9

9
Araling Panlipunan
Unang Markahan – Modyul 6:
Mga Karapatan at Tungkulin
bilang Isang Mamimili

CO_Q1_AP9_ Module6
Araling Panlipunan – Ikasiyam na Baitang
Alternative Delivery Mode
Unang Markahan – Modyul 6: Mga Karapatan at Tungkulin bilang Isang Mamimili
Unang Edisyon, 2020

Isinasaad sa Batas Republika 8293, Seksiyon 176 na: Hindi maaaring magkaroon ng
karapatang-sipi sa anomang akda ang Pamahalaan ng Pilipinas. Gayonpaman, kailangan
muna ang pahintulot ng ahensiya o tanggapan ng pamahalaan na naghanda ng akda kung
ito ay pagkakakitaan. Kabilang sa mga maaaring gawin ng nasabing ahensiya o tanggapan
ay ang pagtakda ng kaukulang bayad.

Ang mga akda (kuwento, seleksiyon, tula, awit, larawan, ngalan ng produkto o brand name,
tatak o trademark, palabas sa telebisiyon, pelikula, atbp.) na ginamit sa modyul na ito ay
nagtataglay ng karapatang-ari ng mga iyon. Pinagsumikapang matunton ang mga ito upang
makuha ang pahintulot sa paggamit ng materyales. Hindi inaangkin ng mga tagapaglathala
at mga may-akda ang karapatang-aring iyon. Ang anomang gamit maliban sa modyul na ito
ay kinakailangan ng pahintulot mula sa mga orihinal na may-akda ng mga ito.

Walang anomang parte ng materyales na ito ang maaaring kopyahin o ilimbag sa anomang
paraan nang walang pahintulot sa Kagawaran.

Inilathala ng Kagawaran ng Edukasyon

Kalihim: Leonor Magtolis Briones
Pangalawang Kalihim: Diosdado M. San Antonio

Bumuo sa Pagsusulat ng Modyul

Manunulat: Dorisa S. Cunting, Noeme S. Santillan, Precious Ann A. Breva
Editor: Mohamar D. Rindo, Ryan G. Tulod, Jeneliza C. Panes
Tagasuri: Alma L. Carbonilla, Nelson S. Lasagas
Tagaguhit: Mervin I. Musil
Tagalapat: Rowena J. Cortez, Leizel C. Caballero
Tagapamahala:
Isabelita M. Borres
Eugenio B. Penales
Sonia D. Gonzales
Majarani M. Jacinto
Juliet A. Magallanes
Florencio R. Caballero
Alma D. Belarmino

Inilimbag sa Pilipinas ng ________________________

Department of Education – Region IX

Office Address: Regional Center, Balintawak, Pagadian City
E-mail Address: [email protected]
 9
Araling Panlipunan
Unang Markahan – Modyul 6:
Mga Karapatan at Tungkulin
bilang Isang Mamimili
Dorisa S. Cunting, et. al.
Paunang Salita

Ang Self-Learning Module o SLM na ito ay maingat na inihanda para sa ating mag-
aaral sa kanilang pag-aaral sa tahanan. Binubuo ito ng iba’t ibang bahagi na
gagabay sa kanila upang maunawaan ang bawat aralin at malinang ang mga
kasanayang itinakda ng kurikulum.

Ang modyul na ito ay may inilaang Gabay sa Guro/Tagapagdaloy na naglalaman ng

mga paalala, pantulong o estratehiyang magagamit ng mga magulang o kung
sinumang gagabay at tutulong sa pag-aaral ng mga mag-aaral sa kani-kanilang
tahanan.

Ito ay may kalakip na paunang pagsusulit upang masukat ang nalalaman ng mag-
aaral na may kinalaman sa inihandang aralin. Ito ang magsasabi kung kailangan
niya ng ibayong tulong mula sa tagapagdaloy o sa guro. Mayroon ding pagsusulit sa
bawat pagtatapos ng aralin upang masukat naman ang natutuhan. May susi ng
pagwawasto upang makita kung tama o mali ang mga sagot sa bawat gawain at
pagsusulit. Inaasahan namin na magiging matapat ang bawat isa sa paggamit nito.

Pinapaalalahanan din ang mga mag-aaral na ingatan ang SLM na ito upang
magamit pa ng ibang mangangailangan. Huwag susulatan o mamarkahan ang
anumang bahagi ng modyul. Gumamit lamang ng hiwalay na papel sa pagsagot sa
mga pagsasanay.

Hinihikayat ang mga mag-aaral na makipag-ugnayan agad sa kanilang guro kung

sila ay makararanas ng suliranin sa pag-unawa sa mga aralin at paggamit ng SLM
na ito.

Sa pamamagitan ng modyul na ito at sa tulong ng ating mga tagapagdaloy, umaasa

kami na matututo ang ating mag-aaral kahit wala sila sa paaralan.

ii
 Alamin

Pamantayang Pangnilalaman Pamantayan sa Pagganap

Ang mga mag- aaral ay may pag - unawa Ang mga mag-aaral ay naisasabuhay
sa mga pangunahing konsepto ng ang pag-unawa sa mga pangunahing
ekonomiks bilang batayan ng matalino konsepto ng ekonomiks bilang batayan
at maunlad na pang-araw-araw na ng matalino at maunlad na pang- araw-
pamumuhay. araw na pamumuhay.

Mga Nilalaman (Paksa/ Aralin)

1. Mga Karapatan at Tungkulin Bilang Isang Mamimili

1.1 Walong Karapatan Ng Mamimili
1.2 Limang Pananagutan Ng Mga Mamimili
1.3 Consumer Protection Agencies

Mga Pamantayan sa Pagkatuto

Pagkatapos mapag-aralan ang modyul na ito, ang mag-aaral ay
inaasahang:
1. Naipagtatanggol ang mga karapatan at nagagampanan ang mga
tungkulin bilang isang mamimili. AP9MKE-Ih-18

Sa nakaraang aralin, natutunan ang tungkol sa konsepto ng

pagkonsumo. Dito nasusuri na sa isang ekonomiyang walang
matutugunan na pangangailangan at kagustuhan ng tao kung hindi
gagamit o lilikha ng produkto.
Sa modyul na ito ay mapag-aaralan ang tungkol sa karapatan
at tungkulin ng mamimili. Sa usapin pa lamang ng pag- aanunsiyo,
masusuri na may potensiyal na panganib na maibubunga nito sa
pagkonsumo ng mamimili. Dahil dito kinikilala ng pamahalaan ang
mga karapatan ng mga mamimili at maging ang mga responsibilidad
na dapat gampanan ng isang mamimili.

1
 Subukin

Panimulang Gawain: Pagtataya

Panuto: Basahin at unawaing mabuti ang bawat pangungusap. Piliin ang titik ng
tamang sagot at isulat sa sagutang papel.
1. Alin sa mga sumusunod ang nagpalabas ng karapatan ng mga mamimili
upang maging gabay sa kanilang transaksiyon sa pamilihan?
A. Department of Labor and Employment
B. Department of Trade and Industry
C. Energy Regulatory Commission
D. Securities and Exchange Commission

2. Sa paanong paraan mo maitataguyod ang karapatan sa tamang

impormasyon?
A. Pag- aralan ang nakatatak sa etiketa ukol sa sangkap, dami at
komposisyon sa produkto
B. Pahalagahan ang kalidad at hindi ang tatak ng produkto o serbisyong
bibilhin
C. Palaging gumamit ng recycled na produkto upang mapangalagaan ang
kapaligiran
D. Palagiang pumunta sa timbangan ng bayan upang matiyak na husto
ang bibilhing produkto

3. Bumili si Maria ng lipstick sa mall ngunit nang ito ay kanyang ginamit naging
sanhi ito ng pamamaga ng kanyang labi. Anong karapatan ang dapat
ipaglaban dito?
A. Karapatang Dinggin
B. Karapatan sa Kaligtasan
C. Karapatang Pumili
D. Karapatan sa mga Pangunahing Pangangailangan

4. Ito ay nagtataglay ng karapatan sa katalinuhan at kaalaman na

kinakailangan upang makagawa ng hakbanging makatutulong sa mga
desisyong pangmamimili.
A. Karapatan sa Pagtuturo Tungkol sa Pagiging Matalinong Mamimili
B. Karapatang Bayaran at Tumbasan sa Ano mang Kapinsalaan
C. Karapatan sa Palatastasan
D. Karapatan sa Isang Malinis na Kapaligiran

2
5. Aling batas ang nangangalaga sa kapakanan ng mamimili?
A. Republic Act 10368
B. Republic Act 7160
C. Republic Act 7394
D. Republic Act 9003

6. Tumutukoy sa karapatang maipahayag ang interes ng mga mamimili sa

paggawa at pagsakatuparan ng mga patakaran at batas ng pamahalaan.
A. Karapatang Dinggin
B. Karapatang Pumili
C. Karapatan sa Kaligtasan
D. Karapatan sa Patalastasan

7. Ang mga sumusunod ay tungkulin ng mamimili MALIBAN sa isa.

A. Maipapahayag ang sarili at kumilos upang makatiyak sa
makatarungang pakikitungo
B. Mabatid ang kahihinatnan ng ating kapaligiran bunga ng hindi
wastong pagkonsumo
C. Magtatag ng samahang mamimili upang magkaroon ng lakas at
kapangyarihang maitaguyod at mapangalagaan ang ating kapakanan
D. Makatiyak na ang kapakanan ng mamimili ay lubusang isaalang-alang
sa paggawa at pagpapatupad ng anumang patakaran ng pamahalaan

8. Alin sa mga sumusunod ang tumutukoy sa pagiging listo at mausisa tungkol

sa kung ano ang gamit, halaga, at kalidad ng mga paninda at paglilingkod na
ating ginagamit?
A. Kamalayan sa Kapaligiran
B. May Alternatibo o Pamalit
C. Mapanuring Kamalayan
D. Pagmamalasakit na Panlipunan

9. Bakit mahalaga ang batas na nangangalaga sa karapatan ng mamimili?

A. Madali lamang matutunton ng pamahalaan ang mga negosyanteng
lumalabag sa patakaran ng pagkonsumo
B. Nagbibigay-proteksiyon ito sa mga mamimili laban sa mga panganib
sa pagkonsumo
C. Napapadali nito ang pamimili ng mga konsyumer sa mga tindahan
D. Pinangangalagaan nito ang mga nagmamay-ari ng tindahan o negosyo

10. Nagtitipid ka sa paggamit ng tubig at kuryente dahil batid mong ang pag-
aaksaya nito ay magdulot ng kakulangan sa suplay at pagtaas sa presyo kung
saan maraming mga konsyumer ang lalong mahihirapan sa buhay. Anong
pananagutan ang iyong nagampanan?
A. Pagkilos
B. Kamalayan sa Kapaligiran
C. Mapanuring Kamalayan
D. Pagmamalasakit Panlipunan

3
11. Ito ay tumutugon sa reklamo laban sa pagbebenta ng di-wastong sukat o
timbang ng mga gasolinahan at mga mangangalakal ng Liquified Petroleum
Gas.
A. Energy Regulatory Commission
B. Department of Environment and Natural Resources
C. Fertilizer and Pesticide Authority
D. Securities and Exchange Commission

12. Alin sa sumusunod ang tumutukoy sa pagiging makatuwiran?

A. hindi nagpapadala sa popularidad ng produkto na may mataas na
presyo
B. laging handa, alerto at mapagmasid sa mga maling gawain lalo na sa
pagsusukli at paggamit ng timbangan
C. marunong humanap ng pamalit o panghalili na makatutugon din sa
pangangailangang tinutugunan ng produktong dating binibili D. sa
pagpili ng isang produkto ay isinaalang-alang ang presyo at kalidad nito

13. Ito ay may tungkuling magtatag ng samahang mamimili upang magkaroon

ng lakas at kapangyarihang maitaguyod at mapangalagaan ang ating
kapakanan.
A. Kamalayang Kapaligiran
B. Mapanuring Kamalayan
C. Pagkilos
D. Pagkakaisa

14. Aling karapatan ng mamimili ang tumutukoy sa karapatang mapangalagaan

laban sa mapanlinlang, madaya na patalastas, mga etiketa at iba pang hindi
wasto at hindi matapat na gawain?
A. Karapatang Dinggin
B. Karapatan sa Kaligtasan
C. Karapatan sa Patalastasan
D. Karapatang Pumili

15. Sumali si Nena sa isang organisasyon ng mga mamimili sa kanilang barangay

upang magkaroong ng boses ang kanyang pangkat ukol sa mga usapin sa
karapatan ng mamimili. Anong tungkulin ang ipinakita sa sitwasyong ito?
A. Pagkilos
B. Pagkakaisa
C. Pagmamalasakit Panlipunan
D. Pagmamalasakit Pangkapaligiran

4
 Aralin
Mga Karapatan at Tungkulin
6 bilang Isang Mamimili

Balikan Natin

Gawain 1: Kumpletuhin Mo!

Panuto: Ipahayag ang nalalaman tungkol sa karapatan, tungkulin at Consumer
Protection Agencies sa pamamagitan ng pagbuo sa mga pangungusap sa
ibaba. Gawin ito sa sagutang papel.

Para sa akin ang karapatan ay ________________________________________________

_______________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________

Ang tungkulin ay ______________________________________________________________

_______________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________

Tuklasin

Gawain 2: Opinyon Ko, Ibahagi Ko!

Panuto: Basahin at unawain ang tanong. Isulat ang sagot sa sagutang
papel.

Tanong: Ano ang iyong masasabi sa kasabihang “customer is always

right’’?
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________

5
 Suriin

Matapos mong malaman ang mga paunang impormasyon tungkol sa

aralin, ngayon naman ay iyong lilinangin ang mga kaalamang ito sa tulong ng
mga teksto at mga gawain na inihanda upang maging batayan mo ng
impormasyon. Inaasahang magagabayan ka ng mga inihandang gawain at teksto
na masagot kung bakit mahalagang maitaguyod ang mga karapatan at
magampanan ang katungkulan ng bawat konsyumer tungo sa isang matatag na
ekonomiya. Halika at umpisahan na ang masayang pagbabasa at pang-unawa
sa paksa.

BATAS NA NANGANGALAGA SA KAPAKANAN NG MAMIMILI

Nakatakda sa Republic Act 7394 (Consumer Act of the Philippines) ang mga
kalipunan ng mga patakarang nagbibigay ng proteksiyon at nangangalaga sa
interes ng mamimili. Isinusulong din ng batas na ito ang kagalingang dapat
makamit ng lahat ng mamimili. Itinatadhana ng batas na ito ang mga
pamantayang dapat sundin sa pagsasagawa at operasyon ng mga negosyo at
industriya. Ang sumusunod ang binibigyang- pansin ng batas na ito:
a. Kaligtasan at proteksiyon ng mamimili laban sa panganib sa kalusugan at
kaligtasan.
b. Proteksiyon laban sa mapanlinlang at hindi makatarungang gawaing may
kaugnayan sa operasyon ng mga negosyo at industriya.
c. Pagkakataong madinig ang reklamo at hinaing ng mamimili.
d. Representasyon ng kinatawan ng mga samahan at mamimili sa
pagbalangkas at pagbuo ng mga patakarang pangkabuhayan at
panlipunan.

Walong Karapatan ng Mamimili

Ang Kagawaran ng Kalakalan at Industriya (Department of Trade and Industry
o DTI) ay naglabas ng walong karapatan ng mga mamimili upang maging gabay sa
kanilang transaksiyon sa pamilihan.
1. Karapatan sa mga Pangunahing Pangangailangan
May karapatan sa sapat na pagkain, pananamit, masisilungan,
pangangalagang pangkalususugan, edukasyon at kalinisan upang
mabuhay.

6
 2. Karapatan sa Kaligtasan
May karapatang bigyan ng katiyakang ligtas at mapangangalagaan
ka laban sa pangangalakal ng mga panindang makasasama o mapanganib
sa iyong kalusugan.
3. Karapatan sa Patalastasan
May karapatang mapangalagaan laban sa mapanlinlang, madaya at
mapanligaw na patalastas, mga etiketa at iba pang hindi wasto at hindi
matapat na gawain. Ito ay kailangang malaman ng mga mamimili upang
maiwasan ang pagsasamantala ng iba.
4. Karapatang Pumili
May karapatang pumili ng iba’t ibang produkto at paglilingkod sa
halagang kaya mo. Kung ito ay monopolisado ng pribadong kompanya man,
dapat na magkaroon ka ng katiyakan sa kasiya-siyang uri at halaga ng
produkto nila.
5. Karapatang Dinggin
May karapatang makatiyak na ang kapakanan na mamimili ay
lubusang isinaalang-alang sa paggawa at pagpapatupad ng anumang
patakaran ng pamahalaan.
6. Karapatang Bayaran at Tumbasan sa Ano mang Kapinsalaan
May karapatang bayaran at tumbasan sa ano mang kapinsalaan na
nagbuhat sa produkto na binili mo. May karapatan kang mabayaran sa ano
mang kasinungalingan o mababang uri ng paninda o paglilingkod na
ibibigay o ipinagbibili kahit na ito ay sa pagkakamali, kapabayaan o
masamang hangarin. Dapat na magkaroon ng walang bayad na tulong sa
pagtatanggol sa hukuman o nang pag- aayos sa paghahabol.
7. Karapatan sa Pagtuturo Tungkol sa Pagiging Matalinong Mamimili
May karapatan sa consumer education, nagtatanong at nagtatanggol
sa iyong karapatan. Ito ay nagtataglay ng karapatan sa katalinuhan at
kaalaman na kinakailangan upang makagawa ng hakbanging
makatutulong sa mga desisyong pangmamimili.
8. Karapatan sa Isang Malinis na Kapaligiran
May karapatan sa kalayaan, pagkakapantay- pantay at sapat na
mga kalagayan sa buhay na nagbibigay pahintulot sa isang marangal at
maayos na pagkatao at ikaw ay may malaking pananagutan na pangalagaan
at pagbutihin ang iyong kapaligiran para sa kalusugan at kinabukasan ng
ating saling lahi.

Limang Pananagutan ng mga Mamimili

Ang Kagawaran ng Kalakalan at Industriya ay nagpalaganap rin ng limang
pananagutan ng mga mamimili. Ang sumusunod ay ang mga pananagutang
binabanggit:

7
 1. Mapanuring Kamalayan – ang tungkuling maging listo at mausisa
tungkol sa kung ano ang gamit, halaga, at kalidad ng mga paninda at
paglilingkod na ating ginagamit.
2. Pagkilos- ang tungkuling maipahayag ang ating sarili at kumilos upang
makatiyak sa makatarungang pakikitungo. Kung tayo’y mananatili sa
pagwawalang-bahala, patuloy tayong pagsasamantalahan ng mga
mandarayang mangangalakal.
3. Pagmamalasakit na Panlipunan- ang tungkulin na alamin kung ano
ang ibubunga ng ating pagkonsumo ng mga kalakal at serbisyo sa ibang
mamamayan, lalo na ang pangkat ng maliliit o walang kapangyarihan,
maging ito ay sa lokal, pambansa, o pandaigdig na komunidad.
4. Kamalayan sa Kapaligiran- ang tungkulin na mabatid ang
kahihinatnan ng ating kapaligiran bunga ng hindi wastong pagkonsumo.
Kailangang pangalagaan natin ang ating likas na kayamanan para sa
ating kinabukasan.
5. Pagkakaisa- ang tungkuling magtatag ng samahang mamimili upang
magkaroon ng lakas at kapangyarihang maitataguyod at mapangalagaan
ang ating kapakanan.

Consumer Protection Agencies

Ang sumusunod ay mga ahensiya ng pamahalaan na tumutulong upang
maisulong ang kapakanan ng mga mamimili:
Bureau of Food and Drugs (BFAD) - hinggil sa hinaluan/ pinagbabawal/
maling etiketa ng gamot, pagkain, pabango, at make- up.
City/Provincial/Municipal Treasurer - hinggil sa timbang at sukat,
madayang (tampered) timbangan at mapanlinlang na pagsukat.
Department of Trade and Industry (DTI) - hinggil sa paglabag sa batas ng
kalakalan at industriya- maling etiketa ng mga produkto, madaya
at mapanlinlang na gawain ng mga mangangalakal.
Energy Regulatory Commission (ERC) - reklamo laban sa pagbebenta ng di-
wastong sukat o timbang ng mga gasolinahan at mga
mangangalakal ng “Liquified Petroleum Gas”.
Environmental Management Bureau (DENR- EMB)- namamahala sa
pangangalaga sa kapaligiran (polusyon- halimbawa ay pagsalaula
sa hangin at tubig).
Fertilizer and Pesticide Authority (FPA) - hinggil sa hinaluan/ pinagbabawal/
maling etiketa ng pamatay-insekto at pamatay-salot.
Housing & Land Use Regulatory Board (HLURB) - nangangalaga sa mga
bumibili ng bahay at lupa pati na rin ang mga subdivision.
Insurance Commission- hinggil sa hindi pagbabayad ng kabayaran ng
seguro.
Philippine Overseas Employment Administration (POEA) - reklamo laban sa
illegal recruitment activities.
Professional Regulatory Commission (PRC) - hinggil sa mga hindi matapat na
pagsasagawa ng propesyon kabilang na ang mga accountant, doctor,
engineer, at iba pa.

8
 Securities & Exchange Commission (SEC) - hinggil sa paglabag sa binagong
Securities Act tulad ng pyramiding na gawain

Pamprosesong Tanong:
1. Alin sa mga karapatan ng mga mamimili ang madalas na hindi
napahahalagahan? Magbigay ng sitwasyon.
2. Paano nakakatulong ang iba’t ibang ahensiya ng pamahalaan sa mga
mamimili?
3. Bakit ang mamimili ay mahalagang maging responsable sa pamimili at
pagdedesisyon?
4. Paano maipagtatanggol ng mamimili ang kanyang mga karapatan at
magagampanan ang kanyang tungkulin bilang isang mamimili?

Pagyamanin

Gawain 3. Word Map

Panuto: Punan ang word map ng konsepto mula sa nabasang mga
paksa. Isulat sa sagutang papel ang sagot.

__________
__________ __________
_ _
Walong
__________ Karapatan ng __________
Mamimili

__________ 9 __________
__________

Pamprosesong Tanong:
1. Alin sa mga karapatang ito ang madalas na nakakaligtaan ng mga
mamimili?
2. Bakit kailangang mabatid mo ang iyong mga karapatan bilang
mamimili?

9
Gawain 4. Idea Web
Panuto: Ibigay ang hinihiling sa kahon. Isulat sa sagutang papel ang sagot.

Consumer
Protection
Agencies

Pamprosesong Tanong:
1. Ano-anong proteksiyon ang inilalaan ng mga ahensiyang ito
para sa mga mamimili? Magbigay ng tatlong (3) halimbawa.
2. Bakit mahalaga ang mga Consumer Protection Agencies?

Gawain 5. Puno ng Kaalaman

Panuto: Isulat sa loob ng dahon ang iba’t ibang pananagutan ng mamimili.

Limang Pananagutan ng
mga Mamimili

Pamprosesong Tanong:
1. Bakit kailangang maging listo at mausisa tungkol sa gamit,
halaga o kalidad ng panindang binili? Magbigay ng sitwasyon.
2. Paano mo maisasakatuparan ang iyong pananagutan bilang
isang mamimili?

10
 Isaisip

Mga mahahalagang kaalaman na dapat tandaan:

1. Binibigyan ng malawak na karapatan ng pamahalaan ang bawat
mamimili sa pamamagitan ng Consumer Act of the Philippines.
2. Tungkulin ng mamimili ang pagiging responsable sa kanyang pamimili at
pagdedesisyon.
3. Upang maging responsableng mamimili kinakailangang maitakda ang
sarili niyang pangangailangan at kagustuhan.
4. Mahalagang magbayad ng wastong halaga ang mamimili para sa kanyang
pagkonsumo.
5. Pangunahin sa mga tungkulin ng Deparment of Trade and Industry o DTI
ang pagtiyak sa kalidad at kaligtasan ng mga produkto.
6. Mahalagang sundin ng mamimili ang mga payong hakbangin sa
pagkonsumo ng bilihin.
7. Ang mga babala at paalala na nakatatak sa isang produkto ay kailangang
basahin ng mamimili bilang impormasyon.
8. Sa usapin pa lamang ng pag-aanunsyo masusuri na may potensiyal na
panganib na maibubunga sa kanilang sarili ang pagkonsumo ng
mamimili.
9. Dapat ipakita natin ang pagmamahal sa bayan sa pamamagitan ng
pagtangkilik sa mga produktong gawa ng kapwa nating mga Pilipino at
bilhin ang Likhang-Pilipino.
10. Tandaan na ang pagkonsumo ng produktong dayuhan ay nakapagpababa
ng kita ng bansa.
 Isagawa

Gawain 6: Punan Ako!

Panuto: Sagutin ang tanong at isulat ang sagot sa sagutang papel.

Tanong:
Ano ang iyong gagawin kung ikaw ay nahaharap sa sitwasyong kailangan
mong ipagtanggol ang iyong karapatan bilang mamimili?
Sagot:
______________________________________________________________________________.

12
 Tayahin

Panghuling Pagtataya
Panuto: Basahin at unawaing mabuti ang bawat pangungusap. Piliin ang titik
ng tamang sagot at isulat sa sagutang papel.
1. Aling batas ang nangangalaga sa kapakanan ng mamimili?
A. Republic Act 7394
B. Republic Act 9003
C. Republic Act 10368
D. Republic Act 7160

2. Ang mga sumusunod ay tungkulin ng mamimili MALIBAN sa isa.

A. Mabatid ang kahihinatnan ng ating kapaligiran bunga ng hindi
wastong pagkonsumo
B. Magtatag ng samahang mamimili upang magkaroon ng lakas at
kapangyarihang maitaguyod at mapangalagaan ang ating kapakanan
C. Makatiyak na ang kapakanan ng mamimili ay lubusang isaalang-alang
sa paggawa at pagpapatupad ng anumang patakaran ng pamahalaan
D. Maipapahayag ang sarili at kumilos upang makatiyak sa
makatarungang pakikitungo

3. Sa paanong paraan mo maitataguyod ang karapatan sa tamang

impormasyon?
A. Palagiang gumamit ng recycled na produkto upang mapangalagaan ang
kapaligiran
B. Pag- aralan ang nakatatak sa etiketa ukol sa sangkap, dami at
komposisyon sa produkto
C. Pahalagahan ang kalidad at hindi ang tatak ng produkto o serbisyong
bibilhin
D. Palagiang pumunta sa timbangan ng bayan upang matiyak na husto
ang bibilhing produkto

4. Alin sa mga sumusunod ang nagpalabas ng karapatan ng mga mamimili

upang maging gabay sa kanilang transaksiyon sa pamilihan?
A. Department of Trade and Industry
B. Energy Regulatory Commission
C. Department of Labor and Employment
D. Securities and Exchange Commission

13
5. Sumali si Nena sa isang organisasyon ng mga mamimili sa kanilang barangay
upang magkaroon ng boses ang kanyang pangkat ukol sa mga usapin sa
karapatan ng mamimili. Anong tungkulin ang ipinakita sa sitwasyong ito?
A. Pagkakaisa
B. Pagkilos
C. Pagmamalasakit Panlipunan
D. Pagmamalasakit Pangkapaligiran

6. Alin sa sumusunod ang tumutukoy sa pagiging makatwiran?

A. Hindi nagpapadala sa popularidad ng produkto na may mataas na presyo
B. Sa pagpili ng isang produkto ay isinaalang-alang ang presyo at kalidad
nito
C. Laging handa, alerto at mapagmasid sa mga maling gawain lalo na sa
pagsusukli at paggamit ng timbangan
D. Marunong humanap ng pamalit o panghalili na makatutugon din sa
pangangailangang tinutugunan ng produktong dating binibili

7. Bumili si Maria ng lipstick sa mall ngunit nang ito ay kanyang ginamit naging
sanhi ito ng pamamaga ng kanyang labi. Anong karapatan ang dapat
ipaglaban dito?
A. Karapatang Dinggin
B. Karapatang Pumili
C. Karapatan sa Kaligtasan
D. Karapatan sa mga Pangunahing Pangangailangan

8. Tumutukoy sa karapatang maipahayag ang interes ng mga mamimili sa

paggawa at pagsakatuparan ng mga patakaran at batas ng pamahalaan.
A. Karapatang Pumili
B. Karapatang Dinggin
C. Karapatan sa Kaligtasan
D. Karapatan sa Patalastasan

9. Ito ay tumutugon sa reklamo laban sa pagbebenta ng di-wastong sukat o timbang

ng mga gasolinahan at mga mangangalakal ng Liquified Petroleum Gas.
A. Fertilizer and Pesticide Authority
B. Securities and Exchange Commission
C. Energy Regulatory Commission
D. Department of Environment and Natural Resources

10. Ang karapatan ng mamimili ang tumutukoy sa karapatang mapangalagaan

laban sa mapanlinlang, madaya na patalastas, mga etiketa at iba pang hindi
wasto at hindi matapat na gawain?
A. Karapatang Pumili
B. Karapatang Dinggin
C. Karapatan sa Kaligtasan
D. Karapatan sa Patalastasan
14
11. Ito ay may tungkuling magtatag ng samahang mamimili upang magkaroon
ng lakas at kapangyarihang maitaguyod at mapangalagaan ang ating
kapakanan.
A. Pagkilos
B. Pagkakaisa
C. Kamalayang Kapaligiran
D. Mapanuring Kamalayan

12. Nagtitipid ka sa paggamit ng tubig at kuryente dahil batid mong ang pag-
aaksaya nito ay magdulot ng kakulangan sa supply at pagtaas sa presyo
kung saan maraming mga konsyumer ang lalong mahihirapan sa buhay.
Anong pananagutan ang iyong nagampanan?
A. Pagkilos
B. Mapanuring Kamalayan
C. Pagmamalasakit Panlipunan
D. Kamalayan sa Kapaligiran

13. Bakitmahalaga ang batas na nangangalaga sa karapatan ng mamimili?

A. Napapadali nito ang pamimili ng mga konsyumer sa mga tindahan
B. Pinangangalagaan nito ang mga nagmamay-ari ng tindahan o negosyo
C. Madali lamang matutunton ng pamahalaan ang mga negosyanteng
lumalabag sa patakaran ng pagkonsumo
D. Nagbibigay-proteksiyon ito sa mga mamimili laban sa mga panganib sa
pagkonsumo

14. Alin sa mga sumusunod ang tumutukoy sa pagiging listo at mausisa tungkol
sa kung ano ang gamit, halaga, at kalidad ng mga paninda at paglilingkod na
ating ginagamit?
A. Mapanuring Kamalayan
B. Kamalayan sa Kapaligiran
C. May Alternatibo o Pamalit
D. Pagmamalasakit na Panlipunan

15. Ito ay nagtataglay ng karapatan sa katalinuhan at kaalaman na

kinakailangan upang makagawa ng hakbanging makatutulong sa mga
desisyong pangmamimili.
A. Karapatan sa Palatastasan
B. Karapatan sa Isang Malinis na Kapaligiran
C. Karapatang Bayaran at Tumbasan sa Ano mang Kapinsalaan
D. Karapatan sa Pagtuturo Tungkol sa Pagiging Matalinong Mamimili

15
 Karagdagang Gawain

Gawain 7: Karapatan Mo, Ipaglaban Mo!

Panuto: Basahin at unawaing mabuti ang bawat sitwasyon. Mamili lang ng isang
sitwasyon. Sagutin at isulat ito sa sagutang papel.

Sitwasyon: Ipagpalagay na ikaw ay nakabili o nakagamit ng produkto o serbisyo

na binabanggit sa ibaba. Gumawa ng letter of complaint na
ipaparating sa kinauukulang ahensiya ng pamahalaan.

1. Depektibong cellphone
2. Lip balm na naging sanhi ng pamamaga ng iyong labi
3. Double dead na karne ng manok
4. Maling timbang ng asukal
5. Serbisyong hair rebonding na naging sanhi ng pagkasunog ng iyong
buhok

Rubrik sa Pagsulat ng Letter of Complaint

Deskripsiyon Puntos Nakuhang
Kriterya
Puntos
Nakapaloob sa liham ang mahahalagang 40 pts
impormasyon ukol sa sitwasyong
Nilalaman
idinudulog sa ahensiya at ang karapatang
nalabag.
Malikhain ang pagkakasulat ng ‘letter of 30 pts
complaint’, pumili ang may-akda ng mga
Istilo angkop na salita upang maipahayag ang
kanyang saloobin ukol sa pagiging
matalinong mamimili.
Nasunod lahat ng mekaniks sa pagsulat 30 pts
Mekaniks ng liham.
Kabuuang Puntos 100 pts

Gawain 8: Paggawa ng Islogan

Panuto: Gumawa ng isang islogan na nagpapahayag ng pangangalaga sa karapatan
ng mga mamimili. Maaaring gumamit ng long bond paper sa gawain at
gamitin ang pamantayan ng pagmamarka bilang gabay.

16
 Rubriks para sa Islogan
Kriterya 5 pts 4 pts 3 2
Nilalaman Ang Di-gaanong Medyo Walang
mensahe ay naipakita magulo ang mensaheng
mabisang ang mensahe naipakita
naipakita mensahe
Pagkamalikhai Napakagand Maganda at Maganda Di maganda
n a at malinaw ang ngunit di- at Malabo
napakalinaw pagkakasula gaanong ang
ng t ng titik malinaw ang pagkakasula
pagkakasula pagkakasula t ng titik
t ng titik t ng titik
Kaugnayan sa May Di-gaanong Kaunti lang Walang
paksa malaking may ang kaugnayan
kaugnayan kaugnayan kaugnayan sa paksa
sa paksa ang sa paksa ng islogan ang islogan
islogan ang islogan sa paksa
Kalinisan Malinis na Malinis ang Di-gaanong Marumi ang
malinis ang pagkakabuo malinis ang pagkakabuo
pagkakabuo pagkakabuo

17
 18
Panghuling
Pagtataya
1. A
2. D
3. B
4. A
5. B
6. B
7. C
8. B
9. C
10. D
11. B
12. C
13. D
14. A
15. D
Paunang
Pagtataya
1. B
2. A
3. B
4. A
5. C
6. A
7. A
8. C
9. B
10. D
11. A
12. D
13. D
14. C
15. A
Susi sa Pagwawasto
Mga Sanggunian:

Balitao, Bernard. Ekonomiks: Araling panlipunan modyul para sa mag-

aaral. Philippines: Vibal Group, Inc., 2015.

19
Para sa mga katanungan o puna, sumulat o tumawag sa:

Department of Education - Bureau of Learning Resources (DepEd-BLR)

Ground Floor, Bonifacio Bldg., DepEd Complex

Meralco Avenue, Pasig City, Philippines 1600

Telefax: (632) 8634-1072; 8634-1054; 8631-4985

Email Address: [email protected] * [email protected]

20