Dersim

Özet
Dersim, Kızılbaş Alevi kimliği ve devletten uzak, başına buyruk, içine kapanık yaşam tarzı nedeniyle Osmanlı döneminden beri devlet için itikadının düzeltilmesi ve “daire-i medeniyet ve itaate idhali” gerekli görülen bir yer oldu. Tanzimat'la birlikte Kürdistan dahil olmak üzere imparatorluğun merkezden uzak diyarlarında merkezi otoriteyi yeniden tesis etme çabasına giren Osmanlı bürokrasisi 1847'de Dersim kazasını kurarak Dersim'de idari bir “ıslahata” girişti. Bu çalışmada Dersim üzerine çeşitli devlet görevlilerinin layiha ve raporlarında yer alan Dersim “ıslahatına” dair görüş ve önerileri inceliyoruz. Çalışmamızda birincil kaynaklar yanı sıra konuyla ilişkin yayımlanmış makale ve kitapları da kullanıyoruz. İncelememiz Osmanlıdan Cumhuriyet'e Dersim'e yönelik devlet söylemindeki sürekliliği ortaya koymaktadır.
Anahtar Sözcükler: Dersim, Dersim Sancağı, ıslahat, layihalar

Abstract
Due to its Kızılbaş Alevi identity and its secluded, state-elusive, independent way of life, Dersim has been a place which the state saw as fit to correct its faith and to include into the “circle of civilization and obedience”. In the Tanzimat era, the Ottoman bureaucracy tried to reassert central authority in distant parts of the empire including Kurdistan and in 1847 started an administrative “reform” in Dersim by establishing the kaza of Dersim. This study examines the opinions and suggestions in the reports on the Dersim reform by different statesmen, in the light of documents gathered from the Ottoman archives. In addition to primary sources, the study utilizes the existing literature as well. Our study establishes a continuance in the sate discourse on Dersim from the Ottoman Empire into the Turkish Republic.
Key Words: Dersim, sanjak of Dersim, Ottoman reform, reports on Dersim

ÖZET Tunceli'nin kültürel ve sosyolojik yapısı yeterince bilinmemektedir. Çoğu kişi ve çevreler, Tunceli'yi yanlış veya eksik bilgilerle tanımaktadırlar. Tunceli; Sarp ve dağlık bir coğrafyaya sahip olması nedeniyle bazen mazlumların sığınağı olurken; bazen de suçluların, kaçkınların sığınağı olmuştur. Bu yazıda, Tunceli'de yaşayan ve süreç içinde yaşadıkları bölgedeki egemen kültürün etkisinde kalarak kimileri Zazalaşan(Kırmanclaşan), kimileri de Kürtleşen (Kurmançlaşan) Seyyidleri ve mensup oldukları Ocakları özet olarak sunuyorum. ABSTRACT We do not know much about the cultural and sociological structure of Tunceli. Most of the people know little or wrong information abour it. Tunceli, because of its steep and mountainous geography, has become a shelter for both guilty and aggrieved people. In this writing, I will present Seyyids in Tunceli, who become Kurd and Zaza because of the dominant culture they expose in their region.

Bu makale, Alevilerin, özelde Türkiye Cumhuriyeti'nin kurucusu Mustafa Kemal'le, genelde Cumhuriyet'le olan ilişkilerini, Varto ve Koçgiri Alevileri bağlamında incelemketedir. Dersim Alevilerinin değişik kollarına bağlı bu iki bölge aşiretleri, 1918 ve 1923 yılları arasında Kemalist harekete yönelik farklı tutum sergilemişlerdir. Varto Alevileri'nin Cumhuriyet'i destekleyici bir tutum içinde olmalarına karşın, Koçgiri Alevileri karşıt bir duruş sergilediler. Makalede bunun nedenleri irdelenmektedir. Sonuçlar şöyle özetlenebilir: Varto Alevleri'nin Cumhuriyet'i desteklemeleri, birçok araştırmacının ileri sürdüğü gibi M. Kemal'in ilerici fikirlerinden ötürü değil, Varto'daki aşiretler arası ilişkiler ile inançsal farklılıklardan kaynaklanmaktadır. Koçgiri'deki durum ise daha zor bir izahata işaret etmektedir. Kürt Ulusçuluğu fikri, buradaki karşıtlığın ana nedeni olarak belirmektedir.

Contemporary Turkey is an example for the re-definition of history for political reasons during
the so-called process of "coming to grips with the past". The historical "apology" of Turkish
PM Erdogan of the ruling mildly Sunni Islamist Justice and Development Party (JDP or AKP)
for the Tunceli Incidents (former region of Dersim) in the late 1930s started a heated and
ideologically-motivated debate between different rival political, religious, sectarian and ethnic
factions in the media. This article analyses the debate on the Dersim Incidents between rival
political media actors and reveals their respective self-concepts, worldviews and political
interests and interpretations of the past and present in Turkey.

Marx ve Engels Komünist Manifesto'nun girişinde Avrupa'yı tekinsizleştiren bir hayaletten bahseder. komünizmi böylesi bir metaforla tanımlamaları materyalist iki düşünür için ilginç bir tercihtir. Fakat, kendi aralarındaki çatışmalara rağmen ezilenlerin dimağını efsunlayan bu ecinniye karşı yan yana durabilen Avrupalı egemen güçlerin, yaşanan siyasal dönüşümleri idrak edemedikleri için korkularını açıklamakta metafizik düşünceye teslim olduklarını teşhir ediyor gibidirler. Bu biçimiyle "hayalet" metaforunu ödünç alarak söze "Türkiye siyasetinde bir hayalet dolaşıyor" diyerek başlamak isteriz. Türkiye siyasetine yön veren hemen tüm eğilimler "açılımlar dönemi"den zaferle çıkmak üzere bu hayaletin peşinde koşuyor gibiler. Peki neyin hayaleti söz konusu olan?

Toplumları ortak talepler etrafında ve bir arada tutan imgelere her zaman
ihtiyaç duyulmuştur. Diğer yandan söz konusu talepleri baskılayan devlet de aynı imgelem üzerinden kendisini aklama ve uygulamalarını meşru gösterme gayretindedir. Bu anlamda, sembol haline getirilen kişinin gerçek yaşamı, fikirleri ve eylemlerinin bir önemi kalmamakta; amaca hizmet eden imgelem önem kazanmaktadır. İmge, hem devlet hem de mağdurlar tarafından, amaca uygun şekilde yeniden yaratılmaktadır.

Özet Bu makalede Dersim toplumunu etkileyen kimliksel uyanış çerçevesinde ortaya konan sembolik siyasetler konu edilmektedir. Tarihsel bir yaklaşımla Dersim toplumunun geçirdiği dönüşümlerin ve politizasyon süreçlerinin sembol üretimini nasıl biçimlendirdiği incelenmektedir. Kolektif hafızadan ve yerellikten devşirilen kimlik sembolleri, dönemsel bağlama göre değişen anlamlar ve işlevler taşımaktadır. Dersim toplumu, bu semboller vasıtasıyla kaybettiğini düşündüğü değerleri ve cemaat olma hâlini yeniden tesis etmeye çalışmaktadır. Dersim üzerinde hak iddia eden çoklu kimlik projelerinin ve politik aktörlerin rekabeti, bu semboller alanına çatışmalı ve dinamik bir yapı katmaktadır. Diğer yandan son senelerde kültür endüstrisi, sosyal medya ve tüketim kanallarıyla yaygınlaşan kimlik sembolleri, Dersimliliğin sembolik dışavurumuna moment kazandırmıştır. Abstract This article discusses the symbolic politics within the scope of Dersimi identity revival. From a historical point of view, it investigates how the social transformations and politicization of Dersimi people shape the production of identity symbols. Those symbols, derived from collective memory and locality, carry contextually-shifting meanings and purposes. Dersimi society seeks to recover the cultural values and sense of community which are thought to be on the verge of extinction. Competition among the multiple identity projects and political actors endows the field of Dersimi identity symbols with a contested and dynamic composition. Besides, the popularization of culture industry, social media and consumption channels in the recent years has provided a momentum to the symbolic expression of Dersimi identity.

23 Nisan 1920’de TBMM’nin açılmasıyla aslında adı konmamış yeni bir devlet olarak kurulan Türkiye
Cumhuriyeti 29 Ekim 1923’te resmen kurulmuş ve cumhuriyet rejimini benimsemiştir. 1923’ten 1926 yılına
kadar bir nüfus sayımına ihtiyaç duyulmamıştır. Bu ihtiyaç 1926 yılında hissedilmeye başlanmıştır. 1926
yılında nüfus sayımı hakkında kanun hazırlanarak 28 Ekim 1927’de Türkiye’nin ilk genel nüfus sayımı
yapılmıştır. Bu sayım çok önemlidir. Savaşlardan yeni çıkmış olan genç cumhuriyetin halkının, geçim
kaynakları, sosyoekonomik durumu, üretim araçları, okuryazarlık oranları, konuşulan anadiller, sakatlıklar,
yaş grupları, medeni hal gibi önemli verilerine ulaşmamızı sağlamaktadır.

Presentation and slides at the commemorative conference "80 years Tertele", organized by the Dersim Cultural Association Berlin (Dersim Kulturgemeinde Berlin) and the Federation of Dersim Associations in Europe (FDG) in Berlin, 6th May, 2017

A GENERAL OVERVIEW OF THE SUNNITE COMMUNITIES LIVING WITHIN THE DOMINANT ALEVI POPULATION IN TUNCELI

This article is a summary of an ethnological investigation of the Sunni minority communities living within the Kurdish-Alevi dominated Tunceli province in Southeastern Turkey.
The study is based on a nine-month anthropological fieldwork conducted particularly in Pertek district of Tunceli and the adjacent areas of Elazığ province, among a migrant Sunnite population which originates from Tunceli, and which has been living there for decades. The study focuses particularly on the sense of otherness felt by the Sunnite communities within the majority Alevi environment on the one hand, and the identical nature of their religious identity with wider Turkish society on a religious-national base on the other. It also delves into the strategies developed by these Sunnite groups for existence in this largely alien environment with respect to identity and also their relations with other communities around. In doing this, a comparative analysis has been pursued and such notions as identity politics and the politicization of cultural identity have been applied

TBMM I. dönemi milletvekilliği seçiminde Dersim milletvekilliklerine Diyab Yıldırım (Diyab Ağa), Mustafa Öztürk (Meço Ağa), Abdülhak Tevfik Gençtürk, Mustafa Zeki Saltık, Ahmet Ramiz Tan seçilmiştir. Hasan Hayri Kanko ise Osmanlı Mebusan Meclisi’nden TBMM’ye katılmıştır. I.TBMM’ye katılan altı milletvekilinin tamamı Dersimlidir. Bu dönemimde meclis genelinde yerellik oranı ise %58’dir. Dersim’deki temsilde yerelliğin yüzde yüz olması Milli Mücadele’yi yöneten lider kadronun Dersim’de yerel ilişkilerini güçlü tutmayı ve bölgeyi Milli Mücadele ekseninde harekete geçirmeyi hedeflemesiyle açıklanabilir.

Osmanlı Devleti tarihi incelenirken, başvurulması gereken kaynakların başında
arşiv belgeleri gelmektedir. Birinci elden kaynak niteliğinde olan bu belgeler, ilgili
dönemin günümüze ulaşabilmiş şâhidleri olduğundan çok önem taşımaktadır. Bu belgeler
içerisinde yer alan nüfus sayımı çizelgeleri de, insan, mekân ve zaman unsurlarını birlikte
taşıdığı için, sosyo-demografik özellikleri ve kent tarihini aydınlatma hususunda
vazgeçilmez niteliktedirler. Devletler tarihi açısından da önemli olan bu sayım belgeleri,
sayılan nüfusun niceliksel ve niteliksel verilerini günümüze aktarmaktadır. Osmanlı
Devleti’nde ilk nüfus sayımı II. Mahmut zamanında yapılmıştır. Bu sayım yapılırken
askere alımlar için Müslümanlar, vergiler için Müslümanların yanında gayrimüslimlerin
kayıtları da tutulmuştur. Osmanlı coğrafyasının değişik yerlerinde olduğu gibi
Harput ve havalisinde de nüfus sayımları yapılmıştı. Bu anlamda Harput’a bağlı olan
sancak, kaza ve diğer merkezlerde nüfus sayımı uygulanmış olduğunu arşiv kayıtlarından
görmekteyiz. Nitekim bölge ile ilgili yapılan nüfus sayımları geniş bir alanı kapsamakla
birlikte, Harput Eyaletine ait toplam 123 adet nüfus defteri bulunmaktadır. Burada
inceleyeceğimiz Başbakanlık Osmanlı Arşivindeki Harput Nüfus Defterleri serisi
içerisinde 2655 numara ile kayıtlı olup 1256 ( M.1840) tarihli Harput Eyaleti Çarsancak
Kazâsı Gayrimüslim Nüfus Defteri’dir. Bu çalışmada, defterde verilen bilgilerden
hareketle bahse konu kazanın mahalle ve köylerinde yaşayan ailelerin ve görevli
memurların isim ve esamilerini öğrenme imkânımız olacak. Ayrıca bölgeye yönelik
yaşanan göç ve nakiller hakkında ilk elden bilgi sahibi olma imkânı bulacağız. Yine
bölgedeki mahalli idareciler; görevdeki muhtarlar, özürlüler, halkın kullandığı yerel
isimler (lakaplar) ve insanların fiziksel özelliklerinin yanında Çarsancak kazasında 1840
tarihindeki gayrimüslim nüfusu tespit edilmeye çalışılarak bölgesel tarih yazımında
önemli ayrıntılara ulaşmamıza imkân tanıyacaktır.

In Dersim, the folk play, “Khalık u Fatık” is performed during the month of  Gağan, beginning in the first Thursday of December. This carnivalesque play in the Bakhtinian sense includes masks, costumes, a procession through the houses of the village, mocking and imitations, collection of food and sweets from the village houses and a common feast in the poorest house of the community. It includes elements of the carnival such as a temporal inversion of the social hierarchy, lifting of social differences, a re-distribution of resources and a temporal dominance of the unprivileged, such as women, children and young people, in the public domain. The “Khalık u Fatık” play will be discussed in the universal context of carnivals celebrated at major calendrical turns and end with a period of fasting. The specific example of Dersim will be discussed as to the relations created during the ritual.

1840 Tarihli Çarsancak Kazası Gayrimüslim Nüfus Defteri Örneği

ÖZET Osmanlı Devleti tarihi incelenirken, başvurulması gereken kaynakların başında arşiv belgeleri gelmektedir. Birinci elden kaynak niteliğinde olan bu belgeler, ilgili dönemin günümüze ulaşabilmiş şâhidleri olduğundan çok önem taşımaktadır. Bu belgeler içerisinde yer alan nüfus sayımı çizelgeleri de, insan, mekân ve zaman unsurlarını birlikte taşıdığı için, sosyo-demografik özellikleri ve kent tarihini aydınlatma hususunda vazgeçilmez niteliktedirler. Devletler tarihi açısından da önemli olan bu sayım belgeleri, sayılan nüfusun niceliksel ve niteliksel verilerini günümüze aktarmaktadır. Osmanlı Devleti'nde ilk nüfus sayımı II. Mahmut zamanında yapılmıştır. Bu sayım yapılırken askere alımlar için Müslümanlar, vergiler için Müslümanların yanında gayrimüslimlerin kayıtları da tutulmuştur. Osmanlı coğrafyasının değişik yerlerinde olduğu gibi Harput ve havalisinde de nüfus sayımları yapılmıştı. Bu anlamda Harput'a bağlı olan sancak, kaza ve diğer merkezlerde nüfus sayımı uygulanmış olduğunu arşiv kayıtlarından görmekteyiz. Nitekim bölge ile ilgili yapılan nüfus sayımları geniş bir alanı kapsamakla birlikte, Harput Eyaletine ait toplam 123 adet nüfus defteri bulunmaktadır. Burada inceleyeceğimiz Başbakanlık Osmanlı Arşivindeki Harput Nüfus Defterleri serisi içerisinde 2655 numara ile kayıtlı olup 1256 (M.1840) tarihli Harput Eyaleti Çarsancak Kazâsı Gayrimüslim Nüfus Defteri'dir. Bu çalışmada, defterde verilen bilgilerden hareketle bahse konu kazanın mahalle ve köylerinde yaşayan ailelerin ve görevli memurların isim ve esamilerini öğrenme imkânımız olacak. Ayrıca bölgeye yönelik yaşanan göç ve nakiller hakkında ilk elden bilgi sahibi olma imkânı bulacağız. Yine bölgedeki mahalli idareciler; görevdeki muhtarlar, özürlüler, halkın kullandığı yerel isimler (lakaplar) ve insanların fiziksel özelliklerinin yanında Çarsancak kazasında 1840 tarihindeki gayrimüslim nüfusu tespit edilmeye çalışılarak bölgesel tarih yazımında önemli ayrıntılara ulaşmamıza imkân tanıyacaktır.

Zazaca ve Zaza kimliğinin algılanması ve yansımaları üzerine bir tartışma Zeynep Arslan ± Özet Bu makalede Zazaca konuşan ve Zaza kimliğine sahip bir araştırmacı olarak, kendi deneyim ve algımı öz-eleştirel ve öznelerarası biçimde ele alarak, genel kimlik ve aidiyet literatürüne ve kimlik araştırmalarına ilişkilendireceğim. Zaza kimliğinin tarihi, politik ve sosyolojik durumunu milliyetçilik çalışmaları kapsamında incelerken, kendini bu kimlik üzerinden tanımlayan kitlenin, Zaza milliyetçiliği ve ulus devlet olma seçeneklerini belirlemeye yöneleceğim. Zaza nüfüsunun özellikle Alevi inancına mensup kesimi, varlığını önemli oranda diasporada sürdürüyor. Mevcut egemen milliyetçi unsurların bilincinde, özellikle Avrupa diasporasında gelişen Zaza kimliğinin ayrı bir etnik aidiyet olduğu fikri kısmen kabul görüyor. Coğrafi olarak Türklerin ve Türkçenin baskın olduğu ve Kürtlerin 'Kürt dillerinin' hakim olduğu bölge arasında bir geçiş noktası olarak karşımızda duran Kâdim Dersim bölgesi kimlik çatışmalarının odağında durmaktadır. Yine kendi içinde Sünnilik ve Alevilik açısından ayrışan bu bölge insanlarının mevcudi ve tarihi durumunu çoğulcu ve öz-demokrasi odaklı bir çerçevede yazımda harmanlayacağım. Bu çalışmanın amacı, tekçi zihniyet ve stratejilerin kendi iktidarlarını korumak ve yeniden üretmek adına egemen yapıları dayatmalarına ve üzerinde hakimiyet kurmak istedikleri topluluklara empoze etmelerine karşın, farklılıkları günyüzüne çıkartmanın gerekliliğinin altını çizmektir. Konunun içeriğini güncel siyasi süreci belgeleyen kaynaklar ile eleştirel söylem çözümlemesi ve öz-eleştiri yöntemiyle, kimlik ve aidiyet, milliyetçilik ve milliyetleşme/uluslaşma teorik alt yapısıyla irdeleyeceğim. Abstract In this article, as a researcher speaking Zazaki and having a Zaza identity, I will associate my own experience and perception with general identity and belonging literature and identity researches by addressing them with a self-criticism and intersubjectively. While analyzing the historical, political and sociological situation of Zaza identity within the scope of nationalism studies, I will try to determine the options related to Zaza nationalism and becoming a nation state for the mass defining themselves with this identity. The Zaza population, particularly the segment with Alevi belief, continues their presence considerably at diaspora. With the awareness of existing dominant nationalist factors, the idea that the Zaza identity which has developed particularly in the European diaspora belongs to a separate ethnic identity is recognized partially. The Ancient Dersim region, which appears as a transition point between the area dominated by the Turks and Turkish language and the area dominated by the Kurds and "Kurdish languages", is located in the center of identity conflict. I will also analyze the current and historical situation of the people of this region, who separate from each other in terms of Sunnism and Alevism, in a pluralist and self-democracy extent. Aim of this study is to underline the requirement for bringing the differences into light despite the monist mentalities and strategies to enforce dominant structures to maintain and regenerate their power and to impose these to the communities which they want to build on a dominance. I will examine the subject's topic with resources documenting the actual political process, as well as with critical discourse and self-criticism method, and with the theoretical basis of identity and belonging, nationalism and nationalism/nation building.

I. Dünya Savaşı başladığında Dersim (Tunceli), devletin hala tam olarak otoritesini tesis edemediği bir bölgeydi. Rusların Erzurum’u işgal etmesiyle muharip iki ordu açısından Dersim’in önemi iyice artmıştı. Dersim aşiretleri kendi aralarında ortak tavır almaktan ziyade dağınık bir tutum izlemekteydi. Doğu Dersim ile Batı Dersim aşiretleri arasında tutum farklılığı olmakla birlikte aşiretler saflarını duruma ve menfaatlerine göre belirlemekteydi. Bu anlamda stratejik değil pragmatik bir duruş sergiledikleri görülmektedir. 1916 yılı baharında Doğu Dersim’de Rusların da teşvikiyle büyük bir isyan meydana gelmişti. İsyan kısa sürede bastırıldı ve tüm Doğu Dersim aşiretleri Ruslara karşı Osmanlı Devleti’nin saflarında yer aldı. Batı Dersim aşiretleri ise 1917’ye kadar tarafsız bir görünüm sergilemekle birlikte, Ruslarla daha yakın bir temas içindeydi. 1917 yılında, Şubat ve özellikle Ekim Devrimi’nin ardından Rus askerleri firar edip çekilmeye başlayınca, tüm Dersim, Osmanlı’dan yana tavır almak durumunda kaldı. 1918’de binlerce Dersimli, milis olarak Erzincan’ın kurtuluşuna katıldı. Devlet makamları ise Dersim’in öneminin ve Dersimlilerin Ruslardan yana tavır alması durumunda oluşacak tehlikenin farkındaydı. Bu nedenle devlet, aşiret reislerini kazanmak için para ve makam tahsisinde oldukça cömert davranmaktaydı.

Dersim Sancağı 1935’te il yapılmış ve Tunceli’nin ilk milletvekilleri 1939’da seçilmiştir. 1946 seçimlerinde tüm yurtta olduğu gibi Tunceli’de de seçimleri CHP kazanmıştır. Bunun en büyük nedeni açık oy gizli tasnif usulüne göre seçimlerin yapılmasıdır. 1950 seçimlerinde ise tüm Türkiye’de olduğu gibi Tunceli’de de Demokrat Parti galip gelmiş ve ildeki iki milletvekili kontenjanının ikisini de kazanmıştır. Bu durum seçim sistemin düzeltilmesi ve gizli oy açık tasnif usulünün uygulanması olmuştur. Meclislerdeki ve senatodaki Tunceli temsilcileri ilin sorunlarının gündeme getirilmesi ve çözülmesi için büyük çabalar harcamıştır.

This dissertation explores the formation of genocide consciousness in Dersim society by dividing the post-genocidal period to before and following the evacuation period. The evacuation period is considered here as a break point in the creation of the collective memory of Dersimis. This is because many survivors refrained from sharing their memories of genocide prior to the Evacuation period. However, extensive oppression of the people by the state during the Evacuation period (1994-1996) pushed the survivors to speak out.
This study argues that the evacuation period provoked duty of remembering in Diasporic Dersimis in Turkey and Europe. Thus it traces how collection of survivor testimonies broke the silence of the past, and literary works and memoirs began to appear in context of diasporic rebuilding of collective memory following the Evacuation period. Beginning from documenting the oral history project of musicians Metin and Kemal Kahraman, the dissertation utilises multiple cultural tools that have played significant roles in the formation of genocide consciousness in the early years of post Evacuation period. The paper first challenges the use of dirges by Dersimis in dealing with memories of the genocide before the Evacuation period; then explores other methods used, beginning with collection and publication of testimonies through events, documentaries and new media.

Yüzleşme, siyasetin zeminini sabitler. Oradaki siyasal özne, ismi koyulmuş bir geçmiş kurgusu ile hareket eder. Yüzleşmemek ise bir başka öznellik doğurur: Siyaset, pragmatik bir kaygan zemin üzerine bina edilir. Dünün kahramanları, bugünün hainlerine dönebilir. Ülke, başka bir geçmiş rejimiyle idare edilir, başka türden siyasal öznellikler üretir.

Bu rejimin sonuçları kaçınılmaz olarak yaşanmaktadır. Geçmişte yaşanan zulüm ve ölümlerin muhasebesini yapamamış bir toplum, bugünkü katliamlar-adaletsizlikler zinciri karşısında en iyi bildiği refleksi gösterir: Susmak! Suskunluğun en önemli yan etkisi, yurttaşların devletin arkasında hizalanmasıdır. Batının yüzleşmesinin sonucu olarak ortaya çıkan devletlerin kendi vatandaşını katledebileceğine, suç işleyebileceğine, yıkım getirebileceğine dair kayıt, burada “devletin mutlaka bir bildiği vardır” argümanıyla karşılanır. Sorumluluk, siyasal elite devredilir.

All rights reserved. No part of this book may be reproduced in any form or by any electronic or mechanical means, including information storage and retrieval systems, without written permission from the publisher, except by a reviewer who may quote passages in a review.

Infolge einer jüngeren Geschichte aus Militäroperationen, Aufständen, Massakern, Zwangsumsiedlungen, militärischem Ausnahmezustand und Diskriminierung kamen seit den 1960er Jahren auffällig viele Menschen aus der Ostanatolischen Region Dersim (offiziell: Tunceli) nach Europa. Heute existiert auch in Deutschland ein Netzwerk aus Vereinen und Organisationen, die sich über diese gemeinsame Herkunft definieren. Auffällig ist dabei die hohe Bedeutung von Musik im Zusammenhang mit Dersim. Die weitaus meisten heute bekannten Dersimer Musiker leben oder lebten eine Zeitlang in Europa. Dersimer Musiker in Deutschland und Europa zeigen dabei zum einen sehr unterschiedliche Identitätspachworks, zum anderen auch sehr vielfältige musikalische Ansätze. Während sich einige von Deutschland aus vor allem um die Dokumentation und den Erhalt alter Musiktraditionen bemühen, nehmen andere in Europa vielfältige internationale musikalische Einflüsse auf, aus Jazz, Flamenco, westlicher Klassik oder Neuer Musik bis hin zu Weltmusik. Die Rückwirkung ins gegenwärtige Dersim findet über Medien und Internet statt, vor allem aber über das alljährliche Munzur-Festival in Tunceli.