3rd c. AD. Its lively port was used for centuries as a key point for the passage from Europe to Asia and the cruise from the Mediterranean to the Black Sea (and vice versa) as well as a major customs station ("telonion Abydou" during the Roman imperial years, "demosion teloneion" or "kommerkion" or "dekateuterion Abydou" during the medieval period of the city). Byzantine Abydos was also an important administrative center, a military and naval base and an ecclesiastical seat (bishopric and later metropolis).

However, the long and turbulent history of Abydos and its region is virtually unknown in modern years, despite the fact that the city's reputation was particularly widespread during ancient and medieval times in the Mediterranean world. Moreover, for many reasons noted in the book, the settlement does not exist archaeologically in the last two centuries. In short, Abydos constitutes a very interesting case of a virtually lost city during the modern times.

For various reasons, also described in the book, the importance of Abydos had declined during the 13th c. AD and the city was finally abandoned by its population in the early 14th c. AD., mainly because of the Turkish threat in the area. From mid. 15th c. AD the new city of Çanakkale was established gradually (initially named as Kale-i Sultaniye) 5-6 km to the south of Abydos. The ruins of the abandoned urban area of ​​the latter have been systematically pillaged -mainly for construction and other purposes- between the 14th - early 19th c. AD.

For the reconstruction of  the long historical life of Abydos (mid. 7th c. BC - early 14th c. AD) and an in-depth analysis of its numerous and largely unknown institutions, the study relies though on the information providing by the written (ancient and medieval) texts but also on the scarce and dispersed epigraphic and the much richer numismatic (the city minted coins between 6th c. BC - 3rd c. AD) and sigillographic data and other archaeological findings regarding (or deriving from) the city. It also takes into account all the contemporary related publications.

[VANIAS publications,  Thessaloniki 2017,  752 pages,  ISBN: 978-960-288-342-6,  text in Greek language with an English summary]

Bazı araştırmacılar, muasır Osmanlı müelliflerinin İstanbul'un fethini kıyamet alameti olarak gördüklerini, fethe muhalif olduklarını ve şehrin lanetli olduğuna inandıklarını iddia etmektedirler. Bunun yanında şehrin fethini müjdeleyen meşhur hadisin bu müelliflerin malumu olmadığı, mezkûr hadise muahhar müelliflerin atıf yaptıkları ileri sürülmektedir. Bu makalede, önce İstanbul’un fethi ile ilgili âyet ve hadislerin ilk defa 1422 kuşatmasında gündeme geldiği; bu mânâda Emîr Sultan’ın öne çıktığı ileri sürüldü. 1452 yılında fiten hadislerine dayanarak şehrin kuşatmasına karşı çıkanların ise Çandarlı Halil Paşa taraftarı ulema olduğu; Akşemseddin başta olmak üzere fetih taraftarı ulemanın da bu hadisleri şehrin fethedileceğine dair Peygamberî bir müjde olarak yorumladıkları ortaya konulmaya çalışıldı. Makalede müelliflerin, bazıları fiten hadislerine atıf yapsalar da, İstanbul’u uğursuz bir şehir olarak görmedikleri; şehrin fethine muhalif olmadıkları ve büyük bir kısmının Fatih Sultan Mehmed’i övgüyle zikrettikleri ortaya konuldu. Şehri fethedecek emir ve onun ordusunun övüldüğü meşhur hadisin II. Bayezid devrinden itibaren daha fazla gündeme geldiği tespit edildi. Ayrıca bu hadisin Osmanlılar tarafından hem fetihten önce hem de fetihten sonra bilindiği savunuldu. Buna mukabil fiten hadislerine atıf yapılmasının sebeplerinin neler olduğu ve bunların nasıl anlaşılması gerektiği üzerinde duruldu.

Some researchers claim that contemporary Ottoman writers saw the conquest of Istanbul as a sign of doomsday, they were against the conquest and they believed the city was cursed. Besides it is suggested that these writers didin’t know this famous hadith and later writers refered to the aforesaid hadith. This paper argues that the verses and hadiths about the Conquest of Istanbul were distinguished at first in the siege of 1422 and it was Emir Sultan who had prominence in this matter.  Also in this paper it has been tried to reveal that the ones who opposed to conquest of Istanbul by using hadiths about doomsday in 1452 were the supporters of Çandarlı (D̲j̲andarlı) Halil Pasha and scholars, notably Akşemseddin (Ak shams al-din), who supported the conquest commented these hadiths as good news that came from the Prophet. In this article, it is claimed that these scholars did not see Istanbul as a cursed city even though they made references to the hadiths about doomsday, they did not oppose the conquest, and most of them spoke highly of Mehmed the Conqueror. It has been proven that the famous hadith that praises the commander and the army who would conquer the city gained currency in Bayezid II’s time. Also it is claimed that Ottomans were aware of this hadith both before and after the conquest. It is also discussed why Ottoman scholars made references to the hadiths about doomsday and how they should be understood.

Sultan Mehmed’in, bir imparatorluk ideolojisi doğrultusunda bazı hazırlıklar yaptığı gerçektir. Ancak, projenin kilit taşı İstanbul’un fethidir. Bunu gerçekleştirmek adına, hem önündeki engelleri kaldırdı veya geçici çözümlerle erteledi, hem de liderliğinin ve devlet adamlığının bir süre olgunlaşmasını bekledi. İstanbul’un fethi sorası kendisini hem Roma hem Anadolu imparatoru olarak görüyordu. Fetih öncesi 1446’da Georgios Trapezuntios Fâtih’e hitaben, “Kimse şüphe etmez ki sen Romalılar imparatorusun. İmparatorluk merkezini hukuken elinde tutan kimse imparatordur ve Roma İmparatorluğu’nun merkezi de İstanbul’dur”  demiştir. Bizans’ın haraç vermesi Osmanlı’ya tabi olduğuna bir işaret olsa da, burada da bahsedildiği gibi sadece hukuki statüde iddia edilebilir ancak fiili olarak durum farklıdır. II. Mehmed Bizans üzerindeki hakimiyetinin sorgulanmasını ortadan kaldıracak hamleyi yaparak İstanbul’u kuşattı. İstanbul’un fethi, imparatorluk projesinin temeli idi ama imparatorluğunu pekiştirecek adımlar da atmalıydı. İstanbul’un fethi ve sonrası ele alınarak, kilit taşı olan İstanbul’un fethini sağlamlaştıran, yapı taşları açıklanacaktır.

İstanbul’un fethinde surlara ilk sancağı dikenin Ulubatlı Hasan olup-olmadığı tartışmalarının uzun zamandır gündemi meşgul ettiği ve özellikle basın-yayın organları aracılığıyla bu konunun her yıl aynı ifâdelerle gündeme getirildiği herkesçe bilinmektedir. Bu konuda ortaya atılan iddialar, fethin simgesi ve en büyük şehidi konumundaki Hasan'ı tarihte hiç yaşamamış efsanevî bir kişi olma noktasına kadar getirmiştir.

Bu makalede iddia edilenin aksine Ulubatlı Hasan'ın gerçekten yaşadığı, meçhul kabir ve mescidinin tarihî yarımadanın merkezinde, Fatih Horhor'da yer aldığı ve bulunduğu mahallenin uzun yıllar "Alemdar Baba Hasan" ismiyle tanındığı; ayrıca onun 828/1425 tarihli vakfiyesinde "İslâm sancağının dikicisi" unvânıyla anıldığı, vakıf köyünün Ulubat Gölü'nün birkaç km. doğusunda yer aldığı ve sancaktarlıktan sonra bir süre sekbanbaşılık da yaptığı tarihî kanıtlar ışığında ortaya konulmaya çalışılmıştır.