Γιατί θα ‘ρθει καιρός που οι άνθρωποι δε θα ανέχονται τη σωστή διδασκαλία

Ο Κύριος είπε στους μαθητές Του: «Μηδέ κληθήσετε καθηγηταί· εις γαρ υμών εστιν ο καθηγητής, ο Χριστός» (Ματθ. 23, 10).
Εσείς που ανελλιπώς μελετάτε την Αγία Γραφή ίσως θα βρεθείτε σε αμηχανία, προκειμένου να φέρετε σε συμφωνία την παραπάνω σαφή εντολή με την επόμενη: Πηγαίνετε να κηρύξετε και να διδάξετε όλους τους λαούς. (Ματθ. 28, 19-20).
Ο Κύριος στέλνει τους μαθητές Του να διδάσκουν, αλλά τους απαγορεύει να ονομάζονται δάσκαλοι.
Πώς μπορεί να γίνει αυτό; Πράγματι θα ήταν δύσκολο να το κατανοήσουμε, αν δεν έλεγε στο τέλος:
«Εις γαρ υμών εστιν ο καθηγητής, ο Χριστός». Αυτό σημαίνει: Εγώ είμαι ο Δάσκαλος και η διδασκαλία είναι δική μου.
Εγώ είμαι ο μοναδικός αληθινός Δάσκαλος και εσείς είστε μόνο φορείς της διδασκαλίας Μου.
Έφερα τη διδασκαλία Μου από τον ουρανό και την αποκάλυψα σε σας.
Δεν την ανακαλύψατε εσείς, αλλά την ακούσατε από Μένα και την δεχτήκατε.
Εγώ είμαι ο Δάσκαλος.
Το έργο σας είναι να διδάξετε τα λόγια μου στους ανθρώπους όπως προσφέρατε εκείνους τους πέντε άρτους, τους οποίους Εγώ ευλόγησα και πολλαπλασίασα.
Τότε Εγώ ήμουν ο Οικοδεσπότης και εσείς οι υπηρέτες γύρω από το τραπέζι μου.
Τώρα σας λέγω ότι Εγώ είμαι ο Δάσκαλος και εσείς είστε υπηρέτες του θεϊκού λόγου.

Κυριακή μετά τα Φώτα-ΟΙ ΤΡΕΙΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΤΩΝ ΑΝΘΡΩΠΩΝ

Ας πάμε με τον νου μας στα χρόνια που ήρθε ο Χριστός. Τρεις κατηγορίες ανθρώπων είχε προς τους οποίους έπρεπε να απευθυνθεί: στους Ιουδαίους, στους ειδωλολάτρες και στους αδιάφορους για την θρησκεία, ανάμεσα στους οποίους δέσποζαν οι φιλόσοφοι.

Η αυτάρκεια εμπόδιο
Οι Ιουδαίοι έζησαν την διαθήκη, την συμφωνία του Θεού με τον Αβραάμ και τους απογόνους του, ότι θα τον ευλογήσει και θα δοξάσει το όνομά του, εφόσον έκανε υπακοή στο θέλημά Του και έφευγε από την γη της Μεσοποταμίας και πήγαινε στη γην Χαναάν. Η διαθήκη αυτή επαναβεβαιώθηκε στο όρος Σινά, με τις εντολές που έδωσε ο Θεός στον Μωυσή, οι οποίες προετοίμασαν τον κόσμο για τον ερχομό του Μεσσία. Παρά το γεγονός ότι πολλές φορές οι Ιουδαίοι αποστάτησαν από την σχέση τους με τον Θεό, εντούτοις υπερηφανεύονταν ότι ήταν ο περιούσιος λαός. Τον Μεσσία τον θεωρούσαν ως τον πολιτικό ηγέτη, που θα τους ελευθέρωνε από τους Ρωμαίους και θα τους καθιστούσε κυρίαρχους του κόσμου. Το μεγαλύτερο εμπόδιο για να πιστέψουν στον Χριστό ήταν η αυτάρκειά τους, ότι κατείχαν την αλήθεια στην πληρότητά της.

Η ταπείνωση γεννά ελπίδα
Οι ειδωλολατρικοί λαοί βασανίζονταν από την πολυθεΐα των ειδώλων. Δεν έβρισκαν απαντήσεις στα ερωτήματα της ανθρώπινης ύπαρξης, καθώς δεν είχαν την ελπίδα της ανάστασης. Μπορεί να πίστευαν στην αθανασία της ψυχής, αλλά δεν προσδοκούσαν τίποτα για το σώμα τους. Παράλληλα, η ζωή τους δεν είχε την πειθαρχία των Ιουδαίων, αλλά ήταν παραδομένοι στην ελευθερία των παθών και στην αγωνία για επιβίωση. Δεν ήταν κι αυτοί ελεύθεροι, γιατί ήταν υποταγμένοι στην κυριαρχία των Ρωμαίων. Ωστόσο, η απλότητα, η δεκτικότητα και η ταπεινότητα του καθημερινού ανθρώπου γεννούσαν προοπτικές για να γίνει από αυτούς το πρόσωπο του Χριστού αποδεκτό.

Ἄν πιστεύεις, ὅτι εἶμαι γιά τήν Κόλαση, θά ἔπρεπε νά πέσεις στά πόδια μου, καί νά κλαῖς, καί νά μέ παρακαλᾶς νά μετανιώσω!

Του Αρχιμ. Βασιλείου Μπακογιάννη στην Romfea.gr

  Θά ἦταν γύρω στό 1985, ὅταν εἶχα μιά συζήτηση, μέ ἕναν συμπατριώτη μας, πού ὑπηρέτησε τή στρατιωτική του θητεία (1955-7) στήν Ἀθήνα, στό ἐκτελεστικό ἀπόσπασμα.
Μοῦ ἔλεγε, λοιπόν. Πρίν τήν ἐκτέλεση, ὁ ἁρμόδιος Ἱερέας ἐπισκεπτόταν τούς κατάδικους, γιά νά τούς μιλήσει, νά τούς ἐξομολογήσει καί νά τούς κοινωνήσει.

Κάποια, λοιπόν, μέρα πλησίασε ἕναν «ἀριστερό», φανατικό, ἰδεολόγο, πού σέ λίγο θά ἐκτελεῖτο, προσπαθώντας νά τόν πείσει νά ἐξομολογηθεῖ, ἀλλιῶς, τόν περίμενε ἡ Κόλαση!
Φαίνεται, ὅτι ὁ Ἱερέας εἶχε συνηθίσει σ'αὐτή τήν πρωτόγνωρη διακονία, τοῦ ἔγινε ρουτίνα, καί μίλησε στό μελλοθάνατο χωρίς τήν πρέπουσα συναίσθηση.
«Παπᾶ, δέν μ' τά λές, καλά...!», ἀντέδρασε ὁ κατάδικος.

 «Μά αὐτά λέει ἡ θρησκεία μας!». 

«Τά πιστεύεις;». 

«Ναί!».

 «Ὥστε, ἐγώ προσωπικῶς εἶμαι γιά τήν Κόλαση;!».

 «Ἄν δέν μετανιώσεις, ναί!». 

« Καί μοῦ τό λές τόσο ἀδιάφορα;! Ἐγώ ὑπερασπιζόμουν τήν ἰδεολογία μου μέ πάθος, γιατί πίστευα σ'αὐτή! Ἄν πιστεύεις, ὅτι εἶμαι γιά τήν Κόλαση, θά ἔπρεπε νά πέσεις στά πόδια μου, καί νά κλαῖς, καί νά μέ παρακαλᾶς νά μετανιώσω!».
Τελικῶς, ὁ κατάδικος, βρισκόμενος ἐνώπιον τοῦ θανάτου, ταπεινώθηκε, πίστεψε, ἐξομολογήθηκε, κοινώνησε, καί σέ λίγο ἐκτελέσθηκε.

Ὁ λόγος - πρόκληση τοῦ κατάδικου, «παπᾶ, δέν μ' τά λές καλά...!», θά πρέπει νά

Δ‘ Λουκά, του σπορέως- Είναι θέμα αναζήτησης και άφεσης της ψυχής μας στον Θεό

«Οἱ δὲ παρὰ τὴν ὁδόν εἰσιν οἱ ἀκούσαντες, εἶτα ἔρχεται ὁ διάβολος καὶ αἴρει τὸν λόγον ἀπὸ τῆς καρδίας αὐτῶν, ἵνα μὴ πιστεύσαντες σωθῶσιν» (Λουκ. 8,12)
«Οἱ σπόροι ποὺ ἔπεσαν στὸν δρόμο εἶναι ἐκεῖνοι ποὺ ἄκουσαν τὸν λόγο τοῦ Θεοῦ· ἔρχεται ὅμως ὕστερα ὁ διάβολος καὶ τὸν παίρνει ἀπ’ τὶς καρδιές τους, γιὰ νὰ μὴν πιστέψουν καὶ σωθοῦν»

  Πολλά ερωτηματικά συνοδεύουν σήμερα την διακονία της Εκκλησίας. Ο Χριστός ζητά από τους ποιμένες να είναι σπορείς του λόγου Του. Να κηρύττουν και να ιερουργούν το Ευαγγέλιο, να έχουν δηλαδή την σπορά ως έργο ιερό, έργο αφοσίωσης, έργο ζωής. Και βεβαίως το ευαγγέλιο κηρύττεται μέσα από την λειτουργική ζωή της Εκκλησίας, μέσα από την διακονία της αγάπης, μέσα από την κατήχηση, αλλά και κάθε μαρτυρία την οποία η Εκκλησία παρουσιάζει στον άνθρωπο. Και ακούγεται αυτή η μαρτυρία σήμερα με πολλούς τρόπους: στον ναό, στις εκδόσεις, στο διαδίκτυο, στα πρόσωπα των κηρύκων που εξακολουθούν να βρίσκονται ανάμεσά μας. Το ερώτημα είναι κατά πόσον ο λόγος εισακούεται. Δεν έχει σημασία αν βιώνεται, αν καρποφορεί. Χρέος του ποιμένα είναι να μιλήσει, να καταδείξει, να φανερώσει την ζώσα αλήθεια που είναι ο Χριστός. Μπορούμε να είμαστε ευχαριστημένοι;

  Στο ευαγγέλιο της Κυριακής του σπορέως η περιγραφή από την πλευρά του Χριστού είναι χαρακτηριστική: μιλάμε για έξοδο του σποριά από το σπίτι του, από τις συνήθειες της ζωής του, ακόμη και από τον ίδιο τον εαυτό του. Η έξοδος αυτή σήμερα επιτυγχάνεται και μέσα από το Διαδίκτυο, στο οποίο η πρόσβαση είναι ελεύθερη για όλη σχεδόν την ανθρωπότητα. Αυτός που αναζητεί, θα βρει. Είναι περιττή η συζήτηση που κινδυνολόγοι εξακολουθούν να κάνουν για το επικίνδυνο του Διαδικτύου και κατά πόσον η Εκκλησία θα πρέπει να συμμετέχει σ’ αυτό. Είναι συζήτηση που θέλει να πει ότι επειδή στον κόσμο υπάρχει η αμαρτία, η Εκκλησία πρέπει να κρυφτεί.

Η κατήχηση δεν είναι θέμα μόνο διδασκαλίας. Είναι θέμα πίστης και όρεξης, επιθυμίας για τον Χριστό(Μνήμη Αγίου Αυξεντίου)

«Αὐξήσας τήν πρός Θεόν ἀγάπησιν, πάτερ Αὐξέντιε, καί κοσμικήν στοργήν καταλιπών, θεοφόρε, κειμήλιον χωρητικόν τοῦ Πνεύματος τῶν χαρισμάτων ἀναδέδειξε» (από την πρώτη ωδή του κανόνα του Όρθρου της ακολουθίας του αγίου Αυξεντίου, 14 Φεβρουαρίου)
«Αφού αύξησες την αγάπη προς τον Θεό και εγκατέλειψες την στοργή για τα πράγματα του κόσμου, θεοφόρε, αναδείχτηκες κειμήλιο (θησαυρός) των χαρισμάτων που χωρούν στον άνθρωπο εκ του Αγίου Πνεύματος».

 «Ο Άγιος Αυξέντιος ασκούνταν στα χρόνια της Δ’ Οικουμενικής Συνόδου (451) σε ένα κελλί που ήταν ένα είδος κλουβιού στο όρος Οξεία. Όταν έγινε η Σύνοδος ο αυτοκράτορας διέταξε να τον βγάλουν διά της βίας από το κλουβί, διότι ο ίδιος αρνήθηκε να πάει στην σύνοδο, λέγοντας ότι η δογματική διδασκαλία της Εκκλησίας είναι υπόθεση των επισκόπων και όχι των μοναχών. Οι απεσταλμένοι του αυτοκράτορα τον μετέφεραν στην Κωνσταντινούπολη, όπου είπε στον αυτοκράτορα: Αγνοώ για ποιο ζήτημα με κάλεσες, αλλά αν δεν υπάρχει στις αποφάσεις τίποτε που να αντιβαίνει στην πίστη των πατέρων της Νικαίας (της Α ’Οικουμενικής Συνόδου) και εφόσον έχει διατυπωθεί ορθώς το μυστήριο της Ενανθρωπήσεως του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού, Θεού αληθινού και ανθρώπου αληθινού εκ της Υπεραγίας και Αειπαρθένου Θεοτόκου, θα το εγκρίνω. Ο αυτοκράτορας, πλήρης χαράς, ασπάσθηκε την κεφαλή του αγίου και τον έστειλε με τιμές στην Μεγάλη Εκκλησία, όπου ο πατριάρχης έβαλε να του διαβάσουν τις αποφάσεις της Συνόδου. Ο άγιος τις ενέκρινε ολόψυχα δοξάζοντας τον Θεό. Μετά την Σύνοδο εγκαταστάθηκε στο περίφημο Όρος του Αυξεντίου, όπως ονομάστηκε (σημερινό Κάισνταγκ, υψόμετρο 428 μέτρα), το οποίο το κατέστησε κέντρο του ησυχαστικού βίου. Στους χριστιανούς που έρχονταν να πάρουν την ευχή του, τους ενθάρρυνε να περνούν την παραμονή της Κυριακής με αγρυπνία και όχι μόνο να μην εργάζονται την ημέρα του Κυρίου προς τιμήν της Αναστάσεως, αλλά να διάγουν και την Παρασκευή εν νηστεία και προσευχή, εις μνήμην του ζωοποιού Πάθους του Χριστού» («Νέος Συναξαριστής της Ορθοδόξου Εκκλησίας», εκδόσεις ΙΝΔΙΚΤΟΣ, τόμος έκτος)

 Ακούμε συχνά εντός της Εκκλησίας την φράση: «είμαστε ακατήχητοι οι χριστιανοί σήμερα». Και φαίνεται αληθινό το γεγονός, εκ των πραγμάτων. Μήπως όμως θα ήταν καλύτερα να διατυπώσουμε αλλιώς το θέμα: «είμαστε ακατήχητοι πολλοί όσοι δηλώνουμε χριστιανοί σήμερα». Η κρίση της πανδημίας το αποκάλυψε σε όλες τις διαστάσεις της. Η κατήχηση δεν είναι θέμα μόνο διδασκαλίας. Είναι θέμα πίστης και όρεξης, επιθυμίας για τον Χριστό. Δεν είναι κάποιος να σου προσφέρει γνώσεις, παρότι κι αυτό είναι απαραίτητο. Είναι να ζήσουμε εντός μας την παρουσία του Χριστού και να κατανοήσουμε βιώνοντας την εμπειρία των πατέρων και των αγίων μας: τα δόγματα δεν είναι απλώς λεκτικές καταγραφές της αλήθειας και της εμπειρίας της Εκκλησίας, αλλά είναι αποτύπωση αυτών που ήδη οι πιστοί ζούσαν στις καρδιές τους και οι κάθε λογής αιρετικοί έρχονταν να διαστρέψουν, ακριβώς διότι έβλεπαν και συνεχίζουν να βλέπουν τη πίστη νοητικά, συλλογιστικά, ιδεολογικά, φιλοσοφικά. Αρνούνται τη αποκάλυψη της αλήθειας για τον Τριαδικό Θεό, την Εκκλησία, τον άνθρωπο (το γιατί πλάστηκε και ποιος είναι ο σκοπός της ζωής του), όπως αυτή καταγράφτηκε και καταγράφεται τόσο στην Αγία Γραφή όσο και στην παράδοση της πίστης μας και βιώθηκε στην Εκκλησία.

 Οι γνώσεις άλλοτε παρουσιάζουν ενδιαφέρον γι’ αυτούς που νιώθουν την φωνή του Θεού να δυναμώνει εντός τους, ενώ άλλοτε είναι παντελώς αδιάφορες, όσο κι αν τις διδαχθεί κάποιος. Απτό παράδειγμα το μάθημα των Θρησκευτικών ή τα μαθήματα των κατηχητικών. Στοιχειώδεις γνώσεις για την πίστη και την διδασκαλία της λαμβάνουν όλοι οι Έλληνες εκ νεότητός τους. Ανεξάρτητα από βιβλία και εκπαιδευτικούς, τα βασικά υποτίθεται ότι προσφέρονται. Πώς δικαιολογείται το ακατήχητο λοιπόν; Είναι διότι δεν υπάρχει η δίψα. Και η γνώση μπαίνει στο περιθώριο του νου ή είναι ακατανόητη, η γνώση δεν είναι καρδιακή. Προς τι τότε τα κηρύγματα, οι διδαχές, τα μαθήματα; Είναι για όλους, αλλά κυρίως για όσους αναζητούν. Είναι ακόμη για όσους θα μπορούσαν να αναζητήσουν. Γι’ αυτό και η Εκκλησία καλεί τους πάντας να ανοίξουν τις καρδιές τους.

Υπήρξαν στην ιστορία της πίστης άγιοι οι οποίοι δίδασκαν με απλότητα και, κάποτε, με απλοϊκότητα. Αυτοί δεν καθόρισαν την διδασκαλία της Εκκλησίας, καθότι είχαν επίγνωση των χαρισμάτων και των ορίων τους. Την επιβεβαίωσαν όμως με το φωτισμό του Αγίου Πνεύματος, τον οποίο είχε η καρδιά τους λάβει, καθιστάμενοι κειμήλια, θησαυροφυλάκια, αξιομνημόνευτα πρόσωπα. Έτσι, αυτό που ζούσαν, το πρόσφεραν και στους άλλους. Και όταν χρειαζόταν, γίνονταν σφραγίδες της γνησιότητας των διδασκαλιών με το πνευματικό τους κύρος, κυρίως όμως με την βεβαιότητα της εμπειρίας τους. Εκείνοι έσπευδαν μάλιστα, να ανταποκριθούν στην κλήση του Θεού και να διδάξουν με απλότητα τους πολλούς να ξεκινούν από την καθημερινότητα της ζωής και μετά να ασχολούνται με την βαθιά θεολογία. Και η καθημερινότητα έγκειται στην πίστη στην Ανάσταση του Χριστού.

Αυτή η πίστη στην ζωή της Εκκλησίας μας γιορτάζεται κάθε Κυριακή! Η γιορτή ξεκινά το Σάββατο, με την τέλεση του Εσπερινού και ολοκληρώνεται νωρίς το απόγευμα της Κυριακής. Αντί για κηρύγματα θεολογίας, οι άγιοι δίδασκαν το απλό, μα τόσο δύσκολο να τηρηθεί: γιόρτασε του Χριστού την Ανάσταση! Γιόρτασε μαζί και την δική σου ανάσταση! Εκκλησιάσου! Προσευχήσου! Αγρύπνησε! Ομόρφυνε την εβδομάδα σου δίνοντάς της νόημα με κέντρο της τη Κυριακή, την ημέρα του Κυρίου! Προετοιμάσου με την νηστεία της Παρασκευής, η οποία είναι μία συνεχής υπόμνηση ότι πριν την ανάσταση προηγείται το πάθος, πριν την ζωή ο θάνατος, πριν το φως το σκοτάδι. Αλλά πάθος, θάνατος, σκοτάδι δεν είναι ικανά να καταπιούν την ελπίδα μας, διότι ο Χριστός τα κρατά στον ελάχιστο χρόνο, στην στιγμή τους δηλαδή! Και κάνει την ζωή μας Κυριακή, ανάσταση, χαρά! Και δεν υπάρχει ωραιότερη βίωση του δόγματος της ενανθρώπησης του Χριστού, της ένωσης των δύο φύσεων, της θείας και της ανθρώπινης στο πρόσωπό Του, από την αναστάσιμη πανήγυρη που τελείται κάθε Κυριακή στην Εκκλησία, με την υμνολογία, την θεία λειτουργία, την συνάντηση των χριστιανών και την μετοχή τους στο σώμα και το αίμα του Κυρίου, του σταυρωθέντος και αναστάντος, την χαρά της αγάπης που είμαστε κοινότητα!

 Χρειαζόμαστε κατήχηση οι χριστιανοί ή όσοι θέλουμε να είμαστε χριστιανοί. Η γνώση χρειάζεται. Η βίωση όμως της αλήθειας της πίστης είναι εφαρμοσμένη δογματική. Ας αφυπνιστούμε και με τις πρεσβείες των αγίων μας ας δώσουμε την μαρτυρία της ανάστασης και της ζωής. Κι ας φρίττει το κοσμικό πνεύμα, το πνεύμα του φόβου, της αγωνίας, του θανάτου όταν μας βλέπει να εκκλησιαζόμαστε, να νηστεύουμε, να κοινωνούμε, να γιορτάζουμε. Η πίστη είναι το νόημα!

π. Θεμιστοκλής Μουρτζανός

Κέρκυρα, 14 Φεβρουαρίου 2021

Του Οσίου Αυξεντίου

πηγή

Ἡ ἐκκλησία εἶναι θεοΐδρυτη, θεμελιωμένη στο αἷμα τοῦ Χριστοῦ και τῶν μαρτύρων

Γέροντας Μωυσής Αγιορείτης

  Γιὰ τοὺς πολλοὺς ἡ ἐκκλησία ταυτίζεται μὲ τὸ ναό, τὴν ἐνορία, νομίζουν ὅτι πρόκειται γιὰ ἑταιρεία, σύλλογο, ὀργάνωση, φιλανθρωπικὸ κατάστημα, ὡραία ἰδεολογία, ποὺ ἔχει καλὴ οἰκονομικὴ κατάσταση καὶ ἀμύθητη περιουσία. Δὲν εἶναι λίγοι αὐτοὶ ποὺ θεωροῦν τὴν ἐκκλησία δυνατὸ οἰκονομικὸ ὀργανισμό, καλὴ ἐπιχείρηση, ποὺ ξεγελᾶ ἀνίδεους καὶ ἀνήμπορους. Ἄλλοι πάλι νομίζουν ὅτι στὴν ἐκκλησία θὰ κάνουν γνωριμίες, θὰ βροῦν παρέα, θὰ βροῦν δουλειά, θὰ ἱκανοποιηθοῦν πρόχειρα καὶ γρήγορα μεταφυσικές τους ἀναζητήσεις καὶ θὰ τακτοποιήσουν τὰ θρησκευτικά τους καθήκοντα γιὰ νὰ μὴν ἔχουν κανένα συνειδησιακὸ πρόβλημα.

  Ἡ ἐκκλησία εἶναι μία μητρικὴ ἀγκάλη, εἶναι τὸ σῶμα τοῦ ζῶντος Χριστοῦ, ἡ σύναξη τοῦ λαοῦ τοῦ Θεοῦ, σὲ ἕνα ὑπερῶο. Ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία δὲν εἶναι μιὰ δύσκολη καὶ γιὰ λίγους θεολογία, μιὰ ὡραία φιλοσοφία, μιὰ στείρα ἠθική, μιὰ σκληρὴ καὶ ἀπάνθρωπη ἠθικολογία ὅλο δεσμεύσεις καὶ ἀπαγορεύσεις. Ἡ Ὀρθοδοξία εἶναι ἀλήθεια, ἐλευθερία, ἀγάπη, λύτρωση, γλυκασμός, σωτηρία καὶ χαρά. Συνήθως μιλᾶμε γιὰ τὸ τί κάνει ἡ ἐκκλησία καὶ ὄχι γιὰ τὸ τί πράγματι εἶναι ἡ οὐσία της.

 Ἡ ἐκκλησία εἶναι θεοΐδρυτη, θεμελιωμένη στὸ αἷμα τοῦ Χριστοῦ καὶ τῶν μαρτύρων. Εἶναι ἰσχυρὸ τὸ θεμέλιό της καὶ δὲν φοβᾶται κανένα δυνατὸ σεισμό, ἐνάντιο ἄνεμο, “ἐχθρό”, “πολέμιο” καὶ “διώκτη”.

 Νοικοκύρης τῆς ἐκκλησίας, ὅπως ἔλεγε ὁ Ἁγιορείτης πάπα-Τύχων, εἶναι τὸ Ἅγιον Πνεῦμα, αὐτὸ ποὺ συγκροτεῖ ὅλο τὸν θεσμὸ τῆς ἐκκλησίας. Τὸ Ἅγιον Πνεῦμα συνεχῶς ἀγρυπνεῖ, ὀρθοστατεῖ, ὀρθοτομεῖ, ἐμπνέει, ἀσφαλίζει, φυλάγει, χαριτώνει καὶ ἐνισχύει τοὺς πιστούς, κλῆρο καὶ λαό. Ἡ ταπεινὴ καὶ θερμὴ προσευχὴ τῶν πιστῶν ἑνώνει τὴ γῆ μὲ τὸν οὐρανὸ καὶ δὲν ἀφήνει τὸν ἄνθρωπο νὰ ἀπογοητευθεῖ, νὰ μελαγχολήσει, νὰ φοβηθεῖ καὶ ἀποκάμει.
Ἡ προσευχὴ δὲν εἶναι μία ἰδιωτικὴ πράξη, μία ἀτομιστικὴ ἐνέργεια. Ποτέ. Προσευχόμενος ὁ ἄνθρωπος ἑνώνεται μὲ τὸν Χριστὸ καὶ μὲ ὅλα τὰ μέλη τῆς ἐκκλησίας. Τοῦτο δὲν τὸν ἀφήνει νὰ ἔχει τὴν ἀνιαρὴ καὶ κουραστικὴ μοναξιά. Τοῦτο καλύτερα φαίνεται καὶ ὑπάρχει στὸν ἐκκλησιασμὸ καὶ στὴ συνειδητὴ καὶ ἐμπροϋπόθετη συμμετοχὴ στὴ μυστηριακὴ ζωὴ τῆς ἐκκλησίας.

Τὸ κήρυγμα τῆς ἐκκλησίας δὲν εἶναι μία ἔκθεση ἰδεῶν, μία ὡραιολογία, ἕνας βερμπαλισμός, ἕνα κυνήγι φαντασμάτων καὶ σφυροκόπημα τῶν ἀσεβῶν καὶ ἀπίστων. Τὸ κήρυγμα τῆς ἐκκλησίας προέρχεται ἀπὸ σιωπή, προσευχή, κατάρτιση, ἑτοιμασία, μελέτη, πόνο καὶ ἀγάπη περισσὴ γιὰ τοὺς ἀστοχήσαντες καὶ πάσχοντες.
Στὴν ἐκκλησία κανεὶς δὲν αὐθαιρετεῖ, αὐτοσχεδιάζει, ἀπομονώνει, κάνει τὸν διορθωτὴ καὶ τὸν δικηγόρο τῆς ἐκκλησίας. Ἡ ἑνότητα,ἡ ὁμόνοια,ἡ ἀφροσύνη,ἡ καλὴ ὁμολογία καὶ ἀπολογία εἶναι κεντρικῆς σημασίας. Ἡ ἐκκλησία ἀγωνιᾶ γιὰ τὴ σωτηρία ὅλων. Ἡ