Dijital Medya

Gazetecilik araştıran, irdeleyen, sorgulayan insanların mesleğidir. Gazetecilik, bugün yalnız Türkiye’de değil dünyanın her yerinde en zor icra edilen ancak meslek ilkelerine bağlı kalınarak yapıldığında da en onurlu meslektir. Öte yandan gazetecilik, diğer pek çok özelliğinin yanı sıra tarihle ilişkisi açısından da diğer mesleklerden ayrılır. Gazeteci, haberleriyle gelecekte yazılacak tarihin günlük notlarını kayda düşer; geçmişin sesi olur, geleceğinse ayak izi… Nitekim tarih, önümüze bakmak için en önemli araçlardan biridir...

İnsanlık tarihi kadar eski olan hikâyeler, insanoğlunun yaşamında önemli bir yere sahiptir. Hikâyeler, insanların kültürel birikimlerini günümüze taşıyan; gelenek görenekleri, örf âdetleri, giyim biçimleri ve yaşam şekilleri gibi birçok değeri içerisinde barındırmaktadır. Hikâye anlatıcılığı ise kolektif bir dünyanın iletişim biçimi olarak, insan doğasının bir parçasıdır. Onun gücü, anlatılan hikâyenin/olayın tekrarına ve başka aktörlerce aktarılmasına dayanmaktadır. Her defasında başka aktörler, hikâyenin kuşaktan kuşağa aktarılmasını ve ilk deneyimin son dinleyicinin deneyimi hâline gelmesini sağlamaktadır (Sütçü, 2013, s. 80). Dolayısıyla hikâye anlatıcılığı geçmiş ile şimdi arasında bağ kuran, kolektif belleğin birer parçası olmaktadır.

Sözlü kültür döneminde; mağara resimlerinde, masallarda, destanlarda, mitolojik öykülerde ve çeşitli edebî eserlerde hikâye anlatıcılığının örnekleri verilmiştir. Binlerce yıl
sözlü olarak anlatılan hikâyeler yazının icadı ve Gutenberg’in matbaayı keşfi ile yazıya
geçirilmeye başlanmış ve çoğaltılarak hikâyeler geniş kitlelere yayılabilmiştir. 18. yüzyılla birlikte projeksiyon cihazlarına, sinemaya, sonra televizyona ve şimdi de bilgisayar ekranına kadar bilinen her iletişim ortamı ve aracına uyarlanan hikâyeler, dönemin teknolojisine ve koşullarına göre biçim değiştirmiştir (İnceelli, 2005, s. 134). Yeni iletişim teknolojilerinin gelişmesiyle birlikte, dijital bir devrime önderlik edilmiştir. Küresel ölçekte yayılan internet teknolojilerinin gelişimi ve yeni medya araçlarının artması, geleneksel medyanın sayısallaşmasını sağlamıştır. Özellikle Web 2.0 teknolojisiyle birlikte pasif izleyiciden aktif kullanıcıya dönüşen bireyin, kendi içeriğini üretmeye başlaması ve anlatısını çoklu ortam ögeleriyle zenginleştirebilmesi hikâye anlatıcılığının büyük oranda değişim göstermesine neden olmuştur.
∗
Bu çalışmada dijital hikâye anlatıcılığı kavramının tanımlaması yapılarak, nitelikleri
ortaya konmaya çalışılacaktır. Dijitalleşen medya içerikleriyle gelişme gösteren çapraz
medya stratejisinin medyalararası biçimde ulaştığı boyutlar ele alınacaktır. Çapraz medya kavramının bir strateji olması durumu, transmedya hikâyeciliği kavramıyla karşılaştırılarak irdelenecektir. Çalışmada örneklem dizi üzerinden, farklı iletişim araçları ve ortamlarında çapraz medya stratejisinin uygulanma biçimlerinin ve niteliklerinin araştırılması amaçlanmaktadır.....

ÖZET
Son çeyrek asırdır süren dijital gelişmeler neticesinde şehirler de büyük veri kaynaklarından birisi haline gelmiştir. Şehre ait veriler, şehir sakinlerinin ya da ziyaretçilerin sosyal medya paylaşımlarından, mobil cihazlar ve sensörler aracılığıyla toplanan, şehirle alakalı tüm bilgiden elde edilebilmektedir. Dünya nüfusunun yaklaşık yarısının yaşadığı şehirler, giderek sadece fiziki merkezler olmaktan çıkmakta, bununla birlikte içinde birey ve toplulukların birbirleriyle iletişimde bulundukları, duygu ve fikirlerini açıkladıkları ve şehir yönetişimin bir parçası haline geldikleri "sanal merkez"ler (virtual hub) haline de gelmektedirler. Her gün-şehrin büyüklüğüne bağlı olarak-milyonlarca insan sosyal medya mecralarının yaygın etkileşim ağı içerisinde paylaşımlarda bulunarak, yoğun miktarda veri üretmektedir. Dahası, günümüzde bu veriler üzerinden şehrin adeta "dijital görüntüsü"nü net bir şekilde yansıtacak, değişen kentsel dinamikler hakkında bilgilendirecek büyük veri teknoloji ve yöntemleri mevcuttur. Bu teknolojik gelişmeler neticesinde, şehir bilimleri literatürüne "Kentsel Büyük Veri" (Urban Big Data) ve "Kentsel Sosyal Dinleme" (Urban Social Listening) gibi yeni kavramlar girmiştir. Özellikle sosyal medyada yapılan kentsel sosyal dinleme sayesinde elde edilen kentsel büyük veri, çeşitli yapay zeka teknolojileri kullanılarak analiz edilebilmektedir. Bu çalışmada, "ai+academy" adını verdiğimiz akademik çalışma grubu olarak, sosyal medya üzerinde yapay zeka teknikleri kullanarak, kentsel sosyal dinlemenin nasıl gerçekleştirilebileceğine dair uygulama örnekleri ve elde edilen verilerin yapay zeka teknolojileri ile nasıl değerlendirilebileceğine dair uygulama örnekleri paylaşılmıştır. Bu bağlamda çalışma; kentsel dijital verilerin toplanması, temizlenmesi, normalizasyonu, konu modelleme (Topic Modeling), metin özetleme (Text Summarising), ve duygu analizi (Sentiment Analysis) gibi Doğal Dil İşleme (Natural Language Processing) uygulamalarının kullanılması, ağdaki etkili figürlerin bulunması, ağ alt gruplarının çıkarılması, ağ içerisindeki iletişimsel uzaklık tespiti ve ağda mesajın etkin yayılımı gibi ağ analizi (Network Analysis) uygulamalarından örnekler içermektedir.
ABSTRACT
Due to the digital development in the last quarter century, cities have been one of the sources of big data. Data of a city is derived from social media posts of inhabitants or city dwellers, mobile devices, and all kinds of data obtained by sensors. Cities, having the half of the world population, are increasingly becoming not only the places out of physical centers, but also virtual hubs in which individuals and societies are interacting, expressing their feelings and opinions, becoming a part of city governance. Every day, related to the size of city, millions of people produce high level of data by sharing posts in social media networks. Furthermore, there are big data technologies and methods enabling us “sharp digital reflection” of city and changing urban dynamics. As a result of these technological advances, new emerging terms such as “Urban Big Data” and “Urban Social Listening” have taken their places in urban science literature. Especially the urban big data obtained from social media network by “urban social listening” can be analyzed by means of artificial intelligence technologies.
In this study, we, an academic group named “ai+academy”, carry out examples of how urban social listening with the support of artificial intelligence and share the evaluated data. In this context, the study involves examples of collection-cleaning-normalization of digital urban data, use of topic modeling, text summarizing, sentiment analysis, natural language processing; examples of network analysis such as finding influential accounts of network, network substructures, communication remoteness among accounts in the network and spread of a post in the network.
Keywords: City, Artificial Intelligence, Social Media, Urban Big Data, Urban Social Listening.

Özet: Yeni iletişim teknolojilerinin kullanıcılara sağladığı etkileşim, hipermetinsellik ve multimedya biçimselliği farklı alanlarda dijital dönüşüm sürecini başlatmıştır. Bu özellikler geleneksel gazeteciliğin internet gazeteciliğine dönüşümüne de alan oluşturmuştur. Haber kuruluşları ve gazeteciler bir zorunluluk olarak gördükleri internette var olma sürecini ilk zamanlar gelenekseli aynı formatta dijitale taşıyarak gerçekleştirmiştir. Süreç içinde ise internet gazeteciliği yeniliklere paralel olarak kendisini sürekli olarak güncellemiştir. Habere internet aracılığıyla ulaşmak söz konusu olduğunda önceleri ilk akla gelen mecra internet siteleriydi. Sosyal medya platformlarının gelişimi ve kullanım oranlarının artması ile birlikte internet aracılığıyla habere ulaşım da çeşitlenmiştir Sosyal medya platformları geliştirilirken kendine özgü özelliklerden yola çıksa da zaman içerisinde benzer teknik olanaklar eklenmiş ve platformlar arası bağlantıda sağlanmıştır. Bu etkileşim ortamında haber ve gazetecilik pratiklerinde biçimsel olarak bir değişim dönüşüm süreci yaşanmıştır. Haber içerik olarak toplama, yazma ve yayınlama açısından, gazetecilik de pratik, teknik ve destek açısından yeniden şekillenmiş özünde ise haber verme amacı sabit kalmıştır. Bu bağlamda, çalışmada öncelikle internet gazeteciliği ile başlayan süreç yurttaş gazeteciliğini ve blog gazeteciliğini de kapsayarak sosyal medya gazeteciliğine temel oluşturan ortam incelenmiştir. Sosyal medya gazeteciliği ise genel bir değerlendirme yerine sosyal medya platformlarının kendine özgü özellikleri çerçevesinde haber ve habercilik açısından değerlendirilmiştir. Sosyal medya gazeteciliği Facebook, YouTube, Twitter, WhatsApp, Instagram ve TikTok olmak üzere altı kategoride gazetecilik pratikleri açısından literatür taraması yapılarak incelenmiştir. Araştırmanın sonucunda literatür taraması ışığında; sosyal medya gazeteciliğinin gerçekleştirildiği günümüzde gazetecilerden beklentilerin neler olduğu saptanmış, sosyal medya gazeteciliğinin avantajları ve dezavantajları sıralanmıştır. İnternet ve sosyal medya gazeteciliğine dair geniş bir çerçeve sunan çalışma bütünsel bir bakış açısı sergilenmesi ve alanda yeni bir platform olan TikTok'u ilk kez habercilik bağlamında değerlendirmesi açısından alana katkı sağlamaktadır.

Bu çalışma, Türkiye'deki üniversitelerde lisans düzeyinde yeni medya eğitimi veren kurumlardaki müfredatlarda yer alan tüm zorunlu ve seçmeli dersleri sınıflandırmayı ve yükseköğretimdeki genel eğilimlerin niceliksel olarak değerlendirilmesini hedeflemektedir. Yaratıcı endüstrilerin bir parçası olarak kabul edilen dijital/yeni medya alanında, yükseköğretimdeki bu eğilimlerin sektördeki eğilimlerle ne kadar örtüştüğünü belirli bir açıdan ortaya koyabilmek amacıyla, sektördeki iş ilanları da incelenmiştir. Bu çalışma kapsamında iş ilanları, sektör beklentilerinin göstergelerinden biri olarak değerlendirilmiştir. Araştırmada doküman inceleme ve içerik analizi teknikleri birlikte kullanılmıştır. Araştırma sonucunda, dijital medya alanında istihdam edilmek üzere bireyler yetiştirme iddiasında olan belirli yükseköğretim kurumlarının müfredat geliştirme çalışmaları yaparken, sektörün beklentilerini de dikkate almalarının faydalı olacağı bulunmuştur. Ayrıca bir başlangıç olma iddiasındaki bu nicel çalışmaya ek olarak, ileride, yükseköğretimdeki ve sektördeki genel eğilimlerin daha ayrıntılı analizini sunmak için tüm paydaşlarla derinlemesine görüşme, anket gibi farklı teknikler kullanılarak nitel araştırmalar yapılmasının da gerekli olacağına inanılmaktadır. Anahtar Terimler yeni medya eğitimi, yükseköğretim, müfredat, yaratıcı endüstriler, dijital medya Yazar(lar) (veya ilgili kurum(lar)) 2019. Atıf lisansı (CC BY-NC 3.0) çerçevesinde yeniden kullanılabilir. Ticari kullanımlara izin verilmez. Ayrıntılı bilgi için açık erişim politikasına bakınız. Hacettepe Üniversitesi İletişim Fakültesi tarafından yayınlanmıştır.

Sağlık, toplumun genelini ilgilendiren bir durum olduğu için medyadaki sunumu incelenmeye değerdir. Medyanın en önemli çıktılarından olan haberlerin dijital medyada incelenme nedeni ise internetin, gazeteyi, televizyonu ve radyoyu bünyesinde kapsamasıdır. Çalışma dijital medyada, sağlık haberlerinin nasıl sunulduğunu incelemeyi amaçlamaktadır. Çalışmanın yöntemi içerik analizidir. Çalışmada incelenen dönem içerisindeki 143 sağlık haberinden 115’inde haberi hazırlayanın belirsiz olduğu görülmektedir. Bir diğer önemli bulgu ise incelenen 143 haberden 73 tanesinin sağlıklı yaşama yönelik hazırlanmış olmasıdır.
Anahtar Kelimeler: Dijital Medya, Sağlık Haberleri, İçerik Analizi