Aksaray- Güzelyurt (Gelveri) Kilise Cami Ahşap Bezemeleri

AKSARAY ÜNİVESİTESİ SOMUNCU BABA TARİH VE KÜLTÜR ARAŞTIRMALARI UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ YAYINI I. Uluslararası Aksaray Sempozyumu (Tarih, Kültür, Din, Medeniyet) Tam Metin Kitabı Editörler Mehmet Sami YILDIZ Aksaray Üniversitesi, İslami İlimler Fakültesi Ayşegül CAN Aksaray Üniversitesi, Somuncu Baba Tarih ve Kültür Araştırmaları Uygulama ve Araştırma Merkezi Mehmet ÖZKAYA Aksaray Üniversitesi, Eğitim Fakültesi Vildan ARMAĞAN Aksaray Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi ISBN 978-605-88368-2-2 Aralık 2016 “I. Uluslararası Aksaray Sempozyumu (Tarih, Kültür, Din, Medeniyet) isimli kitabın tüm yayın hakları Aksaray Üniversitesi Somuncu Baba Tarih ve Kültür Araştırmaları Uygulama ve Araştırma Merkezi’ne ait olup her hakkı saklıdır. Bu yayının hiçbir kısmı, editörlerin önceden yazılı izni olmaksızın çoğaltılamaz, bir geri çağrı sisteminde saklanamaz veya herhangi bir biçimde elektronik veya mekanik, kopyalama, kayıt veya başka yollarla iletilemez. All rights reserved. No part of this publication may be reproduced, stored in a retrieval system or transmitted in any form or by any means electronical, mechanicalal, photocopying, recording or otherwise, without the prior written permission of editors. “I. Uluslararası Aksaray Sempozyumu (Tarih, Kültür, Din, Medeniyet)’na ait bu bildiriler kitabı 667 sayılı KHK ve bu KHK kapsamında FETÖ/PDY ve diğer milli birliğe düşman terör örgütlerine yönelik alınan önlemler kapsamında çıkarılan 672, 675 ve 677 sayılı KHK’lar dikkate alınarak hazırlanmıştır. Yrd. Doç. Dr. Mehmet Sami YILDIZ Sempozyum Başkanı İletişim [email protected] Sekreter Okutman Ayşegül CAN (Aksaray Üniversitesi) İÇİNDEKİLER KURULLAR .............................................................................................................................................. I Onur Kurulu ............................................................................................................................................. I Düzenleme Kurulu .................................................................................................................................... I Bilim Kurulu ............................................................................................................................................ II Takdim… ............................................................................................................................................... III Sunuş… ................................................................................................................................................ VIII Sempozyum Açılış Konuşması SOMUNCU KOCA HAZRETLERİ'NİN KELİME-İ TEVHİD ZİKRİ RİSALESİ HAKKINDA Ahmet Nedim SERİNSU .................................................................................................................. - 1 BALKAN SAVAŞLARI, I. DÜNYA SAVAŞI VE MİLLİ MÜCADELEDE AKSARAYLI ŞEHİTLER Alper Tunga ORUÇ, Nurullah UMARUSMAN ............................................................................. - 32 AKSARAY LİSESİNİN TARİHSEL İNCELEMESİ Alper Tunga ORUÇ, Nuh ÖZGÜL, Ömer YAŞAR ........................................................................ - 43 AKSARAY İLİNİN TANITIMINDA YÖRESEL YEMEKLERİN KULLANILAMAMASI SORUNU ve MUHTELİF ÇÖZÜM ÖNERİLERİ Aysu ALTAŞ .................................................................................................................................. - 55 AKSARAYLI HASAN RIZÂYÎ’NİN NAZM-I AHKÂM-I SÂL-İ TÜRKÂN ADLI ESERİ Aysun ÇELİK ................................................................................................................................ - 67 DÜNYA SAĞLIK ÖRGÜTÜ SAĞLIKLI KENT PROJESİ KAPSAMINDA AKSARAY BELEDİYESİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ Aziz BELLİ, Abdullah AYDIN ....................................................................................................... - 85 AKSARAY İLİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇED) UYGULAMALARININ ANALİZİ ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA Oktay ALKUŞ, Bülent ESKİN ..................................................................................................... - 105 AKSARAYDA ALEVİ-BEKTAŞİ KÜLTÜRÜNÜN GÜNÜMÜZE YANSIYAN İZLERİ Bülent KARA ............................................................................................................................... - 121 TUZ GÖLÜ’NDE KUŞ GÖZLEMCİLİĞİ TURİZMİ POTANSİYELİNİN DEĞERLENDİRİLMESİNE YÖNELİK BİR ARAŞTIRMA Cansu SOLMAZ, Çağla ÜST ...................................................................................................... - 145 AKSARAY UNIVERSITY ON THE WAY OF BEING BRAND CITY: CURRENT STATUS AND RECOMMENDATIONS Celal KARACA ............................................................................................................................ - 164 YÛSUF HAKÎKÎ BABA’NIN MUHABBETNÂMESİ’NDE GÖNÜL KAVRAMI Durdane YILMAZ........................................................................................................................ - 178 - AKSARAY GÜZELYURT (GELVERİ) TARİHİ KENT DOKUSU VE GELENEKSEL GELVERİ EVLERİNDE MİMARİ TİPOLOJİK SINIFLANDIRMA Ebru ŞAHİN MERCİMEK ........................................................................................................... - 190 AKSARAY’IN KARAMANLILARI Emin SELAMOĞLU .................................................................................................................... - 215 II. MEŞRUTİYET DÖNEMİNDE ANADOLU’DA SUÇ VE SUÇLULAR: 1912 AKSARAY KAZASI ÖRNEĞİ Ercüment SARIAY ....................................................................................................................... - 220 2000-2015 YILLARI ARASINDA AKSARAY İLE İLGİLİ YAPILMIŞ LİSANSÜSTÜ ÇALIŞMALAR Erkan DİKİCİ.............................................................................................................................. - 239 2012-2015YILLARI DEMOGRAFİK VERİLERİ BAKIMINDAN AKSARAY'IN ANALİZİ Erkan DİKİCİ, Olcay PALTA, .................................................................................................... - 255 AKSARAY VİLAYET GAZETESİ ve MUHTEVASI HAKKINDA BAZI DEĞERLENDİRMELER Fatih TUĞLUOĞLU ................................................................................................................... - 271 GÜZELYURT’TA İLGİNÇ BİR YAPI; KAYA CAMİ OLARAK TABİR EDİLEN YAPININ MAHİYETİ Fatma KÜÇÜK ........................................................................................................................... - 283 AKSARAY- GÜZELYURT (GELVERİ) KİLİSE CAMİ AHŞAP BEZEMELERİ .............................. - 292 Fatma KÜÇÜK ........................................................................................................................... - 292 AKSARAY KENT NÜFUSUNUN ARTIŞINDA AKSARAY ÜNİVERSİTESİNİN RÖLÜ VE ÖNEMİ ÜZERİNE BİR İNCELEME Ferhat ATEŞ, Tuncer UTKAN .................................................................................................... - 305 AKSARAY ORTA MEKTEBİ HALK KONFERANSLARI (1928) AKSARAY MIDDLE SCHOOL PUBLIC CONFERENCES (1928) Gülin ÖZTÜRK ........................................................................................................................... - 316 SOMUNCU BABA’YI ANLATAN ROMANLARDA KULLANILAN AYET VE HADİSLER Hacı Veli BİŞKİN, Mustafa ÇALIŞKAN...................................................................................... - 334 HASAN RIZÂÎ’NİN NÜZHETÜ’L-EBRÂR ADLI ESERİNDE AKSARAY’IN MANEVÎ ŞAHSİYETLERİ Hasan UÇAR ............................................................................................................................... - 356 SİCLL-İ AHVÂL KAYITLARINA GÖRE OSMANLI YÖNETİM VE AYDINLANMASINDA AKSARAY DOĞUMLU MEMURLAR Hüseyin SARAÇ........................................................................................................................... - 374 AKSARAY İLİ PREHİSTORİK DÖNEM YERLEŞİM ALANLARI Iraz Aslı YAMAN ......................................................................................................................... - 393 AKSARAY BULUNTULARI IŞIĞINDA YONTMATAŞIN ARKEOLOJİ İÇERİSİNDEKİ YERİ VE ÖNEMİ İrfan Deniz YAMAN .................................................................................................................... - 411 - YÜZYILLARI AŞAN TARTIŞMA: Abdulkerîm b. Abdulcebbâr Hakemliğinde; Zemahşerî, Kutbüddîn er-Râzî ve Cemâleddîn el-Aksarâyî Arasındaki Tefsir Tartışmaları İsmail BAYER.............................................................................................................................. - 424 YÛSUF HAKÎKÎ (AKSARÂYÎ) BABA’NIN MAHABBETNÂME ADLI ESERİNDE GEÇEN TASAVVUF EHLİNİN GİYSİ VE EŞYALARI İLE İLGİLİ KAVRAMLAR Kudret Safa GÜMÜŞ, Deniz GÜMÜŞ ........................................................................................ - 445 CEMÂLEDDÎN AKSARÂYÎ’NİN (ö. 791/1388) HÂŞİYE ALE’L-KEŞŞÂF’I OLARAK KAYITLARA GİRMİŞ, GERÇEKTE CEMALEDDİN İSHAK EL-KARAMANİ’İN (ö. 933/1527) HAŞİYE AL ENVARU’T-TENZİL ADLI ESERİNİN KAYNAKLARI Mehmet Sami YILDIZ.................................................................................................................. - 461 KENT MARKALAŞMASINDA CITY BENCHMARKING YÖNETİM TEKNİĞİNİN ÖNEMİ ve AKSARAY İLİNDE UYGULANABİLİRLİĞİ Mehmet Akif ÇAKIRER ............................................................................................................... - 467 AKSARAY İLİ GÜZELYURT (GELVERİ) İLÇESİNİN KÜLTÜREL MİRASININ KORUNMASINA VE TURİZME KAZANDIRILMASINA YÖNELİK BİR DEĞERLENDİRME ........................................ - 488 Mehmet CAN MÜELLİFİ VE KENDİSİNDE HATA EDİLEN BİR ESER OLARAK CEMÂLEDDÎN AKSARÂYÎ (ö. 791/1388)’NİN HÂŞİYE ALE’L-KEŞŞÂF’I VE MUTEZİLÎ DÜŞÜNCE SİSTEMİ İLE ZEMAHŞERÎ’YE ELEŞTİRİLERİ Mehmet KAYA ............................................................................................................................. - 507 CEMÂL-İ HALVETÎ EL-AKSARAYÎ’DE ABDESTİN TASAVVUFÎ YORUMU Mehterhan FURKANİ ................................................................................................................. - 532 CEMÂL-İ HALVETÎ EL-AKSARAYÎ VE “ÇENGNÂME” ADLI ESERİ Muharrem ÇAKMAK .................................................................................................................. - 546 HEKİM NİDÂÎ’NİN DÜRR-İ MANZÛM ADLI MESNEVİSİNİN AKSARAYLI HASAN RIZÂÎ TARAFINDAN KALEME ALINAN YENİ BİR NÜSHASI Muhittin TURAN ......................................................................................................................... - 566 YÛSUF HAKÎKÎ BABA’NIN MAHABBETNÂME ADLI ESERİNDE GEÇEN DEYİMLER Murat ALTUĞ ............................................................................................................................. - 582 ABDÜLGAFUR TUTAYSALGIR’IN GÜNLÜĞÜ IŞIĞINDA KIRIM YALTA’DAN KONYA EREĞLİSİ’NE GÖÇLER-II Mustafa ORAL ............................................................................................................................ - 594 NÜZHETÜ’L-EBRAR EL-MUTTALİ’ Lİ ESRAR-İ’L-ĞAFFAR HASAN RIZAİ EL-AKSARAYİ Mustafa ŞEN ............................................................................................................................... - 606 CEMÂLEDDÎN AKSARÂYÎ’NİN MÜŞKİL AYET VE HADİSLERE DAİR ÇÖZÜMLEMESİ Necattin HANAY ......................................................................................................................... - 619 - NÜFUS KAYITLARINA GÖRE AKSARAY’DA İLİM-İRFÂN ERBÂBI (1830-1844) Necmettin AYGÜN ...................................................................................................................... - 641 EFSİR EDEBİYATINDA ANADOLU’NUN MANEVİ DEĞERİ SOMUNCU BABA Necmettin ÇALIŞKAN ................................................................................................................. - 671 TÜRKİYE SELÇUKLULARI DEVRİNDE AKSARAY EKONOMİSİ ECONOMY OF AKSARAY DURING THE PERIOD OF TURKEY SELJUKS Nevzat TOPAL............................................................................................................................. - 687 AKSARAY ve KONYA CİVARINDAKİ KERVANSARAYLAR MÜNASEBETİYLE KERVANSARAYLARIN İŞLEYİŞİ HAKKINDA BAZI DÜŞÜNCELER Nusret ÇAM ................................................................................................................................ - 702 YÛSUF HAKÎKÎ BABA’NIN DÎVÂNINDA YER ALAN MERSİYELERİ Özlem GÜNGÖR ......................................................................................................................... - 721 OSMANLI DEVLETİNDE CEMALÎLER OKULU: CEMAL HALVETÎ VE ZENBİLLİ ALİ CEMALÎ EFENDİ Ramazan ATA.............................................................................................................................. - 730 AKSARAYLI ÂLİMLER VE BAZI EVLİYÂLAR Recep DİKİCİ.............................................................................................................................. - 749 SOMUNCU BABA’NIN İNANÇ TURİZMİ AÇISINDAN YERİ VE ÖNEMİ: AKSARAY İLİ ÖRNEĞİ Sadettin PAKSOY ........................................................................................................................ - 769 OTELLERE YÖNELİK YAPILAN PUANLAMA VE ÇEVRİMİÇİ YORUMLARIN DEĞERLENDİRİLMESİNE İLİŞKİN AKSARAY İLİNDE BİR ARAŞTIRMA Sait DOĞAN................................................................................................................................ - 781 ÇİVİ YAZILI KAYNAKLARA GÖRE M.Ö. 2. BİN’DE AKSARAY Sebahattin BAYRAM, Remzi KUZUOĞLU ................................................................................. - 797 AKSARAY İLİ, SULTANHANI KASABASI’NDA HALI VE DÜZ DOKUMALARIN RESTORASYONUNUN GÜNÜMÜZDEKİ DURUMU Semra KILIÇ KARATAY ............................................................................................................. - 812 HUZUR'DAKİ HUZUR: HAYATIN MANEVİ İŞLEYİŞİ Süheyla ÜNAL, Ahmet Nedim SERİNSU .................................................................................... - 834 CEMÂL-İ HALVETÎ EL-AKSARAYÎ’NİN “ENVÂRU’L-KULÛB/EL-MERÂTÎB MİNE’T-TE’VİLÂTİ’LKUR’ANİYYE” ADLI ESERİ Süleyman GÜR ............................................................................................................................ - 851 SEYYİD ABDULLAH B. MUSTAFA VE TERCÜME-İ AKAİD ADLI RİSALESİ Süleyman KOYUNCU ................................................................................................................. - 869 - ŞEYH HAMÎD-İ VELİ’NİN ŞERH-İ HADÎSİ ERBAʻÎN TUHFETÜ’L-İHVÂN ESERİNDE YER ALAN AHLAK HADİSLERİ VE EĞİTSEL YORUMLARI Sümeyra BİLECİK....................................................................................................................... - 894 1890-1914 YILLARI AKSARAY KAZASI VERGİ UYGULAMALARI Şahin YEŞİLYURT....................................................................................................................... - 910 ALİ B. İSMAİL EL-AKSARAYÎ VE HÂŞİYETÜ'Z-ZİYÂ'ÎYE ADLI ESERİ Şerefettin ADSOY ........................................................................................................................ - 926 Sempozyum Açılış Konuşması TARİH BOYUNCA AKSARAY’A VERİLEN ADLAR VE BU ADLARIN KÖKENİ ÜZERİNE GÖRÜŞLER, DEĞERLENDİRMELER Şükrü Halûk AKALIN .................................................................................................................. - 941 KONYA VİLAYET SALNAMELERİNE GÖRE 19. YÜZYILIN SON ÇEYREĞİNDE AKSARAY’IN İKTİSADİ, İDARİ VE TOPLUMSAL DURUMU Tamer GÜVEN ............................................................................................................................ - 953 AKSARAY İSMİNİN KAYNAĞI Taner ASLAN .............................................................................................................................. - 973 AKSARAY'DA ÇEKİLEN 'SOMUNCU BABA' FİLMİNİN SİNEMA TARİHİMİZDEKİ YERİ HAKKINDA TARİHÎ BİR DEĞERLENDİRME Turan AKKOYUN ....................................................................................................................... - 977 MARKA ŞEHİR OLUŞTURMA SÜRECİNDE AKSARAY Veysel ÇAKMAK ....................................................................................................................... - 1001 TEKSTİL KONSERVASYON ATÖLYELERİ ve FAALİYET ALANLARI: SULTANHANI ÖRNEĞİ Vildan ACAR ................................................................................................................................. 1012 AKSARAY’IN BİR DEĞERİ: SOMUNCU BABA- ŞEYH EBÛ HÂMİD HAMÎDÜDDİN AKSARÂYÎ VE TUHFETÜ’L-İHVÂN/ŞERH-İ HADİS-İ ERBAİN 40 HADİS ŞERHİ - EĞİTSEL BİR BAKIŞ Yunus Emre SAYAN .................................................................................................................. - 1021 AKSARAY BELEDİYESİ TARAFINDAN YİYECEK İÇECEK İŞLETMELERİNE UYGULANAN GÜNEBAKAN HİJYEN PROJESİNİN SERTİFİKALI İŞLETME YÖNETİCİLERİ TARAFINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ Yusuf ACAR............................................................................................................................... - 1047 AKSARAY İLİ MEVCUT TURİZM POTANSİYELİNİN DEĞERLENDİRİLEREK, TURİZM GELİŞİMİ ÖNÜNDEKİ ENGELLERİN TESPİT EDİLMESİ Yusuf ACAR............................................................................................................................... - 1054 AKSARAYLI YUNUS EMRE VE TAPDUK EMRE’Yİ SAHİPLENME VE TANITIMI Erol KOYUNCU, Atilla ELÇİ ................................................................................................... - 1064 - KURULLAR Onur Kurulu Aykut PEKMEZ (Aksaray Valisi) Haluk Şahin YAZGI (Aksaray Belediye Başkanı) Prof. Dr. Hasan Kamil YILMAZ (Diyanet İşleri Başkan Yardımcısı) Prof. Dr. Yusuf ŞAHİN (Aksaray Üniversitesi Rektörü) Dr. Necdet SUBAŞI (Başbakanlık Danışmanı) Düzenleme Kurulu Prof. Dr. Bahaüddin VAROL (Aksaray Üniversitesi) Doç. Dr. Muhammed SARI (Aksaray Üniversitesi) Yrd. Doç. Dr. Mehmet Sami YILDIZ (Aksaray Üniversitesi) Yrd. Doç. Dr. Mehmet KAYA (Aksaray Üniversitesi) Yrd. Doç. Dr. Zübeyir OVACIK (Aksaray Üniversitesi) Yrd. Doç. Dr. Osman Zahid ÇİFTÇİ (Aksaray Üniversitesi) Yrd. Doç. Bünyamin TAŞ (Aksaray Üniversitesi) Öğr. Gör. Şerife ŞİMŞEK (Aksaray Üniversitesi) Okt. Ayşegül CAN (Aksaray Üniversitesi) Arş. Gör. Mehmet ÖZKAYA (Aksaray Üniversitesi) Arş. Gör. Vildan ARMAĞAN (Aksaray Üniversitesi) Arş. Gör. Nuri ÇİÇEK (Aksaray Üniversitesi) Mustafa DOĞAN (Aksaray İl Kültür ve Turizm Müdürü) Güven KEMERKAYA (Aksaray Belediyesi) Mustafa Fırat GÜL (Aksaray Belediyesi) Dr. Bilal AYTAÇ (Sağlık Bakanlığı) Bilim Kurulu Prof. Dr. Ahmet Nedim SERİNSU (Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi) Prof. Dr. Mihriban ÖZBAŞARAN (İstanbul Üniversitesi- Aşıklıhöyük Kazı Başkanı) Prof. Dr. Yusuf KÜÇÜKDAĞ (Karatay Üniversitesi) Prof. Dr. Ahmet GÖKBEL (Ahi Evran Üniversitesi- Fen Edebiyat Fakültesi) Prof. Dr. Bahaüddin VAROL (Aksaray Üniversitesi- İslami İlimler Fakültesi) Prof. Dr. İsmet EMRE (Aksaray Üniversitesi- Eğitim Fakültesi) Prof. Dr. Kenan ARIBAŞ (Aksaray Üniversitesi -Eğitim Fakültesi) Prof. Dr. Srinivasan JEGANNATHAN (Aksaray Üniversitesi- Mühendislik Fakültesi) Prof. Dr. Hatice Nil SARI (İstanbul Üniversitesi -Cerrahpaşa Tıp Fakültesi) Prof. Dr. Mehmet İPÇİOĞLU (Necmettin Erbakan Üniversitesi -Ahmet Keleşoğlu Eğt. Fak.) Doç. Dr. Doğan YÖRÜK (Selçuk Üniversitesi -Edebiyat Fakültesi) Doç. Dr. Mehmet AKINCI (Aksaray Üniversitesi -İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi) Doç. Dr. Necmettin AYGÜN (Aksaray Üniversitesi -Fen Edebiyat Fakültesi) Doç. Dr. Osman DOĞANAY (Aksaray Üniversitesi -Fen Edebiyat Fakültesi) Doç. Dr. Ömer KÖSE (Aksaray Üniversitesi -Mühendislik Fakültesi) Doç. Dr. Taner ASLAN (Aksaray Üniversitesi -Fen Edebiyat Fakültesi) Doç. Dr. Zeliha SEÇKİN (Aksaray Üniversitesi- İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi) Doç. Dr. Muhammet SARI (Aksaray Üniversitesi -Eğitim Fakültesi) Doç. Dr. Remzi KUZUOĞLU (Aksaray Üniversitesi-Fen Edebiyat Fakültesi) Yrd. Doç. Dr. Mehtar Khan KHWAJA MIR (Aksaray Üniversitesi -İslami İlimler Fakültesi) Yrd. Doç. Dr. Abdolvahid SOOFIZADEH (Aksaray Üniversitesi -Fen Edebiyat Fakültesi) Yrd. Doç. Dr. Vasıf ABİYEV (Aksaray Üniversitesi- İktisadi ve İdari Bilimleri Fakültesi) Yrd. Doç. Dr. Syed Arslan Hassan NAQVİ (Aksaray Üniversitesi- Teknik Bilimler MYO) Yrd. Doç. Dr. Abdulmuttalip İPEK (Aksaray Üniversitesi- Fen Edebiyat Fakültesi) Yrd. Doç. Dr. Bünyamin TAŞ (Aksaray Üniversitesi- Fen Edebiyat Fakültesi) Yrd. Doç. Dr. MEHMET ÇEVİK (Aksaray Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi) Yrd. Doç. Dr. Aysu HATİPOĞLU (Aksaray Üniversitesi Turizm Fakültesi) Yrd. Doç. Dr. Bülent ESKİN (Aksaray Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi) Yrd. Doç. Dr. Cihat YILDIRIM (Aksaray Üniversitesi- Fen Edebiyat Fakültesi) Yrd. Doç. Dr. Emine FIRAT (Aksaray Üniversitesi- İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi) Yrd. Doç. Dr. Erhan TECİM (Necmettin Erbakan Üniversitesi) Yrd. Doç. Dr. Eyüp ŞİMŞEK (Aksaray Üniversitesi- Fen Edebiyat Fakültesi) Yrd. Doç. Dr. F. Zişan KARA (Aksaray Üniversitesi- İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi) Yrd. Doç. Dr. Faruk ÖZÇINAR (Aksaray Üniversitesi- İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi) Yrd. Doç. Dr. Fatih TUĞLUOĞLU (Aksaray Üniversitesi- Fen Edebiyat Fakültesi) Yrd. Doç. Dr. Leyla İÇERLİ (Aksaray Üniversitesi- İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi) Yrd. Doç. Dr. Mehmet YILMAZ (Selçuk Üniversitesi- Edebiyat Fakültesi) Yrd. Doç. Dr. Murat ALTUĞ (Aksaray Üniversitesi -Fen Edebiyat Fakültesi) Yrd. Doç. Dr. Oktay ALKUŞ (Aksaray Üniversitesi- İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi) Yrd. Doç. Dr. Selahattin SATILMIŞ (Aksaray Üniversitesi- Fen Edebiyat Fakültesi) Yrd. Doç. Dr. Tahsin YILDIRIM (Aksaray Üniversitesi- Eğitim Fakültesi) Yrd. Doç. Dr. Tuğrul KORKMAZ (Aksaray Üniversitesi- İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi) Yrd. Doç. Dr. Adel Fadhıl ABED (Aksaray Üniversitesi -İslami İlimler Fakültesi) Öğr. Gör. Şeyma AKIN (Aksaray Üniversitesi- İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi) 27-29 Ekim 2016 I.Uluslararası Aksaray Sempozyumu (Kültür, Tarih, Din, Medeniyet) Aksaray, Türkiye AKSARAY- GÜZELYURT (GELVERİ) KİLİSE CAMİ AHŞAP BEZEMELERİ Fatma KÜÇÜK Özet İlk adı Karballa olup sonraki dönemlerde Gelveri, nihayetinde de Güzelyurt, Aksaray ilinin şirin bir ilçesidir. Paleotik dönemden bu yana yerleşim yeri olarak kullanılmıştır. M.Ö. 6500-5000 yıllarında önemli bir yerleşim merkezi olarak seçilmiş bölge, Eti, Hitit, Pers, Kapadokya krallığı, Eski Yunan, Yunan, Roma, Bizans, Selçuklu ve Osmanlı medeniyetlerine ev sahipliği yapmıştır. Geniş bir medeniyet mozaiğine sahip olan Güzelyurt’ta birçok kavme ait mağaralar, kaleler, mabetler ve yer altı şehirleri günümüze kadar varlığını korumuştur. İlçede varlığını koruyan mimari eserlerden en önemlisi Aziz Gregorius Metropolitik Kilisesi’ dir. Yapı, Ortodoks mezhebinin kurucularından Aziz Gregorius Teologos (M.S. 4 yy) tarafından inşa ettirilmiştir. Birçok restorasyondan sonra günümüze ulaşan yapı 1924 Nüfus Mübadelesinden sonra cami olarak faaliyet göstermektedir. Kilise Cami olarak adlandırılan ibadet merkezi yerli ve yabancı turistlerin ilgi odağı olmaktadır. Kilise Cami’ de yer alan farklı motif ve yapım teknikleriyle ahşap bezemeler özellikle dikkat çekmektedir. Araştırma M.S. 385 yılında inşa edilen kilisenin ahşap bezemelerini kapsamaktadır. Anahtar kelimeler; Aksaray, Güzelyurt, Kilise-Cami, Mimari,, Ahşap, Bezeme WOODEN EMBELLISHMENTS OF THE CHURCH MOSQUE AT GÜZELYURT (GELVERİ), AKSARAY Abstract Güzelyurt, whose old name is Karballa then Gelveri is a charming district of Aksaray. It has been used as a settlement since Paleolithic period. In the years BC 6500-5000 the area which was selected as an important settlement has hosted Hittites, Persians, the kingdom of Cappadocia, Ancient Greek, Greek, Roman, Byzantine, Seljuk and Ottoman civilizations. in  Öğr. Gör., Aksaray Üniversitesi [email protected] Güzelyurt MYO, - 292 - El Sanatları Bölüm Başkanı, Aksaray, 27-29 Ekim 2016 I.Uluslararası Aksaray Sempozyumu (Kültür, Tarih, Din, Medeniyet) Aksaray, Türkiye Güzelyurt, which has a broad mosaic of civilizations, Morphou caves, castles, temples and underground cities of many tribes have maintained their existence until today. St. Gregoryos Teologos who was founder of orthodox sect had church of St. metropolitic Gregoryos, which has been protecting the assets of the architectural works, built (4th century AD). After several restoration, it is now used as a mosque. Church called the Church worship center gets local and foreign tourists’ interest. wooden embellishments with different motifs and construction techniques is located in Church Mosque especially attract attention. Research covers Wooden decorations of the church, was built in the year 385 A.D. Key Words; Aksaray, Güzelyurt, Church-Mosque, architecture, Wood, Decoration. - 293 - 27-29 Ekim 2016 I.Uluslararası Aksaray Sempozyumu (Kültür, Tarih, Din, Medeniyet) Aksaray, Türkiye 1. GİRİŞ Aksaray ili Güzelyurt ilçesi coğrafik yapı olarak Kapadokya ile aynı özelliklere sahiptir ve herkesçe bilindiği üzere Kapadokya bölgesi Güzelyurt’tan başlar. Orta Çağ Kapadokya’sı Bizans İmparatorluğuna ait izler taşıyan yerleşim yerlerinden en başta geleni ise Güzelyurt’tur. Günümüzde Güzelyurt olarak bilinen ilçenin ilk adı Karballa’dır. Daha sonraki bir dönemde ise Gelveri olarak adlandırılmıştır. Paleotik dönemden bu yana yerleşim yeri olarak tercih edilmiştir. Şu andaki ilçe, Neolotik dönemde (M.Ö 6500-5000) önemli bir yerleşim ve ticaret merkezi olmuştur. Bölge, Hitit-Pers-Kapadokya Krallığı-Eski Yunan-Roma-BizansSelçuk ve Osmanlı medeniyetlerine beşiklik yapmıştır1. Güzelyurt, Hasan Dağı’nın püskürttüğü lavların meydana getirdiği yumuşak kayalardan oluşan jeolojik yapının verdiği imkânlara sahiptir. Bölgenin bu jeolojik yapısı, birçok kavmin, özellikle de erken Hristiyanlık dönemlerinde, kayaları oyarak mağaralar, mabetler, mezarlar, yer altı çarşılarından ibaret şehirler yapmalarını mümkün kılmıştır. İlçenin en önemli tarihi ve turistik doğal zenginliklerinden bahse değer Ihlara vadisidir. Ihlara vadisi Hasandağı volkanından püsküren lavların akarsu aşındırması sonucunda oluşan bir vadidir. Melendiz çayı milyonlarca yıllık bir sürenin sonunda 14 km uzunluğunda ve yüksekliği yer yer 110 metreye ulaşan kanyon görünümlü bu vadiyi meydana getirmiştir2. Vadi içerisinde 100’e yakın kilise bulunmakta olup bunlardan bir tanesi de ahşap bezemeleri ile konumuzu teşkil eden Kilise Camii’dir. 2. KİLİSE CAMİİ Günümüzde varlığını sürdüren Orta Çağ Kapadokya’sı Bizans İmparatorluğundan kalma en önemli eserlerden bir tanesi de günümüzde cami olarak ibadete açılan Aziz Gregorius Metropolitik Kilisesi’ dir3(Resim 1). 1 www.guzelyurt.bel.tr. “IHLARA Özel Çevre Koruma Bölgesi Yönetim Planı Hazırlama ve Uygulama Projesi” TC Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Tabiat Varlıklarını Koruma Bölgesi Genel Müdürlüğü, 2014. 2 Detaylı bilgi için; PEKAK, M., S., “ Güzelyurt’ta (Gelveri) Bulunan Bizans/Post-Bizans Dönemi Kiliseleri 1”, Hacetteppe Ünivertisesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, Cilt:10, Sayı:2, 1993, s:123-160. 3 - 294 - 27-29 Ekim 2016 I.Uluslararası Aksaray Sempozyumu (Kültür, Tarih, Din, Medeniyet) Aksaray, Türkiye Resim 1: Bölgede 1815’te yapılan nüfus sayımında Hristiyanların oturduğu 300 hane ve 100’den fazla kilise olduğu tespit edilmiştir. Bölgedeki manevi açıdan yüksek değere sahip olan metropolitik kilise ise Aziz Gregorius Kilisesidir. (Fotoğraf: Gertrude BELL, 1907.) Güzelyurt ilçesinin aşağı mahallesinde bulunan yapı, yüksek ve yekpare kayaların ortasındaki vadiden indikten sonra kuzey taraftadır. Etrafında kaya oyma evler, medfenler, mabetler, papaz ve şakirt odaları, zahire ambarları görülmektedir. Güzelyurt, yani Gelveri, bir bakıma, Gregorius kilisesinin kurucusu olarak kabul edilen Aziz Gregorius Teologos’un (M.S 4.yy) mezhebini buradan yayması sebebiyle onun tarafından geliştirilmiş bir yerleşim yeridir. Aynı zamanda dönemde manastır yaşantısının temelini atmıştır. İleri sürdüğü fikirler daha sonra Ortodoks mezhebinin ortaya çıkışını sağlamıştır. Andreadis ve Petropoulos’a göre bu kilisenin yapımı, Bizans İmparatoru I. Theodosius tarafından M.S 379 yılında başlatılmış ve M.S 385 yılında bitirilmiştir4 Kapalı Yunan Hacı tipine ait bu kilisenin plan şeması sonradan yapılan ilavelerle değişikliğe uğramıştır. En önemli değişiklik, 1835 yılındaki tamir sırasında Kelivarlı mimar Grigorius Madenci tarafından yapılmıştır5. Böylece kilise üç nefli kubbeli Bazilika tipine dönüştürülmüştür (Şekil 1). 4 Sacit PEKAK söz konusu yayınında bu konuyla ilgili iki farklı yapım evresinden bahseder. Birincisi I. Theodisus’un tahta çıkış yılı olan M.S. 379’dan önceki, planı bilinmeyen yapı. İkincisi I. Theodosius’un tahtta bulunduğu M.S. 379-395 yılları arasında 385 yılları arasında, Gregorios Nazianzos'un da yaşam dönemlerine (329/30-390) uygun olacak biçimde ve Pandelimanidis'in verdiği kitabe bilgisiyle 385 yılında temelden inşa edilen/onartılan (?), planı bilinmeyen yapı. PEKAK, M., S., “Güzelyurt’ta (Gelveri) Bulunan Bizans/Post-Bizans Dönemi Kiliseleri 2”, Hacetteppe Ünivertisesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, Cilt:11, Sayı:1-2, 1994, s:177-216. 5 PEKAK, M., S. a.g.e. - 295 - 27-29 Ekim 2016 I.Uluslararası Aksaray Sempozyumu (Kültür, Tarih, Din, Medeniyet) Aksaray, Türkiye Şekil :1 Aziz Gregorius Kilisesi günümüzdeki adı ile Kilise Cami. M. Sacit PEKAK’ tan alınmıştır. Kesme taşların örülmesiyle yapılan eser, bölgede gerçekleştirilen 1924 nüfus mübadelesinden sonra camiye dönüştürülmüş olup günümüzde Kilise Camii adıyla anılmakta ve hizmet vermektedir. Resim 2: Yapı, Yunanistan’daki Müslümanların Gelveri’ye, Gelveri’deki Hristiyanların Yunanistan’a gönderildiği 1924 Nüfus Mübalesinden bu yana Aziz Gregorius Kilisesi Kilise Cami adı ile Müslümanların ibadetine açıktır. Eser 1924 Mübadelesi ile Rumların Yunanistan’a, Türklerin ise Güzelyurt’a gelmesiyle birlikte yalnızca fonksiyon olarak değil, kutsal eşyaların yer değiştirmesiyle de ciddi bir değişim yaşamıştır. Yunanistan’a göç eden Rumlar yanlarında kiliseye ait kutsal emanetleri de götürmüşlerdir6. Bu emanetler arasında Aziz Gregorius’un naaşının da olduğu bilinmektedir. Kubbesinde yer alan Hz. İsa mahkemesi, Meryem Ana ve Aziz Gregorius freskleri değişimden dolayı kireç badana ile kapatılmıştır. 15 m yüksekliğindeki çan kulesi de örülerek minareye dönüştürülmüştür (Resim 3). Kilisenin apsis kısmında yer alan ahşap panolar ise değişimden en çok etkilenen unsur olmuştur. Zira bu panolar, kilisenin cami haline getirilmesiyle birlikte 6 ÖZGÜR, R., “Gizli Kalmış Hazine Güzelyurt (Gelveri)”, Ankara, 2010. - 296 - 27-29 Ekim 2016 I.Uluslararası Aksaray Sempozyumu (Kültür, Tarih, Din, Medeniyet) Aksaray, Türkiye kilisede doğu yönü olan kıble, cami ile birlikte güneye intikal etmiş, böylece bu mabedin önemli kısmı artık mihrap duvarı olmuştur (Resim 4). Bu sebeple mevcut ahşap süslemelerin sadece mevcut durumlarını değil, eski konumlarını ve Hristiyan kültür içinde ne anlam ifade ettiğini bilmek son derecede önem arz etmektedir. Resim 3: Minare yapının batı Resim 4: Mihrap ve minber. yönünde yer alan ana giriş kapısının üstündedir. 3. AHŞAP BEZEMELER Dışarıdan bazı haç, kuş ve hayvan figürlerinden (Resim 5-6-7-8) başka fazla bir süsleme bulunmadığı için sade bir görünüşe sahip olan kilisenin, bu durumunu adeta telafi edercesine eskiden içeride zengin ahşap bezeme ile donatıldığı anlaşılmaktadır. Kilise camiye dönüştürüldükten sonra iç mekânda birçok değişim gözlenmektedir. Günümüzde eserin güney duvarının büyük bir kısmı ve doğudaki apsisin güneyindeki bölümünde kalan kısım belli bir yüksekliğe kadar, üzerine renkli işçiliğin tatbik edildiği ahşap panolarla kaplanmıştır (Resim 9). Fakat kuzey ve batı duvar gibi kilisenin en önemli bölümü olan apsiste en küçük bir ahşap kaplama mevcut değildir. Şimdiki haliyle bu durum elbette yadırganacak bir durumu olmamakla birlikte eskiden en değerli işçiliğin burada bulunduğunda şüphe yoktur. Çünkü bu apsis kısmı, kiliselerde doğrudan doğruya İsa’nın, yani tanrının makamıdır. Bu nedenle kilisenin en kutsal kısmı burasıdır ve en değerli ikonaların, kutsal eşyaların ve süslemelerin burada olması gayet doğaldır. Nitekim bu Kilise Camisi ile ilgili yayınlarda apsisi kor (bema) - 297 - 27-29 Ekim 2016 I.Uluslararası Aksaray Sempozyumu (Kültür, Tarih, Din, Medeniyet) Aksaray, Türkiye kısmından ayıran ve üzerine ikonaların yerleştirildiği ahşap pano anlamına gelen ikonastisin, eserin camiye çevrilmesiyle birlikte minbere ve mihraba dönüştürüldüğü ifade edilmektedir. Biraz sonra etraflı şekilde ele alacığımız üzere bu panolarla minberin yapılmış olduğunu kabul etmekle birlikte mihrapta ikonastisten gelen ahşap parçaların kullanıldığını gösteren herhangi bir emare yoktur. Fakat bu ahşap parçaların mihrabın üs kısmında raf şeklinde yerleştirildiğini söyleyebiliriz (Resim 10). Resim 5-6-7-8: Kilise Caminin dış cephesinde aslan, kuş, kerubim, serafim ve çeşitli hayvan figürleri bulunmaktadır. Resim 9-10: Mihrap ve detayı. Bazı yayınlarda bu ahşap bezemelerin malzemesinin abanoz olduğu yazılsa da abanoz ağacı tropikal bölgelerden temin edilen ve zor bulunan değerli bir malzemedir. Doku ve renk olarak kilise camide bulunan ahşap bezemelerden farklılık gösterir. Koyu kahverengi siyaha yakın bir renge sahiptir. Oysa ki buradaki ahşap süslemeler açık renktedir7. Eserin ahşap süslemelerinin karakteri, kilisenin 1835 yılında yapılan tamir dönemine uygun düşmekte ve yine yayınlarda belirtildiği şekilde, Rum sanatkârlar tarafından yapılmış olduğu söylenmektedir. 7 Kilise Cami’deki ahşap eserlerin hangi ağaç türünden yapıldığını izah edecek herhangi bir done mevcut değildir. - 298 - 27-29 Ekim 2016 I.Uluslararası Aksaray Sempozyumu (Kültür, Tarih, Din, Medeniyet) Aksaray, Türkiye Bazilika planında olup “üç neften” meydana gelen yapıda güney cephesi kıble duvarına tekabül ettiğinden, burası mihrapla teşkilatlandırılarak caminin kıble yönü haline getirilmiştir (Resim 4). Eskiden var olduğunu kuvvetle tahmin ettiğimiz kuzey kısmındaki ahşap bezemeler zaman içinde tahrip edilmiş veya kilisenin camiye çevrilmesi aşamasında iptal edilmiştir8. Çünkü eserin apsisinden başka, güneydoğu köşedeki odanın duvarında ahşap bezeme kalıntılarına rastlamamız sebebiyle bunun karşı tarafında yani apsisin kuzeyindeki odanın duvarında da simetri ve estetik gereği böyle bir ahşap kaplamanın mevcut olduğunu düşünmek gerekiyor. Aynı şekilde caminin mihrap duvarında yer alan ahşap bezemelerin, in situ olarak, yani orijinal halleriyle kendi yerlerinde bulunması sebebiyle, yine aynı simetri kuralı icabı, bu duvarın karşısında yer alan kuzey duvarının da buna benzer ahşap süslemelere sahip olduğunu düşünmek mümkündür. Bu sebeple bunları, orijinal süslemeler olarak kabul etmek mümkündür. Günümüzde mihrabın bulunduğu duvarda yer alan ve üstteki daha uzun, alttaki daha kısa iki bölümden meydana gelen dikdörtgen panoların gayet düzgün görünüşleri, burada fazla, belki de hiçbir değişmenin olmadığını işaret etmektedir. Bu durumda şu anda mihrap olarak kullanılan yer, bu dikdörtgen panolardan tam ortadaki birisinin hafif bir müdahaleye uğraması ile elde edilmiş gözüküyor (Resim 5). Bu müdahale kanaatimizce mihrap için gereken yüzeyi elde etmek adına, iki bölümden oluşan panonun alt bölümünün çıkartılması ve de yüzeyin üst kısmına da mihrabın derinliğini vurgulamak için ahşap aplikasyon ile bir ekleme yapılmasından ibarettir. Mevcut mihrap beş cm derinliğinde sathi bir niş şeklinde olup, her iki tarafında burmalı sütunceler mevcut olup üzerindeki bitkisel bezemeler kısmen gülbezeği hatırlatır (Resim 1112). Mihrap nişinin alınlık kısmında yeşil renkte kıvrım dallardan meydana gelen aplikasyon tekniğiyle (Naht Sanatı) bir taç eklenerek mihrap kısmı vurgulanmıştır (Resim 13). Söz konusu eserin mevcut ahşap bezemelerinden bazıları -ki bunun çift kapaklı bir dolap olduğu bilinmektedirgünümüzde hala Aksaray Müzesinin arşiv kısmında bulunmaktadır. 8 - 299 - 27-29 Ekim 2016 I.Uluslararası Aksaray Sempozyumu (Kültür, Tarih, Din, Medeniyet) Aksaray, Türkiye Resim 11-12-13: Güney cephesine tanzim edilmiş mihrap duvarı. Eski kilisede, böyle bir kısmın olmaması ve çok çeşitli parçalardan meydana gelmesi sebebiyle, camideki en problemli kısım minberdir (Resim14). Minberin yan aynaları sade olup korkuluklar kare panolar şeklinde bölümlenmiş beş tam ve iki yarım panolar olmak üzere düzenlenmiştir. Bu panoların her biri yarım daire içinde yer alan yıldızlarla bezenmiştir. Burada biri, altı kollu yıldız yani mühr-ü Süleyman şeklinde, diğeri bitkisel forma yakın yıldız biçiminde olup nöbetleşe sıralanmıştır (Resim 15-16). Yarım dairenin üste kalan kısmı nokta şeklinde düz satıhlı oymalarla doldurulmuştur. Korkuluk boyunca uzanan friz yeşil zemin üzerine yine gülbezeklerle oyma tekniğiyle tezyin edilmiştir. Simetrik olarak bezeme sağ aynalıkta da görülür. Minberin kapısının alınlık kısmı bir güneş ve yahut güne bakan motifi etrafında kıvrım dallardan simetrik bezemeler görülmektedir (Resim 17). Resim 17: Minber alınlığı bitkisel motiflerle bezenmiştir. Resim 14: Apsisten tanzim edilmiş minber, doğu cephesi. - 300 - 27-29 Ekim 2016 I.Uluslararası Aksaray Sempozyumu (Kültür, Tarih, Din, Medeniyet) Resim 15: Mühr-ü Süleyman motifi. Aksaray, Türkiye Resim 16: Yıldız Motifi. Minberde yer alan ve Müslümanların “Mühr-ü Süleyman”, Yahudilerin ise “Magen David” olarak adlandırdıkları altı kollu yıldızın bir kilisede bulunması, daha sonra aynen alınıp camide yer verilmesi İslamiyet’in hoşgörü, sanata saygı ve kültürel etkileşimi anlatmak bakımından önem arz etmektedir. Minberdeki korkulukların motiflerinin mihrap duvarındaki bezemelere benzemesi ve tekniğin ve üslubun aynı olması karşısında, bunların yine aynı kilisenin başka bir yerinden getirilerek kullanıldığını düşünmek gerekmektedir. Bunun için en ideal yer, yukarıda kısmen değindiğimiz gibi apsisi kor kısmından ayıran bölümdür. Çünkü apsis kısmının kutsal olma özelliği sebebi ile burayı başka bölümlerden ayırmak ve burayı ikonalarla donatmak, yani ikonastasis adı verilen ahşap bir panoyla ayrıldığını kabul etmek kanımızca hiç de yanlış olmaz. Dolayısı ile minber panoları apsisin girişinde yer alan ahşap bir parça olabilir. Zaten minberi meydana getiren bu panoların daha zengin motif özelliklerine sahip olması da bu fikrimizi kanıtlar niteliktedir. Kilisenin ikonastasinden9 mihrap ve minbere dönüştürülen bezemelerde yöreye özgü motifler yer almaktadır. Yörede o dönemlerde 6000 dönüm üzüm bağı bulunduğu ve bölgenin şarap merkezi olduğu birçok kaynakta geçmektedir. Buna paralel olarak “üzüm salkımı” ve “asma yaprağı” motifleri sıkça “oyma”, “çift satıhlı derin oyma” ve “ajur” teknikleri uygulanarak işlenmiştir (Resim 18-19-20). Bezemelerin yapıldığı tarihlerde bölgede ikamet eden Rumlar inanışlarını da bezemelere yansıtmış ve sıkça Maden David – (Mühr-ü Süleyman) motifine yer vermişlerdir. Ayrıca çok sık rastlanan diğer motiflerden birisi de “bitkisel formlu yıldız motifi”dir. Ahşap burma sütunlarda yine “asma bağları” kompozisyonu İkonastasis bema ile naos'u ayıran paravana verilen isimdir. Bema ise Ortodoks kiliselerinde mihrabın etrafındaki çevrili kutsal kısımdır. 9 - 301 - 27-29 Ekim 2016 I.Uluslararası Aksaray Sempozyumu (Kültür, Tarih, Din, Medeniyet) Aksaray, Türkiye gözlemlenmektedir. Yörede bu motiflere “parmak”, “deve gözü” ve “dimrit” denilmektedir10. Kısım kısım “baklava” motifi de uygulanmıştır Resim 18-19-20: Üzüm salkımı, güneş/güne bakan gibi bitkisel motifler yörenin coğrafi özelliklerini yansıtmaktadır. Yöreye özgü “cevri” bitkisinden elde edilen kırmızı boya ile renklendirilmiştir. Diğer kullanılan kök boyalarla (sarı, yeşil) ilgili bilgiye rastlanmamıştır. En çok yeşil, kırmızı ve sarı renklerin kullanıldığı bütün bu ahşap süslemelerde oyma, ajur, aplike ve boyama teknikleri kullanılmıştır. Kilise camiye dönüştürüldükten sonra cami mimarisinin gereklerinden olan ve ibadete uygun olması icabıyla yapının batı duvarına bitişik kadınlar mahfili ve mahfile çıkışı sağlayan ahşap merdivenler gibi eklemeler söz konusudur. Sıkça bahsettiğimiz ahşap bezeme unsurlarının kadınların mahfilinin korkuluklarının tanzim edilirken de kullanıldıkları açıkça gözlemlenmektedir (Resim 21-22). Resim 21-22: Kadınlar mahfili korkuluklarındaki ahşap unsurların bezeme üslubu, yapıda bulunan diğer ahşap unsurlarla aynı üslup özelliklerini yansıtmaktadır. 10 Kaynak kişi; Dürdane ÖZMEL. - 302 - 27-29 Ekim 2016 I.Uluslararası Aksaray Sempozyumu (Kültür, Tarih, Din, Medeniyet) Aksaray, Türkiye Muhtemelen diğer ahşap unsurları yapan ustadan ayrı bir ustanın elinden çıkmış olan vaaz kürsüsü, oldukça kaliteli bir işçiliğe ve yoğun bitkisel motifli bezemeye sahiptir. Rus Çarı II. Nikola’nın (hüküm süresi 1894-1917) kiliseye armağanı olan ambon11 kilise camiye dönüştürüldükten sonra kadınlar mahfiline çıkışta kuzeybatı payenin üst tarafına monte edilmiştir (Resim 21-22-23). Resim 23-24-25: Ahşap ambon mekân içindeki diğer ahşap bezemeli unsurlardan farklı işçilik ve motif özellikleri yansıtır. İçerisindeki ahşap bezemeleri ele aldığımız yapı günümüzde ibadete açıktır ve manevi değerinden ve mimari özelliklerinden dolayı yerli yabancı turistlerin ilgisini çekmektedir. 11 Ambon kiliselerde papazın kutsal kitap okuduğu kürsü/ vaaz kürsüsüdür. - 303 - 27-29 Ekim 2016 I.Uluslararası Aksaray Sempozyumu (Kültür, Tarih, Din, Medeniyet) Aksaray, Türkiye KAYNAKÇA “IHLARA Özel Çevre Koruma Bölgesi Yönetim Planı Hazırlama ve Uygulama Projesi” TC Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Tabiat Varlıklarını Koruma Bölgesi Genel Müdürlüğü, 2014. ÖZGÜR, R., “Gizli Kalmış Hazine Güzelyurt (Gelveri)”, Ankara, 2010. PEKAK, M., S., “Güzelyurt’ta (Gelveri) Bulunan Bizans/Post-Bizans Dönemi Kiliseleri 1”, Hacetteppe Ünivertisesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, Cilt:10, Sayı:2, 1993, s:123-160. PEKAK, M., S., “Güzelyurt’ta (Gelveri) Bulunan Bizans/Post-Bizans Dönemi Kiliseleri 2”, Hacetteppe Ünivertisesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, Cilt:11, Sayı:12, 1994, s:177-216. www.guzelyurt.bel.tr. - 304 -