Podstawy Konstrukcji

Maszyn
Przekładnie pasowe
 Wprowadzenie

Przekładniami cięgnowymi nazywa się przekładnie mechaniczne,

składające się z dwóch rozsuniętych kół i opasującego je cięgna.

W zależności od rodzaju cięgna rozróżnia się przekładnie:

 pasowe z pasem płaskim, klinowym, okrągłym lub zębatym,

 łańcuchowe z łańcuchem płytkowym lub zębatym.

 Rodzaje przekładni cięgnowych, pasów
i łańcuchów

Przekładnie cięgnowe: a) z pasem płaskim, klinowym lub okrągłym, b) łańcuchowe, c)

rodzaje pasów i łańcuchów
Przekładnie pasowe
 Zalety przekładni pasowych

 występowanie poślizgu pasa w przypadku chwilowych

przeciążeń, co zabezpiecza przed zniszczeniem zarówno
przekładni, jak i innych elementów urządzenia (np. silnika,
elektrycznego),
 możliwość tłumienia drgań i uderzeń,
 stosunkowo duża dowolność rozstawienia kół pasowych i
osi wałów, a przy pasach płaskich półskrzyżowanych –
również możliwość przenoszenia mocy przy kątowym
ustawieniu osi wałów,
 możliwość przekazywania ruchu na duże odległości (przy
pasach - nawet do 15 m),
 Zalety przekładni pasowych

 możliwość przekazywania ruchu na kilka kół, a przy

pasach klinowych - przy pionowych osiach kół,
 możliwość przenoszenia różnych mocy (od minimalnych
do bardzo dużych, rzędu 1500 kW
 praca przy różnych prędkościach cięgna (do 50 m/s)

 możliwość wyłączenia napędu i zmiany kierunku ruchu

(przy pasach płaskich),
 możliwość uzyskania zmiennych przełożeń, zarówno
stopniowe), jak i w sposób płynny (wariatory),
 cicha praca,

 prosta i tania konstrukcja przekładni, łatwa obsługa.

 Wady przekładni pasowych
 wahania wartości przełożenia wskutek poślizgu pasa,
 wymagane napięcie pasa, co powoduje, duże naciski na
wały i łożyska,
 powstawanie trwałych odkształceń w pasach (wyciąganie
pasów), co powoduje konieczność regulacji napięcia pasa
oraz jego zużycie,
 wrażliwość większości materiałów pasów na wpływ
różnych czynników np. smarów, chemikaliów, wilgotności
itd.,
 duże wymiary przekładni w porównaniu przekładniami
zębatymi.
Rodzaje przekładni pasowych z pasem płaskim

Rodzaje przekładni pasowych:

a, b, c) otwarte d, e) półskrzyżowane, f) skrzyżowane
Przykład przekładni z pasem płaskim
Przykłady przekładni z pasem płaskim
Parametry geometryczne
Przełożenie geometryczne

Przełożenie kinematyczne
 Podstawowe parametry przekładni pasowej

P
Su 
v
S u  S1  S 2

S  e 
1

S 2

  180  2  Su
  gr
S1  S 2
1

d p 2  d p1
sin  
2a
Naprężenia w pasie
 Pasy płaskie
Materiały stosowane na pasy płaskie powinny zapewniać:
 mocne sprzężenie pasa z kołem w celu przeniesienia napędu,

 wysoką sprawność przekładni,

 odpowiednią wytrzymałość i żywotność pasa.

.
 Złącza pasowe

Złącza pasowe: a, b) zszywane, c, d) z łącznikiem metalowym (c - półsztywnym d -

przegubowym)
 Koła pasowe

Kola pasowe: a, b) żeliwne, c) spawane

 Obliczenia przekładni z pasem płaskim

Dane wejściowe

 moc P,
 prędkość obrotowa n1 (na kole napędzającym),
 wartość przełożenia i,
 odległość osi a.
 Obliczenia przekładni z pasem płaskim

Przełożenie przekładni pasowej

gdzie: g - grubość pasa,  - poślizg sprężysty (w warunkach normalnych  = 0,01 ÷ 0,02).

Wymiary średnic obliczeniowych ustala się na osi obojętnej pasa (D+g), przy czym w
obliczeniach wstępnych i przybliżonych grubość pasa g można pominąć ze względu na
mały stosunek g/D.
 Obliczenia przekładni z pasem płaskim
Średnica koła mniejszego

gdzie:
D1 - orientacyjna wartość średnicy małego koła,
P1 - moc przenoszona w kW,
K - współczynnik przeciążenia dla przekładni pasowych,
kr - naprężenia dopuszczalne dla materiału pasa.

Obliczone średnice zaokrągla się do wartości znormalizowanych.

 Współczynnik przeciążenia K w przekładniach
pasowych
Rodzaj obciążenia K

ruch zupełnie równomierny 1,0-1,1

ruch niemal zupełnie równomierny, rozruch łatwy 1,1-1,2

(obciążenie do 120%)

ruch normalny, obciążenie robocze z nieznacznym przeciążeniem 1,2- 1,25

ruch nierównomierny. Dość częste włączanie, rozruch utrudniony (obciążenie do 1,25- 1,3
150%)
ruch nierównomierny, bardzo częste włączanie, rozruch średni (obciążenie do 1,3-1,4
200%)
ruch bardzo nierównomierny. Rozruch ciężki 1,4- 1,6
(obciążenie do 300%)
ruch bardzo nierównomierny, silne wahania obciążenia, częste zmiany kierunku 1,6-2,0
ruchu

obciążenie robocze z dużymi przeciążeniami o charakterze udarowym 2,0- 2,5

 Prędkość pasa

Prędkość pasa jest ograniczona jego własnościami wytrzymałościowymi i

wynosi 30÷60 m/s. Po założeniu średnic kół należy sprawdzić prędkość pasa i
w przypadku, gdy przekracza ona vmax należy średnice te odpowiednio
zmniejszyć.
 Odległość osi kół pasowych

Odległość osi kół pasowych jest w zasadzie dowolna i jest ustalana

według założeń konstrukcyjnych. W konstrukcjach maszynowych przyjmuje
się dla pasów płaskich przeważnie

a =(1,5÷ 2)(D1+D2)
 Podstawowe parametry przekładni pasowej

Do podstawowych parametrów geometrycznych przekładni pasowej otwartej

z pasem płaskim zalicza się:
 kąt opasania 1 na małym kole,
 kąt  rozwarcia cięgien,

 długość pasa L,

 długość pasa napiętego w czasie spoczynku L (wynikającą z wymiarów

przekładni), mierzoną po osi obojętnej pasa,
 średnice obliczeniowe kół D1 i D2.
Przekładnie z pasami klinowymi
 Przekładnie pasowe z pasami klinowymi

Przekładnie pasowe z pasami klinowymi są otwarte i mogą pracować w

dowolnym położeniu (w układzie poziomym, pionowym lub skośnym).

Najprostszą przekładnię tworzą dwa koła rowkowe, opasane pasem

klinowym. W napędach maszyn stosuje się przeważnie przekładnie
składające się z kół wielorowkowych i odpowiedniej liczby równoległych
pasów.
Przykłady przekładni klinowych
 Przekrój i budowa pasa klinowego

 1 – powierzchnia zewnętrzna;
 2 – powierzchnia wewnętrzna;
 3 – powierzchnia boczna;
 4 – powierzchnia skuteczna;
 5 – warstwa rozciągana;
 6 – warstwa nośna;
 7 – warstwa podatna;
 8 – taśma płócienna.
Przekrój i budowa pasa klinowego
Pasy klinowe
Pasy klinowe zespolone
Koła pasowe rowkowe
Koła pasowe rowkowe
Koła pasowe rowkowe

Koła pasowe do pasów klinowych:

a) wielorowkowe; b) jednorowkowe składane
z regulowaną średnicą
 Obliczanie przekładni z pasami klinowymi

Obliczenia należy wykonać zgodnie z zaleceniami PN. W stosunku do przekładni z pasem

płaskim, można wyróżnić następujące różnice:
 zamiast średnic kół gładkich podstawia się we wzorach średnice
skuteczne Dp;
 zamiast współczynnika tarcia , wprowadza się do wzorów
pozorny współczynnik tarcia ’, ze względu na klinowy kształt
pasa (- kąt zarysu rowka na kole,  = 400)
 Obliczanie przekładni z pasami klinowymi

 kąt opasania  na małym kole przyjmuje się już powyżej 70°

(dla pasów płaskich - pow. 120 °), co wynika m.in. z mniejszych
odległości osi;
 odległość osi przyjmuje się orientacyjnie w granicach

0,5(dp1 +dp2) + 50 mm < a < 2(dp1 +dp2)

 dla pasów klinowych przyjmuje się współczynnik napędu

gr = 0,5 do 0,7 oraz dopuszczalną częstotliwość zginania
Umax = 20 do 40 s-l.
Moc przenoszona przez 1 pas
Liczba pasów
Karta katalogowa
 Przekładnie z pasami okrągłymi
Przekładnie z pasami okrągłymi są stosowane wyłącznie do przenoszenia
bardzo małych mocy, a więc w przypadkach, gdy zależy nam przede
wszystkim na otrzymaniu przekładni o lekkiej budowie i stosunkowo
niewielkich wymiarach. Pasy okrągłe są wykonywane z nici bawełnianych,
tworzyw sztucznych poliamidowych lub ze skóry; średnice pasów
wynoszą 3 do 10 mm.
Stosuje się koła z rowkiem półokrągłym o promieniu równym promieniowi
pasa lub koła z rowkiem trapezowym o kącie rozwarcia 400.
 Regulacja napięcia pasa

Materiały stosowane na pasy charakteryzują się małym

modułem sprężystości wzdłużnej E, zatem pod wpływem obciążenia
(napięcia wstępnego i roboczego) po pewnym okresie pracy
występuje wydłużenie pasa wskutek trwałych odkształceń. Dla
utrzymania możliwie stałego naciągu pasa stosuje się okresową lub
ciągłą regulację napięcia.

Regulację okresową można uzyskać: przez skracanie

i powtórne łączenie pasa, odsuwanie koła pasowego (silnika) na
saniach przy zastosowaniu śrub nastawczych lub przez
zastosowanie krążków napinających o regulowanym przesuwie.
Regulację ciągłą uzyskuje się przeważnie przez przesuw krążka
napinającego pod działaniem ciężaru lub sprężyny oraz rzadziej –
przez przesuw koła pasowego.
 Regulacja napięcia pasa

Regulacja napięcia pasa:

a) okresowa, b, c) ciągła

Przy dużych rozstawieniach osi kół część bierna pasa powinna być na górze
(a) i wówczas występuje tzw. regulacja zwisowa, przy której napięcie pasa
reguluje jego ciężar.
Regulacja napięcia pasa
Przekładnie z pasami zębatymi
 Przekładnie z pasami zębatymi
Przekładnie z pasami zębatymi stanowią specjalną odmianę
przekładni pasowych, ponieważ pasy są powiązane kształtowo z kołami,
co upodobnia je do przekładni łańcuchowych. Przekładnie te nie
wymagają wstępnego napinania pasa i pozwalają na uzyskanie
przełożeń do i = 30. Przy i > 3,5 duże koło może być gładkie.
Pasy zębate wykonuje się ze sztucznej gumy lub z poliuretanu,
odznaczających się bardzo dobrymi własnościami sprężystymi i
odpornością chemiczną. Warstwę nośną w tych pasach stanowią linki
stalowe lub poliamidowe.
Przekładnie z pasami zębatymi
Przekładnie z pasami zębatymi
Dziękuję za uwagę