Hitite Archaeology

Özet:
Eskişehir kent merkezinin kuzeyinde yer alan Şarhöyük, bölgede uzun süreli kazısı yapılan önemli yerleşmelerden biridir. Kazılarda bugüne dek açığa çıkarılan arkeolojik tabakalardan Geç Tunç Çağ (ŞH V) tabakaları, höyükte en güçlü temsil edilen kültürel evrelerden biridir. Makalenin konusunu oluşturan hiyeroglifli mühür, Şarhöyük Geç Tunç Çağ tabakalarının en son evresinde, Hitit İmparatorluk Dönemi tabakalarıyla ilişkili dolguların temizliği sırasında tespit edilmiştir. Önceki kazı sezonlarında açığa çıkarılan bir mühür baskısı ve bir mühürle beraber Şarhöyük’ten Hitit İmparatorluk Dönemi’ne ait üçüncü yazılı veri olma özelliğini taşımaktadır. Her iki yüzünde yer alan hiyeroglifli siyah bir taştan yapılmış düğme mührün, kısmen korunmuş olan yine her iki yüzün (A ve B yüzü) kompozisyonu küçük ayrıntılar dışında aynıdır. Mührün kırık olması nedeniyle A yüzünde mührün içerdiği ismin ilk iki işaret okunabilirken, B yüzünde isme ait son iki işaret okunabilmektedir.  İyi bir işçilik gösteren mührün A yüzünde yer alan isim “masa adamı/sofracı” unvanına sahip Luwa şeklinde okunmakta ve yukarıdaki detaylı bir şekilde örneklerde bahsettiğimiz gibi, Boğazköy mühürlerinden tanıdığımız Luwa ismi ilişkilendirilmektedir.  B yüzünde yer alan erkek ismi ise x-wa/i(m)u(wa) şeklinde okunmaktadır. Şarhöyük’te bulunmuş olan bikonvex düğme mührün hiyeroglif alanının geniş ve bir çerçeve ile sınırlandırılmış olması benzerleri ile karşılaştırıldığında, söz konusu mührümüz MÖ 13. yy’a tarihlendirilebilir.

Abstract:
Şarhöyük, located to the north of the modern Eskişehir city centre, is one of the important mounds in the region having being excavated for a long time. Amongst the unearthed archaeological strata, Late Bronze Age (ŞH V) layer is one of the best represented cultural phases on the mound. The new hieroglyphic seal, being introduced in this paper, was detected in relation with the very last phase of the Late Bronze Age strata, during the cleansing of the debris of the Hittite Imperial Period layers. With the previously unearthed bulla and a seal, the new seal presented in this paper is the third inscriptive data provided by the Hittite Imperial Period of Şarhöyük. The button type seal what was made of black stone from bears hieroglyphic script on both sides (side A and B), whose compositions are almost identical except minor details. Due to the seal’s fragmentary state, only first two signs are legible on side A and last two signs on side B. The name on side A is read as Luwa with the title “waiter” and as we have mentioned above, it is associated with the name Luwa we know from Boğazköy seals. The male name on Side B, on the other hand, is read as x-wa/i(m)u(wa). The biconvex button seal of Şarhöyük has a wide area for hieroglyphs which is bordered by a frame, places it in the 13th century BC based on the similar examples.

KUBABA -Arkeoloji -Sanat Tarihi -Tarih Dergisi - 2016

BSTRACT There are a lot of mysterious on Hittites which was the great power of Bronze Age’s Anatolia. From the perspective of maritime archaeology, one of the first mysterious is the relationship between sea, seamanship and Hittites. They were dominated at the Anatolian coast of Mediterranean during 14th Century BC especially on about 800 km coastline from Antalya to Syria. However many of the scholar think that they had limited connection to the seas and their relation between sea was usually made by their vassal kingdoms. Datas on the subject came from the limited numbers of tablets of the excavation sites or  inscribed reliefs of the Egyptian temples. On the other hand new archaeological evidences show that their relation with the seas and rivers were wider than what was known before. Late Hittite reliefs of Karatepe which is related to the sea battle and fishing activities are just a little part of the seamanship of Hittites. Approach to the Hittite domination at the Eastern Mediterranaen is related to the direction of the perspective

ÖZET Tunç Çağı Anadolu’sunun büyük gücü Hitit İmparatorluğu hakkında hala bilinmeyen pek çok şey bulunmaktadır. Denizcilik arkeolojisi perspektifinden bakıldığında bu bilinmeyenlerin başında Hititlerin deniz ve denizcilikle ilişkileri gelmektedir. Hititler özellikle M.Ö. 14. yüzyılda bütün Anadolu Kıyılarında etkisini göstermiş, Antalya’dan Suriye’ye kadar 800 kilometreden uzun kıyı şeridinde fiilen var olmuş bir imparatorluktur. Ancak Karadeniz’den Ege’ye, Marmara’dan Akdeniz’e kadar varlığı hissedilen Hititlerin denizle bağlantılarının çok sınırlı olduğu, bu alanı genellikle vasal krallıklara bıraktığı yaygın bir düşüncedir.  Bu konuda bilinenler, kazılarda bulunarak deşifre edilmiş az sayıda tablet ve devletlerarası yazışmalarla sınırlıdır. Öte yandan bugüne kadar ortaya çıkartılan yazıtların detayları ile çeşitli arkeolojik kanıtlar Hititlerin deniz ve nehirlerden sanıldığından çok daha fazla yararlandığını ortaya koymaktadır. Karatepe’de bulunan Geç Hitit kabartmalarındaki denizcilik betimlemeleri bunlardan yalnızca bir bölümünü oluşturmaktadır. Sorun Hititlerin etkin olduğu coğrafyada gerçekleşmiş denizciliğe bugün hangi perspektiften bakıldığıyla ilgilidir. Bakış açıları değiştikçe Hititlerin denizi de çok iyi kullanan bir toplum olduğu anlaşılacaktır.

Tablets and temples unearthed through
excavations at Hattuša/Boğazköy show the Hittite
capital was an important cult centre. The second such
cult centre was the city of Arinna, which frequently
appears in tablets together with the Sun Goddess. There
were, however, four different cities named Arinna: One
of them should be sought in western Anatolia due to its
association with the lands of Arzawa. The second
Arinna rarely appears in the texts and is exclusively
mentioned in the annals of Mursili II. The third was
identified by Cornelius with Mopsukrene in southern
Anatolia. The fourth Arinna, which is the subject of this
paper, is often mentioned in the tablets and is located in
the Hittite heartland. The texts present the city as an
important cult centre, where a number of festivals were
celebrated. Here we evaluate the place of Arinna in
Hittite geography from both the philological and
archaeological evidence. / Hitit Devleti’nin başkenti Hattuša/Boğazköy’de yürütülen kazılardan ele geçen tabletlerden ve otuza ulaşan tapınak sayısı ile önemli bir kült merkezi olduğu ortaya çıkmıştır. Hi¬titlerin Boğazköy'den sonra önemli kült merkezlerinden biri de Arinna kentidir. Hitit çivi yazılı belgelerde sıkça adı geçen Arinna kenti, birçok metinde Güneş Tanrıçası ile birlikte anılır. Fakat Hititçe metinlerden anlaşıldığı kadarıyla günümüze kadar belgelenmiş 4 ayrı Arinna kenti bulunur. Bunlardan bir tanesi Anadolu’nun batısında yer alan Arzawa Ülkeleri ile birlikte geçtiğinden dolayı Batı Anadolu’da aranmalıdır. Diğer bir Arinna kenti ise, metinlerde çok az belgelenmiştir, bu kent Hitit Kralı II. Murşili’nin Annallerinde belgelenmektedir. Yine metinlerde az belgelenmiş olan bir diğer Arinna kenti ise, Cornelius tarafından Anadolu’nun güneyindeki Mopsukrene ile eşitlenmiştir. Yapılan bu çalışmanın konusunu teşkil eden Arinna kenti ise, Hatti çekirdek ülkesi içinde yer alıp Hitit belgelerinde sıkça yer almaktadır. Hitit metinlerinin verdiği bilgiler doğrultunda önemli bir kült merkezi olduğu anlaşılır ve kentte bazı bayramların kutlandığı anlaşılır. Çalışmamızda elimizde yer alan filolojik verilerden yola çıkılarak ve Arkeolojik veriler yardımıyla Arinna kentinin Hitit Coğrafyasında ki yeri değerlendirilecektir.