Wielokulturowość

The aim of the article is to present several methodological proposals based on literary studies in reference to Polish multicultural literature for young readers. The author discusses foreign theoretical concepts regarding multicultural works and their components and explains the key terminology. She discusses difficulties that arise when trying to apply these concepts and terms in research on Polish multicultural children's and young adult literature and presents her own definition of this phenomenon. Finally, the author proposes four methods for researching this type of literary works.

„Kilkunastu autorów skupia uwagę na zjawiskach i procesach niezwykle istotnych dla formowania się współczesnego społeczeństwa w Polsce XX wieku, mających znaczący wpływ na jego obraz także w pierwszych dekadach XXI wieku. Procesy migracyjne na tzw. Ziemie Zachodnie i Północne po II wojnie światowej rozpoczęły zupełnie nowy etap w formowaniu się więzi i relacji w społeczeństwie polskim. Przy tym zachodziły w bardzo zróżnicowanych warunkach, które ograniczają możliwości dokonywania większych generalizacji wniosków płynących z analiz zjawisk, będących ich efektem.

Już sama specyfika kulturowa poszczególnych regionów Ziem Zachodnich i Północnych stwarzała odmienne warunki bytowe dla przybywających osób. Odmienny był kontekst społeczno-kulturowy tych migracji, przykładowo bardzo specyficzny na Górnym Śląsku i Opolszczyźnie, gdzie migranci spotykali liczną ludność rodzimą, poddawaną upolitycznionej weryfikacji narodowościowej. Silnie zróżnicowani byli sami migranci ze względu na posiadany bagaż kulturowy oraz przyczyny podejmowanej wędrówki (migracje przymusowe ludności z ziem polskich przyłączonych po wojnie do ZSRR, osadnictwo wojskowe, migracje „sąsiedzkie” z terenów przygranicznych polsko-niemieckiej granicy z okresu przedwojennego). Warto wspomnieć także o konsekwencjach dywersyfikacji czasowej kolejnych fal migracyjnych.

Książka stanowi cenny wkład do naukowej wiedzy dotyczącej procesów zachodzących na Ziemiach Zachodnich i Północnych w perspektywie diachronicznej. Większość artykułów zawiera istotne dane empiryczne, uzupełniające naszą wiedzę w tym zakresie. W szczególności odnosi się to do wielu analiz w formie studiów przypadku, poświęconych społecznościom lokalnym i regionalnym. Opracowanie niewątpliwie powinno się stać lekturą obowiązkową wszystkich zainteresowanych problematyką społecznych, kulturowych i politycznych zjawisk i procesów, które zaszły i nadal zachodzą na terenach przyłączonych do Polski po II wojnie światowej.”
(prof. Dariusz Niedźwiedzki, fragmenty recenzji)

P.P.Grzybowski (oprac.): Lektury dla dzieci do edukacji antydyskryminacyjnej, międzykulturowej i równościowej (przewodnik bibliograficzny). [w:] M.Obrycka, G.Piekarski, M.A.Sałapata (red.): Inny. Edukacja równościowa. Tworzenie przestrzeni i warunków dla Innego. Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2020, s.645-652. ISBN 978-83-8095-588-2

streszczenie: Zestawienie lektur dla dzieci do edukacji antydyskryminacyjnej, międzykulturowej i równościowej, opracowane we współpracy z nauczycielkami i nauczycielami na co dzień zajmującymi realizacją zajęć na temat Innych i Obcych, zarówno w szkołach, jak i w działalności organizacji pozarządowych.

słowa kluczowe: Inny; Obcy; dziecko; lektura; literatura dziecięca; zróżnicowanie kulturowe; wielokulturowość; międzykulturowość; edukacja międzykulturowa; edukacja równościowa; edukacja antydyskryminacyjna; pedagogika międzykulturowa

New Footprints – Old Roads. Europe in the Memoirs of Poles
The question of shaping European identity can be considered as overlapping social, cultural, political and economic processes of changes in the  interpretative „frames” of understanding and realisation of the idea of Europeanism. This idea in everyday reality “occurs” mostly on the level of actions of elites and non-elites. The longest taking outlook change concerned Christianity and connected with it possibility of taking control over the spheres of sacrum and profanum. The second change of “frames” and another attempt at cultural uniting of Europe occurred between 16th and 18th century, when the contemporary “scientific” view of the world became popular and at the same time the meaning of an individual in shaping history was perceived. The present research covers the ground delineated by the question whether we presently observe the third change in the interpretative „frames”. At present, voices concerning the role of institutional union seem to be divided and point to the fact that the existing model of Europe should be redefined in the connection with the movement towards the East. European Union, as a historical entity, might not survive unless it creates in the Europeans common and daily, but not uniformizing, sense of unity and loyalty.
Throughout centuries, European values have been shaped within the frames of the European culture of dialogue, which has been a spiritual and dynamic project. The key word is “project”, implying interference and an attempt at realising a vision how reality should function. It is then a vision that takes as its starting point data and assumptions which usually are not independent gauges of the dimensions of this reality. The „project” takes place in the above mentioned two opposing levels/dimensions. The dimension of elites is available to the majority of citizens in the form mediated by the media. Such a situation took place in May 2004, when 77% of the surveyed Poles claimed to feel Europeans, whereas in “normal” conditions the number does not surpass 2 - 4%. The main goal of this research is the description of everyday arguments for the sake of the Polish “option” of being European of just these few per cent of the Poles. It is worth the time and effort to research the level of non-elites with the use of the memoir method, as it not only gives opportunity of analytical insight into the sphere of social knowledge and individual methods of joining facts and arguments but also stresses the overlapping of local, national and international aspects. Memoirs contain an awareness of “politicking” in an ancient sense, within the frames of everyday life of Poles, and it precedes the actions of politicians and is realised in everyday identity-building strategies; among others in the processes of looking for satisfying intercultural and international contacts in different times, places and contexts (borderland, travels, emigration, locality, mediality).
Chapter 1 refers to several theoretical social and historical aspects as described by the chosen experts on European matters, whose research constituted a rich starting point for the analysis of multi-level European identity. For the sake of the matters mentioned in the memoirs, the author referred to the most important European questions. Numerous theoretical aspects (such as Polish-German relations) could not, however, be raised because of the scarcity of place. The purpose was to build a theoretical background for the 20th and 21st century biographical experience of the memoir writers. Each choice of the content matter for such background is arbitrary and connected with deepening of an only small part of knowledge about reality. This was a choice dictated by the compromise between the result of the research in Polish literature of analyses and reflections on not solely Polish “option” of Europeanism and what was in the field of biography offered by the authors of the memoirs themselves.
Particularly important are Chapters 3 to 7, presenting experience of memoir writers from different social „worlds”, who most fully describe the ways in which individual experiences are rooted in the historical sphere of overlapping Polish and European „places and ideas”. The importance of the descriptions quoted in the original language of the memoir writers is caused by the lack of such “data” in Poland at the time. Their description is the consequence of the analytical strategy (Chapter 2) of treating a memoir as a cohesive “microcosm”, consisting of a “content matter” filling various “forms” in the creative process of writing down (creating) memories. The presented “data” were created as a result of the use of “phenomenological maps of consciousness” based on the modified technique of concept maps (the division into descriptive, argumentative and factographic parts, nonlinearity of time, the use of categories-frames and their mutual dependencies). It allowed to compare in a multidimensional way particular memoirs en bloc, and, moreover, opens a realm of reflection on the recreating of supra-individual ways of reflective orientation of a modern European in the world of multidimensional culture.
The Conclusion is a kind of summing up of the vast sphere of interpreted experience. Phenomenological “leaning” results in each autonomous intentional memoir’s “defending” itself, through showing richness of descriptions and arguments. The interference of the researcher, through overly extended but unrooted in their “world”’ interpretations, would bring about the excessive interpretative impoverishment of the biographical sphere of each of them.  The categorization of the dimensions of Polish “options” of Europeanism was used, concentrating not on the typological classification of the memoirs but on the discovery of social “worlds” responsible for the construction of their social background. The memoir writers are aware of the fact that Poland has been a part of Europe for centuries. The conviction of their own „natural” or „geographical” Europeanism coexists with such features as knowledge of a foreign language, numerous and frequent contacts with foreigners, openness, respect, tolerance, diverse general and specialist knowledge (e.g. concerning history, literature, painting, technology) about the connection between Poland and European culture. Apart from that, the narrators share Europeanism consisting in experiencing the following everyday spheres of opposition: 1) the spiritual and the material – the narrators in the world of spirit place aesthetic, moral and religious values, communal and family values (solidarity, responsibility, understanding, help for those in need, compassion, hope, life in accordance with one’s conscience, finding Christian features in the representatives of other nations – Germans, among others, as the closest “strangers” - and European cultures, the symbol of which is usually John Paul II).  The opposing pole is occupied by the values from the world of the material, i.e. in the opinion of the narrators values connected with the negative features of the functioning of UE (consumerism, „rat race”, individualism), constituting a threat to the Polish culture;  2) the world of the masses and the elites (politicians) – this opposition in based on the confrontation between the quotidian life of ordinary simple people who in their everyday existence realise naturally such values as sincerity, openness, lack of pose, looking for the dialogue – and the life of „politically correct” elites (setups, artificiality, fiction, ideology), the actions of whom are incomprehensible to an average person; 3) the sense of the necessity of the occurrence of deep generation transformations, changing an outdated Pole, a European of the second category, into the “mature” and “true” identity of a Pole-European of the first category, a modern Pole free of complexes. The conditioning of this transformation is macro-social. It is concerned with geopolitical changes on the European continent and in its inter-generational dimension translates into vital differences in the ways of experiencing the social reality. The young generation’s “breaking free” from history (World Wars I and II, Communism) offers chances of creating the experience of Europeanism through closeness, everyday life, lack of stereotypes and “normality” of contacts, based on natural curiosity, a need to meet “the Other” and to pull down barriers, mostly due to their linguistic and technological competences, which contribute to their being an equal partner in contacts with the representatives of the nations of the West Europe.

The article considers the question of such a thing that may be labelled the Lviv-like charakcter of the capital city of the Lower Silesia. The idea of searching for Lviv’s features in the postwar Wrocław is based on a quest for objective, material and tangible elements transferred from one city to another, as well as on identifying the states of mind of those city’s inhabitants who share the opinion on the recreation of Lviv’s genius loci in Wrocław. That is why the article is an attempt at
gathering all the elements that constitute, or may so, this city’s Lviv-like charakcter: material products of culture, the activities taken by individuals and various organisations, opinions and images of the reality. These empirical examplifications let one demonstrate that the myth of the Lviv-like Wrocław, on the one hand, overestimates the power of the Lviv elements in the postwar city, on the
other hand, being very grateful and attractive, becomes accepted by many. Besides, this myth used to be treated differently in the times of the Polish People’s Republic and in the lat twenty years, in particular periods it used to fill discrepant functions.

Cieszyńskie Naukowe Forum Studenckie to inicjatywa wydawnicza pracowników i studentów Wydziału Etnologii i Nauk o Edukacji Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, nawiązująca do wielowiekowych cieszyńskich tradycji kształceniowych i publikacyjnych. Redaktorem serii Cieszyńskie Naukowe Forum Studenckie jest Alina Szczurek-Boruta. Drugi tom pt. Wielokulturowość – doświadczanie Innego to interdyscyplinarne forum wymiany myśli studentów i początkujących naukowców. Praca zbiorowa stworzona m.in. przez pedagogów, etnologów, psychologów, filozofów, filologów podejmuje tematykę wielokulturowości w wymiarze społecznym, edukacyjnym, filozoficznym i kulturowym.

Biblioteki jako instytucje otwarte na kontakty z szeroko rozumianym otoczeniem społecznym oraz nastawione na świadczenie usług niezależnie od statusu klienta (ekonomicznego, kulturowego, społecznego itp.) będą musiały zmierzyć się w najbliższych latach (choć część z nich robi to już teraz) z różnorodnością i wielokulturowością, stanowiącą wyzwanie dla organizacji ich pracy oraz oferty usługowej.

The research problem addressed in this article concerns the method of constructing images of “otherness” and of “the Other” by authors of Polish multicultural literature for young readers in the last two decades. Multicultural literature is defined as literature that challenges a social order that is based on discrimination against minority groups. Multicultural literature deconstructs cultural stereotypes and prejudices and promotes intercultural dialogue and inclusiveness.
Weronika Kostecka assumes that due to the ethnic and national homogeneity of Polish society, a literary character that uses a language other than Polish, has a skin color other than white, or cultivates other traditions than those commonly identified as Polish, is perceived (in an intra-textual sense and probably also by many prospective young readers) as “the Other.” This leads her to consider — from a postcolonial perspective — the difference between the concepts of otherness and cultural diversity; she points out that the former concept is related to privileging only one — dominant and ego-centric — way of perceiving socio-cultural reality. Finally, Kostecka analyzes the construct of “the Other” on the basis of Polish children’s literature about refugees. She argues that the authors focus on the trauma experienced by the characters as a result of forced migration and solely on their identity as refugees. In conclusion, Kostecka points out that this way of creating refugee stories significantly limits characterization, although it probably serves to emphasize the ethical responsibility of target readers.

Przedmiotem rozważań w niniejszym artykule będą, najogólniej, wybrane nazwy własne, przy czym wyprofilowanie dociekań osadza je w zakresie ich istnienia i funkcjonowania w warunkach wielojęzykowości, wielokulturowości i wieloetniczności ze szczególnym uwydatnieniem ich funkcji wyróżniającej: identyfikującej i odróżniającej w perspektywie rozdziału swój -inny I obcy oraz stereotypów etnicznych 1 • Wychodząc z pojmowania systemu onimicznego w kategoriach praktyki językowej, tzn. ,jako konkretnego wytworu procesów onimizacyjnych w obrębie odpowiednich wspólnot komunikatywnych", oraz z założenia, że "wytworami tych procesów są skategoryzowane, najczęściej wielowarstwowe, typy nazewnicze, a więc determinowane m.in. starszymi i nowszymi stosunkami etniczno-lingwistycznymi, społeczno-kulturowymi czy administracyjnymi" (Mrózek 1994: 33-34), należy podkreślić, że swoistość nazewnicza odznacza się silnie wśród wyraziście przejawiających się wymiarów wielokulturowości i wieloetniczności z współwystępującą wielojęzykowością regionów 2 i pogranicz 3 • Specyficzno-konkretyzujące ujęcie nazw własnych na pograniczach kulturowych sprowadza się w szczególności do scharakteryzowania następujących nazw: z toponimicznych -miejscowych, niektórych wodnych, terenowych, urbanonimów oraz etnotoponimów, z antroponimicznych -nazw osobowych (imion i nazwisk) i etnonimów, z innych -lingwonimów. Ilustrację materiałową dokonywanych omówień stanowić będą zmaterializowane języko wo poświadczenia (obserwowalne współcześnie z ukazaniem niektórych uwarunkowań istniejących w przeszłości) własnej i obcej zbiorowości na pograniczach etniczno-kul-11101 ma11rl1lnll,j J11* nlo lalnicjc»" (Kucharaka, PiątkowNki J 9K6: I SO).

Przemiany we współczesnej Europie prowokują do namysłu nad zagrożeniami ujawniającymi się w kontekście szeroko rozumianej wielokulturowości. Autor artykułu stawia pytanie, na które poszukiwana odpowiedź stanowi zarazem cel niniejszego opracowania: jakie warunki muszą być spełnione dla skutecznego przeciwdziałania konfliktom o charakterze cywilizacyjno-kulturowym? Wskazany cel badawczy nie jest możliwy bez refleksji nad fundamentalizmem i ekstremizmem, a przede
wszystkim nad przestrzenią sprzyjającą ich powstawaniu i rozwojowi. Zwieńczeniem tekstu jest sformułowany postulat o nieodzowności interdyscyplinarnych i wielowymiarowych analiz w obszarze szeroko pojętych nauk o bezpieczeństwie, które można określić mianem antropologii bezpieczeństwa.

Miejskie zmagania z wielokulturowością – polskie doświadczenia Celem niniejszego artykułu jest wskazanie na jeden z aspektów – określany tu miejskim – zjawiska wielokulturowości w jej polskiej odmianie. Dlatego też po ko-lei omówione zostaną – po pierwsze: okoliczności upoważniające i zachęcające do podejmowania zgłoszonego w tytule zjawiska (będącego pochodną uniwersalnych procesów, ale mającego raczej polski kontekst – instytucjonalizacja mniejszości na-rodowych i etnicznych po 1989 roku, pozytywne waloryzowanie wielokulturowości, rozwój ruchów miejskich oraz globalizacja i intensyfikacja walki o uznanie różnych grup kulturowych), po drugie: problemy z definiowaniem wielokulturowości i moż-liwościami aplikacyjnymi tej kategorii do analizy sytuacji w polskich miastach oraz po trzecie: przedstawienie wybranych inicjatyw podejmowanych w następstwie za-chodzących w ostatnich latach realnych i symbolicznych zjawisk spinanych kategorią wielokulturowości. Krystalizujące się w tym obszarze idee i podejmowane działania wpisują się w klasę zjawisk, które trafnie opisuje kategoria miejskich polityk etnicz-nych. Konteksty wielkomiejskiej wielokulturowości W mijającym ćwierćwieczu pojawiło się wiele zjawisk istotnych z punktu widze-nia rozwoju etnicznego zróżnicowania współczesnych (dużych) polskich miast. Poja-wiająca się już nie tylko w dyskursach lokalnych figura miasta wielokulturowego jest w naszym kraju stosunkowo nowym zjawiskiem szybko zyskującym na popularności. By fakt ten wyjaśnić wskazać wypada na splot okoliczności, których zaistnienie ogni-skuje się w wielkomiejskiej rzeczywistości, poprzez intensyfikację akurat w tej prze-strzeni niektórych procesów natury bardziej ogólnej. Pierwsze dwa argumenty związane są z " zaistnieniem " odmienności etnicznych w homogenicznym społeczeństwie polskim. Po przełomie 1989 roku mniejszości narodowe i etniczne zamieszkujące w nowych granicach Polski po raz pierwszy od czasów powojennych zaczęły pojawiać się w przestrzeni publicznej 1 (" zaistnienie " 1 Chodzi oczywiście o proces symboliczny, o którym pewne wyobrażenie ówczesnych nastro-jów daje przywołanie postawy Kardynała Gulbinowicza, który " aż do upadku rządu Zbigniewa Messnera w sierpniu 1988 r. uważał, iż na Ziemiach Zachodnich nie ma już ludności pochodzenia niemieckiego, a w latach 1988–1989 naciskał nawet na premiera Mieczysława Rakowskiego, aby nie zwiększano uprawnień ludności niemieckiej na Górnym Śląsku, mogłoby to bowiem sugerować, że

German and Jewish Organizations in Łódź in the Context of the Theory of Association This article presents the profi les of German (German Cultural-Social Association; Biblical Association of the German language) and Jewish (Jewish Community of Łódź; Th e Ronald S. Lauder Foundation with Th e Magen Dawid Association and Foundation) organizations. Th eir activities are analyzed with regard to selected regulations of the " Associations law " and the concept of social educators. Aleksander Kamiński described associations by defi ning their functions. Th ese functions are also realized in actions undertaken by German and Jewish organizations.

A. Klimczuk, Historia Żydów na Podlasiu, czyli żyliśmy razem przez wieki: od zróżnicowania kulturowego do wielokulturowości. Oddolne techniki budowania kapitału społecznego (History of the Jews in the Podlasie region. We have lived together for centuries:from cultural diversity to multiculturalism. Bottom-up techniques of social capital building), [in:] I. Wrońska, M. Rusiłowicz, Wielokulturowe Podlasie w Unii Europejskiej, Prawo i Partnerstwo, Białystok 2012, p. 152-163.

Artykuł (Od)pamiętywanie, czyli o powinnościach dydaktycznych wobec wielokulturowości na przykładzie książki Marcina Kąckiego »Białystok. Biała siła, czarna pamięć« podejmuje problem pamięci indywidualnej i zbiorowej drugiego pokolenia i kolejnych pokoleń białostoczan w obszarze wielokulturowości swojego miasta. Przez długie lata było on miejscem egzystencji wielu narodów, a obecnie jest również miejscem, w którym widoczne są konflikty na tle rasowym, etnicznym, a także religijnym. Prezentowana przeze mnie książka ukazuje takie zjawiska, jak: wymazywanie przeszłości mniejszości narodowych z polskiej historii, negatywne stereotypy narodowe w Polsce, spiralę nienawiści, dochodzenie do uprzedzeń, ale również walkę o prawa człowieka, równość obywateli, wolność światopoglądową oraz działalność aktywistów, którzy rozprawiają się z ksenofobią i niepamięcią, broniąc „honoru” miasta. Mamy zatem wybór różnych zachowań, które, jeśli książkę tę wykorzystamy w edukacji polonistycznej, mogą uzmysłowić uczniom wielość postaw wobec Innego  i wskazać te pożądane.

Article Memorization, or Didactic Responses to Multiculturalism, based on the book by Marcin Kącki »Białystok. White power, black memory« deals with is the problem of individual and collective memory of the second generation and subsequent generations of Białystok in the area of multiculturalism of the city. For many years it has been the home to many nations and is now also a place where racial, ethnic, and religious conflicts are visible. My book elaborates on such phenomena as eradicating the past of national minorities from Polish history, negative stereotypes of Poland, the spiral of hatred, roots of prejudice as well as the struggle for human rights, equality of the citizens, freedom of speech and activists who disagree with xenophobia and forgetfulness, defending the "honor" of the city. We therefore have a choice of different behaviors which, if we use this book in polonistic education, will enable to convince the students that there is a multitude of attitudes towards the Other and indicate the desired ones.

Wprowadzenie Socjologowie nie pojawili się na pograniczu zachodnim Polski z począt-kiem lat dziewięćdziesiątych; data ta ma jednak swoje uzasadnienie symbo-liczne i merytoryczne – stąd sygnalizowana w tytule dwudziestopięcioletnia perspektywa dla prowadzonych w artykule rozważań. Ćwierćwiecze wydaje się być wystarczającym już czasem upoważniającym do poszukiwania pewnych reguł, tendencji, prawideł określających merytoryczny i instytu-cjonalny rozwój socjologicznej refleksji nad pograniczem polsko-niemiec-kim. Można również uznać, że rocznica jest dobrym powodem, a nawet zobowiązuje do podjęcia próby stworzenia podsumowań i syntez. Zanurzenie się w jakimś zjawisku nie zawsze umożliwia jego całościowy ogląd, trafne rozpoznanie, adekwatne interpretacje. W takiej sytuacji są po trosze badacze pogranicza zachodniego – bez względu na to, czy przyjmują metodologię emic czy etic, interesują ich te same zjawiska, uczestniczą we wspólnych konferencjach, publikują we wspólnych tomach, czytają nawza-jem swoje opracowania, ale chyba nie są w stanie (poza specjalnie temu poświęconymi przedsięwzięciami badawczymi) syntetyzować całości na bieżąco. Dlatego ideą przyświecającą powstaniu niniejszego opracowania jest chęć podsumowania dotychczasowego dorobku socjologii pogranicza zachodniego, zarówno w jej obszarze przedmiotowym, jak i instytucjonal-nym. Pytania, na które będę poszukiwać odpowiedzi w prezentowanym artykule, są następujące: Jak, w świetle publikacji, prezentują się problemy i tematy podejmowane w ramach socjologii pogranicza polsko-niemieckie-go, jak określany jest zakres tej refleksji oraz jak instytucjonalizowała się ta dziedzina.

Streszczenie: W dyskursie publicznym możemy zaobserwować wiele sposobów używania terminu "różnorodność" dlatego niezbędne są w tym zakresie, uporządkowanie pojęć, rzetelna, hermeneutycz-na analiza dyskursu, będąca teoretycznym wprowadzeniem do dalszych, szczegółowych badań w ra-mach różnych dyscyplin i wskazanie jak ta wieloznaczność wpływa na praktykę polityczną. W artykule poddane zostają analizie aspekty różnorodności o politycznym charakterze. Jego celem jest nakreślenie obszaru badawczego, obejmującego polityczny charakter różnorodności, postawienie i uzasadnienie pytań badawczych, które rozwijane będą w dalszych badaniach. Ze względu na specyfikę wykorzystanych w badaniach danych i ich transdycyplinarnego charakteru oraz skrzyżowanie różnych punktów widzenia najbardziej odpowiednią metodą do ich analizy będzie metoda hermeneutyczna Hansa Georga Gadamera. Punktem wyjścia może tu być hipoteza mówiąca, że ze względu na zmianę warunków funkcjonowa-nia sfery publicznej takich jak: procesy globalizacyjne, powszechność edukacji, wzmożoną aktywność migracyjną zaobserwować można, iż reprezentanci różnych grup pozostający dotychczas w cieniu sfe-ry prywatnej lub na obrzeżach sfery publicznej relokują swoją aktywność do jej centrum, zmieniając tym samym dynamikę demokratycznych systemów politycznych.

"Stolica Bośni i Hercegowiny – Sarajewo jest miastem liczącym ponad 350 tys. ludności, posiadającym wielokulturowe dziedzictwo. Tereny te zamieszkiwali i zamieszkują od pokoleń nie tylko Bośniacy, ale ró1)wnież Serbowie, Chorwaci, Romowie czy Żydzi. W przestrzeni miast odnaleźć można wiele śladów obecności kilku religii - obok licznych meczetów wznoszą się również kościoły katolickie, cerkwie i synagogi. Bogata historia miasta oraz współistnienie na tym obszarze tak wielu kultur oraz religii doprowadzało i wciąż doprowadza do wielu konfliktów i problemów m.in. na tle narodowościowym. Obecnie w Sarajewie zaobserwować można odrodzenie religijne muzułmanów. Coraz więcej młodych kobiet nosi chusty, co często prowadzi do napięć społecznych w mieście.
Nowożytne Sarajewo założone zostało w roku 1462, następnie znacznie rozbudowane przez pierwszego Ottomańskiego władcę Bośni. W okresie panowania tureckiego miasto stało się centrum polityczno-administracyjnym. Pod koniec XIX wieku weszło w skład Austro-Węgier i zostało znacznie rozbudowane. W 1914 roku zamach w Sarajewie na austrowęgierskiego arcyksięcia Franciszka Ferdynanda stał się pretekstem do wybuchu I wojny światowej. Po I wojnie Sarajewo weszło w skład Królestwa Serbów, Chorwatów i Słoweńców, natomiast po II Sarajewo zostało stolicą republiki Bośni i Hercegowiny, funkcjonującej w ramach Jugosławii. W Sarajewie wciąż można zaobserwować ślady wojny domowej z połowy lat 90. Liczne budynki nadal nie są odnowione, a nawet zabytkowe budowle noszą ślady kul.  "

Transformation of the Armenian Community in Poland under the Influence of the Union with the Holly See The article is an outline of the problem and the introduction to further research on the process of Latinization of the rites of Polish Armenians. So far researchers have primarily underlined the influence of the Catholic Church on Polonization of Armenians. They indicated that the union between Armenian and Catholic churches accelerated the process of Catholization of Armenian settlers. However questions on what the Catholization process actually looked like, its course, and symptoms have remained mostly unanswered. The way the unification process was accomplished in 1630 by bishop Mikołaj Torosowicz, himself a rather controversial personality, accompanying conflicts and divisions in the initial period contributed to deepening the existing differences. The author is trying to find answers to several important questions, among the others of how the activity of the Papal College in ...

Wstęp W ostatnich latach można obserwować wyraźną zmianę w podejściu do wielokulturowej spuścizny polskich miast. To, co kiedyś postrzegane było jako wstydliwy balast, dziś staje się cennym zasobem. Celem niniejszego artykułu będzie próba uchwycenia mechanizmów tej zmiany i analiza procesów, które ją stymulują. W mojej analizie korzystać będę z danych uzyskanych w trak-cie badań prowadzonych w Krakowie i we Wrocławiu w latach 2008-2009, w ramach projektu RECON Reconstituting Democracy in Europe, 6. Program Ramowy. Łącznie, w obu miastach przeprowadzono 54 wywiady pogłębiane z liderami opinii, osobami, które zarówno tworzą narrację miasta, jak też mo-bilizują mieszkańców do działania. Byli to przede wszystkim: samorządowcy, aktywiści NGO ukierunkowanych na działalność miejską, animatorzy i twórcy kultury, dziennikarze, blogerzy. Metoda przyjęta w projekcie badawczym od-nosi się do paradygmatu antropologii interpretatywnej, rozwiniętej przez Clif-forda Geertza, który pisał: "człowiek jest zwierzęciem zawieszonym w sieciach znaczeń, które sam utkał, pojmuję kulturę jako owe sieci, których analiza nie jest zatem nauką eksperymentalną poszukującą praw, lecz nauką interpreta-tywną poszukującą znaczenia" [2003: 36]. Stosownie zatem do jego zaleceń, analizując proces odzyskiwania pamięci o wielokulturowej przeszłości miast, należy przede wszystkim rekonstruować zmieniający się kontekst społeczno-kulturowy, zarówno w mikroskali, jak i makroskali. W takim przypadku autor zalecał stosowanie tzw. "gęstego opisu", który pozwala uwzględniać nie tylko empirycznie obserwowalne zdarzenia, ale też wielowarstwową strukturę zna-czeń, w ramach której konstruowane są symboliczne znaczenia miast. Powią-zanie ich ze sobą w sensowną całość staje się możliwe jedynie w odniesieniu do

This article is dedicated to the problem of poverty housing of the Gypsy and Romani people in Spain. The first objective is to analyse the Spanish language usage with respect to the Gypsy and Romani, which is different from the Polish narration regarding these ethnicities, and to adapt them for more abstract, sociological categories of close stranger vs. distant stranger. The distinction is not only linguistic in nature: it translates into ethnic and cultural diversity, as well as to their integration in the Spanish society. The second objective is to present the specificity of the settlements, known as chabolas, in the context of two phenomena: the Romani nomadism and immigration, whereby they become a reflection of the multicultural character of contemporary Spain. The third objective is to present the activities of the body responsible for social policy regarding those ethnicities, with a focus on the issue of housing,and to indicate the discrepancies between the aims of the policy and
the particularity of their claims.
Artykuł dotyczy problemu osadnictwa ludności cygańskiej i romskiej w Hiszpanii. Pierwszym celem jest analiza specyficznego, hiszpańskiego sposobu użycia terminów „Cygan” i „Rom”, który jest odmienny od polskiego uzusu językowego, a następnie ich adaptacja na użytek bardziej abstrakcyjnych, stosowanych w socjologii kategorii: bliższego obcego vs dalszego obcego. Rozróżnienie, o którym mowa, nie ma jedynie charakteru lingwistycznego. Znajduje ono przełożenie na zróżnicowanie etniczne i kulturowe, jak również problematykę integracji tychże mniejszości w społeczeństwie hiszpańskim. Drugim celem jest ukazanie specyficznego rysu obozowisk, zwanych chabolas w odniesieniu do dwóch zjawisk: nomadyzmu ludności romskiej oraz imigracji, która przyczynia się do tego, że problem staje się odbiciem wielokulturowego charakteru dzisiejszej Hiszpanii. Trzecim jest prezentacja działań organu odpowiedzialnego za politykę społeczną dotyczącą tej ludności, z akcentem na problem mieszkalnictwa, a także wskazanie rozbieżności między celami tej polityki a partykularyzmem roszczeń.