Republic of the Philippines

Department of Education
Regional Office IX, Zamboanga Peninsula

9 Zest for Progress

Z Peal of artnership

Araling Panlipunan
Ikatlong Markahan- Modyul 2
Paikot na Daloy ng Ekonomiya

Name of Learner: ___________________________

Grade & Section: ___________________________
Name of School: ___________________________
 Mga Bumuo sa Pagsusulat ng Modyul

Manunulat: Richard C. Abadies

Editor: Ailyn P. Dela Torre
Tagasuri: Allan S. Caballero
Ma. Angelieca S. Epanto,
Kimberly Cler G. Suarez
Tagaguhit/Tagakuha ng Larawan: Richard C. Abadies
Tagalapat: Allan S. Caballero
Ma. Angelieca S. Epanto,
Kimberly Cler G. Suarez
Tagapamahala: Majarani M. Jacinto, EdD, CESO VI
OIC, Schools Division Superintendent

Visminda Q. Valde, EdD

OIC, Assistant Schools Division Superintendent

Raymond M. Salvador, EdD, CESE

OIC, Assistant Schools Division Superintendent

Juliet A. Magallanes, EdD

CID Chief

Florencio R. Caballero, DTE

EPS - LRMDS

Alma L. Carbonilla, EdD

EPS – Araling Panlipunan

2
 Alamin
Ang modyul na ito ay naglalayon na maipaliwanag ang bahaging
ginagampanan ng mga bumubuo sa paikot na daloy ng ekonomiya.

Balikan
Panuto: Basahin at unawaing mabuti ang bawat tanong. Isulat ang titik ng tamang
sagot sa sagutang papel.

1. Ang sambahayan at bahay kalakal ay iisa. Alin sa mga sumusunod na modelo ng

pambasang ekonomiya ito tumutukoy?
A. Ikaapat na modelo C. Ikatlong modelo
B. Ikalawang modelo D. Unang Modelo

2. Alin sa mga sumusunod ang naglalarawan ng unang modelo ng pambansang

ekonomiya?
A. Hindi umaasa ang sambahayan sa bahay-kalakal.
B. Inaasahan na ang halaga ng produksiyon ay siya ring halaga ng pagkonsumo
ng produkto.
C. Isinaalang-alang ng sambahayan at bahay-kalakal ang kanilang mga
desisyon sa hinaharap.
D. Magkaiba ang sambahayan at bahay-kalakal.

3. Kilala ito bilang goods market o commodity markets. Alin sa sumusunod ito
tumukoy?
A. Pamilihan ng mga hilaw na sangkap
B. Pamilihan ng mga piling mamimili
C. Pamilihan ng mga pribadong tao
D. Pamilihan ng mga tapos na produkto o commodity

4. Alin sa mga sumusunod ang naglalarawan ng ikalawang modelo ng pambansang

ekonomiya?
A. Ang kita ng pambansang ekonomiya ay maitatakda ng kabuuang gastusin ng
sambahayan at bahay kalakal.
B. Ang sambahayan ang lumikha ng produkto ay siya ring konsyumer.
C. Ang sambahayan ay may demand ngunit wala itong kakayahang lumikha ng
produkto.
D. Sumisingil ng buwis ang pamahalaan upang kumita

5. Sa ikatlong modelo ng pambansang ekonomiya ay nag-iimpok ang mga mamimili

bilang paghahanda sa hinaharap. Hindi nito gagastusin ang isang bahagi ng
natanggap na kita. Anong tawag sa bahagi ng kitang ito na hindi ginastos?
A. Deposit C. Insurance
B. Donation D. Savings

3
 Tuklasin
Gawain: HULA-LETRA

Isulat sa loob ng loob ng bilog upang mabuo ang salita. Ang ilang letra ay
ibinigay na bilang gabay.

1. Salaping kinokolekta ng pamahalaan upang makalikom ng pondo

B W

2. Pagbebenta ng mga produkto sa ibang bansa

X T

3. Pambansang kita mula sa buwis

P B C R V U

4. Pag-angkat ng mga produkto mula sa ibang bansa

M T

5. Pakikipagpalitan ng produkto at salik ng pambansang ekonomiya sa mga

dayuhang ekonomiya

K A L P L S

4
 Aralin
Paikot Na Daloy Ng Ekonomiya
1

Suriin
MGA MODELO NG PAMBANSANG EKONOMIYA

Ikaapat na Modelo

Bukod sa pag-iimpok at pamumuhunan, ang pagbabayad ng buwis ay

nagiging karagdagang gawain sa ekonomiya. Tulad din ng pag-iimpok at
pamumuhunan, broken lines ang ginamit sa pagbabayad ng buwis. Ang pagbabayad
ng buwis ay takdang gawain ng sambahayan at bahay-kalakal sa isang pamilihan.

Sumisingil ng buwis ang pamahalaan upang kumita. Ang kita mula sa buwis
ay tinatawag na public revenue. Ito ay ginagamit ng pamahalaan upang makalikha
ng pampublikong paglilingkod. Ang mga pampublikong paglilingkod ay nauuri sa
pangangailangan ng sambahayan at ng bahay-kalakal.

Sa ikaapat na modelo, ang kita ng pambansang ekonomiya ay maitatakda ng

kabuuang gastusin ng sambahayan, bahay-kalakal, at pamahalaan. Maitatakda rin
ang pambansang kita sa pamamagitan ng kabuuang kita ng sambahayan, bahay-
kalakal, at pamahalaan.

Ang paglago ng pambansang ekonomiya ay may tatlong pinagbabatayan: una,

ang pagtaas ng produksiyon; ikalawa, ang produktibidad ng pamuhunan; at ikatlo,
ang produktibidad ng mga gawain ng pamahalaan.

5
ANG PAMAHALAAN AT PAMILIHAN NG PINANSIYAL, SALIK NG PRODUKSIYON,
KALAKAL AT PAGLILINGKOD

Kita Paggasta
PAMILIHAN NG KALAKAL
AT PAGLILINGKOD
Pagbebenta ng kalakal Pagbili ng kalakal
at paglilingkod at paglilingkod

Pagbili ng kalakal
at paglilinkod Buwis

PAMAHALAAN
gkod
Bahay Kalakal
Suweldo, tubo,
Buwis transfer SAMBAHAYAN
Input para sa produksiyon Lupa, paggawa,
at kapital
PAMILIHAN NG SALIK NG
PRODUKSIYON
Sahod, upa, at tubo Kita

PAMILIHANG PINANSIYAL
Pamumuhunan Pag-iimpok

Ikalimang Modelo

Sa naunang apat na modelo, ang pambansang ekonomiya ay sarado. Ang

saradong ekonomiya ay hindi nakikipag-ugnayan sa mga dayuhang ekonomiya. Ang
tuon lamang ng mga naunang talakayan ay ang panloob na takbo ng ekonomiya.
Ang perspektiba sa saradong pambansang ekonomiya sa mga dayuhang ekonomiya.

Iba pang usapin kapag ang pambansang ekonomiya ay bukas. May

kalakalang panlabas ang bukas na ekonomiya. Ang kalakalang panlabas ay ang
pakikipagpalitan ng produkto at salik ng pambansang ekonomiya sa mga dayuhang
ekonomiya.

May mga sambahayan at bahay-kalakal ang dayuhang ekonomiya. Pareho rin

sila na may pinagkukunang-yaman. Maaaring magkaiba ang kaanyuan at dami ng
mga ito. Maaaring kailangan nila ang ilan sa mga ito bilang salik ng produksiyon.
Ang pangangailangan sa pinagkukunang-yamn ay isang basehan sa
pakikipagkalakalan. May mga pinagkukunang-yaman na ginagamit bilang sangkap
ng produksiyon na kailangan pang angkatin sa ibang bansa.

6
 Lumilikha ng produkto mula sa pinagkukunang-yaman ang pambansang
ekonomiya. Gayundin ang dayuhang ekonomiya. Maaaring magkapareho ang
kanilang produkto. Maaari rin naming magkaiba. Nakikipagpalitan ang dalawang
ekonomiya ng produkto sa isa’t isa.

Ang bahay kalakal ay nagluluwas (export) ng mga produkto sa panlabas na

sektor samantalang ang sambahayan ay nag nag-aangkat (import) mula dito.

ANG PAMBANSANG EKONOMIYA SA KALAKALANG PANLABAS

Kita sa pagluluwas (export) Kita sa pag-aangkat (import)

PANLABAS NA SEKTOR

Kita Paggasta
PAMILIHAN NG KALAKAL
AT PAGLILINGKOD
Pagbebenta ng kalakal Pagbili ng kalakal
at paglilingkod at paglilingkod

Pagbili ng kalakal
at paglilinkod Buwis

PAMAHALAAN
gkod
Bahay Kalakal
Suweldo, tubo,
Buwis transfer SAMBAHAYAN
Input para sa produksiyon Lupa, paggawa,
at kapital
PAMILIHAN NG SALIK NG
PRODUKSIYON
Sahod, upa, at tubo Kita
PAMILIHANG PINANSIYAL

Pamumuhunan Pag-iimpok

7
 Pagyamanin
Gawain: PAGPUPUNA

Upang higit na maunawaan ang binasang teksto, masdang mabuti ang mga
bagay na makikita sa dayagram sa kabilang pahina. Tukuyin at isulat sa loob ng
kahon kung anong sector ang ipinakita sa diyagram. Pagkatapos ay maaari mo nang
sagutan ang mga pamprosesong tano.

Kita sa pagluluwas (export) Kita sa pag-aangkat (import)

1.____________________

Kita Paggasta
PAMILIHAN NG KALAKAL
AT PAGLILINGKOD
Pagbebenta ng kalakal Pagbili ng kalakal
at paglilingkod at paglilingkod

Pagbili ng kalakal
at paglilinkod Buwis

3. ___________
gkod
2._________
Suweldo, tubo,
Buwis transfer 4. ___________
Input para sa produksiyon Lupa, paggawa,
at kapital
PAMILIHAN NG SALIK NG
PRODUKSIYON

Sahod, upa, at tubo Kita

5. ___________________ Pag-iimpok
Pamumuhunan

Pamprosesong Tanong:

1. Ano ang ipinakita sa paikot na daloy?

2. Papaanong nagkakaroon ng ugnayan ang iba’t ibang sector ng ekonomiya?

8
 Isaisip
Gawain: KUMPLETUHIN MO AKO!

Isulat ang tamang salita sa bawat pahayag. Pumili lamang sa loob ng kahon.
1. Ang ___________________ ay isang modelo sa ekonomiks na nagpapakita kung
paano gumagalaw o dumadaloy ang salapi sa ekonomiya at ang pagkaka-ugnay ng
mga aktor nito.
2. Ang pangongolekta ng buwis at ang paggastos nito para sa mga proyekto at iba
pang gawain ay ang bahaging ginagampanan ng _____________ sa ekonomiya.
3. Ang ____________ ay salaping kinokolekta ng pamahalaan upang makalikom ng
pondo.
4. Ang bahagi ng kita na hindi ginastos ay tinatawag na ______________.
5. Ang kita mula sa buwis ay tinatawag na ___________.
6. Gumagamit ng salik ng produksiyon ang __________ upang gawing produkto at
serbisyo.
7. Sa _________________ kumukuha ang bahay-kalakal na pandagdag puhunan
para mapalaki at paunlad ang produksiyon nito.
8. Nagmumula ang mga salik ng produksiyon sa ________________ .
9. Ang ______________ ay pagbebenta ng produkto sa ibang bansa.
10. Ang ______________ ay ang pag-aangkat ng mga produkto mula sa ibang bansa.

pamahalaan paikot na daloy export

public revenue pamilihang pinansyal sambahayan
buwis import bahay-kalakal
impok

9
 Tayahin

Piliin ang titik ng tamang sagot. Isulat mo sa sagutang papel.

1. Alin sa sumusunod ang kinokolekta at ginagamit ng pamahalaan upang

makalikha ng pampublikong paglilingkod?
A. Emergency Loan C. Public Revenue
B. GSIS Fund D. Soft Loan

2. Ang mga sumusunod ay pinagbabatayan sa paglago ng pambansang ekonomiya

maliban sa:
A. Pagtaas ng produksiyon
B. Produktibidad ng mga gawain ng pamahalaan
C. Produktibidad ng pamumuhunan
D. Pagbaba ng halaga ng peso laban sa dolyar

3. Upang maging matatag ang ekonomiya, mahalagang makalikha ng positibong

motibasyon ang mga gawain ng pamahalaan. Alina ng dapat isaalang-alang?
A. Hindi gawing mandatory ang pagsingil buwis sa mamamayan
B. Isakatuparan ang pampublikong paglilingkod na ipinangako sa pagsingil ng
buwis
C. Nasa kamay lamang ng isang pinuno ang katatagan ng ekonomiya ng bansa
D. Tangkilikin ang mga produktong banyaga kaysa lokal na produkto

4. Bukod sa pag-iimpok at pamumuhunan, ano ang nagiging karagdagang gawain

ng sambahayan at bahay-kalakal sa ekonomiya kung ikaapat na modelo ng
pambansang ekonomiya ang pag-uusapan?
A. Pagbabayad ng buwis
B. Pagbibigay tulong sa mga nangangailangan
C. Pagtaas ng sahod
D. Pagtatayo ng mga edipisyo

5. Alin sa mga sumusunod na pahayag ang hindi totoo?

A. Ang buong ekonomiya ay iasa lamang sa pamahalaan
B. Ang mga pampublikong paglilingkod ay dapat maging produktibo.
C. Hindi dapat maging palaasa ang mga tao sa tulong na ibibigay ng
pamahalaan.
D. Hindi rin dapat makipagkompetensiya ang pamahalaan sa pamumuhunan ng
pribadong bahay kalakal.

6. Sa paikot na daloy ng ikonomiya, si Chrys ay bahagi ng sambahayan na

nangangailangn ng mga produkto at serbisyo ng isang prodyuser. Anong sektor
ang magsisilbing tulay sa pagitan ng konsyumer at prodyuser?
A. Financial Market C. Panlabas na sektor
B. Pamahalaan D. Product Market

10
7. Alin ang totoo tungkol sa ikalimang modelo ng pambansang ekonomiya?
A. Ang pambansang ekonomiya ay sarado sa ibang bansa
B. Ang pamahalaan ay hindi nakipag-ugnayan sa mga dayuhang ekonomiya.
C. Bukas ang bansa sa kalakalang panlabas
D. Nakipagkalakalan ang pamahalaan sa mga piling lugar lamang

8. Alin sa sumusunod ang taga-konsumo ng tapos na produkto at nagsusuplay ng

mga salik ng produksiyon?
A. Pamahalaan C. Panlabas na sektor
B. Pampinansyal na sektor D. Sambahayan

9. Ano ang maaaring gawin ng isang mag-aaral na tulad mo upang makatulong sa

pamahalaan sa wastong pangongolekta ng buwis?
A. Humingi ng resibo kung mamimili sa malalaking tindahan tulad ng
department store
B. Isuplong sa kinauukulan ang mga negosyanteng hindi tamang nagbabayad
ng buwis
C. Paalalahanan ang mga magulang at iba pang kakilala hinggil sa wastong
pagbabayad ng buwis
D. Suportahan ang kampanya ng pamahalaan laban sa mga tax evader

10. Ang bahay kalakal ay nagluluwas (export) ng mga produkto sa panlabas na sector
samantalang ang sambahayan ay nag-aangkat (import) mula ditto. Alin sa mga
modelo ng pambasang ekonomiya ito tumutukoy?
A. Ikaapat na modelo C. Ikalimang modelo
B. Ikalawang modelo D. Ikatlong modelo

11. Sa paikot na daloy ng ekonomiya, papaano nagkaugnay ang sambahayan at

bahay-kalakal?
A. Ang salapi ay ginagamit ng sambahayan upang ipautang na capital sa mga
bahay-
kalakal.
B. Ginagamit ng sambahayan ang nakokolektang buwis upang makabuo ng
produkto na gagamitin ng mga bahay-kalakal.
C. Nagbubukas ng bagong planta ang sambahayan upang magkaroon ng
karadgdagang trabaho para sa mga bahay-kalakal.
D. Sa sambahayan nagmumula ang mga salik ng produksiyon na sumasailalim
ng pagpoproseso ng bahay-kalakal.

12. Alin sa ibaba ang pamilihan ng mga import at export na mga produkto?
A. Pamahalaan C. Panlabas na sektor
B. Pampinansyal na sektor D. Sambahayan

11
13. Ang sambahayan, bahay-kalakal, pamilihang pinansyal, pamahalaan at
panlabas na sektor ay may mahahalagang ginagampanan sa ekonomiya. Ang
paikot na daloy ng produkto at serbisyo ay ginagamit upang maipakita ang:
A. Gawain ng bawat isa
B. Salaping natatanggap ng mga pampinansyal na sektor
C. Ugnayan ng konsyumer at prodyuser
D. Ugnayan ng limang sektor sa payak na paraan

14. Alin sa sumusunod ang sektor na namamagitan sa mga nag-iimpok at mga

namumuhunan?
A. Pamahalaan C. Panlabas na sektor
B. Pampinansyal na sektor sD. Sambahayan

15. Bakit mahalaga ang papel ng pamahalaan sa paikot na daloy ng ekonomiya?

A. Ang pamahalaan ang nagpapatupad ng mga batas para sa ekonomiya
B. Ang pamahalaan ang nagsisilbing tagapag-bantay ng mga gawaing pang-
ekonomiya
C. Ang pamahalaan ay may malaking bahagi sa regulasyon ng mga gawaing
pang-ekonomiya na may kinalaman sa takbo at daloy ng ekonomiya.
D. Ang pamahalaan ay nagsisilbing isa sa mga daluyan ng salapi sa ekonomiya
sa pamamagitan ng pangongolekto ng buwis na naibabalik sa daloy sa
pamamagitan ng paggastos nito

Karagdagang Gawain

Paggawa ng Collage

Gamit ang mga materyales na maaaring gamiting-muli (recyclable) o mga

materyales na indigenous sa inyong lugar, bumuo ng isang dayagram ng paikot na
daloy at idikit ito sa kalahating bahagi ng illustration board o cartolina.

12
 RUBRIK SA PAGMAMARKA NG COLLAGE

Magaling Katamtaman Nangangailangan

Nakuhang
ng Pagsisikap
Puntos
(3) (2) (1)
Naipakita ang Naipakita ang ilan Hindi naipakita ang
lahat ng sektor sa mga sektor na mga sektor na
na bumubuo sa bumubuo sa bumubuo sa paikot
NILALAMAN paikot na daloy paikot na daloy at na daloy at hindi rin
at ang ang ilang naipakita ang
tungkuling tungkuling tungkuling
ginagampanan ginagampanan ng ginagampanan ng
ng bawat isa. bawat isa. bawat isa.
Lubhang angkop
Angkop ang Hindi ngkop ang
ang konsepto at
KAANGKUPAN NG konsepto at konsepto at hindi
maaaring
maaaring magamit maaaring magamit
KONSEPTO magamit sa
sa pang-araw-araw sa pang-araw-araw
pang-araw-araw
na pamumuhay. na pamumuhay.
na pamumuhay.
Ang kabuuang
Ang kabuuang presentasyon ay Ang kabuuang
presentasyon ay bahagyang presentasyon ay
KABUUANG maliwanag at maliwanag at hindi maliwanag,
organisado at organisado at may hindi organisado at
PRESENTASYON
may kabuluhan bahagyang walang kabuluhan
sa buhay ng kabuluhan sa sa buhay ng isang
isang Pilipino. buhay ng isang Pilipino.
Pilipino.
Gumagamit ng Gumagamit ng Hindi gumagamit ng
tamang bahagyang tamang
kombinasyon ng kombinasyon ng kombinasyon ng
PAGKA- mga kulay at mga kulay at mga kulay at
recycled na recycled na recycled na
MALIKHAIN
materyales materyales upang materyales upang
upang ipahayag ipahayag ang ipahayag ang
ang nilalaman at nilalaman at nilalaman at
mensahe. mensahe. mensahe.
KABUUANG PUNTOS

13
 14
BALIKAN
ISAISIP 1. D
1. Paikot na daloy
2. B
2. Pamhalaan
3. D
3. Buwis
4. C
4. Impok
5. D
5. Public Revenue
6. Bahay-kalakal
TUKLASIN
7. Pamilihang Pinansiyal
1. BUWIS
8. Sambahayan
2. EXPORT
9. Export
3. PUBLIC REVENUE
10. Import
4. IMPORT
5. KALAKALANG PANLABAS
TAYAHIN
1. C 11. D
2. D 12. C
PAGYAMANIN
3. B 13. D
1. Panlabas na Sektor
4. A 14. B
2. Bahay-kalakal
5. A 15. D
3. Pamahalaan
6. D
7. C 4. Sambahayan
8. D 5. Pamilihang Pinansiyal
9. B
10. C
Susi sa Pagwawasto
Sanggunian:

Ekonomiks Araling Panlipunan, Modyul para sa Mag-aaral, pp236-242

Ekonomiks Araling Panlipunan, Gabay sa Pagtuturo, pp164-166

15
 Region IX: Zamboanga Peninsula Hymn – Our Eden Land

Here the trees and flowers bloom Gallant men and Ladies fair
Here the breezes gently Blow, Linger with love and care
Here the birds sing Merrily, Golden beams of sunrise and sunset
The liberty forever Stays, Are visions you’ll never forget
Oh! That’s Region IX
Hardworking people Abound,
Here the Badjaos roam the seas
Every valleys and Dale
Here the Samals live in peace
Zamboangueños, Tagalogs, Bicolanos,
Here the Tausogs thrive so free
Cebuanos, Ilocanos, Subanons, Boholanos,
With the Yakans in unity
Ilongos,
All of them are proud and true
Region IX our Eden Land
Region IX
Our..
Eden...
Land...

The Footprints Prayer Trees by Joyce Kilmer

One night I had a dream. I dreamed I think that I shall never see
that I was walking along the beach A poem lovely as a tree.
with the LORD.
A tree whose hungry mouth is prest
In the beach, there were two (2) sets Against the earth’s sweet flowing
of footprints – one belong to me and breast;
the other to the LORD.
A tree that looks at God all day,
Then, later, after a long walk, I And lifts her leafy arms to pray;
noticed only one set of footprints.
A tree that may in Summer wear
“And I ask the LORD. Why? Why?
A nest of robins in her hair;
Why did you leave me when I am sad
and helpless?”
Upon whose bosom snow has lain;
And the LORD replied “My son, My Who intimately lives with rain.
son, I have never left you. There was
only one (1) set of footprints in the Poems are made by fools like me,
sand, because it was then that I But only God can make a tree.
CARRIED YOU!