Kültür Ekonomisi

Kültür endüstrisi kavramıyla doğrudan ilişkili olan “yaratıcı endüstri”, son yıllarda sıklıkla ifade edilen ve üzerinde çalışma yapılan bir alan haline gelmiştir. Kültür ile ekonomik değeri birleştiren bir kavram olan kültür endüstrisi, yaratıcılık ile bir araya geldiğinde “yaratıcı endüstrileri” meydana getirmektedir. Yaratıcı insanların ürettiği ürünlerin oluşturduğu yaratıcı endüstriler zanaattan sanata, reklamdan videoya ve yayıncılıktan yazılıma kadar toplumun hemen her alanında faaliyet gösterebilmektedirler.
Şehirlerin kalkınmasında büyük etkisi olan yaratıcı sınıflar “yerelden evrensele” dönüşümü sağlayacak aktörlerdir. “İnsan sermayesi” yaklaşımı olarak isimlendirilen bu değerlendirme biçimi, UNESCO kapsamında yürütülen “Yaratıcı Şehirler Ağı”, “Yaşayan İnsan Hazineleri”, “Marka Kentler” gibi programlarla desteklenmektedir. Söz konusu programların yürütülmesinde bölge veya şehir cazibesinin artırılması öncelikli olarak alınmaktadır. Kültür turizmiyle de bağlantılı olan bu uygulamalar, yaratıcılıkla doğrudan ilişkilidir.
Yaratıcı endüstri bağlamında kültürel üretkenliğin temel alındığı bu çalışmada, Nevşehir örneğinde yaratıcı aktörlerin bölgesel kalkınmadaki rollerinin tespiti amaçlanmıştır. Yöntem olarak R. Florida’nın geliştirdiği “3T modeli” kullanılmış, Nevşehir’deki yaratıcı sınıf üzerinde durularak bölgenin yaratıcı endüstri içindeki yeri tespit edilmiş ve bu endüstrinin geliştirilmesi konusunda çeşitli önerilerde bulunulmuştur.

Öz İletişim imkânlarının artması, medya çalışmalarının çoğalması ve izleyici profilinin çeşitlenmesi medya ürünlerinin seyirci ile ilişkilerinin derinleştirilmesini zorunlu kılmıştır. Bu medya ürünlerinden olan reklamlar izleyiciyi en çok "tavlaması" gereken üretimlerden biridir çünkü izleyiciye ulaşamayan reklam, tanıttığı ürünün satışını arttıramaz ve dolayısıyla amacına ulaşamaz. Bunu bilen reklamcılar izleyiciye ulaşmak için izleyicinin altyapısını oluşturan kültürel yapıya hâkim olmak gerektiğini keşfetmişler ve yeni reklam senaryolarını bu minvalde kaleme almışlardır. Kültür malzemesini reklamlarda kullanmak tanıtılacak ürün ile ilişki kurmak, alıcıyı cezp edecek unsuru reklama yedirmek ve bütün bunları yaparken de hem iletişim hem pazarlama hem de kültür gibi farklı alanlara hâkim olmayı zorunlu kılmaktadır. Bu çalışmada da Falım sakızın son dönem yayınlanan üç reklamı incelenmiş ve bu reklamlarda kullanılan halk hikâyesi/ masal formları pazarlama ve kültür ilişkisi bağlamında değerlendirmeler yapılmıştır. Reklamcıların hangi ürünleri tanıtmak için ne gibi malzemeleri kullandığı, bu tanıtım için ne gibi kodların nasıl değişimler geçirdiği irdelenmiştir. Abstract The increase in communication facilities, the proliferation of media studies and the diversification of the audience profile necessitated the deepening of the relations of the media products with the audience. Ads from these media products are one of the productions that should affect the audience the most because advertising that is unable to reach the audience cannot increase the sales of the product it introduces and therefore cannot achieve its purpose. The advertisers, who knew this, discovered that in order to reach the audience, it was necessary to dominate the cultural structure that created the infrastructure of the audience and wrote new advertising scenarios in this regard. Using cultural material in advertisements requires establishing a relationship with the product to be presented and attracting the element that will attract the buyer to the advertisement. In addition to these, it is necessary to dominate different fields such as communication, marketing and culture. In this study, three recent advertisements of Falım were examined and the folk tale / tale forms used in these advertisements were evaluated in the context of marketing and cultural relations. What kinds of materials are used by advertisers to introduce what products, and what kind of codes are changing for this presentation are studied.

Özet: El sanatları ulusların kültürel kimliğinin önemli belgeleridir. Binlerce yıllık süreç içinde oluşan ve gelişen bu kültürel mirasımız sanayi ve teknolojinin gelişmesi sonucunda durma noktasına gelmiştir. Buna rağmen el sanatları ürünleri geçmişten gelen geleneksel özelliklerini günümüze kadar koruyabilmişlerdir. Söz konusu el sanatlarının yöre tanıtımına etkisi, bölge ekonomisine katkısı ve tanıtımdaki yeri incelenmiş ve bu inceleme Karadeniz bölgesi yöresel tekstil ürünlerinden Çarşıbaşı keşanı özelinde yapılmıştır. Keşan yörede yıllardır kullanılan bir üründür. Popülerleştirilerek kültür ekonomisine katkı sağlaması yönünde çalışmalar yapılmaktadır. Yerel yönetimlerin katkılarıyla festivaller, yarışmalar, etkinlikler yapılmakta ve diğer illerdeki tanıtım günlerinde de öne çıkarılmaya çalışılmaktadır. Keşanın yöredeki bir diğer yanı da ekonomiye kadın gücünü sokmasıdır. Bildirimizin amacı yıllardır devam eden bu geleneksel halk sanatının bugün nerede durduğunu ve nerelerde kullanılabileceğini tartışmaktır. Bölgede teknolojiye bağlı ekonominin gelişmesi, artan göç gibi sebeplerle Keşancılık ile ilgilenen hane sayısında düşüş gözlenmektedir. Araştırmamız kültür ekonomisinin bir yörenin gelişiminde nerede durmaktadır ve durmalıdır sorusuna keşan ve Çarşıbaşı bağlamında cevap aramaktadır. Çünkü keşan Trabzon ve çevresi folklorunda kendine yer etmiş bir üründür. Bu ürünün yörede kullanımının azalması, üretiminin azalmasına ve bu da kadın iş gücünün yok olmasına sebep olacaktır. Bu-günün yaşayanları olarak bizler bizlere ulaşanları geleceğe bozmadan ve doğru biçimde aktarabilirsek kültürel yapı yaşar, gelişir ve değişir; gelecekte de yaşatılır. Doğal olarak dikkat edilmesi gereken keşancılığın yaşatılması için, yeni oluşan toplumsal koşullar göz önüne alınarak işlevsel amaçlar bulmak gerekir. Örneğin kültür turizmi alanına yönelik olarak yeni tasarımlar, hediyelik çeşitlerinin çoğaltılması ya da keşan dokumasının ulusal tekstil ürünlerinde kullanılmaya başlanması gibi çözümler dikkate alınabilir.

Özet Kamusal sanatın 1980 sonrası dönemde kamusal alanda salt estetik bir dokunuş olmanın ötesinde sosyal bütünleşme ve mekânsal aidiyet duygusunu artırdığı, kentsel mekânların canlandırılmasına katkıda bulunduğu, yaşam kalitesini yükselttiği, kimlik vererek görünürlük yarattığı, ziyaretçi nüfusu, kültür aktörleri (yaratıcı sınıf) ve yatırımları çektiği ve kültür ekonomisiyle girdi teşkil eden faaliyetleri tamamlayıcı olduğu savunulmaktadır. Bu yönüyle kamusal sanat özellikle kültür eksenli dönüşüm süreçleri için bir deva misyonu taşımaya başlamıştır. Bu makalenin amacı kentlerin yüzünü 21. yüzyıla dönen duruşlarında kamusal sanatın ne şekilde ele alınabileceği ve kültür politikalarının nasıl işlev görebileceğine ilişkin uygulamaları ve ardındaki ilkesel çerçeveyi ortaya koymaktır. Bu doğrultuda öncelikle kamusal sanat olgusunun içeriğini belirli kategoriler çerçevesinde tartışmak, sonrasında farklı zaman ve coğrafyaların üretimi olan kimi örnekler üzerinden kamusal sanatın kentsel tasarım ve planlamadaki rolünü ortaya koymak ve kültür politikaları içerisinde kamusal sanatın kentsel yeniden yapılanma süreçleri ile nasıl ilişkilendirilmekte olduğunu tartışmak amaçlanmaktadır. Bugün kentlerin pazarlanma hedeflerinin kültür ekonomisi ile ilişkilendirilmesi doğrultusunda kamusal sanatın kentsel dönüşüm süreçleri içerisindeki yerine ilişkin tartışmalar "kültür/sanatın üretimi", "kültür/sanat üreticileri"nin kentteki kalıcılığı ve "kültür/sanat tüketimi"nin kentsel ekonomik girdi boyutu olmak üzere üç temelde tartışılabilir. Burada, kültür/sanat alanlarına ilişkin üretim, tüketim ve yaratıcı işgücünün kültür-eksenli kentsel dönüşüm için esas algoritmayı oluşturduğu söylenebilecektir. Ancak kültür-eksenli kentsel dönüşümün kültür/sanata ve sanatçılara/ tasarımcılara atfettiği rol değişkendir ve sanat ve sanatçıların kentlerin yenilenmesinde/dönüşümünde bir dinamo etkisi yaratmaları amaçlı sürece dâhil edilmelerine karşın imaj ve kimlik hedefleri ile dönüşen kentsel mekânlardaki yeni düzenin sonrasında yerel sanat gruplarının ekonomik sistem dışı bırakılması söz konusudur. Kamusal sanatın artan önemi ve etkinliği açısından neredeyse küresel ölçekli bir fikir birliği olmasına karşın, ortaya çıkan resim pürüzsüz olmayıp, benimsenen deva misyonunun ardında çözümlenmesi gereken sorun alanlarının bu anlamda farkında olunmalıdır.

Abstract Beyond the aesthetic touches upon public sphere in the post-1980 period, public art has been advocated on the basis that it helps develop sense of belongingness and social cohesion, aids in revitalization of urban spaces, raises quality of life, develops sense of identity, contributes to civic identity via gaining visibility, attracts visitors, the creative class and investments and complements all activities that provide input to the cultural economy. Given this, public art has begun to act as a  panacea for culture-led urban regeneration processes in particular. This article intends to dwell upon the ways of how public art can be analyzed for cities of the 21st century and the ways of how and
through what kind of an objective framework cultural policies can take a stance within this course. In line with this, the article reviews the phenomenon of public art in different categories, examines its
role upon urban design and planning from the lens of different times and geographies and discusses the relations between public art as part of cultural policies and the course of urban restructuring. At the interface of urban marketing and cultural economy today, the mainstream debate concerning the role of public art in urban regeneration can be grounded upon three discussions such as “production of culture/art”, “producers of culture/art” as permanent inhabitants of the city and the consumption
and creative labour in fields of culture/art altogether provide the main algorithm for culture-led urban regeneration. Yet, the role attributed to culture/art and artists/designers in culture-led regeneration appears to vary considerably. Despite the inclusion of art and artists in urban renewal/regeneration processes for the triggering impact of their presence for purposes of image and civic identity, it is a fact that local groups of art remain excluded from the economic system once the new order prevails. Whereas it is evident that there is an almost global consensus on the importance and considerable impact of public art, there emerges no smooth picture, which requires that one should be aware of the underlying problems waiting to be unraveled behind being the so-called panacea.

https://www.ijiia.com/son-sayi/?dergi_id=7&view=164

Bilim ve Kültür dergisi, T.C. yasalarına uygun olarak yayımlanmaktadır. Bilim ve Kültür dergisinin isim ve yayın hakkı kendisine aittir. Dergide yayımlanan orijinal yazı, fotoğraf, harita, illüstrasyon ve konuların her hakkı saklıdır. Kaynak belirtmeden, alıntı yapılamaz. Bu kurallara uymayanlar peşinen tüm hukuki ve mali yaptırımları kabul etmiş sayılırlar. Tiraj: 81.604 (1. Sayı, 3 Ayda, 01.03.2013-01.06.2013 arasında) (Denetim: TH-IEJR) Aslında belirtmeye gerek yok. Bilim ve Kültür'ün bu sayısı çok özel. Artık bazı istatistikleri gözden geçirmenin, milli bilimlerimizdeki yavaşlığı sorgulama zamanının geldiğini düşünüyoruz. Eskiden biraz daha kuramsal, biraz daha uzak gelirdi; ama galiba artık kimse alıştığımız yöntemlerde bir gariplik olduğunu kavramak için bültenlere, bilimsel makalelere gerek duymuyor. Zihnimizin kendi algılayıcıları raporu daha önce veriyor. Sistemimizde bir yanlışlık var! İstatistiklere bakıldığında artık kaliteli yeni araştırmacılar yetişmiyor ve her geçen yıl genç araştırmacılar tarafından yayınlanan makaleler azalıyor. Tabii bilimselliğin, zihnimizdeki yeri biraz daha ciddîleşmiş olsa da, yine de geleceğe odaklı. Geleceğin yeni nesil bilim adamları gelmedikçe bugünkülerin bir anlamı olmadığını kim inkâr edebilir. Tuğla üstüne tuğla konmalıdır ki binamız yükselsin. Zaten görünen o ki, bir türün bireyleri olarak ortak özelliğimiz, ileriye bakmaktan fazla hoşlanmamamız. Ama geriye baktığımızda da, kaçındığımız gelecek resmi aynadaki ters görüntü gibi karşımızda. Artık halk "sosyal bilimle ilerlenmez, önemli olan fen bilimleri" demeye çoktan başladı. Bu yüzden, bu sayımızda Prof. Dr. Ali Duymaz'ın genç araştırmacılara tavsiyelerini dinlerken sosyal bilimlerin gelişmesine dair fikirlerini, Immanuel Velikovsky'nin bilimi tekelleştirenler karşısında nasıl yenildiğini ve bilimin yıllarca geri gittiğini, bilimsel makaleleri ile bu sayımıza katkıda bulunan genç arkadaşlarımızın dinamik zihinlerinde nelerin yattığını görerek bilimin ve bilginin tek bir zümreye ait olmadığını, yazmak ve yayınlamanın herkes için olduğunu toplumca öğreneceğiz. Bilim ve Kültür'ün bu sayısında az önce bahsettiğim durumu popüler makalelerle de inceledik. Ayrıca, bu sayıyı özel yapan bir sebep de genç araştırmacıların özveriyle hazırladıkları bilimsel makalelere daha çok yer vermemizdir.. Çıktığımız bu yolda başta milletimize sonra insanlığa faydalı olabilmek umuduyla, geçmişin engin bilgisiyle harmanlanmış yepyeni bir geleceğe… Ramazan Volkan Çoban Dergi Yönetimi / Administration Hakem Kurulu / Referred

Kültür endüstrileri, içerik endüstrisi, copyrigth endüstrileri, kültürel miras yönetimi, yaratıcı endüstriler gibi olgular hakkında bilgi verilmekte, daha sonra da sosyo-ekonomik kalkınma için kültür ve ekonomi arasındaki işbirliği ve karşılıklı ilişki ayrıntılı bir şekilde açıklanmaktadır. Ayrıca miras yönetimi ve kültür sektörleri uzmanlarının bir arada ve işbirliği içinde çalışmalarının zorunluluğu vurgulanmaktadır.

Traditional knowledge is the source of originality of societies. Traditional knowledge offers important solutions to the problem of cultural life in daily life. Tradition in this sense is a combination of solutions and practices. UNESCO's intangible cultural heritage contract also aims to protect the originality of cultures and prevent the destruction of cultures. Traditional knowledge is an important tool for sustainable development, protecting people, nature and culture. While traditional knowledge has always been regarded as an out-of-date, invaluable information, the use of culture and tradition as tools for economic development will provide significant contributions to the nation and society. When cultural and traditional wisdom change, the culture is closely related to the economy and it will be seen that Turkey has a richness in this sense. In this article, UNESCO's intangible cultural heritage contract, the living human treasure program and the ways in which the cultures are linked to the economy will be discussed and the cultural value of the cultures will be tried to be revealed.
Key Words: Intangible cultural heritage, Traditional knowledge, Development, Cultural memory, Economics

Kültür ve sanat ekonomisinin bağımsız bir disiplin olarak ortaya çıkmasını sağlayan temel tez, devletin sanatı desteklemesi gerektiği önermesidir. Gösteri sanatı formlarının iktisadi araçlarla incelenmesi sonucunda ortaya konan maliyet hastalığı argümanı, devlet sanatları desteklemezse sanatların yok olacağı öngörüsünü içerir. Söz konusu analizlerden önce devlet-sanat ilişkisi farklı disiplinlerin gözlem alanında iken, bu değişkenlerin yanına ekonomi teriminin eklenmesi tartışmaları bilimsel zemine çekmiş ve engin incelemeleri beraberinde getirmiştir. Devletin finansal ve kurumsal anlamda sanatı desteklemesi politika yapıcıların nezdinde erdemli mallar varsayımı ile gerçekleşirken, literatürdeki temellendirmeler büyük ölçüde piyasa başarısızlıkları ekseninde olmuş ve maliyet hastalığı argümanı çürütülmüştür. Devletin sanatı destekleme formu ve miktarına yönelik tercihler kültür politikasının önemli payını oluştururken, söz konusu politikaların edinilmiş başarısı ancak talep analizleri ile tartılabilir. Türkiye'nin kültür politikasına hem teorik bir yaklaşımda bulunmayı hem de ulaşılmış başarısını araştırmayı amaçlayan bu çalışmada, kültür-sanat ekonomisindeki mikroekonomik talep analizlerinden yola çıkarak, talep profilinin kültür politikasındaki önemi vurgulanmakta ve devletin kültür-sanata olan desteği kadar biçiminin öneminin de altı çizilmektedir. Talep analizlerinin gelişmesi doğrultusunda, talebin profiline yönelik farklı kültür politikaları gerekecek, kültür-sanata yönelik çoğunlukla yetersiz veri ve analiz ile tespit edilen destek, üretim ve sübvansiyonların içerik ve miktarı farklılaşarak optimal düzeye yakınsanacaktır. Piyasa başarısızlıklar da kültür politikasının temellendiği teorik faz olarak analize eklenmiş, pozitif dışsallıklar özelinde devletin sanatı desteklemesinin sebepleri tartışılmıştır.

Kültürel miras yönetimi, uluslararası literatürde uzun bir süredir çalışılmakla birlikte ülkemizde son yıllarda dikkat çekmiş bir alandır. Mirasın yönetimi meselesi, doğal olarak, mirasların sektörleşmesine ve markalaşmasına vurgu yapmaktadır. İlgili araştırma alanı, kültürün sadece aktarımına değil, aynı zamanda kullanım sürecine de odaklanmaktadır. Bu alandaki sonuç elde etme ve uygulama odaklı çıkarımsal çalışmalarda ise iyi uygulama örneklerinin incelenmesi model oluşturabilme noktasında yardımcı olmaktadır.
Çalışmanın temel varsayımı, yaşayan kültürel miras olarak da tanımlanan geleneksel bilgi belleğinin sürdürülebilir kalkınma bağlamında bir sektör olarak kültürel-yaratıcı endüstri kaynağına dönüştürülebileceği düşüncesidir. Kültürel miras yönetimi ve kültür ekonomisi temelinde yapılan bu çalışmada kültürel-yaratıcı endüstri olarak bir model örneği sunan ve Türkiye’nin basma alanındaki ilk sanayi kuruluşu olan Sümerbank Nazilli Basma Fabrikası üzerinde durulmuştur. Fabrikanın inceleme için seçilmesinin temel sebebi, gelenekten beslenen ürünlerinin varlığı, dönemi bağlamında özgün giyim kültürü yaratması ve bunların 21. yüzyılda özellikle dekor ve motif olarak halen kullanılması şeklinde sıralanabilecek nitelikleridir. Çalışma, “Kültür Döngüsü” yaklaşımı perspektifinde ele alınmıştır. Kültür Döngüsü, XX. yüzyılın sonlarında İngiliz Kültür teorisyenleri tarafından bir kültürel analiz aracı olarak geliştirilmiştir. Yaklaşım içinde yer alan unsurlar “temsil, kimlik, üretim, tüketim ve düzenleme” olmak üzere beş adettir. Söz konusu yaklaşım, kültürel metnin veya herhangi bir kültürel eserin/yapıtın nasıl temsil edildiğini, hangi sosyal kimliklerin onunla ilişkili olduğunu, nasıl üretildiğini ve tüketildiğini, dağıtımını ve kullanımını hangi mekanizmaların düzenlediğini anlamaya çalışan bir çerçeve sunar. Yaklaşıma göre toplumsal yaşamda kültürel her bir ürünün anlamı vardır. Kültürel anlamlar, adı geçen beş unsur ile toplumda dolaşır ve sürdürülür. Bu bağlamda çalışmada, ilk olarak, Sümerbank Nazilli Basma Fabrikasının bir dönem sahip olduğu üretim rolü ele alınmıştır. Çalışmanın ikinci aşamasında fabrikanın yerel ve ulusal alandaki sosyal, kültürel ve ekonomik çıktıları Kültür Döngüsü bağlamında bütüncül bir bakış açısıyla incelenmiştir.
Çalışmada Sümerbank Nazilli Basma Fabrikasının kültür merkezi olarak işlevinin olduğu ve yerel-özgün değerleri koruyarak kendine ait bir kültür yarattığı tespit edilmiştir. Ayrıca çalışmada fabrikanın işleyişi, ürün çıktısı ve yaygın etkisi bakımından kültürel, yaratıcı ve ekonomik bir sektör olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Bu sebeple fabrikanın, üretim kültürü bağlamında, Türkiye’nin 2023 kalkınma vizyonundaki sürdürülebilir kalkınma ve daha özelde kültürel miras temelli amaçlarını gerçekleştirmede kültürel-yaratıcı endüstriler için bir model örneği sunabileceği ifade edilmiştir.