Yörük

In this article, the concept of Yuruk is studied within the framework of social differentiation in the developmental stage of societies. This concept is studied as a sub-cultural group of Turkish culture. In this qualitative research we will attempt to identify the nomadic life style and the status of women in Yuruk society.
Özet Bu makalede yörük kavramı, toplumların gelişimsel seviyelerinde sosyal ayrımın dayanağı olarak ele alınmıştır. Söz konusu kavram, Türk kültürünün alt kültür grubunu oluşturmaktadır. Bu çalışmada göçebe yaşam tarzı ve yörük toplumlarında kadının yeri niteliksel olarak ortaya koyulmaya çalışılacaktır.

Akseki ilçesi, Antalya ilinin kuzeydoğusunda, Toros Dağlarının yüksek ve engebeli bir kesiminde yer alır. İlçe arazisi, kışı Akdeniz kıyısındaki alçak ve kuytu alanlarda geçiren dağ göçebesi ve yarı göçebe Yörük aşiretlerinin yayla alanlarını meydana getirir. Bu yüzden ilçe, yaz aylarında oldukça fazla nüfuslanır. Uzun yıllardan beri Kıyı Akdeniz ile Akseki ilçesi arasında gerçekleştirilen Yörük göçleri, bütün Toros silsilesinde görülen göçebe hareketlerin bir örneğini oluşturur. Göçe katılan nüfus, yerleşik nüfus ve devlet olmak üzere, birden fazla tarafı olan bu hareketin üzerinde pek çok tartışma yapılmıştır. Ancak hiçbir tartışma bu insanların yürümesine engel olamamıştır. Bu yüzden Toros Dağları bugün hala, keçi çanlarından çıkan sesler eşliğinde yürüyen Yörük aşiretleri tarafından yaşam alanı olarak kullanılmaktadır.

Özet Anadolu kültüründe Üzerlik Otu (Peganum Harmala) ve bundan yapılan nazarlıkların geçmişi çok eskidir. Orta Asya Şaman kültürüne kadar uzanır. Hatta literatürlerde Üzerlik otunun nazar ve büyü için eski Hint, Afgan, Özbek, Türkmen, İran, Irak ve Suriye gibi ülkelerde de kullanıldığı bilgisi yer alır. Hatta Yahudiler, Zerdüşt ve Yezidiler de Üzerlik otunun şifa kaynağı, nazara ve büyüye etkili olduğuna inanırlar. İçeriğindeki indol tipi alkaloitler nedeniyle eskiden beri ilaç yapımında da kullanılmaktadır. Ancak Üzerlik bitkisi Amerika ve Avrupa kültüründe ve Farmakoloji literatüründe yeterince yer almaz. İlaç sanayiinde etkin olarak kullanılan bitki içerisinde zengin şifa kaynakları içerir. Bitkinin yakılarak dumanları büyü bozmak ve cinleri kovalamak için bir çeşit tütsü olarak kullanılır. Anadolu Yörük kültüründe Üzerlik otundan yapılan üçgen nazarlıklar duvarlara ve kapı arkalarına hem süsleme hem de Nazardan ve büyüden korunmak amacı ile asılır. İlk baharda beyaz çiçekler açan Üzerlik bitkisinin son baharda olgunlaşan sarı meyveleri toplanarak tespih taneleri gibi ipe dizilerek nazarlık yapımında kullanılır. Bu çalışmanın amacı Yörük kültüründe sıklıkla görülen Üzerlik tohumlarından yapılan dekoratif nazarlıkların Yörük kültürü ve plastik sanatlar açısından incelenmesidir. Yöntem olarak konu ile ilgili literatür taraması yapılacak ve Burdur Yeşilova yöresinde yapılan Üzerlik nazarlıklarından birkaç örnek incelenecektir Anahtar Kelimeler: Üzerlik, Nazarlık, Yörük Kültürü, Nazar Investigation of Peganum Harmala in Yörük (Nomad) Culture In the Anatolian culture, the Pasture (Peganum Harmala) and the history of the amulets made from it are very old. It even extends to Central Asian shaman cultures. In fact, literatures include information on the use of ouz in ancient Egypt, Afghanistan, Uzbek, Turkmen, Iran, Iraq and Syria for evil eye and magic. Indeed, the Jews, Zoroastrians, and the Yezidis also believe that the ointment is a source of healing, nazara and magic. Its indole type alkaloids have long been used in medicine. However, the plant is not found in the American and European culture and in the pharmacology literature. Even in America, the plant does not grow up and is unknown. It contains rich healing resources within the plant that are used effectively in the pharmaceutical industry. The plant is used as a kind of incense to burn the smoke and spell the magic. The triangular amulets built in the Anatolian Yörük culture are hanged with the aim of protecting the walls and doors from ornamentation as well as Nazardan and magic. It is used in the making of amulets by gathering the yellow fruits that ripen in the last spring of the bitter plant which opens the white flowers in the first spring and the ropes like the rosary beads. The aim of this study is to examine the decorative amulets made from the seeds of Üzerlik which are frequently seen in the Yörük culture in terms of Yörük culture and plastic arts. As a method, a literature search will be made about the subject and examples will be examined from the ouster amulets made in Burdur region.

ÖZET Şimdiki zaman kavramı Türkçede birkaç yolla elde edilmektedir. Bunlardan biri de Asıl fiil+ zarf fiil eki+ yardımcı fiil+ geniş zaman eki+ şahıs eki Şeklindeki kuruluşlardır. Bu kuruluşlarda genellikle (yat-, tur-, otur- ,-yorı-) fiilleri kullanılmaktadır.Türkiye Türkçesinde ise genellikle yorı-fiili ve onun bozulmuş biçimleri görülür. Anadolu'nun değişik yerlerinde öbekler halinde yat-/bat-yapılarına da rastlanmaktadır. Bergama civarında yaşayan Yörük yerleşimlerinin bazılarında rastlanan –ıp bā/ ip bē yapıları, standart dildeki (ı)yor-yapısının yanında ve ona paralel olarak kullanılmaktadır. Ancak bu yapılar sadece salt şimdiki zaman olarak değil, şimdiki zaman kavramının değişik işlevleri ile kullanılmaktadır. Anahtar Kelimeler: Bergama, Yörük, şimdiki zaman,-ıp bar /ıp ber ABSTRACT Present tense concept is obtained with a couple of ways in Turkish. One of them is main verb+adverb verb suffix+auxilary verb+present tense suffix+ possessive suffix. On these structures generally (yat-, tur-, otur,-yorı-) verbs are being used. Though in turkey turkish the verb (yorı-) 's altered forms are seen more often. In some parts of anatolia the structures (yat-/bat-) are also can be found. In nomads' locations near pergamon, –ıp bā/ ip bē structures are being used parallelly and with (ı)yor-structure in the standart language. But these structures are not being used only as present continuous tense but also with the present continuous tense's varied functions. Key Words: Pergamon, Nomads, present continuous tense,-ıp bar /ıp ber Zaman kavramı esas olarak geçmiş, içinde bulunduğumuz an ve gelecek olmak üzere üç ana bölüme ayrılır. Şimdiki zaman, geçmişte başlayıp içinde bulunduğumuz anda devam etmekte olan bir sürekliliği ifade etmekte kullanılır. Türkçede şimdiki zamanı ifade etmek için başvurulan yollar oldukça karmaşıktır. Vahit Türk'e göre2 altmıştan fazla farklı yapı ortaya çıkmakla beraber, esasında şimdiki zaman ifadesinde yedi farklı yapı vardır. Bunlardan, tasvir fiilleriyle (yat-,tur-, otur-, yorı-) kurulan dört yapı aynı sistemle ortaya çıkmaktadır. Bu sistem: Asıl fiil+ zarf fiil eki+ yardımcı fiil+ geniş zaman eki+ şahıs eki şeklinde uzun bir çabayla elde edilmektedir. Bunun dışında: *Geniş zaman ekleriyle ifade edilen şimdiki zaman *-a/-e,-y ile ifade edilen şimdiki zaman *Tasvir fiilleriyle ifade edilen şimdiki zaman *Mastar eki+ bulunma hâli eki şeklinde ifade edilen şimdiki zaman şeklerinde de " şu an " ifade edilmeye çalışılmaktadır. Biz bu çalışmamızda Bergama yöresi Yörüklerinin ağzında görülen ve Asıl fiil+ zarf fiil eki+ yardımcı fiil+ geniş zaman eki+ şahıs eki Yapısıyla uyumlu bir yapıdan bahsedeceğiz.

Başlangıçta Batı Anadolu’da bir uç beyliği olarak kurulan Osmanlı Devleti, diğer Türk Aşiretlerinin de desteğiyle devletleşme sürecine girdi. Aşiret gelenekleriyle devleti yönetmek çok zor olduğu için, Kayı Hanedanı bazı geleneklerini değiştirerek yazılı hukuk kurallarını uygulamaya başladı. Bu durum konar-göçerlerin yerleşik hayata geçmelerini de kapsıyordu. Fakat ananelerine sıkı sıkıya bağlı olan Türkmenler için ‘yerleşmek’ uzak bir kavramdı ve bu durum yönetim-reaya gerginliğine zemin hazırladı. Çünkü devlet için bazı kabilelerin iskânları; fetihlerin doğal bir sonucu olduğu kadar, ekonomik istikrarın ve kentleşmenin de gereğiydi. Bu nedenle “Eşitler Arasında Birinci” olan Osmanlı Beyi, bir taraftan tebaasını iskân etmeliydi, diğer taraftan ülkenin büyük ölçüde gıda ve hayvan ihtiyacını sağlayan konar-göçerlerin serbest hareketlerine göz yummalıydı. İşte bu ikilem Osmanlı Devleti’nin kuruluşundan yıkılışına kadar sürüp-gitti.
Bu çalışmada; Osmanlı Devleti’nin uyguladığı iskân politikalarına değinilirken, devletin uzun ömürlü olmasında etkili olan bazı faktörler de bilgi ve belgelerle açıklanmaya çalışılmıştır.

Konunun kaynakları ve araştırma şekli: Bu konuda hiç şüphesiz en önemli kaynaklar 1904-1905 yılında yapılan ve bu günkü nüfus bilgilerimize dayanak teşkil eden nüfus esas defter kayıtlarıdır. Esas defterlerde aşiret kökenli aileler özellikle belirtilmiştir. Mesela: “Sarılar aşiretinden… veya “Karatekeli aşiretinden.. gibi. Diğer önemli bir kaynak ise mezartaşı kitabeleridir. Bazı kitabelerde kişinin aşireti belirtilmiştir. Mesela: Sene 1270. Burhan aşiretinden İlyas (Demirciköy mezarlığı), Sene:1305: Karatekeli aşiretinden Molla Hacı Mehmet oğlu Ali(Arslanlar köyü mezarlığı) gibi…Alan araştırması çok önemlidir. Yaklaşık 2012 yılında 90 gün boyunca Torbalı ve köylerinde lakaplar üzerinde idari birimlerde araştırma yapılmış, tespit edilen aşiretler ise kayıt altına alınmaya çalışılmıştır. Dikkat çeken bir özellik yerleşim yaşama geçmeyle birlikte bu konudaki bilgi eksikliğinin artmış olduğudur. Daha erken yerleşik yaşama geçenler Yörük olduklarını ifade etmekte ancak hangi aşiret olduklarını bilmemektedirler.

Bir toplumu meydana getiren insanların sayısı, cinsiyeti, yaĢ, meslek, inanç, dil ve benzeri birçok özellikleri yapılan nüfus sayımları ile belirlenir. Sayımlar sonucunda ortaya konulan istatistikî veriler ise devletlerin güncel ve geleceğe dönük politikalarının belirlenmesinde hayati öneme sahiptir. GeçmiĢte yapılan nüfus sayımlarına ait veriler, toplumların sosyal, ekonomik ve kültürel özelliklerini belirlemeye çalıĢan araĢtırmacılar için önemli kaynaklar arasındadır. Bu nedenle Osmanlı dönemine ait nüfus sayımı verileri bu alana merak sarmıĢ tarihçilerin baĢvurduğu kaynakların baĢında gelmektedir. Osmanlı Devleti'nde modern manada ilk nüfus sayımı II. Mahmud döneminde 1831 yılında yapılmıĢtır. Ülkede askerliğe elveriĢli nüfusu belirlemeye yönelik olan ve bu nedenle sadece erkek nüfusun tespitinin yapıldığı bu sayımı, ilerleyen yıllarda daha kapsamlı ve detaylı sayımlar izlemiĢtir. Bu çalıĢmada ilk nüfus sayımlarına dayanılarak, 19. yüzyılın ilk yarısında, günümüz Erdemli Ġlçesinin kapsadığı bölgede yer alan yerleĢim yerleri, Yörük aĢiretleri, bölgenin idarî durumu ve demografik yapısı hakkında bazı tespitler yapılmıĢtır. Ġki vilayetin sınır hattı olarak kabul edilen Alata Deresinin batısı ve doğusunun, sosyal ve ekonomik açıdan farklı karakterler göstermesi nedeniyle ayrı ayrı ele alındığı bu çalıĢmada, özellikle yerleĢim yerleri, Yörük aĢiretlerinin isimleri, nüfusları ve dağılıĢları belirlenmeye çalıĢılmıĢtır.

Türkmenistan Devlet Başkanı sayın Gurbanguli Berdimuhammedov, her vesile ile Türkmen Ahal Teke atlarını ve Alabay cinsi köpekleri gündeme taşıyarak Türkmen kültürünü ve Türkmenistan'ı tanıtmaya çalışıyor. Berdimuhammedov'un atlara ve Türkmen çoban köpeği Alabay cinsi köpeklere duyduğu ilgi ve sevgi öteden beri biliniyor. Türkmen lider daha önce de Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'e doğum gününde yavru bir Alabay köpeği armağan etmişti.

In this article, the concept of Yuruk is studied within the framework of social differentiation in the developmental stage of societies. This concept is studied as a sub-cultural group of Turkish culture. In this qualitative research we will attempt to identify the nomadic life style and the status of women in Yuruk society.

In this article, the concept of Yuruk is studied within the framework of social differentiation in the developmental stage of societies. This concept is studied as a sub-cultural group of Turkish culture. In this qualitative research we will attempt to identify the nomadic life style and the status of women in Yuruk society.

All the settlements located in and around Ayvacık, Ezine, Can and Kaz Mountains within the region of Canakkale have been a centre for carpets and flat weave rugs. Weaving in Yukarikoy located between the districts of Ezine and Ayvacık goes quite back in the history. The people of the region who were a part of Karakecili Tribe and who led a life between summer pastures and winter quarters up until 1950s have adopted a sedentary life after this date. The weavings from Canakkale region features the characteristics generally observed in Turkish weaves. Canakkale weaves on which bright colours are used, colours such maroon, blue, yellow, green and purple as well as red, dark blue and white are used.

Çanakkale yöresinde Ayvacık, Ezine, Çan ve Kaz Dağları’nda bulunan yerleşim yerlerinin hemen hepsi birer halı ve düz dokuma yaygı merkezidir. Ezine ile Ayvacık İlçeleri arasında yer alan Yukarıköy’de de dokumacılığın geçmişi oldukça eskidir. 1945-1950’li yıllara kadar yaylak-kışlak hayatı süren ve Karakeçili Aşireti’ne bağlı olan yöre halkı bu tarihten sonra yerleşik hayata geçmiştir. Çanakkale yöresi dokumaları genel olarak Türk dokumalarında görülen karakteristik özellikleri bünyesinde barındırmaktadır. Canlı renklerin kullanıldığı Çanakkale dokumalarında, kırmızı, lacivert ve beyaz ile birlikte bordo, mavi, sarı, yeşil ve mor gibi renkler de kullanılır.
Teknoloji, bilim, sanayi ve iletişim alanlarındaki hızlı değişim ve gelişmeler dokumacılık alanındaki birçok uygulamanın ortadan kalkmasına neden olmuştur. Geçmişte Yörükler kendi koyunlarından elde ettikleri yünleri, yine kendileri çeşitli doğal boyama teknikleri ile renklendirmişler ve iplik haline getirmişlerdir. Bugün ise dokumalarda sentetik boyalar ile renklendirilmiş iplikler kullanılmaktadır.
Yukarıköy’de geçmişte yoğun olarak üretimi yapılmış olan düz dokumalar sadece yaygı ve çeyiz amaçlı kullanılmamış, yorgan olarak da soğuk kış günlerinde bu dokumalardan yararlanılmıştır. Karakeçili Yörükleri’nin bir âdeti olarak her gelinin çeyizinde bulunan bu geleneksel dokumalar kına gecelerinde de fonksiyonel olarak kullanılmıştır. Yukarıköy’de sünnet düğünlerinde kullanılmak üzere hâlen dokuma yapılıyor olması araştırma konusu açısından oldukça önemli ve sevindirici bir olaydır. Bu çalışmada Yukarıköy dokumacılığından ve dokumacılığa bağlı unutulan değerlerden bahsedilerek, bu kültürün geleneksel sanatlar açısından önemine dikkat çekilmiştir. Çalışmanın gerçekleşmesi için yöntem anlayışı ışığında amaca ulaşmada gerekli araçlar olan alan araştırması, kaynak kişi görüşmesi ve literatür taraması teknikleri kullanılmıştır. Ayrıca yöre dokumaları tarafımızdan fotoğraflanarak belgelenmiştir.

Öz Bu araştırmanın amacı, Bektaşi Türkmenlerinde halk inançlarının sosyal yaşamdaki izleri ile ilgili genel bir görünüm vermektir. Araştırmada nitel araştırma yaklaşımı çerçevesinde gözlem, görüşme ve doküman analizi yöntemleri kullanılmıştır. Araştırma, Yörük köyü sa-kinleri arasından amaçlı örnekleme yöntemiyle seçilen altı katılımcıdan oluşan bir çalışma grubu üzerinden yürütülmüştür. Veri toplama araçlarıyla elde edilen verilerin analizinde nitel araştırma veri analiz biçimlerinden içerik analizi tekniği kullanılmıştır. Elde edilen sonuçlara göre, çalışma grubundaki katılımcılar Bektaşi Türkmenlerinde dinî inancın sosyal yaşamdaki izleriyle ilgili önemli ipuçları vermişler, sosyal yaşama yön veren belirleyici dinî unsurlara işa-ret etmişlerdir. Özellikle doğum, düğün ve ölümle ilgili uygulamaların şekillenmesinde dinî anlayışın etkisini gösteren görüşler ortaya koymuşlardır. Katılımcılar, Bektaşi inancına sahip Yörük-Türkmen kültürünün özünü kaybetmemesi için toplumsal dayanışmayı güçlendirecek etkinlikler düzenlenmesinin gereğine işaret etmişlerdir. Abstract The purpose of this research is to give an overview about traces of beliefs of folks in social life in Bektashi believers among the Yoruks-Turkmens. In this study, observation, interviewing, and document analysis methods were used within the framework of qualitative research. The research was carried out with a working group consisting of 6 participants selected from the inhabitants of the Yoruks village by purposive sampling. The data obtained from the interviewing and observation forms were analyzed through content analysis in the qualitative research. According to the results, Bektashi believers among the Yoruks-Turkmens gave important clues traces of religious belief in social life and pointed out the decisive religious factors that shape social life. In particular, the formation of applications related to birth, death, and wedding put forward opinions that reflect the influence of religious approach. The partici

Biz Yörüğüz!..
Birçoğumuz Karakeçili Yörüğü, diğer bir kısmımızda Yeni Osmanlı Yörüğü…
Kayı boyuyuz!..
Büyük ebeler, dedeler bizlere halen daha Domaniç ve Aband’ı yayla olarak anlatırlar…
Osmanlı padişahlarının tamamı Karakeçili Yörüğü olduğu için hep korumuş…
Hani “Diriliş Ertuğrul” dizisi izliyorsunuz ya!.. İşte onlar bizim ulu dedelerimiz!..
734 yıldır Söğüt’te asıl adı “Yörük Bayramı” olan “Ertuğrul Gazi’yi Anma Ve Söğüt Şenlikleri”ne katılırız!..
Ulu dedelerim, ebelerim 1905 yılında eskinin “Aydın Vilayeti”nden buralara göçerek gelmişler!..
Yörüğüz ama okumuşuz da!..
Eskişehir’de kaymakam olan, müftü olan ulu dedelerim var.
Ulu dedelerimizde Süleyman Çavuş, II. Abdulhamid Han’ın bir ziyaret sırasında Alman İmparatoru’na “akrabalarım” diye tanıttığı “Söğüt Alayı”nda görev yapmış…
Halen daha Suriye’de (Halep), Eskişehir, Konya (Cihanbeyli), Hatay, Mersin, Antalya, Muğla, İzmir, Sakarya, Aydın’da birçok bölgede akrabalarımız var!..
Karadeniz Bölgesi’ne son gelen Yörükleriz. Karadeniz’de üç bölgede akrabalarımız var; Samsun 19 Mayıs İlçesi (Yörükler Köyü), Vezirköprü(Öz Yörük Köyü) ve Adapazarı Karasu (Deniz Köyü)…
Samsun’a ilk olarak 13 köklü aile olarak gelmişiz!..

Yörüklerin Osmanlı Devleti’nin ekonomik ve sosyal yaşantısında, yurtların şenlendirilmesinde
ve yolların geçit, bel gibi kritik noktalarının güvenliğinin sağlanması hususlarında inkâr edilemez
etkileri vardır. Keşli Yörüklerini de bu bağlamda düşünmek gerekir. 16.Yüzyıldan itibaren Eskiil
kazasında görülen Keşli Yörükleri, tahminen 17. Yüzyıl ortalarında İçel sancağına göç etmiştir. 18.
Yüzyıl öncesinde Gülnar kazası Sarıekinlik mahallinde yaşamaktayken, 1721 kayıtlarında, Silifke ve
Tarsus’ta görülmektedirler. Dolayısıyla, artık İçel Yörük cemaatleri arasında yer almışlardır.
Boynuinceli Yörükleriyle hep yan yana yer almalarından dolayı, Danişmendli Yörükleri kökenli
olduklarına dair işaretler vardır.
Genellikle aynı kökenden gelen, beraber yaşayıp beraber konup göçen halk denilen aşiretlerden
olan Keşli Yörükleri, cemaat olarak adlandırılan bir idari olarak yapılanmaya sahip biçimde karşımıza
çıkar. Keşli Yörükleri hakkında özellikle 19. Yüzyılda, gerek temettuat defterinde ve gerekse hükümete
sunulan raporlarda daha ayrıntılı bilgiler bulunmaktadır. Bu raporlara göre Silifke civarında kışlayıp
Susama’da yaylamaktadırlar. Keşli Yörüklerinin bir kısmı, 20. Yüzyıl başlarında Silifke civarında,
yaşamaya devam ederken Keşli ismi köy adları olmuştur.
Temettuat, nüfus defterleri ve hükümet raporları ile tahrir defterlerini inceleyen araştırma ve
makalelerden hareketle Keşli Yörüklerinin günümüzde aşiret kimliğini kaybetseler de hâlâ yaşadıkları
yörelerin insan varlığının ana kaynaklarından olduğunu görmekteyiz. İncelemelerimiz ve yaptığımız
analizler neticesinde bu husus da vurgulanmaya çalışılmıştır.