Kościół św. Jerzego w Wismarze
53°53′27″N 11°27′38″E/53,890833 11,460556| kościół parafialny | |||||||||||||
 Kościół św. Jerzego – widok z północnego wschodu | |||||||||||||
| Państwo | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Miejscowość |
Wismar | ||||||||||||
| Wyznanie | |||||||||||||
| Kościół | |||||||||||||
| Parafia |
Evangelisch-Lutherische Kirchgemeinde St. Marien/St. Georgen | ||||||||||||
| Wezwanie | |||||||||||||
| |||||||||||||
| |||||||||||||
Położenie na mapie Meklemburgii-Pomorza Przedniego  | |||||||||||||
Położenie na mapie Niemiec  | |||||||||||||
| 53°53′27″N 11°27′38″E/53,890833 11,460556
| |||||||||||||
Kościół św. Jerzego w Wismarze (niem. Georgenkirche) – jest jednym z trzech głównych kościołów parafialnych (niem. Hauptkirche) w Wismarze obok kościoła św. Mikołaja i kościoła Mariackiego. Jest on najmłodszym i zarazem największym, jeśli chodzi o rozmiary, spośród wymienionych budowli sakralnych tego hanzeatyckiego miasta. Był w przeszłości kościołem panów meklemburskich oraz cechu rzemieślników. Ciężko uszkodzony w czasie drugiej wojny światowej pozostawał w stanie ruiny przez cały czas istnienia NRD. Po 1990 rozpoczęła się jego odbudowa.
Kościół św. Jerzego stanowi część Starego Miasta w Wismarze, które w 2002 zostało wpisane na listę światowego dziedzictwa UNESCO.
Wierni należący do kościoła św. Jerzego tworzą obecnie wspólną parafię z parafią kościoła Mariackiego (niem. Ev.-Luth. Kirchgemeinde St. Marien/St. Georgen).
Historia i architektura
[edytuj | edytuj kod]Podobnie jak inne kościoły Wismaru, również i kościół św. Jerzego został wzniesiony w stylu północnoniemieckiego gotyku ceglanego, jednakże w przeciwieństwie do nich jego budowniczowie nie wzorowali się tak bardzo na przykładzie kościoła Mariackiego w Lubece. Jego budowę jako kościoła halowego rozpoczęto w 1295. W trakcie budowy zmieniono założenia na trzynawową bazylikę z bocznymi kaplicami, rozległym transeptem i niższym niż korpus główny prezbiterium, zakończonym płaskim zamknięciem.
Fasadę zachodnią stanowi rozpoczęta, lecz z powodów finansowych nigdy nieukończona wieża, której potężny korpus został wzniesiony na planie kwadratu i podciągnięty do wysokości dolnej krawędzi dachów. Pomimo że nieukończona,niska wieża stanowi wraz z potężną bryłą kościoła charakterystyczny akcent w sylwetce architektonicznej miasta, wznosząc się ponad dachami staromiejskich kamienic.
Tuż przed zakończeniem wojny, w nocy z 14 na 15 kwietnia 1945 budowla została mocno uszkodzona w wyniku brytyjskich bombardowań. Wnętrze wieży uległo całkowitemu a wnętrze kościoła częściowemu wypaleniu. Więźba dachowa, sklepienia i wieża runęły. Wytrzymały jedynie ściany kościoła. Po wojnie niezabezpieczona i pozostawiona własnemu losowi ruina kościoła niszczała coraz bardziej; również zachowane w niezłym stanie prezbiterium[1].
25 stycznia 1990 silny huragan spowodował zawalenie się szczytu północnego ramienia transeptu. Spadające odłamki muru zniszczyły dwa sąsiednie domy. Czas na działanie naglił. Był to wówczas okres pokojowej rewolucji w NRD oraz rozmów okrągłego stołu w samym Wismarze. Udało się zainteresować czynniki oficjalne sprawą ratowania kościoła św. Jerzego. Na apele o pomoc odpowiedziała strona zachodnioniemiecka udzielając szybkiego wsparcia, zaś lokalne przedsiębiorstwa zadeklarowały podjęcie się tego zadania. W efekcie został opracowany plan odbudowy kościoła św. Jerzego.
Odbudowa rozpoczęła się jeszcze w 1990 i ma się zakończyć w zasadniczej części w 2010. Pochłonęła ona jak dotychczas (pocz. 2010) 40 mln euro. Wsparcie i pomoc finansowa pochodzą z różnych źródeł, w tym z fundacji Deutschen Stiftung Denkmalschutz (15 mln). Odbudowa kościoła św. Jerzego była pierwszym tego rodzaju przedsięwzięciem o charakterze pomocowym na terenie byłej NRD a ze względu na rozmiary i zakres – największym[2].
Po zakończeniu zasadniczych prac rekonstrukcyjnych (maj 2010) planuje się wykorzystać kościół zarówno do celów religijno-kulturalnych (modlitwy, wycieczki po kościele, koncerty muzyki sakralnej, fora dyskusyjne) jak i czysto kulturalnych (wystawy, koncerty, kongresy). Inne prace będą kontynuowane; planuje się urządzenie platformy widokowej na wieży kościelnej. Roczne koszty utrzymania świątyni szacuje się na 400 000 euro[3]
Wymiary kościoła
[edytuj | edytuj kod]- Wysokość sygnaturki: 59 m
- Długość: 78 m
- Szerokość: 44 m
- Szerokość transeptu: 57 m
- Wysokość sklepień nawy głównej i transeptu: 35 m
Wyposażenie
[edytuj | edytuj kod]
Najważniejsze elementy wyposażenia udało się uratować pomimo ataków bombowych, jednak pod koniec wojny część zabezpieczonego wyposażenia zaginęła. Wymienić tu należy naturalnej wielkości figurę patrona kościoła, św. Jerzego, którą celowo zniszczono[1].
Ołtarz główny
[edytuj | edytuj kod]Głównym elementem wyposażenia była gotycka nastawa ołtarzowa pochodząca z 1430. Nastawa ta, wysoka na 4 m i szeroka na 10 m (z otwartymi skrzydłami) była największą tego rodzaju w całym basenie Morza Bałtyckiego. Rozbudowana struktura nastawy zawierała 42 figury świętych w części przedniej oraz 16 obrazów w tylnej. Uratowany z pożogi wojennej ołtarz został po odrestaurowaniu w 2008 wystawiony w południowej kaplicy kościoła św. Mikołaja. Jego renowacja została dokonana z datków w wysokości 750 000 euro zebranych za pośrednictwem Förderkreis St. Georgen zu Wismar e.V. (pol. Komitet Wspierania kościoła św. Jerzego w Wismarze; zał. w 1987).
Powstał jednak spór czy ołtarz po przeniesieniu go do kościoła św. Jerzego ma być ustawiony na swoim dawnym miejscu na osi środkowej kościoła (za czym optuje kościół lokalny Evangelisch-Lutherische Landeskirche Mecklenburgs oraz Komitet Wspierania) czy też ma stać z boku (co popiera burmistrzyni Rosemarie Wilcken oraz fundacja Deutsche Stiftung Denkmalschutz)[4]. Komitet Wspierania zebrał pod swoją inicjatywą ponad tysiąc podpisów mieszkańców miasta.
Obok ołtarza głównego przywrócone będą pozostałości zachowanego wyposażenia, m.in. średniowieczne stalle oraz krucyfiks triumfalny.
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Arno Krauze: Wismar w: Schicksale deutscher Baudenkmale im zweiten Weltkrieg Band 1 (Opr. Götz Eckardt). Berlin: Henschel-Verlag, 1978, s. 88-89. (niem.).
- ↑ Dorothee Reimann: Das Wunder von Wismar. monumente. Magazin für Denkmalkultur in Deutschland. Deutsche Stiftung Denkmalschutz 20. Jg. Nr. 3/4 April 2010, 2010, s. 8-17. (niem.).
- ↑ Gottfried Kiesow, Vollendet ist das große Werk. monumente 3/4-2010, s. 3
- ↑ Joachim Grehn: "Der Altar gehört mitten in die Georgenkirche". Frankfurter Allgemeine Zeitung (Leserbrief), 19. Februar 2009
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Steve Ludwig, St. Georgen zu Wismar, Kiel: Ludwig, 1998, ISBN 3-9805480-7-4, OCLC 41559024.
- Friedrich Schlie, Die Kunst- und Geschichts-Denkmäler des Grossherzogthums Mecklenburg-Schwerin. II. Band: Die Amtsgerichtsbezirke Wismar, Grevesmühlen, Rehna, Gadebusch und Schwerin, oryg. wyd. Schwerin 1898, wznowienie: Schwerin, 1992, s. 69 i nast, ISBN 3-910179-06-1
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Kościoły Wismaru (jęz. niem)
- Odbudowa kościoła św. Jerzego (jęz. niem)
- Zdjęcia z odbudowy kościoła św. Jerzego. aufbauverein-georgen.de. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-05-12)]. (jęz. niem)