Kastamonu Local History

İbn Haldun'un Emir Timur'la sohbeti İbn Haldun ve Timur'un konuşmalarını tasvir eden bir minyatür. Mısır'a yerleştiği 52 yaşına kadar hayatı oldukça hareketli geçen İbn Haldun, 1383 yılında yerleştiği Kahire'de hayatının sonuna kadar tam 24 yıl yaşamış ve burada da vefat etmiştir. Mısır'da bulunduğu dönemde Memlük Sultanı Berkuk ve Sultan Berkuk'un büyük oğlu Ferec ile yakın ilişki içerisinde bulunan İbn Haldun, 1400 yılında Emir Timur'un Dimeşk'e yapacağı saldırıyı durdurmak için yola çıkan Sultan Ferec'in başında olduğu orduda, bizzat sultanın yanında yer alarak Mısır'dan Dimeşk'e gitmişti. İbn Haldun'un kendi otobiyografisi olan et-Ta'rîf bu olaylarla alakalı ayrıntıları bize tüm detaylarıyla sunar. Mukaddime eseri ile hafızalara kazınmış Mağribli alim İbn Haldun'un tasviri.

1914 yılında başlayan I. Dünya Savaşı Osmanlı İmparatorluğu'nun soluğunu kesmiş ve çeşitli cephelerde savaşarak Çanakkale Cephesi hariç tüm cephelerde yenilmiştir. 1918 yılına gelindiğinde savaş bitmiş ve Mondros Mütarekesini imzalayan Osmanlı İmparatorluğu teslim bayrağını çekerek işgale açık hale gelmiştir. 1918'in acı faturasını elde kalan ve elden çıkan tüm Osmanlı imparatorluğunun toprakları ödediği gibi Anadolu'da bu faturayı çok ağır ödemiştir. Kastamonu'da bu ağır bedellerden gerekli payını almış ve işsizliğin artmasının yanında savaşta hayatını kaybedenlerin geride bıraktığı ailelerin çilesi Kastamonu halkının gönlünü sızlatmıştır. Faruk Söylemez'in ifade ettiği gibi: "Kastamonu işgal bölgesi olmamasına rağmen, Türk vatanını bir bütün olarak görmüş ve Kastamonu halkı, vatanın bütünlüğü ve milletin bağımsızlığı uğruna her türlü fedakârlığı göstermiştir. Aynı zamanda Kuvâ-yı Milliye'yi desteklemek amacıyla kurulan cemiyetler, gerek halkın aydınlatılmasında gerekse asker ve mühimmat temininde büyük çabalar göstermişlerdir. Yine Kurtuluş Savaşı'nda İstanbul'dan Anadolu'ya geçmek isteyen devlet erkânı ve İstanbul'dan gönderile n

Anadolu'daki ilk Türk iskânı dönemlerinden beri (kısmen günümüzde de) mahalleler oluşturulurken, önceden inşa edilen bir cami çevresinde yerleşim düzenine yönelik faaliyet geliştirilmeye çalışılmıştır. Bütün Anadolu şehirlerinde gözlenen durum, gayet tabii tüm yörelerimizde bu minval üzere gelişmiş olmalıdır. Yörelerimizdeki ilmi-hukuki-sosyal ve ekonomik alanlardaki hayat biçimlerinin de tespitine yardımcı olacağında şüphe yoktur. Türk-İslâm toplumu kendi kültür ve manevi ilkelerine samimiyetle bağlı kaldığı dönemlerdeki üstün başarılarına şüphesiz tarih şahitlik etmektedir. İşte bu değerlendirmeden yola çıkarak aşağıdaki çalışmamızla Türk-İslâm toplumunun dünya medeniyetine katkılarının hazırlık merkezleri olan eğitim kurumları konumundaki cami ve medreselerin, Kastamonu merkezli mahalli örneklerini ağırlıklı bir biçimde birinci elden ve en güvenilir tarihi kaynaklarımız olan şer'iyye sicil kayıtlarından ve kendilerine ulaşabildiğimiz ileri yaştaki müşahitlerle yüz-yüze yaptığımız görüşmeler sonunda tespit edebildiğimiz çok sayıdaki medrese, mescit, cami ve zaviye hakkında tespitlerde bulunarak, kısa bilgiler vermeye çalıştık.

Anadolu'daki ilk Türk iskânı dönemlerinden beri (kısmen günümüzde de) mahalleler oluşturulurken, önceden inşa edilen bir cami çevresinde yerleşim düzenine yönelik faaliyet geliştirilmeye çalışılmıştır. Bütün Anadolu şehirlerinde gözlenen durum, gayet tabii tüm yörelerimizde bu minval üzere gelişmiş olmalıdır. Yörelerimizdeki ilmi-hukuki-sosyal ve ekonomik alanlardaki hayat biçimlerinin de tespitine yardımcı olacağında şüphe yoktur. Türk-İslâm toplumu kendi kültür ve manevi ilkelerine samimiyetle bağlı kaldığı dönemlerdeki üstün başarılarına şüphesiz tarih şahitlik etmektedir. İşte bu değerlendirmeden yola çıkarak aşağıdaki çalışmamızla Türk-İslâm toplumunun dünya medeniyetine katkılarının hazırlık merkezleri olan eğitim kurumları konumundaki cami ve medreselerin, Kastamonu merkezli mahalli örneklerini ağırlıklı bir biçimde birinci elden ve en güvenilir tarihi kaynaklarımız olan şer'iyye sicil kayıtlarından ve kendilerine ulaşabildiğimiz ileri yaştaki müşahitlerle yüz-yüze yaptığımız görüşmeler sonunda tespit edebildiğimiz çok sayıdaki medrese, mescit, cami ve zaviye hakkında tespitlerde bulunarak, kısa bilgiler vermeye çalıştık.

Bu kitapta Kastamonu vilayeti özelinde, II. Abdülhamid’in otuz üç yıllık saltanatı süresince (1876-1909) Osmanlı taşrasında yaşayan bir devlet görevlisinin yahut sıradan bir vatandaşın; yönetiliş biçimi, sahip olduğu ulaşım ve iletişim imkanları, geçim kaynakları, yeme-içme alışkanlıkları, sağlık hizmetlerine erişimi, salgın hastalıklar ve doğal afetlerde yaşadıkları, eğitim-öğretim imkanları, dini ve tasavvufi hayatı, sosyal ve kültürel aktiviteleri gibi insanı ilgilendiren çok çeşitli konular üzerinde tafsilatlı bir biçimde durulmuştur. Ayrıca incelenen dönemde Kastamonu vilayetine bağlı olup, bugün müstakil birer il haline gelen; Kastamonu, Bolu, Çankırı, Sinop, Karabük, Bartın, Zonguldak ve Düzce’de II. Abdülhamid döneminin yansımalarının bugün nasıl hissedildiği, şehirlerin bugünkü sosyo-ekonomik yapılarının temelinde ne gibi izler bıraktığı yine bu şehirlerin siluetlerinin II. Abdülhamid devrinde inşa edilen kamu binalarıyla nasıl belirlenmeye devam ettiği ortaya konmuştur.

Yozgat ve ilçeleri, tarih boyunca sahip olduğu konumu ve jeolojik yapısı gereği maden çeşitliliği yönünden daima zengin bir bölge olmuştur. Bünyesinde barındırmış olduğu bu maden zenginliğinden dolayı da Yozgat, yine tarih boyunca himayesinde bulunduğu devlet için iktisadi açıdan önemli bir kaynak olma niteliğine de sahip olmayı başarmıştır. Bu nitelik Yozgat’ın Osmanlı Devleti himayesi altında olduğu bir dönemde günümüzde Yozgat’ın ilçesi olan Akdağmadeni’nde keşfedilmiştir. Keşfedilen bu madenler arasında hiç şüphesiz ki kurşun madeni önemli bir yer tutmaktadır. Bu önemin temel sebebi ise adı geçen madenin çıkarıldıktan sonra Osmanlı Devleti bünyesinde farklı  şekillerde değerlendirilip faydalanılmasından kaynaklanmaktadır. Madenin bu farklı şekillerde kullanımı Yozgat’ın iktisadi potansiyelini de bizlere açık bir şekilde göstermektedir. Osmanlı Devleti döneminde ortaya çıkmış olan bu madencilik sektörünün şüphesiz Yozgat’a da birtakım katkıları olmuştur. Bu katkıların en başında ise halkın yeni bir iş sahasına kavuşmuş olması gelmektedir. Ayrıca madencilik sektörü sağladığı iş imkanından dolayı da Yozgat’tan dışarıya yapılan göçleri bir nebze olsun engellemeyi başarmıştır. Osmanlı Devleti’ne katkıları ise daha farklı olmuştur. Devletin başta ekonomik olmak üzere birçok alandaki ihtiyaçları, çıkarılan bu madenler aracılığıyla karşılanmaya çalışılmıştır. Bu çalışma, Yozgat bölgesinde çıkarılan kurşun madeninin hem Osmanlı Devleti’ne katkılarına hem de bölgeye yönelik sosyo-kültürel ve ekonomik açılardan etkilerine odaklanmaktadır. Çalışmada Başbakanlık Osmanlı Arşivi’nden elde edilen belgeler kullanılarak konuya açıklık getirilmeye çalışılmıştır.

MURAD HUDAVENDiGAR MARTYRDOM 1906 RESTORATION At the end of First Kosova War, one of the most important victories on Ottoman expansion through Europe, Murad Hudiivendigiir was martyrized by a Serbian soldier. Mausoleum built in his place of martyrization, Kosova Plain, was never left to its fate although interest decreased in some periods. Mausoleum now existing, was built in 1846 as including the first one and a tombkeeper was appointed for protection and maintenance. Especially after this day, interest for mausoleum increased day by day. Right next to the mausoleum, two flat selamlik was built for every day increasing visitors to stay. In 1960, because of the 30' 11 year of Abdulhamid II's ascending to throne, there has been a full-scale reparation and construction in the martyrdom. Necessary amount of money for this construction was paid from Abdulhamid ll's personal treasury. Construction done was elaborately recorded and photographed. This situation not only helped reaching important information on construction prices in Pristine, Kosova, in the beginning of 20' 11 century but also allowed seeing physical conditions of mausoleum and its surroundings.

Şihabuddin es-Sivasi, Anadolu'nun siyasi, iktisadi ve kültürel bakım dan oldukça hareketli. bir döneminde yetişmiş önemli simalardan biridir. Sivas'ta başladığı ilmi hayatını Ayasluğ yani, bugünkü !zmir iline bağ lı Selçuk ilçesinde noktalamıştır. Şihabuddin es-Sivasi, Beylikler ve Osmanlı döneminde şerh, haşiye, talik ve ihtisar gibi tali derecedeki çalışmaları bir yana bırakarak müstakil eser telif eden nadir alimler arasında yer almış önemli bir şahsiyettir. Tefsir, hadis ve _tasavvuf alanlarında müstakil eserler vermiştir. Bu eserleri arasında daha ziyade "UyCınu't-Tefiısir li'I-Fuzala'i's-Semasir" adlı tefsiriyle tanınmıştır. Dirayet metoduna göre kaleme alınan bu tefsir, yeni bir çığır açacak nitelikte olmasa da kendisinden sonra yazılan bazı önemli tefsirlere kaynaklık etmiştir. • Şihabuddin es-Sivasi, orta hacımdaki tefsirinde, içinde yaşadığı döneme göre anlc;ışılır ve sade bir dil kullanmıştır. Kur'an'ın ihtiva ettiği manaları okuyucuya k(sa yoldan aktarmak için azami derecede gayret göstermiştir. Şihabuddin es-Sivasi: his life and scientific personaUty

Batı Anadolu'nun uç kesiminde, Manisa ve yöresinde hüküm süren, coğrafi sınırlarını batıda denizin belirlediği Türkmen beyliklerinden olan Saruhanoğulları, bölgeyi Rumlar'dan ele geçirerek bir Türk yurdu haline getirmiştir. 14. yüzyılın başlarında beyliğin merkezi olarak kullandıkları Manisa'yı fetheden beylik yaklaşık bir asır bölgede hakimiyetini sürdürmüştür. Gerçekleşen fetihler sonrasında Türkmenlerin yöreye göç etmeye başlaması ile Müslüman Türk nüfusu artmış ve burada kalıcı hale gelmişlerdir. Bu süreçte gerek fetihler sırasında beylik ile birlikte hareket eden, gerek göç ederek sonradan buraya gelen bazı şahsiyetler, Saruhanoğulları Beyliği tarafından çeşitli yerlerde iskân edilmiş ve buralarda hizmet etmeleri sağlanmıştır. Bu çalışmada; öncelikle Saruhanoğulları Beyliği tarafından Manisa'da iskân edilen şahsiyetlerin kimliği hakkında inceleme yapılmıştır. Ayrıca iskân edilen şahısların hangi özelliklerinin dikkate alındığı, göç ederek bölgeye yeni gelenler ile önceden burada bulananlar arasında farklılık gözetilip gözetilmediği, bunların herhangi bir zümre veya grupla ilişkileri olup olmadığı ve aralarında dini yaklaşım (tarikat-cemaat) ayrımı gözetilip gözetilmediği gibi konular incelenmiştir.

Konya'da I. Alaeddin Keylrubad'a ait «Dô:rüş-Şifa-i Alai» adlı bir sağlık kurumunun varlığı bilinmektedir 1 • Kadı İzzeddin'in H. 652/ 1254 tarihli Arap!}a vakfİyesinde «Maristdm,-ı Atik» adı ile • bir başk~ şifahane gösteril.mişse de, şimdilik banisi ve inşa tarihi tesbit edilememektediı-2. KONYALI, Alaeddin 'Köşkü ile ilgili olarak Evliya Çelebi'nin-depremden yılaldığı i!}in, I. Alaeddin Keykubad'ın bu köşkü tamir ve ihya ettirdiğine dair haberini, ilk darü'ş şifaya da teşmil ederek • bunu, ll. Kılıç Arslan'ın yaptırdığını ileri sürer 3 • Oysaki Alaeddin Keykubad'ın ve mamüresinin adı bulunmayan bir kitabeden : bi.ınun H. 618/ 1221'de yaptınldığı tahmin edilebilir. Bu • kitabe, Konya Müzesine Ertaş Kapısı yakınından, yani darü'ş-şifanın • bulunduğu yerden inükal etmiştir ki, burada Atabek Ayaz'ın mütevelliliği ile bu inşaatin .gerçekleştiğine işaret edilmektedir.' Bunun, Konya Kalesinin kitabesi olması ihtimali üzerinde duran KONY ALI, Ertaş 'Kapısının yakınından getirilmesinin, • buradaki I. Alaeddin Keykuıbad'a ait • bir eserden kalmış olabileceğini de ilave eder. Bu hükümdann emirlerinden olan Atabek Ayaz'ın Konya Alaeddin Camii yapılırken, .buna mütevelli tayin edildiği ve yapımına nezaret ettiği kitabelerden anlaşılmaktadır;.

This article constitutes the editio princeps of the Coptic manuscripts from the private collection of Alexandr Palnikov (1857–1917), presently housed at the University History Museum of Perm State University. All these manuscripts are written on papyrus and can be dated to the second half of the first millennium C. E. The twenty-five fragments with Coptic text come from ten different manuscripts. Of those, two seem to be literary; the rest, documentary. The transcription of the Coptic text is accompanied by a Russian translation and a papyrological commentary.

Legends are stories that tell about extraordinary events and situations called miraculous deed specific to saints. The works in which legends are brought together are called menakıpnames. In oral tradition legends that begin to be told around a saint, are summered in time. Legends can be a source to history as much as they are important for history, culture and literature of mysticism. Şa'bân-ı Velî Menâkıbı which is a subject for this study, is written by Ömer Fuadi at the beginning of the XVII. century. Şeyh Şaban-ı Veli, who is a subject in menakıpname, is founder of the Şabaniyye branch of the Halvetiyye sect, which is important in terms of the history of mysticism. He lived in Kastamonu at sevnteenth century. Şaban-ı Veli, who accomblished madrasah education in İstanbul, took mysticism discipline from Hayreddin Konrapavi in Bolu. Branch of mysticism in which he created was also effective outside of Anatolian. His tomb, located the garden of his lodge, has an important place in Kastamonu folk culture. It is understood that menakıpname written by Ömer Fuadi, which is the source of later works about Şaban-ı Veli, was copied many times. Menakıpname was written by writer with three different volumes and wording as "elaborate", "mesne" and "compendious". Compendious menakıpname was published in Kastamonu province press in 1877. In this study, thirty six manuscript copy of the Şa'bân-ı Velî Menâkıp has determined and identification tag of them has been given. The oldest copy of the copies of menakıpname is placed in library catalogs, is dated 1620. Elaborate menakıpname could not be found among the thirty-six copies, however there is a copy called mesne or copies copied from this copy. It has seen that some different works was saved to catalogs as Şaban-ı Velî Menakıpnamesi. Şa'bân-ı Velî Menâkıbı is important because it is a fundamental source for Şaban-ı Veli as well as its importance in terms of litetarture of menkıpname and mysticism cultural history. Tha fact that the author brought together the legends formed in the oral tradition and wrote three menakıpname of different lenghts and styles makes the legend remarkable in terms of the context of oral and written performance.

In this study, the usability of limestone extracted from two different aggregate quarries located in Çankırı province as concrete aggregate was investigated. For this purpose, aggregate samples were taken from the two quarries and on the samples taken, sieve analysis, specific gravity, water absorption, bulk density, very fine material content, flakiness index, methylene blue, disintegration strength, abrasion resistance, freeze-thaw, alkali-silica reactivity, acid soluble sulfate and total sulfur tests were carried out. As a result, the results of the tests performed on aggregates obtained from the limestone quarries around Çapar village (Şabanözü, Çankırı), Seydiköy (Eldivan, Çankırı) and Doğu district (Korgun) were compared with the limit values given in the standards and the usability of these limestone as concrete aggregates was determined. According the tests performed on the aggregates it can be clearly seen that, that all properties of these aggregates are suitable according to the EN standards.

Bilindiği gibi bu dönem 1219-1236 yıUarına tek~bül etmekte'dir. ı 7 yıl ta1hitda kalan bu '"[:üıik Hükümdan K>lıç Arıslan'ın tarunu ve Selçuklu Devletinin 10. Hüküıındarıdır. Biz bu dönemi biraz geniş :tutup 13. asırı eısaJS alacağız. Elsas ardığımız bu dönemde diğer Anadolu Türk Beylikler!nde Türk Milli Kültürünün genel esaslarına dair bir takım arayışlara geçeceğiz. Yaptığımız tesbitleri açıklarken bir takım iddialara cevap vermiş olacağız. ~onuya girmeden (VVel kullanidığırrruz kaynaklara dair bilgi vererek bazı.ybrumlar yapıp sonra takip edilen metoda değin•eceğiz. "Doğu Anadolu Türk EeyliklE<ri" tarihi ile merhum Prof. Dr. Osman Turan'ın "Doğu Anadolu Türk Devletleri" (ll tarihinde anlattıkları Türk Yönetimini kastetmiyoruz. Hccamızın eserindeki Türk Devlet vıe Beylikleri üzerinde yeteri kadar durulmuş yönetimler'dir. Biz hocamızın bu eserinin kap3amı dışında kabn beylikler üzarinde işin tarihi ciJıetini tarihcilere bırakarak kültür aynilikleri üzerinde duracağız. Şüphesiz tarihi zeminin sınırlarını tarihçilerimizin açıkla maları tayin edecektir.

Osmanlı öncesi ve devamında Çapakçur ve çevresinde liva beyliği yapmış olan İsfahan Bey, Çapakçur'un merkezi bölgesine yakın Abtor Köyü'nde bir cami ve zaviye yaptırmıştır. Köydeki mülk bina, yapı ve arazileri Abtor Camii ve Zaviyesi'ne sahih vakıf olarak vakfedilmiştir. Vakfın işleyişi, gelir gider muhasebesi, görevli tayini ve maaş ödemeleri, İsfahan Bey'in Mayıs 1548 tarihli vakıf şartlarına göre belirlenmiştir. Cami ve zaviye, bölgenin dini ve sosyal ihtiyacının karşılanmasında önemli rol oynamıştır. İsfahan Bey, vakıflarını tescil ettirmiş olduğu tarihten yaklaşık altı yedi ay sonra vefat etmiştir. Aynı tarihlerde Çapakçur Livası'nda başlanan tahrir işlemi, tahminen bir yılı aşkın bir süre almıştır ve 18 Mayıs 1550 tarihinde tamamlanmıştır. Sonraki üç ay içinde söz konusu mufassal defterin icmali (özeti) hazırlanmıştır. Bu arada, İsfahan Bey'den sonra Çapakçur Livası beyliği, on, on bir ay kadar boş kalmıştır. Kasım 1550 tarihinde Timurtaş Bey, Çapakçur beyliğine atanmıştır. Timurtaş Bey dokuz ayı aşkın bir süreliğine burada sancak beyliği yapmıştır. Onun ardından, yine farklı yerlerden ve Süveydi hanedanından olmayan liva beyleri kısa aralıklarla Çapakçur Sancağı'na gönderilmişlerdir. Daha sonra, İsfahan Bey'in büyük oğlu Maksud Bey, Çapakçur hanedanının bir üyesi olarak Çapakçur bölgesine sancak beyi olarak gönderilmiştir. İsfahan Bey Vakfı, kurucusunun ölümünden sonra bazı sarsıntılarla karşılaşmıştır. Abtor Köyü'nde faaliyet göstermekte olan cami ve zaviyesi, tahminen 1750'li yıllarda sahipsizlik veya bakımsızlık nedeniyle yıkılmaya yüz tutmuş, hizmet veremez olmuştur. Vakıf idaresi ve akarları da benzeri sarsıntıyı yaşamıştır. Bugün Aşağı Çarşı bölgesinde mevcut olan tarihi cami, İsfahan Bey'in hatırasını yaşatan tek eserdir. Çevlik ahalisi, Abtor'da olup yıkılmaya yüz tutmuş olan camiin kalıntılarını taşımak suretiyle 1750'li yıllarda aynı adla camiyi yeniden yaptırmışlardır. İsfahan Bey Vakfının idaresi, görevlileri ve gelirleri de bu yeni camiye tahsis edilmiştir. Vakıf görevlisi tayini ve 19. yüzyılda rastlanan gelir gider muhasebeleri dolayısıyla vakfın gelir kaynağı, miktarı, görevlileri, onarım, tefrişat ve sair giderleri hakkında tespitler yapılabilmiştir. Aynı tespitlere göre, vakıf varlıklarının mülkiyeti, idaresi, kullanımı ve paylaşımı konusunda pek çok anlaşmazlıklar yaşanmıştır.

The Valla Canyon has a karstic structure and is located in northern Turkey in the Pınarbaşı District of the historical Kastamonu city. It is one of the biggest canyons in Turkey and was composed by merging the Devrekani and Kanli Streams. The length of the canyon is 12 km and the depth is 1000-1200 m. Access to the canyon is located in Kure Mountains National Park (The only PAN Park in Turkey) and it is possible to access it via paths. Few people know and visit the canyon because of the lack of advertisement. The aim of this research is to determine geomorphological features of the canyon and to reveal tourism potential. Geological, topographical, and tectonic features were mapped and tourism potential was determined by analyzing SWOT as a method. Flora diversity, magnitude of the canyon, climate, humidity level of the mountains, its being close to water production sources, its huge karstic features, and its numbers of caves and waterfalls are strengths of the canyon. As a result, Valla Canyon has a huge tourism potential with natural beauties, attractions and it is proper for nature sports like rock climbing, canyoneering and trekking. Because of the high difficulty level, it will be a unique example for international climbers and canyoneers.

1929 Dünya İktisadi Buhranının etkilerinin dünyada olduğu gibi Türkiye’de de yaygınlaşması piyasa ekonomisine olan güveni sarsmış ve birçok ülkede devlet müdahaleciliğinin planlı bir şekilde yürütülmesi fikrini tartışmaya açmıştı. Türkiye’de 1929 Dünya İktisadi Buhranından sonra planlı ekonomiye geçen ülkelerden birisi olmuş ve bu çerçevede birçok fabrika kurmuştur. Sümerbank Ereğli Bez Fabrikası da Birinci Beş Yıllık Sanayi Planı çerçevesinde kurulması kararlaştırılarak 20 Ekim 1934’te temeli atılan fabrikalardan bir tanesidir. Fabrikanın diğer pamuklu dokuma fabrikalarına göre daha ince dokuma üretmesi öngörülmüştür. Plan ve projeleri Sümerbank Fen Heyeti tarafından hazırlanan fabrika bu yönüyle Türk mühendislerinin bir eseri olma özelliğini de taşımaktadır. Kazan ve elektrik tesisatı dışındaki tüm makine aksamı Almanya’dan temin edilerek monte edilmiştir. İnşaat ve montaj işleri 1936 yaz sonuna doğru bitmiş, deneme çalışmalarının ardından 4 Nisan 1937’de açılışı yapılarak üretime...

Kastamonu'nun tarihi mahallelerinden olan ve günümüzde Hepkebirler adıyla anılan mahalleye ilişkin bilgiler sınırlıdır. Daha çok son dönemlerdeki belgelerde Hepkebirler ismi kullanılıyorsa da, eski tarihli belgelerde mahalle isminin Kebkebirler ya da Kebkebür şeklinde geçtiği görülmektedir. Ayrıca mahallede Hepkebirler ismiyle bir cami bulunmakta ve caminin Osmanlılar zamanında yapıldığı anlaşılmaktadır. Özellikle cami avlusunda bir sahabe mezarının ve bazı büyük velilerin mezarlarının olduğu bilgisi, mahalle ismine ve tarihine yönelik bu çalışmanın ortaya konulmasının ana nedeni olmuştur. Türk mahalle yapısı göz önünde bulundurularak yapılan araştırma sonucunda, mahallenin kuruluşunda etkili olan bazı etmenler ortaya konulmuştur. Özellikle bir esnaf grubu olan "Kebkebirler" esnafının mahallenin teşekkülündeki fonksiyonu hakkında arşiv, telif ve tetkik kaynaklardan hareketle bazı çıkarımlarda bulunulmuştur. Ayrıca Ahiliğin en yaygın şekliyle yaşandığı XI. yüzyıl Anadolu'sunda, Kastamonu'daki ahi örgütlenmelerinin şehir organizasyonuna etkisi ortaya konulmaya çalışılmıştır.

Kastamonu’nun tarihi mahallelerinden olan ve günümüzde Hepkebirler adıyla anılan mahalleye ilişkin bilgiler sınırlıdır. Daha çok son dönemlerdeki belgelerde Hepkebirler ismi kullanılıyorsa da, eski tarihli belgelerde mahalle isminin Kebkebirler ya da Kebkebür şeklinde geçtiği görülmektedir. Ayrıca mahallede Hepkebirler ismiyle bir cami bulunmakta ve caminin Osmanlılar zamanında yapıldığı anlaşılmaktadır. Özellikle cami avlusunda bir sahabe mezarının ve bazı büyük velilerin mezarlarının olduğu bilgisi, mahalle ismine ve tarihine yönelik bu çalışmanın ortaya konulmasının ana nedeni olmuştur. Türk mahalle yapısı göz önünde bulundurularak yapılan araştırma sonucunda, mahallenin kuruluşunda etkili olan bazı etmenler ortaya konulmuştur. Özellikle bir esnaf grubu olan “Kebkebirler” esnafının mahallenin teşekkülündeki fonksiyonu hakkında arşiv, telif ve tetkik kaynaklardan hareketle bazı çıkarımlarda bulunulmuştur. Ayrıca Ahiliğin en yaygın şekliyle yaşandığı XI. yüzyıl Anadolu’sunda, Kasta...

Bu makalede, Kastamonu Müdafaa-i Hukuk Cemiyetinin kurucusu ve başkanı olan Ahmet Ziyâeddin Uluoğlu’nun hayatı ele alınmış, onun Millî Mücadele döneminde Kastamonu’da yaptığı hizmetlerin ortaya konulması amaçlanmıştır. Araştırmada Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı, ailenin metruk evrakını konu alan “Kastamonu’da Bayrâmîlik ve Şemsizâde Ailesi” isimli eser, yerel tarihe ışık tutan kaynaklar ve Kastamonu asınından yararlanılmıştır. Uluoğlu hakkında bugüne kadar müstakil bir çalışma apılmamıştır. Bu husus, yerel düzeyde Millî Mücadeleye sunduğu katkıların ortaya konması bakımından önemlidir. Uluoğlu’nun Kastamonu Hilâl-i Ahmer Cemiyetinin 1918 ve 1921 kongrelerinde yönetim kurulu üyesi,
Kastamonu Himaye-i Etfal Cemiyetinin 1922 yılı kongresinde başkanı, Kastamonu Çiftçiler Birliği’nin 1923 yılı genel kurulunda yönetim kurulu üyesi olarak seçilip görev yaptığı anlaşılmaktadır. Uluoğlu, Kastamonu Müdafaa-i Hukuk Cemiyetinin kurucusu olup tespit edebildiğimiz kadarıyla cemiyetin başkanlık görevini İstiklâl Harbi sonuna kadar kesintisiz bir şekilde başarıyla yürütmüştür. Millî Mücadele döneminde Urfa, Antep ve Maraş’ın işgaline karşı düzenlene tel’in mitinglerinde,
protesto telgraflarında imzası vardır. İstiklal Savaşı’nda gösterdiği fedakârlık ve kahramanlıktan dolayı “Beyaz Kurdeleli İstiklâl Madalyası” ile taltif edilmiştir. Müdafaa-i Hukuk Cemiyetinin Halk Fırkasına geçişinde Vilayet İdare Heyeti müteşebbis üyeliğine seçilmiştir. Çalışmada, Ahmet Ziyâeddin Uluoğlu’nun Millî Mücadele ve Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşu sürecinde dönemin zor şartları altında hizmetlerde bulunduğu, yardımseverliği, dini ve millî kimliğine ilave olarak şehirdeki sosyal kişiliğiyle de Kastamonu’nun mahallî tarihinde yer edindiği, Nakibüleşraf Kaymakamlığı, Bayramî Dergâhı postnişinliği gibi vazifelere ilave olarak
Cumhuriyetin ilanı sonrasında Atabey Gazi Camii’nde hatiplik vazifesini sürdürdüğü sonucuna ulaşılmıştır. Bu durum, Uluoğlu’nun din adamı kimliğinin yanısıra, cemiyet hayatının içinde olması bakımından yönetici ve aydın kişiliğini de öne çıkarmaktadır.

Öz Kitaplar, fotoğraflar, yazmalar, resmi evrak, devlet kayıtları, mektuplar, anılar, günlükler ve otobiyografi geçmişi okumak ve anlamak için kullanılan temel kaynaklardır. Bütün bunların dışında geçmişi anlamak için bir mutfakta olması gereken tenceretava çeşidini, garnitür hazırlamanın metodlarını, iyi bir patates kızartmasının püf noktalarını, pilav yemenin görgü kurallarını ya da etli taze baklanın nasıl yapıldığını anlatan bir yemek kitabı bir araştırmacıya nasıl yardımcı olabilir, bir yemek kitabından neler öğrenilebilir? Bu sorunun cevabını düşünmek, geçmişi anlamak için başvurulan kaynakların ve büyük anlatıların dışına çıkıp gündelik hayatın sıradan, önemsiz ve ideolojiden uzak görünen bir alanı olarak mutfak üzerine düşünmeyi sağlar. Mutfak, gündelik hayatın bir parçası olarak ev ve mutfak, mutfak ekipmanı, gıda ve tarım politikaları, yemek ve yemek kültürleri, üretim ve tüketim, toplumsal cinsiyet ilişkileri ve tüm bunlardaki değişimi görmeye olanak verir. Yemek kitapları bu bağlamda, mutfağı kayıt altına alan ve geriye dönük olarak okumaya olanak veren kaynaklar olarak değerlendirilmektedir. Çıkış noktası yukarıdaki soru olan bu çalışmada 1971 yılında Leman Cılızoğlu tarafından yazılan Yemek Pişirme Temel Metod ve Uygulama Beslenme Yemek Görgü Kuralları adlı kitap incelenerek bir yemek kitabının içinde bulunan yemeklerin, tariflerin yapısının, gıdanın, yemek pişirilen mekân olarak mutfağın, mutfağın donanımının geçmiş hakkında neler söyleyebileceğine dair giriş niteliğinde betimleyici bir çalışma yapılandırılmıştır.

Serap SUNAY1 * ÖZ: Devrinde ve sonrasında merak edilen, cezbedici konulardan birisi olan saray merasimleri, Osmanlı Devleti teşrifat ve teşkilat tarihi açısından mühim bir yere sahiptir. Zira bu şenliklerin her yönüyle ortaya konması, devrinin sosyal yaşamı, maliyesi, kültürü, teşrifat kuralları, folklor tarihi ve yaşanan değişimler hakkında çok değerli bilgiler sunar. Bu noktadan hareketle makalede, söz konusu hususları aydınlatmada birinci elden kaynak olan Başbakanlık Osmanlı Arşivi'nde bulunan 19. yüzyılın görkemli saray düğünlerini havi Sadaret 366 numaralı "Defter-i Sûr-ı Hümayun 1251-1308" başlıklı defter incelendi. Bugüne dek tamamı neşredilmeyen mensûr sûrnâmedeki merasimleri birebir aktarmak çalışmanın sınırlarını dışında kaldığından, defterde yer alan merasimlere kısaca değinilerek, onlara dair genel manada bir tanıtım yapıldı. Böylece buradaki evlenme ve sünnet düğünleri muhtevası ile yazım tekniği, birbirleriyle ve dönemine göre kıyaslamalı bir şekilde ele alınarak, aradaki benzerlikler ve farklılıklar ortaya konuldu.

Deyimler çoğunlukla ne zaman ortaya çıktığı bilinmeyen, halkın ortak ürünü olan kalıplaşmış yapılardır. Deyimlerin bünyesinde tarihî dönemlerde kalmış, günümüzde unutulmuş kelimelerle karşılaşmak ihtimal dâhilindedir. Ayrıca deyimler standart dilde kullanılmayan, sadece ağızlarda yaşayan kelimeleri de ihtiva edebilir. Ağızlarda yaşayan deyimlerin daha iyi anlaşılabilmesi için ihtiva ettikleri kelimelerin de muhataplar tarafından biliniyor olması gerekmektedir. Söz konusu gereklilikten hareketle Alanya yöresi ağızlarında kullanılan 1500 civarında deyim taranmış ve standart Türkiye Türkçesinde kullanılmayan 65 kelime incelemeye tabi tutulmuştur. Alanya yöresinde kullanılan deyimler hususunda Tevfik Hacıhamdioğlu tarafından hazırlanan Alanya Ağzından Esintiler adlı eser kaynak alınmıştır. İncelenen kelimelerin tespit edilebildiği ölçüde kökenleri gösterilmiştir. Ayrıca ilgili kelimelerin Eski Türkçe, Eski Anadolu Türkçesi, Osmanlı Türkçesi ve Türkiye Türkçesinin diğer ağızlarında tanık...

Çalışmanın ana eksenini oluşturan raporun sahibi Mustafa Reşid Bey, 28 Şubat 1889 ile 24 Mart 1890 tarihleri arasında Kastamonu’da müddei-i umumi olarak bulunmuştur. Kastamonu’daki görevi sırasında şahit olduğunu iddia ettiği meselelerin takdimi için bir rapor hazırlamıştır. Bu çalışmada Mustafa Reşid Bey’in söz konusu raporunun değerlendirilmesi yapılmıştır.

Bey döneminde Dülgeroğlu adıyla şöhret bulan Murat oğlu Hacı Nusret tarafından miladi 1353 yılında yaptırılmış olup dönemin ilk camisi olma özelliğine sahiptir. Kastamonu Kalesi'nin güneydoğu tarafında İbn Neccâr Mahallesinin Eligüzel sokağının köşesinde yer almaktadır. Cami harim ve son cemaat mahallinden oluşmaktadır. Cami kare planlı olup tamamen kesme taştan inşa edilmiştir. Harimi örten tek kubbeye köşelerden sade tromplarla geçilmiştir. Son cemaat yerinin zemini taşla döşenmiş olup, üzeri üç küçük kubbe ile örtülmüştür. Caminin en dikkat çekici kısmı ahşap kapısıdır. Ahşaptan çift kanatlı tamamen oyma olan kapı orijinaldir. Cami giriş kapısının her iki tarafında ahşap mahfiller vardır. Tavanında daire şeklinde İhlâs suresi yazılı olan kubbe çevresi ve pencere kenarları kalem işi bitki motifleriyle bezenmiştir. Cami bütün bu özellikleriyle birlikte Anadolu mimari tarihinde tek kubbeli camilerin ilk örneklerinden bir tanesidir.

In this study, the execution of Sehzade Korkut, who is one of the sehzades in Ottoman classical era, is researched. Firstly, as the son of Sultan Bayezid and the older brother of Sultan Selim, Sehzade Korkut's birth, his circumcision feast, his deputize for the Sultan, his duties as Manisa and Antalya flagbanner (Sancakbeyi) and his outgoing to Egypt are contextually analyzed, and also by emphasizing the rivalry between living sons of Beyazid II, namely Ahmed, Selim, and Korkut, their efforts of being prepared for the throne in case of a possible change in power and their struggle for the sake of this purpose is mentioned. Besides, how Sehzade Korkut tried to exist in these struggles, his politics during these struggles and the events that were the results of his politics are discussed. Depending on the political environment after Sultan Selim's accession to the throne, Korkut's alliance with his brother Sultan Selim and his political approach towards the struggle of Sultan Selim and Sehzade Ahmed, who doesn't acknowledge the power of Sultan Selim and rebels, his attitude towards Sehzade Ahmed who attempted to form alliance with him and his efforts to deny the rumors about his opposition or his readiness to oppose Sultan Selim, the execution of nephew sehzades in spite of their obedience to their uncle depending on the Sultan Selim's enthronement and the terror that seized Sehzade Korkut because of these executions are also discussed in this context. Afterwards, the reasons of the process that leaded the death of Sehazde Korkut, how and on what grounds he was condemned to be killed in spite of his obedience towards his brother Sultan Selim, the reactions of the sehzade to this act of condemning and his struggle to save his life, his being captured and killed and some exceptions that are claimed to be the reasons of this execution are examined.

Öz Kastamonu, "evliyalar şehri" unvanıyla meşhur olmuş bir ildir. Bu durum; şehrin inanç turizmi açısından zengin bir mirasa sahip olmasına ve bu sebeple gerek yurt içinden gerek yurt dışından pek çok ziyaretçinin şehri ziyaret etmesine sebep olmaktadır. Bu makalede, türbe ziyaretlerinin sosyo-kültürel ve dini nedenleri Kastamonu'daki türbeler ekseninde ele alınarak incelenmiştir. Araştırmada dolaylı gözlem metodu olarak anket tekniği kullanılmıştır. 1153 kişiyle yapılan anket çalışması neticesinde elde edilen bulgular, başka çalışmalarla karşılaştırılmak suretiyle değerlendirilmiştir. Kastamonu hakkında kısa bir malumat verildikten sonra şehre hâkim devletler bağlamında türbeler tasnif edilmiştir. Akabinde evliyaların sınıflanma şekilleri hakkında bilgi verilerek Kastamonu üzerinde etkiye sahip olan Hz. Pir Şeyh Şaban-ı Veli ve Mehmet Feyzi Efendi hakkında bilgi verilerek özellikle bu türbeler ekseninde gerçekleştirilen ziyaretlerin sebepleri ve toplumsal fonksiyonları üzerinde durulmuştur.

Artuklular döneminde inşa edilen Mesudiye Medresesi, eskiden olduğu gibi Osmanlılar döneminde de bir eğitim kurumu olarak faaliyetlerine devam etmiş ve Osmanlı vakıf sistemi içerisinde yüzyıllar boyunca hizmet etmeyi sürdürmüştür. Medrese, Diyarbakır Ulu Camii'nin kuzeyinde yer almakta ve bu camiye bağlı yapılar içerisinde değerlendirilmektedir. İnşa edildiği tarihten itibaren şehrin eğitim ihtiyacına büyük katkı sunduğu bilinen Mesudiye Medresesi'nde XVIII. yüzyılda çalışan personel; eğitim, idari, mali, bakım, onarım ve dini görevler gibi farklı alanlarda hizmet vermektedir. Bu çalışmada, Mesudiye Medresesi'nin tarihçesi ve genel durumu ile ilgili bilgi verildikten sonra, çeşitli arşiv belgeleri ışığında 18. yüzyılda medrese vakfında kaç personelin görev yaptığı, bunların atama biçimlerinin hangi kriterlere göre yapıldığı, personelin görev çeşitliliği ve aldıkları ücretler, önceki dönemlerle de kıyaslanarak ayrıntılı olarak incelenmiştir.

Evrenye, günümüzde Kastamonunun İnebolu ilçesine bağlı Karadeniz kıyısında tarihi bir köydür. Halk arasındaki söylencede isminin Ahi Evrenden geldiği belirtilen Evrenye, Anadolunun en eski Türkmen yerleşim bölgelerinden birinde yer almaktadır. Bu açıdan köyün tarihinin ortaya çıkarılması, Türklük araştırmalarına önemli bir katkı yapacaktır. Osmanlılar, Karadeniz kıyılarının emniyetini artırmak için buralara Türkmenlerin yoğun olarak yerleşmesine ayrı bir ihtimam göstermiş, yine deniz ticareti ve gerektiğinde deniz savaşları için gemi imalatında bölgeyi üs edinmiştir. Bu minvalde Osmanlı denizciliğinin gelişmesine paralel olarak 1500’lü yıllardan itibaren kıyı bölgelerdeki az sayıdaki Rumun yerine buradaki köylere Türkmenler yerleştirilmiş; Karadeniz ormanlarından getirilen kerestelerle gemiler inşa edilmeye başlanmıştır. Evrenye, bu tarihlerden itibaren bir Türkmen denizci köyü olarak mezkûr politikanın bir parçası olmuş; özellikle 19. yüzyılda gemicilik ve deniz...

XVI. yüzyılda Kastamonu’da Hisarardı mahallesinde, Şeyh Şaban Veli tarafından kurulan tekke yüzyıllarca hizmet vermiştir. Şeyh Şaban Veli Tekkesi, 1845 yılında Sultan Abdülmecid’in emriyle Kastamonu Kaymakamı Salih Ağa’nın nezaretinde tamir ettirilmiş ve alt yapısı yenilenmiştir. Ayrıca aynı kişinin gözetiminde tekkenin ihata duvarları bu dönemde yapılmıştır. Böylece Osmanlı Devleti’nin sonuna kadar faaliyetlerini sürdüren Şeyh Şaban Veli tekkesinde, XIX. yüzyılda Abdurrahman Efendi (ö.1834), Hafız Muhammed Said Efendi (ö.1889), İbrahim Şevki Efendi (ö.1897) ve Ataullah (Ata) Efendi (ö.1942) postnişinlik görevinde bulunmuşlardır. Bunlardan Abdurrahman Efendi babasından icazet almış ve otuz beş sene kadar tekkede görev yapmıştır. Kendisinden sonra tekke postnişinliğine geçen Muhammed Said Efendi ise genç yaşta olmasından dolayı kendini yeterli görmemiş ve Geredeli Halil Efendi’nin yanına giderek ondan ilim tahsil etmiştir. Ayrıca o Hacı Mustafa Safiyüddin Efendi’nin de hizmetinde bul...

Kastamonu dogumlu olan Talat Mumtaz, bir sure ilkokul ve lise ogretmenligi yapmis, yurdun cesitli sehirlerinde Milli Egitim Mudurlugu ve Kastamonu Abdurrahmanpasa Lisesi Mudurlugu gorevlerinde bulunduktan sonra, memuriyetten ayrilarak ticari hayata atilmistir. Ticaret hayatinda da memuriyette oldugu gibi ustun basari gostermis; bircok sirket kurarak, yoneticiligini yurutmustur. Talat Mumtaz, Halk Bilgisi Dernegi ve Halkevleri donemlerinde cok iyi bir folklor derlemeci ve arastirmacisiydi. Kastamonu tarihi ve Turk kulturuyle ilgili bircok eser vermistir. Ticarete atildiktan sonra islerinin coklugu sebebiyle Kastamonu kultur hayatiyla eskisi kadar ilgilenememis, Istanbul’da sirketlerinin islerini takip etmistir. Şimdiye kadar Kastamonu tarihine iliskin cesitli ve teferruatli calismalar, gerek akademik camiada, gerekse bu ise merakli arastirmacilar tarafindan yapilmistir. Bu calismalarin ozellikle son yillarda arttigi bir vakiadir. Kastamonu kent tarihine iliskin yeni belgeler bulunduk...