Strateji

Küreselleşmenin ticari boyutunun 1990’lardan itibaren hız kazanmasıyla birlikte neredeyse günlük hayatımızda kullandığımız ürünlerin tedarik zincirleri uluslararası boyutlara ulaşmış, ticari entegrasyon ve mal hareketleri artmıştır. Buna paralel olarak lojistik ve taşımacılık sektöründe küresel anlamda çok sayıda aktör yer almaya başlamıştır. Mesafelerin giderek arttığı ve rekabetin yoğunlaştığı bu çerçeve içerisinde özellikle küresel faaliyet gösteren üretim ve ticaret firmaları rekabet avantajı kazanabilmek ve varlıklarını sürdürebilmek için değer zinciri üzerindeki temel işletme faaliyetlerinden birisi olarak kritik bir fonksiyon ve yetenek olan lojistiğe ayrı bir önem vermeye başlamıştır.
Bu gelişmelere rağmen çok değil bundan 15 yıl önce lojistik alanındaki ulusal literatür neredeyse sıfır düzeyindeydi. Bugün ise akademik anlamda Türkiye’de lojistik bilimine katkı sağlamayı ve eğitimi kolaylaştırmak amaçlayan akademisyenler kitaplar yazmakta, ayrıca yayınevleri yurt dışı kaynaklı eserleri Türkçe’ye çevirterek bu amaca destek olmaktadır. Ancak bu eserlerin genellikle lojistiğin teknik yönüne odaklanmakta olduğu görülmektedir. Oysaki lojistik işletme stratejilerinin belirlenmesini doğrudan etkileyecek derecede stratejik önemi bulunan bir yetenek alanı olup bu nedenle gerek bir işletmenin lojistik departmanının yöneticisi olsun gerekse bir lojistik hizmet sağlayıcı firmanın yöneticisi olsun lojistik kavramıyla ilgili tüm yöneticiler strateji, stratejik yönetim ve lojistik stratejileri hakkında iyi düzeyde bilgi sahibi olmak ve lojistik çerçevesindeki stratejik uygulamaları işletme stratejileriyle uyumlandırmak zorundadırlar.
Lojistik fonksiyonunun yukarıda da kısaca değinilen stratejik önemine rağmen işletme düzeyinde lojistik stratejilerine ya da daha uygun bir kullanımla lojistiğin stratejik olarak yönetimine odaklanan çalışmalar bir elin parmaklarıyla sayılabilecek kadar bile değildir. İşte bu boşluğu doldurmak amacıyla lojistik fonksiyonuna stratejik bir bakış açısıyla yaklaşan bu eserin bölümleri ders kitabı formatında hazırlanmış olmakla birlikte lisans ve lisansüstü seviyelerinde yer alan öğrenciler kadar şirketlerin lojistik departmanları ile lojistik firmalarının yöneticilerine de hitap edebilecek kapsamda tasarlanmış olup geniş bir okuyucu kitlesini hedeflemektedir.

Rekabet ve değişimin çok bahsedildiği günümüzde girişimcilik ve strateji tüm işletmeler tarafından konuşulan konuların başında gelmektedir. Her iki konunun bütünleşmesinden oluşan yeni ve potansiyel bir kavram olarak stratejik girişimcilik işletmeler açısından önemini koruyarak üzerinde çalışılmasını gerektirmektedir. Stratejik yönetim ve girişimcilik üzerine ayrı ayrı sayısız eser yazılmasına rağmen stratejik girişimcilik üzerine çalışmalar sınırlı sayıda kalmıştır. Bu eser farklı ve gelişen bir sektörde önemli bir kavramınüzerine hem nitel hem de nicel araştırmanın yapıldığı özgün bir eser olmaya adaydır.
Çalışma da girişimci ve girişimcilik konuları ile strateji ve stratejik yönetim kavramları uygulamalı olarak açıklanırken strateji konusunun girişimciliği nasıl ve ne yönden etkilediği konusu araştırılacaktır. Yapılan çalışmanın temel amacı, girişimcilik ve stratejik konularının birleştirerek ortaya çıkan stratejik girişimcilik modelinin geliştirilerek çiğköfte sektörünün müdavimlerinin katkısı ile farklı bir yönüyle açıklanmaya çalışılacaktır. Girişimciliğe ve stratejik yönetim konularına farklı bir bakış açısıyla stratejik girişimcilik gibi potansiyel bir konunun mevcut ve yeni açılacak işletmelere önemli katkılar sunacağı ümit edilmektedir.

Kültürel ögelerin devlet davranışlarına etkisi üzerine şekillenen stratejik
kültür kavramı kitabın bu bölümünün temel konusunu oluşturmaktadır. Devletlerin milli politikalarının belirlenmesinde önemli bir rol oynayan stratejik kültür kavramının tanımı ve genel çerçevesi çizildikten sonra sırasıyla Türk, Amerikan (ABD), Rus, Alman, Çin ve İran stratejik kültürleri özet olarak incelenecektir.

Bu çalışma, Doğu Türkistan’lı Alimcan Ablet tarafından, Asya’nın bölgesel gücü olmaktan küresel bir oyuncu olmaya ilerlemekte olan büyük Çin’in, farklı alanlarda kendisine özgü dış politikalarının ve dış ilişkilerinin analizini yapmak amacıyla kaleme alınmıştır.

Bu çalışma, genellikle Çince, İngilizce ve Türkçe yazılı kaynaklardan yararlanılarak, Çin diplomasisinin çok önemli araçlarından biri olan Konfüçyüs öğretileri gibi antik Çin’in barış ve savaş döneminde uyguladığı çeşitli düşünce ve politikalar ışığında, Çin’in uluslararası ilişkiler ve diplomasi tarihini, stratejik riskten korunma politikalarını, anlaşmazlıkların çözümü konusundaki yaklaşımlarını, uluslararası çevre hukuku politikalarını, Çin’in gelişim sürecini ve  Çin’in ekonomik, teknolojik ve askeri sanayi açısından geleceğe bakışını genel hatlarıyla ortaya koymak amacıyla yapılmıştır. Bu çalışma bireysel iddialar ve duygusal yaklaşımlardan kaçınmaya özen gösterilerek hazırlanmıştır. 

Uygur Türkü olan Alimcan Ablet, Çin’in başkenti Pekin’de Dışişleri Üniversitesi’nde Dış Politika eğitimi almış ve Ankara Siyasal Bilgiler Fakültesi Uluslararası İlişkiler Bölümünde master yapmış olup, halen Konya Selçuk Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Bölümünde doktora programına devam etmektedir.

AB Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Federica Mogherini, uzun zamandır beklenen yeni AB küresel strateji belgesini, 29 Haziran 2016’da yapılan AB Konseyi toplantısında AB liderlerine sundu. Strateji belgesi Paylaşılan Vizyon, Ortak Eylem: Daha Güçlü Bir Avrupa - Avrupa Birliği’nin Dış ve Güvenlik Politikası İçin Küresel Bir Strateji başlığını taşıyordu. Bu Konsey toplantısının asıl gündeminde ise AB’yi derinden sarsan hayati önemdeki sıcak bir gelişme, İngiltere’deki halkoylamasında AB’den çıkma kararının alınması vardı. Yüksek Temsilci Mogherini’nin hazırladığı küresel strateji belgesi, AB zirvesinde ele alınmamış olsa da “Brexit” kararının şokuyla çalkalanan Avrupa’da, Avrupa ordusu tartışmasını yeniden canlandırdı. İngiltere’nin Avrupa ordusu düşüncesine karşı çıkan bir ülke olması da tartışmaya yeni bir boyut kazandırdı.
Bu önemli gelişmeler, İngiltere’nin AB’den çıkışının Avrupa ordusu tartışmasına nasıl bir yön vereceğiyle ilgili bazı soruları da akıllara getiriyor: Yumuşak gücüyle bilinen AB’nin kendine ait birleşik ve daimi bir orduya ihtiyacı var mı? Bundan sonraki süreçte, İngiltere’siz bir AB kendi ordusuna sahip olabilir mi ya da olmalı mı? AB’nin sonunu hazırlayacağı şeklinde yorumlar yapılan Brexit kararı, tam tersine Avrupa ordusunu kurmak için bir fırsat olarak değerlendirilebilir mi? Bütün bu soruların cevabı, AB ülkeleri ve yetkililerinin AB’deki mevcut askeri yapılanmaya ve Avrupa ordusu düşüncesine nasıl yaklaştığında saklıdır ve AB’nin stratejik hedefleriyle yakından ilgilidir.

Bu çalışmadaki temel amaç, psikolojik açıdan sınav kaygısı ve baş etme argümanları ele alınmıştır. Baş etmek kelime anlamı olarak; bir işi bitirmek, gücü yetmek, hakkından gelmek, yenmek, üstün gelmek ve mücadele etmektir. Sınav ise adayın gerekli çalışmaları yaparak öğrendiği bilginin değerlendirme sürecidir. Bu değerlendirme öğrenilen bilginin değerlendirilmesidir. Bazen kişilikle sınavlardaki başarı ya da başarısızlık birbiriyle karıştırılmaktadır. Çünkü sınav, sınırlı zamandaki bilgi ve beceri düzeyinin ölçülmesidir. Sınavda başarılı olan adaylar, öğrendikleri bilgiyi sınav anında iyi kullananlardır. Başarılı olamayıp, yeterli puanı alamayanlarda varolan bilgiyi sınav anında iyi kullanamayanlardır. Bu süreçte önemli olan adayın kendini değerli görerek, sınavdaki başarısızlığı bir yetersizlik gibi görmemelidir. Bu nedenle başarıyı direkt etkileyen kaygıyla baş edebilmek  için bazı stratejilerin bilinmesi ve uygulanması gerekir. Adayın aşırı kaygısı, sınav anında varolan bilgiyi kullanmasına engel olur. Böylece sınav anında zihinsel bir kilitlenmeyle karşı karşıya kalarak, basit bir soruyu bile defalarca okumak zorunda kalmaktadır. Kısaca belirtmek gerekirse, sınav kaygısıyla baş etmek ve kaygı yaratan düşüncelerden kurtularak olumsuz duygular frenlenmelidir. Sınav döneminde günlük çalışmaların engellenmemesi ve sınavda daha iyi bir başarı elde edilmesi için planlı ve programlı çalışılması gerekir. Ancak şunu da unutmamak gerekir; aslında sınav adayda kaygı yaratan bir durum değildir. Aday, sınavı gereğinden fazla gözünde büyüterek, başarılı olamama duygusuyla kaygıyı ortaya çıkartmaktadır. Kaygının bir diğer önemli nedeni ise adayın istediği başarıya ulaşıp ulaşamama endişesiyle birlikte toplumsal çevrenin yüksek beklentisiyle ortaya çıkmaktadır.

Önlemeye yönelik tüm girişimlere ve bu doğrultuda ortaya konulan fikir akımlarına rağmen savaşların meydan gelmelerindeki süreklilik, devletleri her an bir savaş durumunda kalma ihtimaline karşı hazır olmaya zorlamaktadır. Savaşın bir zorunluluk olduğu durumlarda da kazanmak için uygun stratejilerin ortaya konulması oldukça önemlidir. Geleneksel savaş stratejileri sadece askerî terimlerle ifade edilse de günümüzde savaşların değişen doğası nedeniyle savaş stratejileri askerî, siyasî, ekonomik, toplumsal, teknolojik alanları da içine alan çok boyutlu bir yapıya ulaşmıştır. Savaşan tarafların kimliği, savaş sahaları, kullanılan yöntemler, savaş süresi, düşman-dost algısı, silah ve araçlar büyük bir değişime uğramıştır. Sıcak çatışmaların yanına aktörler arasında yürütülen pek çok savaş türü eklenmiştir. Böylece de yeni bir savaş anlayışı ortaya çıkmıştır.
Savaş alanındaki gelişmeler ışığında günümüzde savaş stratejisi oluşturmanın devletleri hiç olmadığı kadar zorladığını söylemek gerekmektedir. Bu zorlu işte devletler, yoğun şekilde istihbarat faaliyetlerine başvurmaktadırlar. İstihbarat faaliyetleri ile; savaş stratejilerinin oluşturulmasında son derece önemli olan öze ve düşmanlara yönelik bilgilerin toplanması, tarafların kapasitelerin belirlenmesi, mevcut ve olası tehditlerin ve tehdit kaynaklarının tespit edilmesi, olası savaşların ve çatışmaların gerçekleşebileceği yer ve zamanla ilgili öngörülerin yapılması, önleyici faaliyetlerin gerçekleştirilmesi gibi görevler yerine getirilmektedir. Bu nedenle de savaşların kazanılmasında, ülke istihbaratının kalitesi belirleyici bir rol oynamaktadır. Bu çalışmada öncelikle savaş, strateji ve istihbarat kavramlarının genel hatları çizilecektir. Arkasından da savaşın ve savaş stratejisinin değişen doğası anlatılacak ve bu bağlamda istihbaratın savaş stratejisindeki önemine değinilecektir. Makale, yeni savaş anlayışına uygun stratejisi yapımında istihbaratın nasıl bir rol aldığını ortaya koymaya çalışacaktır. Değişen savaş anlayışında istihbaratın nasıl bir silah haline geldiği ve bu süreçteki strateji yapımında “bilinmezlik” tehdidinin önlenmesinde ilgili faaliyetlerin değerinin ifade edilmesi çalışmanın esasını oluşturmaktadır.

Adnan Oktar (Harun Yahya)

Soğuk Savaş yıllarında dış politika üretmek oldukça kolaydı. Dünya, iki kutuplu bir istikrar zeminine oturmuştu. Bağlı olduğunu kutup, size bazı dış politika misyonları ve avantajları verirdi, siz de ona göre davranırdınız. Bu stratejik tablo, dış politikayı sabitleştirmiş, adeta zamanın akışını yavaşlatmıştı. On yıl önceki stratejik tablo ile on yıl sonraki stratejik tablo arasında ciddi bir farklılaşma olmazdı. Bu pozisyonda, Türkiye gibi ülkelerin Dışişleri Bakanlıklarına düşen iş, resmi yazışmaları, diplomatik temasları düzenlemekten, kısacası "kırtasiyecilik"ten öteye gitmezdi.

Oysa Soğuk Savaş'ın bitmesiyle birlikte dünyanın stratejik tablosu çok hızlı bir değişim sürecine girdi. Bu süreç, özellikle Türkiye'yi yakından ilgilendiriyordu. Çünkü Türkiye'nin üç dış politika yönünden ikisinde, yani Balkanlar ve Kafkasya-Orta Asya'da, köklü bir rejim değişikliği yaşandı. Sovyetler Birliği sınırları ya da etki alanı içindeki cumhuriyetler bağımsızlıklarını elde ettiler. Dahası, bu cumhuriyetler, "Türk kimliği" ya da "Osmanlı mirası" nedeniyle Türkiye ile yakın tarihsel ve kültürel bağlara sahiptiler. Bu noktadan hareketle, Türkiye'nin bu iki zıt yönde, Balkanlar ve Kafkasya-Orta Asya yönlerinde stratejik bir açılım, bir etki alanı oluşturması hayalleri yeşerdi. "Adriyatik'ten Çin'e Türk dünyası" sözleri, bu hayalin ifadesiydi.

Ancak sözkonusu "Adriyatik'ten Çin'e" hayalleri, somut politikalarla desteklenemedi. Çünkü Türkiye Soğuk Savaş sonrası dünyaya hazırlıksız yakalanmıştı. Kendisine "hayat sahası" oluşturması için gerekli olan strateji üretim gücüne sahip değildi. Bunun en açık örneği Azerbaycan'da yaşandı (halen de yaşanıyor): Rusya, sahip olduğu güçlü ve atak devlet mekanizmasını, örneğin başarılı gizli servisini kullanarak Azerbaycan'da darbe yaptırdı; Türkiye'ye yakın olan iktidarı değiştirip, kendisine yakın olanı getirdi. Türkiye ise bir karşı-hamle yapacak güç, bilgi ve deneyime sahip değildi. Bir başka ülkede "darbe yaptırmak" ya da o darbeyi engellemek gibi bir kavram, Türk dış politikasına yön veren zihinler için çok yabancıydı.

Balkanlar'da da umulan "etki alanı" yaratılamadı. Türkiye'nin Bosna-Hersek krizindeki rolü Batı'nın çizdiği sınırların dışına çıkamadı. Türkiye, uluslararası topluluğu harekete geçirmek için BM ya da NATO koridorlarında umutsuzca dolaşmaktan başka ciddi bir şey yapamadı. Bosna'nın asıl ihtiyacını, yani silahı ise—bölgeyle hiç bir tarihsel bağı olmayan ve dolayısıyla Türkiye'ye göre çok daha uzak ve dezavantajlı kalması gereken—büyük ölçüde İran karşıladı. Sonunda ABD, Türkiye'nin umutsuz diplomatik girişimlerinin hiç bir payı olmadan, yalnızca kendi hesapları sonucunda krize el koydu. Bu hesapların içinde, Clinton'ın seçim endişelerinden de öte, "Bosna'yı İran etkisine kaptırmama" düşüncesi ağırlıklı olarak yer alıyordu. Sonuçta, bugün Bosna'da bir ABD-İran kutuplaşması yaşanıyor. Türkiye'nin adı ise anılmıyor bile.

Kısacası Türk dış politika mekanizması, dünyadaki yeni stratejik oluşum içinde oldukça "acemi" kaldı. Soğuk Savaş döneminin "kırtasiyecilik" misyonunu aşıp, içinde bulunduğu bölgeyi kendi çıkarları için düzenlemeye çalışan bir "bölgesel güç" haline gelemedi. (Bunda, Türkiye'nin 1990'ların başından bu yana içinde bulunduğu siyasi istikrarsızlığın ve ekonomik krizlerin de kuşkusuz büyük bir rolü vardır).

Ancak Türkiye'nin önündeki fırsat henüz kaçmış değildir.

Bu fırsatı değerlendirebilmek için de, hem devlet hem de toplum olarak Soğuk Savaş sonrası dünyanın şartlarını iyi kavramak ve buna uygun bir "milli strateji" belirlemek şarttır. Türkiye, devlet ve toplum olarak, Osmanlı'nın mirasını taşıdığının bilincine varır ve dış dünyayı bu bilince uygun bir biçimde değerlendirmeye başlarsa, sözkonusu "milli strateji" şekillenir. Bir kez şekillendikten sonra da, gerçeğe dönüşmesi yalnızca bir "konjonktür meselesi" olur.

MİLLİ STRATEJİ, devlet ve toplum düzeyinde gerçekleşmesi gereken sözkonusu zihinsel değişikliği harekete geçirmek için hazırlandı. Kitap içindeki makaleler, Türk dış politikasının bazı temel meselelerine yeni bir vizyon ile yeni bakış açıları getirmektedir.

Hedef, Türkiye'nin daha güçlü, daha etkili ve kendi kimliğine daha çok sahip bir ülke olmasıdır.

Strateji ve stratejik yönetimin, geçmişte olduğu üzere, günümüzde de önemini korumaya devam ettiği ve gelecekte de işletmeler açısından daha büyük önem taşıyacağı düşünülmektedir. Klasik stratejik yönetim bakış açısından çağdaş stratejik yönetim anlayışına uzanan süreç ve özellikle çağdaş stratejik yönetim mimarisine ilişkin alanyazına katkıda bulunulması amacıyla gerçekleştirilen bu çalışma kapsamında, klasikten çağdaş stratejik yönetim yaklaşımına ilişkin kuramsal çerçeve, çağdaş stratejik mimari ve ilgili temel bileşenler ile çağdaş stratejik yönetim süreci detaylı olarak incelenmiştir. Bu bağlamda, işletmelerin sürdürülebilirliği açısından sağlam bir stratejik tasarım ile mimariye ve stratejik araçlara ihtiyaç duyduğu görülmektedir. Bu kapsamda, çağdaş stratejik yönetimin temel araçlarının stratejik niyet, vizyon, misyon, uzun dönemli amaçlar, taktik ve politikalar, temel yetenekler ve stratejik kontrolden oluştuğu; çağdaş stratejik yönetimin ise amaç-hedeflerin oluşturulması, stratejistler, verilerin toplanması, çevrenin analizi, stratejilerin formülasyonu, stratejik karar ve seçim, stratejilerin uygulanması ile kontrol ve değerlendirme gibi bileşenleri içerdiği ve sekiz aşamadan oluştuğu görülmektedir.

Arap isyanları ile birlikte Rusya ve İran’ın Suriye üzerinden Ortadoğu’da artan etkileri İsrail’i rahatsız ederken, Tel Aviv yönetimi de bu duruma jeopolitik bir karşılık olarak Güney Kafkasya’daki etkisini artırmaya çalışmaktadır. Özellikle İsrail’in Azerbaycan ile geliştirdiği sıkı ilişkiler İran-Ermenistan ittifakına karşılık olarak sunulmaya çalışılsa da Tel Aviv’in bölgedeki varlığı Türkiye’yi de yakından ilgilendirmektedir. Bu sebeple İsrail’in bölgedeki çabaları, tarihî olarak Güney Kafkasya ile yakın ilişkilere sahip olan Türkiye, Rusya ve İran’ın bilhassa dikkatini çekmektedir.

Son yıllarda gelişmekte olan erkekler ve erkeklikler üzerine eleştirel çalışmalar, erkekliği her alanda sorgulamaya fırsat tanımış ve erkekliğin pek çok alanda farklı ilişkiselliklerinin keşfedilmesini sağlamıştır. Bu makale bu ilişkiselliğin bir örneği olarak erkeklerin ev ile kurdukları ilişki üzerinde duracaktır. Makale, erkeklerin kadınlara atfedilen bir alan olan ev içinde kendilerini konumlandırabilmek ve kamusal alandaki üstünlüklerini sürdürebilmek için suskun kalmayı bazen bir araç olarak kullandıklarından yola çıkmıştır. Bu bağlamda suskunluğun sessizlikten farklı olarak bilinçli yapılan eril bir davranış olduğu, taktikten farklı olarak ise güçlü olanın uyguladığı bir strateji olduğu savunulmuştur ve erkeklerin eril suskunluğu ev içinde bir erkeklik stratejisi olarak kullandığı yapılan mülakatlarla desteklenmiştir. Erkeklik, ev ve konuşma ilişkisine yoğunlaşan makalede eril suskunluğun erkeğin ev içinde kadınsılaşma tehlikesi yaşamadan ve erkekliğine zarar vermeden mekânsal ilişki kurabilmesi için önemli bir araç olduğu keşfedilmiştir.

Bu çalışmada, toplumunun tarihsel olarak kendine özgü bir güvenlik tanımlaması çerçevesinde inşa edildiğini söyleyebileceğimiz Türkiye' de güvenlik ve strateji kültürünün temel dayanakları, gelişimi ve uygulanışı ele alınacaktır. Bu bağlamda öncelikle Türkiye'nin güvenlik algılamalarının tarihi ve jeopolitik alt yapısına bakılacak, ardından, Türkiye' deki güvenlik kavramsallaştırması ile bu süreci etkileyen unsurlardan birisi olarak TSK'nın oynadığı rol ve Soğuk Savaş'ın sona ermesinin ardından yaşanan sistemsel dönüşümün etkileri analiz edilecektir. Ayrıca, Türkiye' deki kurumsal güvenlik yapılanması ile bu yapılanmanın akademik alandaki güvenlik kavramsallaştırması üzerindeki etkileri de incelenecektir. Son olarak, Soğuk Savaş'ın ardından değişmeye başlayan güvenlik anlayışı, uygulanan güvenlik politikalarıyla birlikte analiz edilecektir.

Savaş bir şiddet hareketidir ve bu bilkuvve (potansiyel) şiddetin sınırı yoktur. İnsanlık olarak sürekli savaşmıyorsak bunun sebebi yüksek ahlâkımız(!) değil menfaatlerimizdir.
Ancak savaşı sonuçlarından tecrid ederek, sağlıklı bir şekide düşünmek kolay değil. Çünkü yol açtığı ölümler ve maddî zarar o kadar büyük ki her ne pahasına olursa olsun kaçınmak gereken bir anormallik veya uluslararası ilişkilerde bir aksama gibi görünüyor. Oysa her savaşsızlık hâli barış değil; geçici bir ateşkesten ibaret. (Bkz. Barış / Sulh / Peace / Paix / صلح / سلام ) Meselâ iki dünya savaşı arasındaki 1918-1939 dönemine kim “barış” diyebilir? Üstelik her ne pahasına olursa olsun savaştan kaçan bir lider, düşmanlarının ölçüsüz şantajına çanak tutmuş olmaz mı? Adolf Hitler’e akıl almaz ödünler veren Birleşik Krallık Başbakanı Neville Chamberlain gibi savaştan kaçmak için “her pahayı” ödemek, üstelik sonunda yine de savaşmak zorunda kalmak iyi bir strateji mi?
“Siyaset, savaşın döl yatağıdır” diyor Prusyalı general Carl von Clausewitz. Evet, savaş, siyaset ve ticaretin farklı yöntemlerle devamından ibaret. Ancak gerçek bir savaşta, ölüm her yeri kapladığında, ölmek değil yaşamaktır tesadüf. Her taşın altında yaşamı bitirebilecek bir mayın, her çalının ardında vücutları delik deşik edecek bir keskin nişancı varken şehirdeki gibi düşünmeye devam edebilir mi insan? Ölüm tehlikesi, cephedeki askerler ve komutanların nefsi üzerine muazzam bir baskı yapar. Bu bağlamda savaş, insanlık dışı değil, tam tersine onun göbeğinin ortasıdır. Zira asker, sağdaki yahut soldaki sipere koşarken serbesttir. Belki de en güvenli siperi, bir robot veya bir hayvan, insandan daha iyi seçebilir. Ama insan, vatanı için ileri atılmakla nefsi için geri kaçmak husunda özgürdür. İşte savaşın neticesi üzerinde çok ağır basabilen insanlık faktörü tam buradadır. (Bkz. Hayvan Serbesttir, İnsan Özgürdür…)
Savaş, bütün sosyal bilimcileri zorlamış bir saha. Zira, bir yanda savaşın politik amaçla etkin kullanılması yani strateji ve savaş tekniklerinin etkin kullanımı yani taktik var. Bu soğuk veçhesiyle savaş, neticesi hesaplanabilir bir mekanizmaya benziyor. Fakat diğer yandan, cesareti, vatan sevgisi, nefret ve korkularıyla öngörülemez bir insan faktörü var savaş sahnesinde.
Elinizdeki bu kitap, savaşın mekanik ve insanî veçhelerini en dengeli şekilde işleyen müelliflerden biri olan Prusyalı General Carl von Clausewitz’in fikirlerinden istifade ederek yazılmış bir deneme. Teknolojik ilerlemenin eskitemediği ilkeleri bugünün savaş şartlarında değerlendirdik: Strateji, taktik, cesaret, savaşta aklın önemi ve sınırları…

Başta demokrasi açığı olmak üzere, iktisadi, hukuki, idari, ekonomik, cari açıklarla bezenmiş gündemde Başbakan R. Tayyip Erdoğan’ın Japonya gezisi dönüşünde, Türkiye'nin bölgesel ya da küresel bir güç olma hedefi olmadığı  ifadesi, Türkiye yönetiminin karşılaştığı “sürtünme” yi ve stratejik açığı işaret etmektedir.
2023 Vizyonu’ndan dönüşü ve iç siyasal birliği çöküşe sürükleyen stratejik etki HIV  analojisi uyandırmaktadır. Türkiye’deki siyasal gelişmeler “sert güç”ünü önemli ölçüde zayıflatmış, oluşturulmaya çalışılan “yumuşak güç” iç dinamiklerin etkisiyle toparlanması zor bir noktaya çekilmiştir. Bu makalede; farklılıklar üzerinden jeo-kültürel bölünme, enerji darboğazı üzerinden finansal hegemonya; post-kolonyal kontrol ve çevreleme edimlerinin yöneldiği ülkeler arasında yer alan Türkiye’nin, holistik bir sürece tabi tutulduğu ve Ağırlık Merkezi nin çökertilme çabalarının ürediği jeopolitik ortam ve iç siyasal düzlem eleştirel analiz çerçevesinde tartışılmaktadır.

Uluslararası ilişkiler disiplininin önemli kavramlarından biri olan güvenlik, uluslararası aktörlerin dış politika davranışlarında hem çatışmacı hem de işbirlikçi bir sürecin yaşanmasına etki etmektedir. Bu çalışmanın amacı; Amerika Birleşik Devletleri (ABD) Dış Politikası ve Güvenlik Stratejisi’ni etkileyen, kökleri ABD’nin kuruluşuna uzanan, zaman ve mekâna bağlı siyasi kültürü ile dönemsel olarak değişen askerî, ekonomik, siyasi gücünün, uluslararası ilişkiler kuramları vasıtasıyla küresel hegemonya sağlamak için nasıl kullandığını ortaya koymaktır. Konunun önemi; büyük güçlerin güvenlikleriyle ilgili kararları rakiplerine bırakmayacakları düşüncesinden hareketle, ABD Dış Politika ve Güvenlik Stratejisi uygulamalarının kuramsal çerçevesini oluşturan uluslararası ilişkiler kuramlarını anlamanın uluslararası aktörlere jeopolitik öngörü sağlayacağı düşüncesinden kaynaklanmaktadır. Bu çalışmanın kuramsal çerçevesini; ABD’nin kuruluşundan bugüne değişen askerî, ekonomik ve siyasi gücü doğrultusunda ahlaki, hukuki, siyasi meşruiyet sağlamak için kullandığı uluslararası ilişkiler kuramları oluşturmaktadır. Çalışmada mevcut yazın ışığında; kavramsal, kuramsal ve
tarihsel bir çerçevede nitel araştırma yöntemleri kullanılarak kuram ve uygulama arasında sebep sonuç ilişkisi oluşturulmaya çalışılmıştır. Çalışmanın bulguları; ABD’nin varlığını dayandırdığı özgürlük, demokrasi, serbest pazar gibi normatif değerleri, iyi ile kötü arasında bir mücadele olarak ahlâki bir çerçeveye oturttuğu, uluslararası ilişkiler teorilerini bu mücadelenin kuramsal altyapısını oluşturmak maksadıyla bir araç olarak kullandığı şeklindedir.

Terorizm hem kendi basina bir stratejidir hem de kendisine ait stratejileri vardir. Terorizm devletler veya teror orgutleri tarafindan kullanilabilecek bir strateji olarak gorulurken, teror orgutleri tarafindan da farkli stratejiler uygulanmaktadir. Teroristlerin faaliyetlerinde kullanilan yipratma, gozdagi verme, tahrik, arayi bozma ve rekabet olmak uzere farkli stratejik mantigin anlasilmasi sadece terorizmi anlamak icin degil, ayni zamanda terorizmle mucadelede etkili politikalarin olusturulmasi icin de buyuk onem tasimaktadir. Bu makale genel olarak amac (hedef), strateji ve taktik arasindaki iliskiyi inceleyerek stratejinin tanimini yapmakta ve cesitli akademisyenlerin yapmis oldugu terorizm tanimlarindan yola cikarak terorizmin kendisinin bir strateji olup olmadigini sorgulamaktadir. Makalenin sonunda terorizmin stratejileri ve bu stratejileri elverisli kilan durumlarin neler oldugu tartisilmaktadir.

Bu makale yeni bir çehreye bürünen güncel sanat ortamında yenice ortaya çıkan kavramlardan biri olan "Durumsal Estetik"e odaklanmaktadır. Durumsal Estetik konusu incelenirken öncelikle 'estetik' kavramını gözden geçirmek gerekmektedir. Estetiğin oluşum ve gelişim sürecine ve tanımlarına Giriş bölümünde kısaca değinilmiştir. Makalenin ikinci bölümünde sanat-estetik birlikteliğine eleştirel yaklaşan durum ve ortamlar gözden geçirilmiş; özellikle Duchamp ve Dadacıların estetik ve güzelden arınmış bir sanat anlayışı yaratmaya yönelik tutumları ve üretimin yerini düşünce ve deneyimin alması konuları üzerinde durulmuştur. Makalenin temel meselesini oluşturan "Durumsal Estetik" konusu ise üçüncü bölümde etraflıca incelenmiştir. Bu başlık altında, estetik teoremin güncel sanat ortamında yeni paradigmalara dönüşmesi, sanat dünyasının ve sanat piyasasının yeni aktörlerinin olay ve durumlardaki etki faktörleri, strateji ve taktik gibi yöntemlerin sanat alanında kullanımı gibi konular incelenmiştir.

Güvenlik Çalışmaları Dizisinin sekizincin kitabı, Türkiye’de güvenlik anlayışının ve kavramsallaştırmasının gelişimi ile bu alandaki akademik çalışmaların durumu ve bürokratik yapının işleyişini ele alıyor. Prof. Dr. Mustafa Aydın ve Yrd. Doç. Dr. Fulya Ereker tarafından hazırlanan çalışmada yazarlar, Türkiye’nin güvenlik kültürünün tarihsel ve coğrafi temellerini irdeleyerek, Türkiye’de siyaset yapımının kendine has bir güvenlik kültürü tarafından şekillendirildiğini ifade etmektedirler. Osmanlı İmparatorluğu’nun reel politiğe dayalı diplomasisi, toprak kaybı ve parçalanma endişesi ile İmparatorluğun kontrol ettiği topraklarda oluşturduğu olumsuz algılamalar ve batılılaşma olgusu tarihsel etkenler olarak gündeme gelirken, coğrafi konumunun getirdiği kısıtlamalar, avantajlar ve uluslararası sistemin yapısına göre sürekli evrilen stratejik önemi ülkenin güvenlik kavramsallaştırması üzerinde özellikle etkili olmaktadır. Büyük ölçüde bu unsurların etkili olduğu resmi güvenlik kavramsallaştırması beka, ülkesel bütünlük ve rejimin korunması gibi temel esaslar temelinde oluşturulmuştur. Güvenlik askeri kavramlara dayalı kavramsallaştırılmıştır. Soğuk Savaş döneminde temelini Batı ittifakı içinde yer alma ve kuzey komşusundan algıladığı tehdidi bertaraf etme anlayışı üzerine kuran Türkiye, Soğuk Savaş sonrası dönemde değişen uluslararası ortam ve ortaya çıkan yeni tehditlerle birlikte, geleneksel güvenlik politikalarını gözden geçirmek zorunda kalmıştır. Bu çerçevede Türkiye’nin güvenlik politikalarında ilki 1990’lı yıllarda, diğeri ise 11 Eylül saldırıları sonrasında olmak üzere iki değişim süreci yaşanmıştır. Bunların sonucunda Türkiye’nin güvenlik politikalarının ana ekseni küresel, bölgesel ve ikili olmak üzere birbirini tamamlayan düzeylerde oluşturulmuştur.

Bu makalenin tüm hakları Uluslararası İlişkiler Konseyi Derneği'ne aittir. Önceden yazılı izin almadan hiçbir iletişim, kopyalama ya da yayın sistemi kullanılarak yeniden yayımlanamaz, çoğaltılamaz, dağıtılamaz, satılamaz veya herhangi bir şekilde kamunun ücretli/ücretsiz kullanımına sunulamaz. Akademik amaçlı alıntılar bu kuralın dışındadır. Yazıda belirtilen fikirler yalnızca yazarına/yazarlarına aittir. UİK Derneğini, editörleri ve diğer yazarları bağlamaz.

Deniz savaşlarına ayırdığımız son birkaç bölümde donanmanın ülke ekonomisinden ve finansal gücünden bağımsız düşünülemeyeceğini söylemiştik. Bu bağlamda okyanusları, limanları, boğazları ve stratejik adaların kontrolünü jeopolitiğin merkezine yerleştiren İngilizler ile Amerikalılar birbirlerine benzerler. Çünkü bu iki devlet Almanya, Rusya, Çin ve Türkiye gibi ürettiğini satarak değil başkalarının ürettiklerine el koyarak işleyen bir ekonomik modelle ayakta dururlar. Bir başka deyişle Amerikan saldırganlığı özünde İngiliz saldırganlığının devamıdır. Biz bu saldırganlığın genetik kodlarını anlamak için geçen bölümlerde olduğu gibi bu bölümde de Amiral Alfred Thayer Mahan'ın kitap ve makalelerinden istifade edeceğiz. Elinde çekiç olan her şeyi çivi gibi görür Mahan'ın teorilerini geliştirdiği dönem 1800'lerin ikinci yarısı. Fakat ABD'nin o zamanlar bugünkü kadar büyük bir donanması yok ve bugünkü gibi saldırgan da değil. " Normal " diyeceksiniz, saldırmak için zaten ordusu yok. Doğru, ABD dış politikasına o yıllarda " Monroe doktrini " hâkim. Daha çok içe kapanık, Avrupa'nın iç işlerine ve sömürge savaşlarına katılmayı reddeden ABD Başkanı James Monroe'nin, 2 Aralık 1823'te kongreye sunduğu ilkeler manzumesi bu. Mahan ise tam tersini düşünüyor: " … Milletlerin büyük ailesine dâhil olduk, bu sorumluluğu üstlenmeliyiz […] ABD limanlarının savunmasını arttırmalı, düşmanın ele geçiremeyeceği hale getirmelidir. […] ABD caydırıcı taarruz gücüne sahip bir donanma inşaa etmelidir. San Fransisco kıyılarından 3000 deniz mili mesafeye kadar bir güvenli bölge oluşturulmalıdır ki Karayip Denizi'ndeki gibi Avrupalı güçler bizim limanlarımızı kullanabilecek duruma gelmesinler. […] Hawaii'deki yönetimin ABD'ye bağlanma isteğini kabul etmeliyiz zira biz bunu yapmazsak başka güçler yapacaktır… " (The Interest of America in Sea Power, Present and Future, 1897) Monroe doktrininden net bir kopma arz eden bu bakışı bir parça tahlil edelim. Evvelâ Amerikan emperyalizmini teşvik eden Mahan yalnız değil. Meselâ Hawaii krallığın ABD'li iş adamlarınca kaosa itildiğini, uyduruk bir hükümetin ABD'ye ilhak için başvurduğunu belirtelim. Yani sömürgeciliğe karşı mücadeleden doğmuş olan ABD, iş adamlarının ve yatırımların güvenliğini bahane ederek sömürgecilik yapmaya başlamış bile. İkinci önemli nokta 3000 mil. Savaş gemilerinin gerek yakıt gerekse yiyecek, su tedariki bakımından bu büyüklükteki bir sahada hareket edebilmesi mümkün olmasaydı Mahan bunu tavsiye edemezdi. Yelken ve kömürün birlikte kullanıldığı yıllarda olsak da kömür tedariki yapılabilen limanlar sayesinde gemilerin menzili artmaya başlamıştı. Dahası petrolün gelişiyle hareket menzili 2 ila 4 kat artacaktı. Dolayısıyla ABD'nin kontrol altına almadığı yerlerin Japon, Fransız, Britanya ve İspanyol donanmalarınca kontrol edileceği aşikârdı. Endüstrileşen savaş Başkalarının muhtemel saldırganlığı elbette Amerikan saldırganlığını meşru göstermez ama 1800'lerin ikinci yarısı tarihte özel bir dönemdir; ulusal/bölgesel kavgaların ötesinde bunu okumak lâzım. Teknik, ekonomik ve endüstriyel dönüşümlerin savaşı nasıl değiştirdiğini anlamak için kara savaşlarıyla ilgili şu örneklere bakalım (Kaynak: Türkiye'nin Ulus-Devlet Sorunu): 1. Endüstri devrimi " sayesinde " 1800'lü yıllardan itibaren savaşlar da hızla endüstrileşti. Hiram Maxim dakikada