Fil 104 Reviewer 1

Download as pdf or txt
Download as pdf or txt
You are on page 1of 5

isang Gramatika ng Wikang Pambansa at itinakdang

1935 NG SALIGANG BATAS mula Hulyo 19, 1940 ay pasisimulan nang ituro ang
SEKSYON 3, ARTIKULO IV wikang pambansa sa paaralang bayan at pribado sa
buong bansa.
ang konggreso ay gagawa ng mga hakbang tungo sa
pagpapaunlad at pagpapatibay ng isang wikang 1940 (Abril 12)
Pambansa na buhat sa isa sa mga umiiral na katutubong
wika. Pinalabas ng Jorge Bocobo ang kautusang
pangkagawaran at ito’y sinundan ng isang sirkular (Blg.
1936 ( OKT. 27) 26, serye 1940) ng Patnugot ng Edukasyon Celodonio
Salvador. “Ang pagtuturo ng wikang pambansa ay
PANG. MANUEL QUEZON sisimulan muna sa mataas na paaralan at mga paaralang
Paglikha ng Surian ng Wikang Pambansa sa layuning normal.”
makapagpaunlad at mapapatibay ng isang wikang
panlahat 1946 (HULYO)
BATAS KOMONWELT BLG. 570

Ang Pambansang Wikang Pilipino ay magiging isa na sa


1936 (NOB.13) mga Wikang opisyal ng Pilipinas simula sa Hulyo 4, 1946
BATAS KOMONWELT BLG. 184
1954 (MARSO 26)
Pinagtibay ang paglikha ng SWP at itinakda ang
kapangyarihan at tungkulin nito PROKLAMASYON BLG. 12

Nilagdaan ng Pang. Magsaysay ang pagdiriwang ng


1937 (ENERO12) Linggo ng Wikang Pambansa simula Marso 29– Abril 4
SEKSYON 1, BATAS KOMONWELT BLG. 184 taun-taon. Nakapaloob sa panahong saklaw ng
pagdiriwang ang Araw ni Balagtas (Abril 2).
Hinirang ng Pang. Quezon ang kagawad na bubuo ng
SWP. Si Jayme C. de Veyra ang unang naging pangulo ng 1955 (SEPT. 23)
SWP
PROKLAMASYON BLG. 186
1937 (NOB. 9) Nilagdaan ng Pang. Magsaysay ang Prok. Blg. 12 serye
BATAS KOMONWELT BLG. 184 1954, na sa pamamagitan nito’y inililipat ang
pagdiriwang ng Linggo ng Wikang Pambansa sa ika-13—
Ang SWP ay nagpatibay ng isang resolusyon. “Tagalog 19 ng Agosto.
ang siyang lubos na nakatutugon sa mga kahingian
bilang saligan ng wikang Pambansa 1959 (AGOSTO 13)
1937 (DIS. 30) KAUTUSAN PANGKAGAWARAN BLG. 7

SEKSYON 1, BATAS KOMONWELT BLG. 184 Pinalabas ng Kalihim Jose Romero na nagsasaad na
kailanma’t tutukuyin ang Wikang Pambansa, salitang
Kautusang Tagapagpaganap Blg.134. Ipinahayag ng PILIPINO ang gagamitin.
Pang. Quezon ang wikang Pambansa ng Pilipinas ay
batay sa Tagalog. 1967 (OKT. 24)
1940 (Abril 1) KAUTUSAN TAGAPANGULO (BLG.96)

Kautusang Tagapagpaganap Blg. 263. Binigyang


pahintulot ang pagpapalimbag ng isang diksyunaryo at
Nilagdaan ng Pang. Marcos na nagtatadhana na ang ng isang bansa, isang ingatyaman ng mga tradisyong
lahat ng gusali, edipisyo, at tanggapan ng pamahalang nakalagak dito.
ay pangangalanan sa Pilipino.
SANTIAGO
1975 (NOB.14)
Ang wika ay kasangkapan na ginagamit at nabubuhay
KAUTUSANG PANGKAGAWARAN BLG.50 lamang patuloy na ginagamit.

Nagpapatupad ng Edukasyong Bilinggwal sa kolehiyo at


pamantasan.
TOMAS CARLYLE
Itinuturing ang wika bilang saplot ng kaisipan;
1987 (PEB.) gayunman, mas angkop marahil sabihing ang wika ay
ARTIKULO XIV, SEKSYON 6-9 ang saplot ng kaalaman, ang mismong katawan ng
kaisipan
“Ang wikang pambansa ng Pilipinas ay Filipino.
Samantalang nililinang ito ay dapat payabungin at MARY JOY CASTILLO
pagyamanin pa salig sa umiiral na wika sa Pilipinas at iba
pang wika. Ang wika ay nagbabago. Hindi ito maaaring tumanggap
magbago hangga’t patuloy na nagbabago ang mga taong
1987 (AGOSTO 6) gumagamit nito. Ang wika ay nadaragdagan dahil sa
kakayahan ng mga tao na makalikha ng bagong salita
KAUTUSAN BLG. 81

Nagsasaad ng reporma sa alpabeto at sa mga tuntunin


TORE NG BABEL
sa ortograpiyang Filipino. Batay sa istorya ng Bibliya, iisa lang ang wika noong
unang panahon kaya't walang suliranin sa
1997 pakikipagtalastasan ang tao
PROKLAMASYON BLG. 1041
BOW-WOW
Nilagdaan ni Pang. Ramos ang pagdiriwang ng Buwan
ng Wikang Filipino taun-taon sa iba’t ibang sangay ng Tunog mula sa kalikasan at mga hayop. Ayon sa
tanggapan at sa mga paaralan. teoryang ito, maaaring ang wika raw ng tao ay mula sa
panggagaya sa mga tunog ng kalikasan.
2001
DING-DONG
Inilabas ng komisyon sa wikang Filipino (KWF) ang
Revisyon sa mga Tuntunin ng Ortograpiyang Filipino Tunog mula sa bagay na ginagaya ng tao. Ang teoryang
tungo sa istandardisasyon at intelektwalisasyon ng ito ay hindi limitado sa mga kalikasan lamang kundi
wikang pambansa. maging sa mga bagay na likha ng tao. HALIMBAWA:
tren, kampana, orasan.
GLEASON
POOH-POOH
Ang wika ay masistemang balangkas ng mga tunog na
pinili at isinaayos sa paraang arbitraryo upang magamit Tunog mula sa damdaming nalilikha ng tao. Ang
sa komunikasyon ng mga taong nabibilang sa isang teoryang ito ay mga hindi sinasadya ay napabulalas sila
kultura. bunga ng mga masisidhing damdamin. HALIMBAWA:
sakit, tuwa, sarap, kalungkutan.
BUENAVENTURA
YO-HE-HO
Ang wika ay isang larawang binibigkas at isinusulat sa
isang hulugan, taguan, imbakan o deposito ng kaalaman
Tunog mula sa matinding pwersa. ang tao ay natutong Sadyang inimbento ang wika ayon sa teoryang ito.
magsalita bunga diumano ng kanyang pwersang pisikal. Maaari raw na ang ating mga ninuno ay may ideya ng
HALIMBAWA: nagbubuhat pagtatakda ng mga arbitraryong tunog upang
ipakahulugan sa mga tiyak na bagay.
YUM-YUM
LA-LA
Katulad ng teoryang ta-ta, sinasabi rito na ang tao ay
tutugon sa pamamagitan ng pagkumpas sa alinmang Mga pwersang may kinalaman sa romansa. Ang salik na
bagay na nangangailangan ng aksiyon. nagtutulak sa tao upang magsalita.

TA-TA TA-RA-RA-BOOM-DE-AY
Ayon naman sa teoryang ito, ang kumpas o galaw ng Likas sa mga sinaunang tao ang mga ritwal. Sila ay may
kamay ng tao na kanyang ginagawa sa bawat partikular mga ritwal sa halos lahat ng gawain.
na okasyon ay ginaya ng dila at naging sanhi ng
pagkatuto ng taong lumikha ng tunog at kalauna’y MA-MA
nagsalita.
Ayon sa teoryang ito, nagmula ang wika sa mga
SING-SONG pinakamadadaling pantig ng pinakamahahalagang
bagay. HALIMBAWA: ma,pa,da,la
Iminungkahi ng linggwistang si Jesperson na ang wika ay
nagmula sa paglalaro, pagtawa, pagbulong sa sarili, RENE DESCARTES
panliligaw at iba pang mga bulalas-emosyunal.
Hindi pangkaraniwang hayop ang tao kung kaya’t likas
HEY YOU! sa kaniya ang gumamit ng wika na aangkop sa
kaniyang kalikasan bilang tao.
Iminungkahi ng linggwistang si Revesz na bunga ng
interpersonal na kontak ng tao sa kanyang kapwa tao PLATO
ang wika. Napapabulalas din tayo bilang pagbabadya ng
takot, galit o sakit. Tinatawag din itong teoryang Nalikha ang wika bunga ng pangangailangan. Necessity
kontak. is the mother of all invention.

COO-COO JOSE RIZAL


Ayon sa teoryang ito, ang wika ay nagmula sa mga tunog Kung lahat ng likas na bagay ay galing sa Poong
na nalilikha ng mga sanggol. Maykapal, bakit hindi ang wika? Naniniwala ang
pambansang bayani na kaloob at regalo ng Diyos ang
BABBLE LUCKY wika sa tao

Ayon sa teoryang ito, ang wika raw ay nagmula sa mga CHARLES DARWIN
walang kahulugang bulalas ng tao.
Nakikipagsalaparan ang tao kung kaya’t nabuo ang wika.
HOCUS POCUS Survival of the fittest, elimination of the weakest. Ito
ang simpleng batas ni Darwin. Upang mabuhay ang tao,
Ayon kay Boeree (2003), maaaring ang pinanggalingan kailangan niya ng wika. Ito ay nakasaad sa aklat na
ng wika ay tulad ng pinanggalingan ng mga mahikal o Lioberman (1975) na may pamagat na “On the Origin of
relihiyosong aspekto ng pamumuhay ng ating mga Language”, sinasaad dito na ang pakikipagsapalaran ng
ninuno. tao para mabuhay ang nagtuturo sa kanya upang
makalikha ng iba’t ibang wika.
EUREKA
WIKANG ARAMEAN
May paniniwalang ang kauna-unahang wikang ginagamit 3. PAGBIBIGAY O PAGKUHA NG IMPORMASYON
sa daigdig ay ang lenggwahe ng mga Aramean. Sila ang (INFORMATION) - pag-uulat, pagtatanong,
mga sinaunang taong nanirahan sa Syria (Aram) at
pagsasagot, pagpapaliwanag
Mesopotamia. Tinatawag na Aramaic ang kanilang wika.
4. PANGANGARAP/PAGLIKHA (IMAGINING/CREATING)
HARING PSAMMATICHOS - pagkukwento, pagsasadula, pagsasatao, paghula

Sinasabi sa paniniwalang ito na bilang hari ng Ehipto, MGA KAKAYAHAN NG WIKA


gumawa ng isang eksperimento si Psammatichos kung
paano nga ba nakapagsasalita ang tao. May dalawang 1. Ang wika ay sinasalitang tunog.
sanggol siyang pinalaki sa loob ng kuweba at mahigpit
na ipinag-utos na hindi ito dapat makarinig ng anumang 2. Ang wika ay may masistemang balangkas
salita. Sa tagal ng panahon nakapagsalita raw ng “Bekos” 3. Ang wika ay pinipili at isinasaayos.
ang dalawang bata na ang ibig sabihin ay tinapay. Sa
maikling sabi, likas na natututuhan ng tao ang wika 4. Ang wika ay arbitraryo.
kahit hindi ituro ang pinanghahawakan ng teoryang ito. 5. Ang wika ay pantao.

MGA GAMIT AT KAKAYAHAN NG 6. Ang wika ay komunikasyon.

WIKA 7. Bawat wika ay katangi-tangi.

8. Ang wika ay buhay at nagbabago.


INSTRUMENTAL - pagpapangalan, pag-uutos
9. Ang lahat ng wika ay nanghihiram.
REGULATORY - pag-ayon, pagsunod sa panuto, pagsagot
sa telepono 10. Ang wika ay ginagamit.
INTERAKSYON - pagbibiro o pagbati upang mapanatili 11. Ang wika ay hindi maihihiwalay sa kultura ng mga
ang pakikipagkapwa-tao taong gumagamit nito.
PERSONAL - Pagsali sa talakayan o kaya’y pagbulalas ng 12. Ang wika ay napag-aaralan at natututuhan.
damdamin

HEURISTIKO - Makahanap ng impormasyon sa tulong ng


VARAYTI
sarili o kaya ng iba Ang pagkakaroon nito ay bunga ng paniniwala ng mga
IMPORMATIB/ REPRESENTASYONAL - Tungkuling linggwista na ang wika ay heterogeneous o nagkakaiba-
makapagbigay ng impormasyon sa iba. iba. Dala ito ng nagkakaibang pangkat ng tao na may
iba’t ibang lugar na tinitirahan, interes, gawain, pinag-
IMAHINASYON - Nagagamit sa pagsulat ng alinmang aaralan at iba pa.
akdang pampanitikan at ang mahalaga ay ang pagiging
masining VARYASYON
TUNGKULIN AT GAMIT NG WIKA Sa pagdaan ng panahon, nagiging ispesyalisado ang
gawain at tungkulin ng tao at ito ay nagreresulta ng
(GORDON WELLS) pagkakaiba- iba ng kultura at wika na siyang nagiging
panukat sa progreso ng tao.
1. PAGKONTROL SA KILOS O GAWI NG IBA
(CONTROLLING FUNCTION) - pakikiusap, pag-uutos, DAYALEK
pagmumungkahi, pagtanggi, pagbibigay babala Wikang subordineyt ng isang katulad ding wika.
2. PAGBABAHAGI NG DAMDAMIN (SHARED FEELINGS) - Ginagamit ito sa tiyak na lugar o rehiyon.
pakikiramay, pagpuri, paninisi, pagsalungat
IDYOLEK
paggamit ng sariling istilo
CREOLE
ETNOLEK Mga barayti ng wika na nadebelop dahil sa mga
pinaghalohalong salita ng indibidwal, mula sa
Isang uri ng barayti ng wika na nadebelop mula sa salita
magkaibang lugar hanggang sa ito ay naging
ng mga etnolonggwistang grupo. Dahil sa pagkakaroon
pangunahing wika ng partikular na lugar. Ito ay
ng maraming pangkat etniko sumibol ang ibat ibang uri
pinaghalong iba’t ibang wika.
ng Etnolek. Taglay nito ang mga wikang naging bahagi
nang pagkakakilanlan ng bawat pangkat etniko
ABAKADA (20)
EKOLEK □ binuo ni Lope K. Santos nang kanyang sulatin ang
Balarila .
Barayti ng wika na kadalasang ginagamit sa loob ng
ating tahanan. Ito ang mga salitang madalas na □ A, B, K , D, E, G, H, I, J, K, L, M, N, O, P, R, S, T, U, V,
namumutawi sa bibig ng mga bata at mga nakatatanda, W, Y
malimit itong ginagamit sa pang araw-araw na
pakikipagtalastasan. □ mga letrang hindi sinama sa abakada. C, CH, F, J, LL,
Ñ, Q, RR, V, X, Z
SOSYOLEK □ dahil sa dami ng bagong alphabeto, tinawag itinong
Nakabatay ang pagkakaiba nito sa katayuan istatus ng pinagyamang alphabeto
isang gumagamit ng wika sa lipunang kanyang
ginagalawan

REGISTER
Anyo ng wika batay sa uri at paksa ng talakayan o
larangang pinaguusapan, sa mga tagapakinig o
kinakausap o kaya ay sa okasyon at sa iba pang mga
salik o factor:

a.) FIELD O LARANGAN – ang layunin at paksa nito


ay naayon sa larangan ng mga taong gumagamit
nito.
b.) MODE – may mga pagkakaiba ang paraang
pasalita at pasulat.
c.) TENOR – ito ay naayon sa relasyon ng mga nag-
uusap.
d.) ESTILO - kung pormal ang pagtitipon/meeting,
pormal din ang wika

PIDGIN
Ito ay barayti ng wika na walang pormal na
estraktura. Ito ay binansagang “nobody’s native
language” ng mga dayuhan. Ito ay ginagamit ng
dalawang indibidwal na nag uusap na may dalawa
ring magkaibang wika. Sila ay walang komong
wikang ginagamit. Umaasa lamang sila sa mga
“make-shift” na salita o mga pansamantalang wika
lamang.

You might also like