Afet Yönetimi

Bu çalışmanın amacı, afet risklerini azaltmada bireyin bilinçlenmesinin ve kurumsal sorumlulukların önemini ortaya koymaktır. Bireylerin bilinçlenmesi afetlere dirençli toplumun ortaya çıkmasında önemli bir adımdır. Bu sebeple afetlere dirençli bir toplum olma hedefindeki Türkiye açısından afetlere yönelik olarak bireylerin kendileri ve kurumlarına ilişkin algılarının olay ve uygulama boyutuyla, kurumsal ve sosyal boyutta analiz edilmesi amaçlanmaktadır. Böylelikle hem kamuoyuna hem de tüm düzeylerdeki karar alıcılara yol gösterici bir çalışmanın ortaya çıkması hedeflenmektedir. Bu kapsamda konu öncelikle teorik çerçevede ele alınarak afet, risk ve afetlere dirençli toplum teorik olarak değerlendirilmiştir. Ayrıca çalışmada internet ve yüz yüze görüşme yöntemiyle bir anket uygulaması da yapılmıştır. Bu anket çalışmasının sonucunda afetlerle ilgili bireysel sorumlulukların yanında bireylerin kurumların sorumluluklarına ilişkin algılarına dair veri elde edilmiştir.

Öz Göç farklı nedenlerle, zorunlu veya isteyerek, geçici ya da kalıcı olarak yaşanılan yerin terk edilerek, başka bir yere yerleşilmesi eylemidir. Ancak genel bağlamda insan göçü, din, kültür, ekonomi, savaş, terör ve afet gibi faktörlerle gerçekleşmektedir. İnsanoğlu varoluşundan buyana göç etmektedir. Modern insan (Homo sapiens sapiens) 200.000 yıl önce Afrika'dan diğer kıtalara yayılmıştır. Genellikle bu göçler zorunlu nedenlerle ortaya çıkmış, yiyecek bulma arayışından ya da afetlerden kaynaklanmıştır. Sel, deprem, tsunami, toprak kayması, çölleşme, volkanik faaliyetler gibi felaketlerin sonuçlarından etkilenen insanlar daha iyi bir yaşam sürebilmek umuduyla başka, güvenli yerlere göç etmiştir. Antik çağ göçleri ile günümüz göçleri arasında birçok farklılık bulunmaktadır. Ancak hem geçmişte hem bugün de dünyanın dört bir yanında birçok göç faaliyeti yapısını etkilemekte ve bazen farklı kültürlerin kucaklaşmasına bazen de çatışmasına ve eski kültürün yok olmasına neden olabilmektedir. Bu nedenle, bazı ülkelerin kendi güvenliklerini ve kendi kültürlerini korumak amacıyla sınırlarını kapatmak yoluyla bir afet nedeniyle olsa dahi göç hareketlerine engel olmaya çalıştıkları görülebilmektedir.

BİGA FIRES AND DISASTER MANAGEMENT (1901-1904) ABSTRACT Fire is one of the main disasters that caused severe damage to the Ottoman towns. In this study, two great fire incidents that occurred in the town of Biga in 1901 and 1904, and the relevant disaster management processes have been examined through the archival documents. The economic damage caused by the two fire incidents, the measures taken by the government, public reliefs both in kind and in cash, and also the reconstruction works are the main topics of this study. The wooden and attached buildings, and also narrow streets caused fire to spread rapidly across the town of Biga. Poor firefighting facilities prevented extinguishing fire with ease. Fortunately, there was no casualty in the fire. However, post-fire reconstruction process took a long time. 386 buildings were completely destroyed by the 1901 fire in the Greek quarter of the town, while 1136 buildings remained in rubble in the 1904 fire in the market district of the town.

Özet: Afetlerin toplumların risk algısı bağlamında yönetilmesi, döngüsel bir süreç olarak tanımlanmaktadır. Afet yönetimi, afetlerin doğası itibariyle kamu yönetiminin etkin olduğu bir süreç olarak planlanmalıdır. Ancak afetlerde sadece resmi kurumların değil, gönüllü şahısların ve hükümet dışı örgütlerin de çokça faaliyet gösterdiği bilindiğine göre, bu yapılarla ilişkilerin de kamu politikasının bir çalışma alanını oluşturması gerekmektedir. Bu çalışma alanında afet döngüsünün yapısından dolayı disiplinler arası çalışma, bir zorunluluk olarak ortaya çıkmaktadır. Bu çalışmada afetlerin kamu yönetimi açısından ele alınmasını müteakip, afet kaynaklı krizlerin yönetilmesinde kamu yönetimi ile sivil toplum örgütleri, gönüllüler ve hükümet dışı örgütlerin işbirliği içinde çalışması gerekliliği vurgulanacaktır.

İnsan kaynaklı afetler arasında yer alan salgın hastalıkların yayılımında, ülkelerin afete
dirençlilikleri, salgının boyutu ve ülkelerin başa çıkma kapasiteleri önem kazanmaktadır. Afet
risk yönetimi, afet öncesi kırılganlıkların azaltılmasına odaklanırken, afet direnci ise, toplumun
tehlikenin etkilerine uyum sağlamasına olanak tanımaktadır. Afete dirençlilik, fiziksel, sosyal,
ekonomik aktörlerin afetlerde işlev görme kabiliyetini arttırmaktadır. Böylece afetler meydana
geldiğinde adaptasyonun sağlanması yoluyla toplumsal güçlendirme gerçekleştirilebilir.
Ülkelerin tehlikelerle baş etme kapasiteleri aynı zamanda onların dirençliliğini de
açıklamaktadır. Çalışmanın amacını, ülkelerin pandemi döneminde, salgın riskleri ve başa
çıkma kapasitelerinin incelenmesi amaçlanmaktadır. Bu kapsamda Ülkelerin afetlere
dirençlilikleri incelenmiştir. Çalışmada Covid 19 sürecini de kapsayan 2021 yılı İnform riski
verileri kullanılmıştır. Bu endeks de doğal kaynaklı afetler kısmında yer alan “salgın” başlığı
altında ülkelerin riskleri incelenmiş ve bu dönemde en çok ihtiyaç duyulan “sağlık hizmetlerine
erişim” başata olmak üzere, “başa çıkma kapasiteleri”(dirençlilikleri), risk dereceleri ve risk
sınıfları ülkeler bazında karşılaştırılmıştır. Araştırma kapsamında 191 ülkenin verisine
ulaşılmıştır. Araştırma verileri SPSS 24 programında analiz edilmiş ve yorumlanmıştır.
Araştırma sonuçları incelendiğinde, ortalama olarak salgın riski, sağlık hizmetlerine erişim
eksikliği, başa çıkma kapasite eksikliği ve risk endeksleri incelendiğinde yüksekten düşük
düzeye göre ortalama sıralamaların çok değişmediği ve Afrika Grubu- Asya ve Pasifik Grubu-
Latin Amerika ve Karayipler Grubu- Doğu Avrupa Grubu- Batı Avrupa Grubu şeklinde bir
sıralamanın takip ettiği görülmüştür.

Çeşitli kaynaklarda farklı tanımları olsa da en yaygın ve genel tanımıyla “insanlar için fiziksel, ekonomik ve sosyal kayıplara neden olan, normal yaşamı durdurarak veya kesintiye uğratarak toplumları etkileyen ve yerel imkânlar ile baş edilemeyen her türlü doğal, teknolojik veya insan kaynaklı tüm olaylara” afet denilmektedir. Aralık 2019’da Çin’de ortaya çıkan Koronavirüs (COVID-19) salgını 3-4 ay gibi kısa bir süre zarfında neredeyse tüm dünyaya yayıldı. Afete dönüşen bu salgının ardından Stalin’e atfedilen “Bir insanın ölümü trajiktir, on insanın ölümü dramatiktir, bir milyon insanın ölümü ise sadece bir istatistiktir.” sözünün tüm dünya tarafından kanıksandığı günler yaşanmaya başlandı. Öyle ki hemen hemen herkes günde birkaç defa istemsiz bir şekilde “acaba bugün kaç kişi öldü?” diye televizyon, bilgisayar veya mobil cihazların başına geçip hasta ve ölüm rakamlarını (istatistik) takip etmektedir. Bir taraftan bu büyük afet için tedbirler alınmaya çalışılırken bir taraftan da insanların bu merakını gidermek için çeşitli yazılımlar ve infografikler hızlıca yayılmaya başladı. Bu bilgilendirme ve önlem almak için tespit çalışmalarında Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) sunduğu zengin harita görselleştirme olanakları sayesinde ciddi dikkat çekmeye başladı.

Krizler, orgut yapisinin hantalligi ve yonetim yetersizligi gibi orgut ici sebeplerle ortaya ciktigi gibi, genel ekonomik belirsizlik ve dalgalanmalar, teknolojik gelismeler, siyasi, hukuki, sosyal ve kulturel degismeler, guclu rekabet sartlarindan dogan dezavantajlar ve uluslararasi cevreden gelen etkiler sonucu da ortaya cikmaktadir. Bir orgutun surekli bir degisimin yasandigi cevreye ayak uyduramamasi ve degimi idare edememesi sonucunda stratejik aciklik olusur. Krizin meydana gelmesi ve siddeti, orgut ile cevresi arasindaki bagimlilik derecesine, orgutun krizi algilama bicimine ve krize gosterdigi tepkiye baglidir. Ozel sektorde faaliyet gosteren isletmeler veya kamu sektorunde mal ve hizmet sunan, kamu yararini amaclayan kurum ve kuruluslar, yani kisaca orgutler ic ve dis cevrelerindeki degismelere ayak uyduramazlarsa ve planlari disinda gelisen beklenmedik durumlara hazirlikli olmazlarsa krizlerle karsi karsiya kalmaktadirlar. Kamu yonetimleri degismeye direnen ve mevzuatla si...

Afetler dünyada her yıl binlerce insan hayatının sonlanmasına, ciddi şekilde yaralanmalarına ve önemli oranlarda ekonomik hasarlara yol açmaktadır. İnsanoğlu elindeki teknolojik gelişmelere rağmen afetler konusunda hala çaresiz ve zor durumlarda kalabilmektedir. Bu nedenle afetler önemli oranda fiziki ve psikolojik zararlara yol açmaya devam etmektedir. Afetlerin kayıpsız veya en az seviyede kayıpla atlatılması için afete hazırlık, afet yönetimi ve afete müdahale çok büyük önem taşımaktadır. Afetler ister doğal isterse insan kaynaklı olsun, ulusal veya uluslararası yardım faaliyetlerinin hedefi felaketler yüzünden oluşan acıları dindirmek, kayıpları azaltmak ve her felaketzedeye insani değerlere uygun bir yaşam düzeyi sağlamaktır.
Bu kitabın öncelikle afet yönetimi ve insani yardıma ilgi duyan her kesimden okuyucunun, kamu, özel sektör ve sivil toplum kuruluşlarında çalışan planlamacı, uygulayıcı ve yöneticilerin, bu alanlarda topluma yardımcı olmak isteyen gönüllülerin ve söz konusu alanlara ilgi duyan araştırmacı ile öğrencilerin başvuru kaynağı olarak ilgisini çekeceği değerlendirilmektedir. Ayrıca jeolojik yapısı, topoğrafyası ve iklim özellikleri nedeniyle doğal afetlerle, siyasi coğrafyası nedeniyle de uluslararası siyasi krizlerle sık sık karşılaşan ülkemizin afet yönetimi ve insani yardım faaliyetleri gelişimine katkıda bulunacağını düşünülmektedir.

Bu yayının herhangi bir bölümü, kaynağın açıkça belirtilmesi koşuluyla, Uluslararası Kızılhaç ve Kızılay Dernekleri Federasyonu'ndan önceden izin alınmaksızın alıntılanabilir, kopyalanabilir, diğer dillere çevrilebilir veya yerel ihtiyaçları karşılamak üzere uyarlanabilir.

Afetler, toplulukların tehdit altında olduğu, genellikle yerel imkânlarla müdahalenin yetersiz kaldığı, ulusal kaynakların seferber edilmesi gerektiği, büyük can ve mal kayıplarına yol açan beklenmedik ve istenmedik durumlardır. Çoğunlukla, nerede, ne zaman, hangi büyüklükte, nasıl ve ne türde meydana geleceği genellikle baştan bilinemeyen ve tahmin edilemeyen bu olaylar, pek çok ülkede büyük kayıplara ve özellikle gelişmekte olan ülkelerde ekonomik gelişme sürecinin de yıllarca sürebilen kesintilere uğramasına neden olmaktadır.

Yanlış arazi kullanımı, kentsel ve kırsal planlama ve yapılaşmadaki çarpıklıklar, nüfusun tehlikeli alanlarda giderek daha fazla yoğunlaşması, mevzuat eksikliği ve / veya uygulamanın yetersizliği, toplumsal yoksulluk ve sosyal yapı, hazırlıksız toplum ve hazırlıksız kurumlar, kaynakların uygun olmayan biçimde kullanımı, iklim değişikliğinin etkileri, ormanların yok edilmesi, bio çeşitliliğin ve bu alandaki bilginin kaybı, artan su talebi ve çölleşme gibi özetlenen çevre tahribatının artmasıyla ortaya çıkan riskler ve dolayısıyla yanlış çevre yönetimi gibi faktörler birbirleri ile ilişkili olup, hep birlikte doğal afetlere karşı toplumsal hassasiyetleri - zarar görebilirliği artıran bir eğilim oluşturmaktadır.

Topraklarının hemen hemen tamamı farklı afet riskleri ile karşı karşıya bulunan, büyük çaplı afetlerin meydana gelme sıklığı açısından dünya ülkeleri içerisinde ilk sıralarda yer alan ülkemizde afet öncesi ve afet sonrasında gerçekleştirilmesi gereken faaliyetlerin bir bütün olarak yürütülmesi, koordine edilmesi ve yönetilmesini kapsayan afet yönetimi yaşamsal önem taşımaktadır.

Günümüzde afetler sonucunda ortaya çıkan zararların, insan hayatı, mal - mülk, sosyo - ekonomik yapı ve çevre açısından çok büyük boyutlarda olabildiği ortadadır. Bu noktada ortaya çıkan ‘Afet Yönetimi’ kavramı, her türlü tehlikeye karşı hazırlıklı olma, önleme ve zarar azaltma, müdahale etme ve iyileştirme amacıyla mevcut kaynakları organize eden, analiz, planlama, karar alma ve değerlendirme süreçlerinin tümünü kapsar. Bu nedenle, afet ve/veya risk yönetimi çalışmaları bir bütündür.

Bu kitapta, afet yönetimi ve özellikle de iyileştirme çalışmaları ile ilgili yer yer oldukça detaylı bilgiler verilerek, mevzuatta ve uygulamada halihazırda yapılanlar ve yapılması gerekenler anlatılmaya çalışılmıştır.
Sonuç olarak; hangi ülkede olursa olsun, afet risklerini azaltmada başarı sağlansa dahi, tamamen ortadan kaldırmak mümkün olmamaktadır. Bu nedenle, afet sonrası iyileştirme safhasında yapılacaklara, güncellemelere ve yeni mevzuat düzenlemelerine her zaman ihtiyaç olacaktır. Bu konudaki ufkumuzu geliştirecek ve belki yeni fikirler oluşmasını sağlayacak bu kitap ve benzeri çalışmalar da bu düzenlemelere altlık oluşturacak kaynaklardır.

Bu çalışmada mahalli idareler içinde yer alan, tüm il ve ilçe düzeyinde hizmet veren itfaiye teşkilatlarının afet ve acil durum yönetimindeki yeri, tarihsel süreç içinde yaşadığı gelişimi ile itfaiye teşkilatlarının yaşadığı kronik sorunlar, çözüm önerileri ayrıntılarıyla ele alınmaya çalışılmıştır. Afet ve Acil Durum yönetiminde Türkiye’deki gönüllü itfaiyecilik faaliyetleri ayrıntılarıyla ele alınarak açıklanmıştır. Afet ve Acil Durum yönetiminde mahalli idarelerin bir birimi olan itfaiye teşkilatlarının güçlendirilerek ülke geneli standart hale getirilmesi için yapılması gerekenler ortaya konmuştur. Afet ve acil durum olaylarına müdahale eden, ülkemizde ilk itfaiye teşkilatı olma özelliği ile öne çıkan İstanbul İtfaiyesinin teşkilat yapısı ile bazı illerimizin İtfaiye teşkilatlarına yer verilmiştir. Ayrıca Afet ve acil durum sisteminde görev yapan bazı hizmet gruplarına değinilerek farklı bir bakış açısı getirilmeye çalışılmıştır. Afet ve Acil Durum yönetiminde önemli bir yere sahip olan itfaiye teşkilatlarının modern anlamda eğitimi ve teknolojik alet ve ekipmanlarının temini, bunları kullanma becerileri ve bu konuda yaşanılan sorunlar ile bu sorunlar karşısında çözüm yolları aranmıştır. Türkiye Afet Müdahale Planında itfaiyenin yerine değinilmiş,  ülkemizdeki itfaiye teşkilatları ele alınarak gerek yapısal açıdan gerekse mevzuat açısından irdelenmiştir. Proje çalışması İtfaiye teşkilatının afet yönetim sistemindeki öneminin bir an önce anlaşılarak hak ettiği yeri alması, yaşanan bu sorunların bir an önce çözüme kavuşturulması, itfaiyeciliğin bir meslek olarak algılanması hususunda geliştirilmiştir.

Değerli okurlar, elinizde tuttuğunuz bu çalışma, Afet Olgusunun “Bütünleşik Yönetimi”,
“Politikaları” ve “Yargı Kararlarına” ilişkin, uluslararası ve ulusal bilgi birikimi sonucunda
oluşturulmuş yasal düzenlemelerin bir araya getirilerek, bütün halinde değerlendirilmesinin
kolaylaştırılmasına yönelik zahmetli ekip çalışmasının ürünüdür.
Bilgi; insanlar, nesne ve olgu ile bunlar arasındaki etkileşime yol açan sebep-sonuç
ilişkilerini anlamayı sağlamaktadır. Bilgilenme gerekliliği ayni zamanda, insanların yaşam
kalitesinin gelişmesine hizmet eden etik bir duruşa da hizmet etmektedir. Kuşkusuz artık
“ekonomik veya insan merkezli” düşünmenin zararları da görüldüğünden, “doğa ve varlık
merkezli” düşünmenin gerekliliği de bilinmektedir. Yasal düzenlemeler, başlangıçta olguya
ilişkin bir ilk dokunuş iken, sonraki süreçte günün getirdiği iklim değişikliği gibi yeni koşulların
değerlendirilmesi bağlamında öğrenilmiş derslerin de yazıldığı metinlerdir ayni zamanda.
Mevzuat değişikliklerinin, belirtilen nedenle politik yozlaşma ve rant kollamaya hizmet eden bir
anlayış üzerinden değil, ancak toplumsal sürdürülebilirlik üzerinden yapılması, konu “afet”
olduğunda daha da anlamlı hale gelmektedir. Başka bir ifadeyle bilgi kendisini üreten ve
geliştirerek bazen de dönüştüren insan taleplerine yönelik ortaya çıksa da, bilginin ortaya
çıkışının insanın ihtiyaçlarından kaynaklanması gerçeği, genel gerçeklik, yerindelik ve genel
geçerli kabullerle irtibatlaşmayı da varlıkların hakkı açısından gerektirmektedir. Belirtilen
sağduyulu genel gerçeklik içinde; teknik, politik, bilimsel, felsefi bilginin oluşturulması ve
rasyonel kullanılması için “yaptırımların” düzenlenmesi önem taşımaktadır. Toplumsal gelişme
ve konumuz itibariyle afetlere mukavemet edebilmenin gerçekçi yolu da bilgi sahibi olmaktan
geçmektedir. Bilgi teknolojilerine önem vermeyen ülkelerin geleceği de yok gibi görünmektedir.
Dünyadaki birçok ülke geleceklerini bilgi teknolojileri üzerine kurmakta ve geliştirmek için
önemli harcamalar yapmaktadır. Bağlantılı olarak nitelikli ve kullanılabilir bilgi anlamına da
sahip istihbaratın yönetimi konusu; devletler, şirketler ve kuruluşlarca her geçen gün önemini
daha da arttırmaktadır. Bilginin toplumsal fayda yaratan oluşumuna destek kadar, zarar
yaratmaya yönelik kullanımının engellemesi de afet yönetiminin konuları arasındadır ve çok
yönlü güvenlik çalışmalarıyla birlikte değerlendirilmesi, temel paydaşlardan biri olarak kamu
yönetiminin sorumluluğundadır.
3
Afetler doğa kaynaklı ve insan faaliyetlerinden ayrı ayrı ortaya çıkabildiği gibi, her iki
olgunun etkileşimi sonucunda da farklı tehlike seviyelerinde ve etki ortamında meydana
gelmektedir. Bu durum, bilgi birikiminin çok yönlü ve birbiriyle ilgisi veya tamamlayıcılığını da
önemli hale getirmiştir. Bilginin disiplinlerarası oluşturulması, kurumlar ve sektörlerarası
ortaklığı da sağlamıştır. Örneğin insanlığın varlığından beri var olan haber alma ve bilgi toplama
yada “istihbarat” çalışmaları için kullanılan terminoloji, afetlerde erken uyarı için de benzer
amaçlı değerlendirilmekte, “tehlikelere karşı önlem almak için zaman kazandıran bir farkındalık
sürecinin yönetimine” yönelik bir anlamlandırmaya da hizmet etmektedir.
Nihai tahlilde, afet yönetimine ilişkin çok yönlü konu ve gelişmelerin bir araya getirildiği
bu değerli çalışmanın, literatüre önemli bir katkı yaratacağını, ilgi duyan okuyuculara yararlı
olacağını düşünüyorum. Bu çalışmanın hazırlanmasında emeği geçen tüm arkadaşlarıma
teşekkürü bir borç bilirim. ( 19 Mayıs 2018, İzmir)
Prof.Dr.Zerrin Toprak, Karaman
Dokuz Eylül Üniversitesi
Kamu Yönetimi Bölüm Başkanı
SBE, Afet Yönetimi Anabilim Dalı Başkanı

Bu çalışmanın temel amacı, yüzey faylanması tehlikesinin oluşumunu, yarattığı deformasyonları ve potansiyel sonuçlarını, fay haritalarının kullanımına ilişkin hususları ortaya koymak ve bu tehlikenin arazi kullanımı, yerleşime uygunluk ve ilgili mevzuatta nasıl tanımlanacağı ve yönetileceğini tartışmaktır. Dolayısıyla, bu çalışma aktif fayların üzerinde ya da yakınında arazi kullanımı - yerleşime uygunluk için öneriler ve tavsiyeler içerir. Başta planlamadan sorumlu yerel yönetimler olmak üzere ilgili otoriteler için bir kılavuz niteliğinde hazırlanmaya çalışılan bu araştırma; plancılara, afet ve acil durum yöneticilerine, yer bilimcilere ve inşaat sektöründeki kişilere, yüzey faylanması tehlikesinden nasıl sakınacakları konusunda yardımcı olmayı amaçlamış bir bilimsel durum raporudur.

Amaç: Çanakkale 112 acil sağlık hizmetleri istasyonlarında çalışan personelin
afet tıbbı konusundaki bilgi düzeylerini ve başta eğitim olmak üzere bazı ilişkili etmenleri
ortaya koymaktır.
Yöntem: Kesitsel nitelikte analitik bir araştırmadır. Araştırmanın evreni
Çanakkale 112 acil sağlık hizmetleri istasyonlarında çalışan personelin tümüdür. 328
kişiden 260’ına (%79,2) ulaşılmıştır. Bağımlı değişken olan afet tıbbı bilgi düzeyi 25 soru
ile 100 puan üzerinden değerlendirilmiştir. Eğitim ile ilgili değişkenler temel bağımsız
değişkenlerdir. Bunlar; AYAY eğitimi alma durumu, UMKE Temel Eğitimi alma durumu,
mezuniyet sonrası bir kurs programına katılma durumu, diğer eğitimlere katılma
durumudur. Sosyodemografik özellikler, meslek ve afete yanıt deneyimi de diğer
bağımsız değişkenlerdir. Veriler anketle, kendi kendine doldurma yöntemiyle
toplanmıştır. SPSS 11.0 kullanılarak yapılan analizde Mann Whitney-U, Kruskal Wallis,
Kikare testi ve lineer regresyon analizi kullanılmıştır. Anlamlılık sınırı p<0.05’dir.
Bulgular: Araştırmaya katılan 260 personelin yaş ortalaması 27,6±8,5 yıldır,
%56,9’u kadındır. Genel afet tıbbı bilgi düzeyi ortanca değeri 72 puandır. Personelin afet
tıbbı bilgi düzeyi ile AYAY lisans eğitimi (p=0,000) ve diğer ilave eğitimler (p=0,001)
arasında pozitif yönlü anlamlı bir ilişki vardır. Personelin mesleği (p=0,007) ve afet
tatbikatlarına katılmış olmasının da (p=0,022) bilgi düzeyiyle ilişkisi gösterilmiş olmasına
karşın; yaş, cinsiyet ve afet deneyiminin anlamlı bir ilişki göstermediği saptanmıştır.
Sonuç: Personelin genel afet tıbbı bilgi düzeyleri yeterli gibi görünmekle birlikte
başta eğitim olmak üzere bazı faktörlerle yakın ilişki göstermektedir. Bilgi düzeyi üzerinde
en etkili eğitim yönteminin AYAY lisans eğitimi olduğu görülmüş olmakla birlikte diğer
ilave eğitimlerin de etkili olduğu belirlenmiştir. Bunun yanı sıra personelin mesleğinin ve
afet tatbikatına katılma deneyiminin de bilgi düzeyi üzerine etkili olduğu görülmüştür. Bu
bağlamda 112 acil sağlık hizmetleri personeli afet tıbbı ile ilgili, mümkünse lisans
düzeyindeki AYAY eğitimini, değilse afet tıbbı ile ilgili diğer eğitimleri almalıdır. Aldığı
eğitimlere ilave olarak, düzenli aralıklarla yapılacak afet tatbikatları ile personelin bilgi
düzeyi desteklenmelidir.

Kita içeri i i t m rumlulu u ya arlar a aittir © 2015, Pegem Akademi Bu kita a m, yay e at haklar Pegem Akademi ay t a i m i td ti e aittir A la kurulu u i i al mada kita t m ya da l mleri, ka ak ta ar m meka ik, elektr ik, f t k i, ma yetik, kay t ya da a ka y temlerle ç alt lama , a lama , da t lama Bu kita K lt r Baka l a dr l ile at lmaktad r kuyu ular m a dr l lmaya kita lar hakk da yay e imi e ilgi erme i i e a dr l yay lar at almama diliy ru

Afetler oluşma zamanı belirlenemeyen, doğal ve insan kökenli nedenlerle oluşan, insanlar için fiziksel, ekonomik ve sosyal kayıplar mey-dana getiren olaylardır. Afet öncesi, anı ve sonrasında afetlere hazırlıklı olmak için afet yönetim planları oluşturulmaktadır. Afet yönetim planları aracılığıyla olası afetlere karşı hazırlıklı olunmakta, afetlerin bıraktığı olumsuz etkiler hızlı bir şekilde atlatılmaktadır. Afet yönetim planları can kayıplarının en aza indirilmesini amaçlamaktadır. Afetlere hazırlıklı olmak için yapılan mevcut afet yönetim planları çocukları da kapsamaktadır, ancak çocukların ihtiyaçlarını karşılamada yetersiz kalmaktadır. Dünyada bu konu üzerinde birçok çalışmanın yapıldığı ve uygulamaya geçirildiği görülmektedir. Ancak Türkiye'de çocuk merkezli afet yönetim planları bulunmamaktadır. Bu çalışmanın; çocuk-lar için afet öncesi, anı ve sonrasında yapılması gerekenleri içeren çocuk merkezli afet yönetim planlarının geliştirilmesi konusunda bilinç ve farkındalık sağlayacağı, bir rehber oluşturacağı düşünülmektedir.
Anahtar sözcükler: Afet yönetimi; çocuk merkezli afet yönetimi; kriz yönetimi; risk yönetimi.

Disasters occur due to natural and man-made causes at an unknown time and bring about physical, economic, and social losses. Disaster management plans are developed in order to be prepared before, during, and after a disaster. With a disaster management plan, the negative effects of disasters can be more rapidly overcome. Disaster management plans are aimed at minimizing loss of life. Current disaster management plans include consideration of children, but they are inadequate to meet children's needs. Many studies on this subject have been conducted and put into practice elsewhere in the world, but child-centered disaster management plans have been neither studied nor developed in Turkey. The objective of this study was to raise awareness about developing thorough child-centered disaster management plans and to serve as a guide for future studies.

Öz Malatya, Doğu Anadolu Bölgesi'nin Yukarı Fırat Bölümü'nde yer alan bir ildir. Bu bölüm Doğu Anadolu'nun yaşamaya daha elverişli olan, ılıman ve büyük su kaynaklarını bulunduran kısmıdır. Ilıman iklime, önemli akarsulara ve geniş düzlüklere sahip olması Malatya'nın tarih boyunca çeşitli medeniyetlerin uğrak noktalarından biri olmasını sağlamıştır. Malatya'nın zenginlikleri olan coğrafi yapısı, iklimi, bitki örtüsü ve su kaynakları aynı zamanda felaketleri de olmuştur. Malatya, tarih boyunca önemli depremlerin, su baskınlarının, çığ ve kaya düşmeleri ile heyelanların meydana geldiği bir şehirdir. Bu afetler şehrin sosyo-ekonomik yapısını ve nüfusunu olumsuz olarak etkilemiştir. İlin ekonomisinin tarım ve hayvancılığa dayanmasından dolayı çığ, heyelan, dolu yağışı ile yağmur ve akarsu taşkınlarından dolayı oluşan su baskınları tarım arazilerini tahrip edip, hayvanları telef edince ekonomiyi felce uğratmıştır. Malatya'daki afetlerin yıkıcı etkisi tarih boyunca hep olmuştur. Bu çalışmada Cumhuriyet Dönemi'nde Malatya'da meydana gelmiş olan doğal afetler incelenmiştir. Malatya'da meydana gelen afetlerin incelendiği dönemler itibarıyla alt yapı yetersizliği göze çarpan önemli bir eksikliktir. En küçük bir yağmurda bile sellerin taşkınların yaşanması bunun en önemli göstergesidir. Cumhuriyet Dönemi'nde Malatya'da meydana gelen afetler ilde ekonomik ve sosyal gelişimi engellerken ölümlere ve kalıcı sakatlıklara da yol açmıştır. İlin ekonomisinin büyük ölçüde tarım ve hayvancılığa dayanması afetlerde Malatya'nın ekonomisinin çok büyük zarar görmesine yol açmıştır.

Öz Günümüzde kentler alan ve nüfus bakımından büyürken, karşı karşıya bulundukları tehlikeler ve riskler de artmaktadır. Ancak kentler sadece risklerin değil, aynı zamanda kaynakların, yatırımların, altyapının, sosyal ağların ve yeniliklerin de odağıdır. Onlarca yılda edinilen ekonomik, sosyal, kültürel ve çevresel kazanımların, aniden ortaya çıkan şoklar veya daha uzun dö-nemde gelişen streslerle kaybedilmemesi doğrultusunda kentsel dirençliliğin oluşturulması ol-dukça önemlidir. Çünkü kentlerin geleceği söz konusu zorluklarla baş edebilme kapasitelerine bağlıdır. Bunun sağlanması için yerel yönetimlere önemli görevler ve sorumluluklar düşmek-tedir. Kentler afet risklerine ve diğer tehlikelere karşı eyleme geçilecek en uygun idari kademeyi temsil etmektedirler. Bu çalışmanın amacı, kentsel dirençlilik perspektifinden yerel yönetimlerin görevlerinin ve so-rumluluklarının değerlendirilmesidir. Çalışmada öncelikle dirençlilik kavramı ve kentsel di-rençliliğin kapsamı incelenmiştir. Kentsel dirençlilik için yerel yönetimlerin afet riski azaltımı ve iklim değişikliğine uyum faaliyetlerinin içeriği irdelenerek; dirençlilik bağlamında yerel yö-netimlerin çalışmalarına yön veren Birleşmiş Milletler (BM) Sözleşmeleri ve örnek yerel yöne-tim uygulamaları değerlendirilmiştir. Çalışmada afet riski azaltımı ve iklim değişikliğine uyum eylemlerinin bütünleşik bir yaklaşımla ele alınmasının ve uygulanma durumlarının gözden geçirilmesinin, kentsel dirençliliğin sağlanmasında ve yerel yönetimlerin risklere karşı hazır bulunuşluğunda önemli olduğu; farklı yönetim kademeleri arasındaki koordinasyon eksiklikle-rini en aza indirdiği ve yatırımların etkinliğini arttırdığı sonucuna erişilmiştir. Kentsel direnç-lilikle ilgili olarak yerel yönetimlerce geliştirilecek stratejilerin, BM Sözleşmelerinin temel un-surlarıyla ilişkilendirilmesinin bütünleşik, katılımcı, sürdürülebilir ve güçlü politikalar üretil-mesine katkı sağlayacağı, çalışmada elde edilen bir diğer önemli sonuçtur.
Abstract

Today, while cities are growing in terms of area and population, the hazards and risks they face are also increasing. But cities are not only the focus of risks, but also the focus of resources, investments, infrastructure, social networks and innovations. In order to prevent decades of economic, social, cultural and environmental gains from sudden shocks or longer-term stresses, it is important to establish urban resilience. Because the future of cities depends on their capa- city to cope with these challenges. In order to achieve this, local authorities have important responsibilities and duties. Cities represent the most proper administrative level to take action against disaster risks and other hazards. The aim of this study is to evaluate the responsibilities and duties of local governments from the perspective of urban resilience. In this study, firstly, the concept of resilience and the scope of urban resilience have been examined. The content of disaster risk reduction and climate change adaptation activities of local governments for urban resilience was examined and the United Nations (UN) Conventions that guide the work of local governments in the context of resilience and exemplary local government practices were evaluated. In the study, it was found as a result that to consider disaster risk reduction and climate change adaptation actions with an integrated approach and to review their implementation situations will provide ensuring urban resilience and local governments' readiness for risks. It was also found that it minimizes coordination deficiencies between different management levels and increases the efficiency of investments. Another important finding of the study was that associating with the basic elements of UN Conventions in determining strategies to be developed by local governments regarding urban resilience will contribute to the production of integrated, participatory, sustainable and strong policies.

İnsan İstisnai Paradigma ile Yeni Ekolojik Paradigma Üzerine Karşılaştırmalar
Derin Ekoloji ve Çevresel Adalet Kavramları ile Aralarındaki İlişkiler
Çevre Sosyolojisinin Erken Ve Son Dönem Temaları Üzerine Değerlendirmeler
Afet ve Çevre arasındaki bağlantı bağlamında Afet ve Afet Riski Yönetimleri

Geçmişten günümüze toplumların sürekli karşı karşıya geldiği ve zarar gördüğü afetler, zamanla mücadele edilen ve yönetilmesi gereken süreçlere dönüşmüştür. Afetin kaynağının/sebebinin önce Tanrı, sonrasında doğa, son olarak da insan olarak algılanışı, afetlere yönelik toplumsal müdahaleyi gerekçelendiren temel zihniyet dönüşümüdür. Buradan hareketle afetlerin aile, ekonomi, sağlık gibi toplumsal kurumlara, dolayısıyla toplumsal yapıya olumsuz etkisi afetlerle mücadelede git gide toplumsal bir farkındalık ve bilinci doğurmaktadır. Zira afetler toplumsal kurumların ve aktörlerin işlevlerini yerine getirmesini farklı ölçek ve sürelerde engellemekte ve toplumsal uyum mekanizmalarına zarar vermektedir. Bu zararı engellemek adına toplumların resmi ya da sivil mercileri aracılığı ile geliştirdiği afet yönetim süreçleri devreye girmektedir. Bu çalışmada, afetlerin zararlarını azaltma amacı taşıyan afet yönetimi, günümüzde ortaya çıkan bütünleşik afet yönetimi perspektifi açısından ele alınmıştır. Bu perspektif hem afet öncesinde hem de afet sonrasında hayata geçirilen uygulamaları içermesi ve toplumsal aktörlerin tamamının katılımını ön görmesi sebebiyle bütünleşik olarak adlandırılmaktadır. Bu adlandırma sosyolojinin en temel inceleme konuları olan toplumsal kurumlar, toplumsal yapı ve işlev konularında doğrudan ya da dolaylı olarak zengin veriler sunmakta ve somut karşılıklar bulmaktadır. Bu bağlamda çalışma, bütünleşik afet yönetimi ve klasik sosyoloji ilişkisine odaklanmakta ve yapı-kurum-işlev perspektifine ek olarak rasyonelleşme, organik dayanışma, kolektif bilinç, bürokrasi ve uzmanlaşma gibi klasik sosyolojinin bazı temel kavramları doğrultusunda bir inceleme ortaya koymaktadır.

Krizler, örgüt yapısının hantallığı ve yönetim yetersizliği gibi örgüt içi sebeplerle ortaya çıktığı gibi, genel ekonomik belirsizlik ve dalgalanmalar, teknolojik gelişmeler, siyasî, hukukî, sosyal ve kültürel değişmeler, güçlü rekabet şartlarından doğan dezavantajlar ve uluslararası çevreden gelen etkiler sonucu da ortaya çıkmaktadır. Bir örgütün sürekli bir değişimin yaşandığı çevreye ayak uyduramaması ve değişimi idare edememesi sonucunda stratejik açıklık oluşur. Krizin meydana gelmesi ve şiddeti, örgüt ile çevresi arasındaki bağımlılık derecesine, örgütün krizi algılama biçimine ve krize gösterdiği tepkiye bağlıdır. Özel sektörde faaliyet gösteren işletmeler veya kamu sektöründe mal ve hizmet sunan, kamu yararını amaçlayan kurum ve kuruluşlar, yani kısaca örgütler iç ve dış çevrelerindeki değişmelere ayak uyduramazlarsa ve planları dışında gelişen beklenmedik durumlara hazırlıklı olmazlarsa krizlerle karşı karşıya kalmaktadırlar. Kamu yönetimleri değişmeye direnen ve mevzuatla sınırlı yapıları gereği kriz durumlarında esnek ve hızlı yönetimi gerektiren karar ve uygulamaları yerine getirmekte zorlanmaktadırlar. Personel ve örgüt yapılarından kaynaklanan iç sebepler ve sosyal, siyasî, idarî, malî ve ekonomik sebeplerden doğabilecek dış sebepler kamusal örgütlerin krize girmelerine yol açmaktadır. Ancak genelde kamu yönetiminde kriz yönetimi uygulamaları denilince afet yönetimi konusundaki çalışmalar ön plana çıkmaktadır. Bu çalışmada, kriz kavramı, özellikleri ve kriz yönetiminin teorik çerçevesi sunulduktan sonra, afet yönetiminden daha geniş bir model olan kriz yönetiminin kamu yönetimi için önemi üzerinde durulmaktadır. Türk kamu yönetiminde kriz yönetimi uygulamalarının son yıllardaki durumu ve yapılması gerekli düzenlemeler incelenmektedir. - Crises can emerge due to; not only organizational structure clumsiness and
insufficient management, but also general economic uncertainty and volatility,
technological developments, political, legal, social and cultural changes, strong
competition arising from the disadvantages and effects from international
environment. A strategic gap emerges, if organization experiencing constant
change of environment cannot keep up and handle with that. The occurrence and
severity of the crisis, depends on the degree of dependence between the
organization and its environment, crisis perception level of the organization, and
the response of the organization to the crisis.
If enterprises operating in the private sector and the agencies, and public interest
aimed institutions providing public sector goods and services lag behind the
internal and external environment changes and are not prepared for the
unexpected situations, which emerge out of their plans, they face crises.
Public administrations have difficulty in making the flexible and speed requiring
decisions and fulfilling the needed actions in crisis situations due to their
structure, which resist change and is limited with legal regulations. Internal
causes resulting from staff and organizational structure; and the external causes
arising from social, political, administrative, financial, and economic reasons,
lead public organizations into crisis. However, when crisis management in public
administration is the subject; generally the practices in the field of disaster
management come forward.
In this study, after stating the concept of crisis, its features, the theoretical
framework of crisis management, importance crisis management, which is a
more complex model than disaster management, in public administration will be
focused. The situation about crisis management implementations in Turkish
public administration practice and the necessary practices and regulations will
be examined.

Özet:  Bu çalışmada afet öncesi risk ve zarar azalatma ve afet sonrası iyileştirme için benzer bir formatta hazırlanması gereken afet zarar azaltma ve iyileştirme planlamasının temel ilkeleri ele alınmıştır.
Anahtar Kelimeler: Afet Yönetimi, Zarar Azaltma, Afet İyileştirmesi, Planlama

Abstract: In this study, the basic principles of disaster mitigation and remediation planning, which should be prepared in a similar format for post-disaster risk reduction and mitigation and post-disaster recovery, are discussed.
Keywords: Disaster Management, Mitigation. Dİsaster Recovery, Planning

Türkiye ölüm, yaralanma ve mal kaybına yol açan afetlerle sık sık karşılaşmıştır. Bu doğal tehlikeler arasında başta depremler olmak üzere, heyelanlar, su baskınları, kaya ve çığ düşmeleri, kuraklık önemli oranda zararlara yol açmıçtır. Afetlerin önlenmesi ve zararlarının azaltılması amacıyla bir afet olayının öncesi, sırası ve sonrasında yapılması gereken çalışmaların, planlanması, yönlendirilmesi, koordine edilmesi, desteklenmesi ve uygulanabilmesi için toplumun tüm kurum ve kuruluşlarıyla, kaynakların bu ortak hedefer doğrultusunda yönetilmesini gerekmektedir. Ayrıca afet zararlarının azaltılması ve afetlerin önlenmesi ancak çok disiplinli bir yaklaşımla uygulanacak afet risk yönetimi ile mümkün olabilir. Bir genel kolluk teşkilatlanması olan jandarma da afetlerde görev alan ve önemli rol ve işlevler üstlenen bir yapılanmadır. Bu bağlamda Türkiye Afet Planı (TAMP)'nda görev ve sorumlulukları bulunan koordinasyon birimlerinin rolleri açısından özellikle toplanma ve barınma süreçlerinde etkisi giderek öne çıkmaktadır.Bu çalışmada afet yönetiminin bir parçası olan Jandarma'nın Elazığ Depremi'nde icra ettiği faaliyetlerdeki çadır kurma birliklerinin etkinliği ile bu hususun kamudaki iletişim ve medya yansımalarına ilişkin olgular analiz edilmektedir.

Öz Yönetim biliminin kendisine özgü bir dalı olarak kabul edilebilecek afet yönetiminin, yönetim biliminin temel fonksiyonlarını kendisini meydana getiren amaca uygun şekilde yorumlaması ve uygulaması beklenebilecektir. Bilindiği üzere plan ve planlama süreci, yönetim ve ilgili faaliyetler açısından amaca giden yolun en önemli parçasını oluşturmaktadır. Bu bakımdan planlama süreci sonucunda elde edilen planlar, bir işin olması gerektiği gibi yürütülebilmesinin önemli bir koşulu olarak değerlendirilmelidir. Bu nedenle, afet yönetimi içerisinde de planlama sürecinin ve süreç sonucunda elde edilen planların, tıpkı yönetim bilimindeki gibi fakat afet yönetiminin kendisine özgü koşulları dikkate alınarak yürütülmesi, üretilmesi ve işletilmesi beklenmelidir. 2014 yılında yürürlüğe giren Türkiye Afet Müdahale Planını bu ilkeler ışığında yeniden okuma ve değerlendirme amacını taşıyan bu çalışmada elde edilen bulgular, Türkiye'nin afet yönetimine ilişkin uzun dönemli bir ulusal stratejiye ve bu stratejiyi destekleyecek yeni ve tek bir yasal altyapıya olan ihtiyacını ortaya çıkarmaktadır. Abstract Disaster management could be acknowledged as a specific field of administrative sciences. In this regard, it could be expected that the principles of administrative sciences will be evaluated to correspond with the main objectives of disaster management and will be applied for these objectives. As it's known that plans and planning process are the key factors of administrative practices. In this context, plans produced as a result of the planning process should be considered as an important prerequisite for the proper application of a work or a practice. For this reason, in disaster management, the planning process and the plans produced as a result of this planning process should be expected to be carried out, produced and applied as it's done in the administrative sciences but also the specific conditions of disaster management should have been taken into consideration. In another words, disaster planning should be relevant both with the principles of administrative sciences and the specific conditions and necessities of disaster management. This study aims to re-read and evaluate Turkey's National Disaster Response Plan which came into force in 2014 in the light of the planning principles of both administrative sciences and disaster management. Findings reveal that Turkey is in need of a long-term national disaster management strategy and also a new and integrated legal regulation in disaster management to support this strategy.

Özet
Afet sonrası acil toplanma alanlarının önemi özellikle 1999 Marmara depreminde sonra daha
fazla hissedilmiştir. Bu doğrultuda şehir içlerinde bazı planlamalar ve düzenlemeler yapılmıştır.
İlk olarak belirli merkezlere AFAD tarafından UMKE konteynerleri yerleştirilmiştir. Daha
sonra afet anında insanların toplanabileceği alanların oluşturulmasına ve planlanmasına
başlanmıştır. Buna yönelik ilk olarak belediyelerin kayıtlarındaki park, yeşil alan ve bahçe gibi
açık alanlar acil toplanma merkezleri olarak planlanmıştır. Çalışmada Bağcılar ilçesinde
bulunan acil toplanma alanlarının genel durumu ve potansyelleri belirtilerek, nüfusa göre
kapasite ve uygunluğunun ortaya konulması amaçlanmıştır. Bu analiz yapılırken özellikle
toplanma alanı ilan edilen yerlerin büyüklüğü, ulaşım açısından uygunluğu, konumu, altyapı
bilgileri, dağılışı gibi faktörler değerlendirmeye alınmıştır. İlçedeki toplanma alanlarının
verileri belediye ile Afet ve Acil Durum Yönetim Başkanlığı (AFAD) kayıtlarından alınmıştır.
Bu verilerle birlikte ilçenin mahalle bazında nüfus bilgileri dikkate alınmıştır. Bu iki veri
birlikte analiz edilerek mahalle ölçeğinde kişi başına düşen yeşil alan ortaya konulmaya
çalışılmıştır.
Anahtar Kelime: Afet, Acil Toplanma Alanı, Afet Yönetimi, Bağcılar
General Characteristics and Potential of Emergency Meeting Areas in Bağcılar District
Abstract
The importance of emergency meeting areas after the disaster was felt more especially after the
1999 Marmara earthquake. In this direction, some planning and arrangements have been made
within the city. Firstly, UMKE containers were placed in certain centers by AFAD. Then, the
creation and planning of areas where people can gather in the event of disaster began. For this purpose, firstly open areas such as parks, green areas and gardens in manicipal registries were
planned as emergency meeting centers. In the study, it is aim to the general situation and
potentials of emergency meeting areas in Bağcılar district were stated and the capacity and
suitability according to the population was determined. While making this analysis, factors
such as the size of the places declared as meeting areas, suitability for transportation, location,
infrastructure information and distribution were taken into consideration. The data of the
meeting areas in the district were taken from the records of the municipality and the Directorate
of Disaster and Emergency Management (AFAD). With this data, the district's population
information on a neighborhood basis has been established. These two data were analyzed
together, it was tried to reveal the green area per capita on the neighborhood scale.
Keyword: Disaster, Emergency Assembly Area, Disaster Management, Bağcılar

Amaç: Kayseri 112 Komuta Kontrol Merkezi ve Acil Sağlık Hizmetleri İstasyonlarında görev yapan personelin deprem bilgi düzeyinin ve etkileyen etmenlerin belirlenmesidir.
Gereç ve Yöntemler: Araştırmanın evreni, Kayseri 112 Komuta Kontrol Merkezi ve Acil Sağlık Hizmetleri İstasyonlarında görev yapan 179 çalışandır. Bağımlı değişkenler, deprem bilgi düzeyi; bağımsız değişkenler ise sosyo-demografik özellikler, çalışma koşulları, deprem deneyimi ve afet ile ilgili eğitim alma özellikleri olarak belirlenmiştir. Veriler, yüz yüze görüşme yöntemi ile toplanmıştır. Veri çözümlemede, SPSS 15,0 ile yapılmış, ki kare, eğimde ki-kare, t testi ve logistik regresyon analiz yöntemleri kullanılmıştır.
Bulgular: Araştırmaya katılan 179 sağlık çalışanının yaş ortalaması 28,5±5,9 yıldır. Grubun %65,9’u kadın, %41,3’ü lise mezunu, %83,2’si Acil sağlık hizmetleri istasyonunda görevli, %58,1’i Acil Tıp Teknisyeni ve %18,4’ü Ulusal Medikal Kurtarma Ekibi görevlisidir. Araştırma gurubunun %49,2’sinin deprem bilgi düzeyi yeterli bulunmuştur. Lojistik regresyon analizinde bilgi düzeyini anlamlı olarak etkileyen değişkenlerin; öğrenim durumu, herhangi bir depremde görev alma durumu ve deprem eğitimi alma durumu olduğu bulunmuştur.
Sonuç ve Öneriler: Acil sağlık hizmetlerinde görev yapan sağlık çalışanlarının afet/olağan dışı durum bilgisi ortalama puanları çok düşük bulunmuştur. Afet/olağan dışı durum bilgi düzeyi ile depreme karşı hazırlık durumunun, deprem eğitimi alan çalışanlarda anlamlı olarak daha yüksek olduğu saptanmıştır. Hastane öncesi acil sağlık hizmeti sunan tüm personele deprem ile ilgili eğitimler verilmeli ve tatbikatlar yapılmalıdır.
Anahtar Kelimeler: Acil Sağlık Hizmeti, Deprem, Afet Bilgi Düzeyi

Deprem, sel, salgın başta olmak üzere son yıllarda sıklıkla maruz kalınan afetler, toplumları alışık olmadıkları hız ve oranda değişime zorlamaktadır. Risk toplumu kavramsallaştırması adı altında da okunabilecek bu zorlu süreçte, mevcut ve olası tehditlerle yüzleşerek afete dirençli topluma dönüşmek, afet süreçlerinin en önemli fırsatı/ kazanımı olarak değerlendirilebilir. Bu çalışmada toplumsal değişime ilişkin dinamikler, Covid-19 küresel salgını üzerinden değerlendirilmiş ve afete dirençli topluma dönüşümün imkânı araştırılmıştır. Değişim süreci, toplumsal yapı ve failler; bu incelemenin çerçevesini belirleyen üç ana dinamiktir. Değişim süreci; toplumun salgını deneyimlemeye başlamasından afete ve salgına dirençli bir toplum haline dönüşmesine kadar geçen evreyi içine almaktadır. Toplumsal yapı; aile, din, ekonomi, eğitim, siyaset, hukuk, sağlık gibi ana toplumsal kurumlar özelinde afete dirençli toplum inşasına yönelik unsurlar açısından değerlendirilmektedir. Failler ise bu değişim sürecinde yer alan devlet, salgın özelindeki sağlık ve toplum bilim kurulları, sivil toplum kuruluşları, yöneticiler, kanaat önderleri ve vatandaşlar gibi toplumun çeşitli kademelerindeki toplumsal aktörleri kapsamaktadır. Bu çalışmada, bu üç dinamikten hareketle, Covid-19 salgını özelinde afete dirençli topluma dönüşüm sürecindeki engeller ve fırsatlar ortaya konulmuş; afetlerle birlikte yaşayabilecek bir toplum inşasının yolları tartışılmıştır.

Sağlık sektörü değişen dünya ile birlikte devamlı olarak kendini yenilemekte-dir. Bu yenilenme ile birlikte hizmeti veren sağlık kuruluşlarının da kaliteyi artırması gerekmektedir. Sağlık hizmetlerinin doğrudan insan sağlığı ile ilgili olması ve istenmey-en hataların olumsuz sonuçlara yol açmaması için sağlık hizmet kalitesinin diğer hiz-metlere oranla daha yüksek kalitede olmasını zorunlu kılmakta ve hasta memnuniyetini en üst düzeye çıkarmaktadır. Özellikle afet durumlarında sağlık hizmet kalitesinin daha da iyi olması kaçınılmaz bir sonuçtur.
Bu araştırmanın temel amacı hizmet kalitesinin hasta memnuniyeti üzerine etkisini belirlemektir. Bu temel amaç yanında; afet yönetimi açısından son derece önemli olan, bir afet lojistiği aracı olarak ambulans hizmet kalitesi faktörlerinin önem düzeyi ve ambulans hizmet kalitesi ile hizmet kalitesi ilişkisi tespit edilecek, ambulans hizmet kalitesinin hasta memnuniyetine etkisi ortaya konacaktır.
Bu araştırma Gümüşhane Devlet Hastanesi’nde yatan hastalar üzerinde gerçekleştirilmiştir. Anket yöntemiyle toplanan veriler SPSS programında değer-lendirilmiştir.
Yapılan çalışmalar sonucunda hizmet kalitesinin hasta memnuniyeti üzerine etkisi olduğu sonucuna varılmıştır. Bununla birlikte hizmet kalitesinin alt boyutları olan fiziksel varlıklar, güvenirlik, yanıt verme, güven ve empatinin hasta memnuniyetini olumlu etkilediği belirlenmiştir. Hizmet kalitesi ile ambulans hizmet kalitesi arasında ilişki olduğu ve ambulans hizmet kalitesinin hasta memnuniyetini etkilediği görülmüştür.