Tugasan 2 : Penulisan Akademik

1.0 Pengenalan

Budaya mempunyai perkaitan yang rapat dengan kehidupan masyarakat tanpa

mengira kaum, bangsa dan agama penganutnya. Namun begitu, terdapat perbezaan antara
budaya satu masyarakat dengan masyarakat yang lain. Perkataan budaya berasal daripada
bahasa Sanskrit iaitu Budhi yang membawa maksud kecergasan fikiran dan akal. Manakala,
Daya daripada perkataan Melayu diertikan sebagai kekuatan kuasa, tenaga dan pengaruh.
Menurut E.D.Tylor (1947 dalam Noriati, Boon Pong Ying, Sharifah Fakhriah & Zuraidah,
2014), budaya merupakan keseluruhan kompleks yang mengandungi ilmu pengetahuan,
kepercayaan, kesenian, moral, undang-undang, adat serta amalan kebiasaan yang lain.
Istilah sosiobudaya diambil daripada perkataan sosial dan budaya yang bermaksud hubungan
masyarakat dengan budaya seperti cara hidup, amalan, kepercayaan dan seumpamanya.
Kepelbagaian sosio budaya dalam masyarakat Malaysia ini boleh dilihat jelas dalam beberapa
aspek seperti bangsa, struktur masyarakat dan kelas sosial, kepercayaan, bahasa, adat
resam dan jantina.

Seperti yang kita tahu, negara kita Malaysia sangat terkenal dengan keunikan
masyarakat yang berbilang kaum, budaya, bahasa, etnik, agama dan sebagainya. Walaupun
negara kita mempunyai masyarakat majmuk, namun kita dapat hidup dalam sesebuah negara
yang aman dan harmonis yang mana perpaduan antara kaum sangat erat antara satu sama
lain. Dalam konteks ini, guru memainkan peranan yang sangat penting dalam kepelbagaian
sosiobudaya masyarakat berbilang kaum di sekolah dalam membina negara bangsa yang
lestari. Namun begitu, tidak dapat dinafikan lagi bahawa tugas sebagai seorang guru bukanlah
suatu kerjaya yang mudah. Guru-guru juga menghadapi cabaran dalam membina negara
bangsa yang lestari. Oleh itu, saya akan membincangkan cabaran dan peranan guru dalam
kepelbagaian sosiobudaya dalam membina negara bangsa lestari serta langkah-langkah guru
dalam persekitaran pengurusan bilik darjah yang mesra budaya.

2.0 Peranan Guru Membina Negara Bangsa yang Lestari

2.1 Mewujudkan Bilik Darjah yang Mesra Budaya

Persekitaran bilik darjah perlulah mesra budaya supaya suasana pembelajaran

menjadi kondusif untuk murid pelbagai latar bangsa dan budaya. Bukan itu sahaja,
persekitaran mesra budaya juga sangat signifikan dalam mengembangkan nilai sivik
yang menjadi nadi bagi kehidupan masyarakat yang harmonis dan aman di peringkat
nasional dan juga global. Ahmad Ali Seman (2009) menegaskan bahawa keupayaan
membina bangsa Malaysia yang bersatu padu dan saling bertolak ansur bukan lagi
berakar daripada pendidikan di sekolah. Oleh itu, gurulah yang bertanggungjawab
dalam mewujudkan persekitaran pengurusan bilik darjah yang mesra budaya supaya
dapat membina negara bangsa yang lestari. Sebagai contoh, mengamalkan susunan
meja secara berkelompok di mana meja disusun secara berempat. Susunan ini adalah
bagi menggalakkan proses pengajaran dan pembelajaran berpusatkan murid di
samping menggalakkan interaksi antara murid yang berbilang kaum. Selaras dengan
pendidikan abad ke-21 yang menekankan proses pembelajaran berpusatkan murid
(KPM, 2012).

Selain itu, guru juga boleh menempatkan setiap murid dalam kumpulan
mengikut pencapaian mereka supaya mereka dapat membantu antara satu sama lain
dalam menyelesaikan tugasan yang diberikan. Guru meletakkan murid bercampur
antara kaum juga boleh mewujudkan keserasian antara murid. Buktinya, mereka dapat
mengumpul idea, berkongsi pengetahuan dan bertukar-tukar pengalaman sesama
mereka. Hal ini akan dapat mengekalkan kepelbagaian sosiobudaya dalam
masyarakat berbilang kaum seterusnya membina negara bangsa yang lestari.

2.2 Mewujudkan Hubungan yang Mesra dengan Murid

Guru perlulah mewujudkan hubungan yang mesra dengan murid tanpa

mengira kaum, bangsa, agama dan juga warna kulit. Guru yang mudah mesra dengan
murid akan dapat memenangi hati murid-muridnya serta menjadikan guru disayangi
dan disukai ( Mohd Khairuddin, Khalid, Ag Yusof & Halimah, 2014). Antara cara yang
boleh digunakan oleh guru dalam mewujudkan hubungan yang positif dengan murid
adalah dengan memberikan pujian atau pengiktirafan kepada murid atas usaha
mereka sepanjang proses pengajaran dan pembelajaran dijalankan sesuai dengan
saranan oleh Cheah Boon Kheng (2002) yang menyatakan bahawa semua kaum perlu
diberikan peranan dan usaha mereka perlu diberikan pengiktirafan, barulah toleransi
dapat wujud secara harmoni dan tanpa paksaan.

Bukan itu sahaja, guru juga perlu mempunyai kemahiran untuk mengucapkan
kata-kata yang ingin didengar oleh murid seperti “bagus”, “awak pandai”, “usaha lagi”
dan sebagainya. Hal ini adalah untuk memikat hati murid sekaligus mengekalkan
tingkah laku positif mereka supaya ia dilakukan secara berterusan. Pujian sebegini
haruslah diberikan tanpa mengira masyarakat berbilang kaum yang terdapat di dalam
kelas agar pembinaan bangsa yang lestari dapat dicapai.
2.3 Mewujudkan Hubungan Antara Kelompok Etnik

Penerapan budaya dan nilai murni dari pelbagai etnik yang berlainan harus
diterapkan dalam objektif pembelajaran. Dalam hal ini, guru haruslah adil, tidak
bersikap pilih kasih dan sentiasa peka terhadap murid tanpa mengira latar belakang
mereka. Setiap aktiviti pengajaran yang dirancang seharusnya tidak menyentuh isu-
isu sensitif yang mampu mengguris perasaan mana-mana pihak. Bagi membina
bangsa yang lestari, guru boleh mengadakan aktiviti mingguan yang memerlukan
penglibatan semua etnik. Contohnya, pada minggu pertama guru meminta murid India
bercerita tentang budaya dan perayaan kaum Cina. Minggu kedua, murid Melayu
diminta bercerita tentang kaum India dan begitu juga pada minggu-minggu yang
seterusnya. Dengan adanya aktiviti sebegini, murid-murid dapat mengenali budaya
kaum lain dan berkongsi pengalaman mengenai budaya masing-masing di dalam
kelas. Shamsul Amri (2007) sendiri menegaskan kepentingan setiap kaum untuk
mengenali perbezaan dan mencari nilai-nilai yang dapat dikongsi bersama sebagai
rakyat Malaysia. Hal ini akan mengeratkan lagi hubungan mesra antara ahli-ahli di
dalam kelas tersebut.

2.4 Menunjukkan Teladan yang Baik

Guru perlulah menunjukkan contoh teladan yang baik kepada murid-muridnya

dengan cara datang awal ke bilik darjah, sentiasa bersikap adil dan sentiasa berdisiplin
dalam segala hal. Hal ini akan meningkatkan rasa hormat murid terhadap guru dan
menjadikan guru sebagai idola mereka. Guru juga perlulah menghormati murid-
muridnya seperti orang lain, tidak menghukum murid tanpa soal selidik dan prihatin
terhadap keadaan semasa murid-muridnya. Guru juga perlu mengamalkan amalan
budaya penyanyang yang menerapkan empat ciri utama iaitu hormat, autentik, ingatan
dan integriti emosi. Menurut Larrivee (2005), budaya penyayang terbentuk apabila
ahli-ahli di dalam sesebuah komuniti itu mengutamakan kebajikan ahli-ahlinya,
berkomunikasi secara terbuka antara satu sama lain dan jujur dalam berhubungan.
Dengan penerapan budaya penyanyang dalam kepelbagaian sosiobudaya di dalam
kelas serta contoh teladan yang baik ditunjukkan oleh guru, sudah pasti pembinaan
bangsa yang lestari dapat diwujudkan. Bukan itu sahaja, persekitaran bilik darjah yang
mesra budaya juga dapat diwujudkan seterusnya mencapai ciri-ciri bilik darjah seperti
yang dihasratkan oleh KPM.
3.0 Cabaran Guru dalam Membina Negara Bangsa yang Lestari

3.1 Merancang aktiviti p&p yang sesuai

Menurut Abd.Rahim (1999), stail pengajaran yang membosankan dan tidak

menarik menjadikan keadaan dan suasanan bilik darjah tidak menarik. Dalam konteks
ini, tanggungjawab dan amanah yang patut dilaksanakan oleh guru dalam memupuk
perpaduan dalam kalangan murid adalah bermula dari perancangan awal aktiviti
pengajarannya. Walau bagaimanapun, cabaran guru dalam merancang pengajaran
dan pembelajaran yang sesuai bagi kepelbagaian sosiobudaya di dalam kelas tidak
dapat dinafikan lagi. Guru perlu mengkaji dan memahami dengan lebih mendalam
tentang kepelbagaian yang wujud dalam kalangan murid. Hal ini sangat signifikan
untuk membantu guru memahami gaya pembelajaran murid dan memudahkan guru
untuk menyelitkan latar belakang budaya setiap murid yang ada di dalam kelas
tersebut. Bukan itu sahaja, guru juga terpaksa berhadapan dengan karenah murid
yang datang dari pelbagai budaya (Samad, 2009).

Kebiasaannya, guru menghadapi kesukaran dalam kemahiran komunikasi

yang mana bahasa-bahasa etnik yang digunakan oleh murid di dalam kelas tidak
dapat difahami oleh guru. Hal ini menyebabkan komunikasi menjadi tidak berkesan
dan hubungan mesra antara guru dengan murid tidak dapat diwujudkan.

3.2 Mewujudkan Perpaduan

Guru bertanggungjawab membentuk komuniti pembelajaran yang mesra murid

berasaskan latar belakang mereka. Guru harus bijak dalam mengendalikan kelas
sosial murid supaya wujud pergaulan bebas, tidak berkelompok, berinteraksi tanpa
sekatan budaya dan masyarakat. Contohnya, guru perlu memastikan murid dari
pelbagai latar belakang ditempatkan dalam satu kumpulan yang sama semasa
melakukan aktiviti berkumpulan. Hal ini dapat mewujudkan persekitaran mesra budaya
sekaligus mewujudkan perpaduan dalam kalangan murid. Cabaran dan suasana yang
sering berlaku di sekolah yang mempunyai murid yang pelbagai kaum ialah murid
melayu akan sentiasa bersama-sama dan hanya berkelompok dengan kawan yang
sekaum dengannya. Senario ini juga terjadi kepada murid-murid kaum lain. Murid India
akan berkawan dengan kaum india dan begitu juga murid Cina dan pelbagai lagi etnik
yang lain. Golongan ini akan sentiasa bersama setiap kali proses pengajaran dan
pembelajaran berlangsung di dalam bilik darjah dan perkara ini akan menjadi
kebiasaan kepada mereka sekiranya tiada teguran dan bimbingan daripada guru.
 Dalam hal ini guru menghadapi cabaran yang besar dalam menyatukan pelbagai kaum
dalam satu komuniti yang sama. Hal yang dapat disampaikan di sini ialah tugas
sebagai seorang guru dalam mewujudkan perpaduan dalam masyarakat berbilang
kaum bukanlah sesuatu yang mudah.

3.3 Hubungan Erat Antara Guru dengan Murid

Guru menghadapi cabaran dalam mewujudkan hubungan yang erat dengan

murid yang terdiri daripada pelbagai sosiobudaya. Hubungan antara guru dengan
murid sangat signifikan supaya dapat meningkatkan minat murid untuk meneruskan
pembelajaran mereka. Guru bertanggungjawab untuk membina persefahaman antara
setiap murid yang berlainan latar belakang dengan menghalang mana-mana aktiviti
yang tidak diingini seperti pergaduhan antara kaum, mengejek dan menghina antara
satu sama lain dan sebagainya. Guru perlu menerangkan kepada murid mengenai
perlunya menghormati kepercayaan setiap kaum dan isu-isu sensitif yang tidak harus
dipertikaikan. Dalam hal ini, guru perlulah mewujudkan hubungan yang erat dengan
semua murid terlebih dahulu tanpa mengira latar belakang mereka supaya murid
berasa selesa untuk berkongsi setiap masalah yang mereka hadapi. Sebagaimana
yang dinyatakan oleh Fredriksen dan Rhodes (2004) bahawa hubungan antara guru
dan pelajar boleh memberi kesan terhadap pembelajaran pelajar dan pencapaian
akademik mereka. Dengan adanya hubungan yang jelekit antara guru dengan murid,
suasana mesra budaya dapat diwujudkan sekaligus dapat membina negara bangsa
yang lestari.

4.0 Penutup

Kesimpulannya, para pendidik hendaklah mempelajari kepelbagaian budaya dalam

masyarakat di negara kita. Guru memainkan peranan yang penting dalam kepelbagaian
sosiobudaya masyarakat berbilang kaum dalam membina negara bangsa yang lestari. Sejak
dari peringkat sekolah lagi, guru perlu melahirkan murid-murid yang mengamalkan nilai-nilai
murni, mengamalkan perpaduan, bersikap terbuka, sentiasa ada perasaan ingin mengenali
budaya dan kaum etnik supaya dapat mengekalkan negara bangsa yang lestari di sekolah.
Pendidikan dan penerapan nilai tidak boleh dipisahkan. Boleh dikatakan bahawa pendidikan
tidak bermakna dan sempurna tanpa penerapan nilai murni (Wan Mohd. Zahid 1994 dalam
Mohamad Khairi & Asmawati 2010). Memang tidak dapat dinafikan lagi bahawa seseorang
guru itu pasti menghadapi cabaran dalam kepelbagaian sosiobudaya di sekolah. Namun
begitu, setiap cabaran tersebut pasti dapat diatasi dengan perancangan strategi dan langkah-
langkah yang efektif serta sistematik dalam mewujudkan keharmonian dan kesepaduan
dalam kalangan masyarakat yang berbilang kaum. Oleh yang demikian, guru haruslah
memainkan peranannya dalam menjadi agen mesra budaya di sekolah di samping
memantapkan diri untuk menguasai ilmu dalam semua bidang supaya dapat menjadi seorang
guru yang mempunyai personaliti terpuji dan boleh menjadi contoh kepada murid-murid di
sekolah.