Zamek w Otmuchowie

Zamek w Otmuchowie
	nr rej. R.167 z 29.04.1949 oraz 888/64 z 18.05.1964
Państwo	Polska
Województwo	opolskie
Miejscowość	Otmuchów
Adres	ul. Zamkowa 4
Typ budynku	zamek
Styl architektoniczny	gotyk, renesans
	Położenie na mapie Otmuchowa Zamek w Otmuchowie
	Położenie na mapie Polski Zamek w Otmuchowie
	Położenie na mapie województwa opolskiego Zamek w Otmuchowie
	Położenie na mapie powiatu nyskiego Zamek w Otmuchowie
	Położenie na mapie gminy Otmuchów Zamek w Otmuchowie
	50°27′48,5280″N 17°10′19,1280″E/50,463480 17,171980
	Multimedia w Wikimedia Commons

Zamek w Otmuchowie – budowla wzniesiona w średniowieczu, rozbudowana w latach 1585–1596 w stylu renesansowym, przebudowana w XVII w. w stylu barokowym, rezydencja biskupów wrocławskich do 1810.

Historia

Nie wiadomo dokładnie, kiedy zostały wzniesione mury średniowiecznego zamku. Gród kasztelański, wzmiankowany w bulli papieskiej Hadriana IV już w 1155, został ostatecznie przekazany przez Henryka Probusa, na mocy testamentu z 1290, biskupom wrocławskim^[1]. Tym samym zakończył się wieloletni lokalny spór Probusa z biskupem Tomaszem II o te dobra. W 1810 na skutek sekularyzacji miasto i zamek przeszły na własność państwa.

Po zakończeniu konfliktu odbudowano zamek na planie poprzednika, a główne prace budowlane prowadzone były w latach 1341–1376, za czasów biskupa Przecława z Pogorzeli^[1]. Budowla, z powodu mieszczącego się tam skarbca biskupów, była wielokrotnie atakowana, głównie przez husytów i zbrojnie sprawdzała się w walce. W latach 1484–1485 warownię rozbudował Jan IV Roth w stylu późnego gotyku, kładąc nacisk na modernizację systemu obronnego^[1].

Kolejną zmianę przyniosły lata 1585–1596, kiedy to biskup Andrzej Jerin przekształcił średniowieczny zamek w renesansową rezydencję. Zrujnowany wojną trzydziestoletnią został odbudowany w latach 1625–1665 przez Karola Ferdynanda Wazę^[1]. Kolejne innowacje zamek zawdzięczał Ludwikowi Franciszkowi Neuburgowi. Za jego bytności w Otmuchowie powstało w zachodniej części skrzydło mieszkalne oraz nowy budynek zwany dolnym zamkiem (1706–1707)^[1]. W początkowej fazie wojny śląskiej w 1741 budowla uległa zniszczeniu od północnej oraz zachodniej strony; została wprawdzie odbudowana, jednak tylko częściowo, i pełniła od tej pory jedynie funkcję administracyjną^[1]. Biskup wyprowadził się z miasta przejętego przez Prusy.

Po wprowadzeniu w życie sekularyzacji zamek stał się własnością Hohenzollernów, którzy darowali go, za zasługi dla państwa pruskiego, Wilhelmowi von Humboldtowi (1830)^[1]. Nowy właściciel zamieszkał w dolnym zamku i polecił rozbiórkę południowej oraz zachodniej części warowni, by uzyskany budulec przeznaczyć na renowację najlepiej zachowanego północnego skrzydła. W miejscu powstałej wolnej przestrzeni założono ogród. W 1929 zamek przeszedł na własność gminy Otmuchów, sprzedany przez prawnuka Wihelma – Bernarda von Humboldta-Dachroedena^[1].

Architektura

Warownia zbudowana na granitowym wzniesieniu (225 m n.p.m.) góruje nad okolicą^[1]. Pierwotny średniowieczny zamek mieścił się tam, gdzie obecnie znajduje się wschodnia część północnego skrzydła budowli. Był to budynek trójdzielny na planie prostokąta o wymiarach 11,5 × 22 m. Z tego samego okresu pochodzi, zachowana do dziś, wysoka czworoboczna wieża zwieńczona machikułami^[1]. Całość połączona była murami obronnymi i otoczona fosą^[1]. Północną ścianę wieży zdobił herb biskupa Jerina w otoczeniu Jana Chrzciciela i Jana Ewangelisty^[1]. Wewnątrz zachowały się pomieszczenia dla skazańców i więźniów.

W ramach przebudowy zamek zyskał strzelnice do obrony artyleryjskiej, basteje i nową szyję bramną. W XVI wieku dobudowano zachodnie i południowe skrzydła z arkadowymi krużgankami, a tym samym zamknięto wewnętrzny dziedziniec. Zamkowe pomieszczenia urządzono w stylu renesansowym, wykonano portale ozdobione motywami roślinnymi i zwierzęcymi w technice sgraffitowej. Zachowały się fragmenty renesansowego stropu z przełomu XVI i XVII wieku z profilowanymi belkami pokrytymi malowidłami kwiatowymi^[1].

Kolejne przebudowy w okresie baroku zmieniły wygląd zamku. Przede wszystkim zmieniono wystrój komnat, powiększono okna, dobudowano wewnętrzną klatkę schodową, a na zewnątrz, od strony dziedzińca, kolisty pawilon wejściowy z szerokimi, łagodnie wznoszącymi się schodami, umożliwiającymi wnoszenie biskupa w lektyce (tzw. końskie schody). Powstały one z inicjatywy biskupa Filipa von Sinzendorfa, który chory był na podagrę^[2]. Stara, głęboka studnia zbudowana na dziedzińcu zyskała w XIX wieku obudowę przypominającą altankę^[1]. Zachowane zabudowania są niewielką częścią pierwotnego założenia.

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ Romuald Łuczyński: Zamki, dwory i pałace w Sudetach. Legnica: Stowarzyszenie „Wspólnota Akademicka”, 2008, s. 282-286. ISBN 978-83-89102-63-8.
↑ Otmuchów [online], www.polskieszlaki.pl, 13 grudnia 2023 [dostęp 2023-12-13] (pol.).

Bibliografia

Romuald Łuczyński: Zamki, dwory i pałace w Sudetach. Legnica: Stowarzyszenie „Wspólnota Akademicka”, 2008, ISBN 978-83-89102-63-8.
Tomasz Jurasz, Zamki i ich tajemnice, Wydawnictwo Iskry, Warszawa 1972
Otmuchów, zamek biskupów wrocławskich [dostęp: 22 listopada 2008]

Linki zewnętrzne

Archiwalne widoki i publikacje o zamku w bibliotece Polona

[łuczyński-1] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ Romuald Łuczyński: Zamki, dwory i pałace w Sudetach. Legnica: Stowarzyszenie „Wspólnota Akademicka”, 2008, s. 282-286. ISBN 978-83-89102-63-8.

[2] Otmuchów [online], www.polskieszlaki.pl, 13 grudnia 2023 [dostęp 2023-12-13] (pol.).

[1]

[2]