XXI wiek

lata 2001–2100

XX wiek ~ XXI wiek ~ XXII wiek

Lata 2000.Lata 2010.Lata 2020.Lata 2030.Lata 2040.Lata 2050.Lata 2060.Lata 2070.Lata 2080.Lata 2090.

2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023 2024 2025 2026 2027 2028 2029 2030 2031 2032 2033 2034 2035 2036 2037 2038
XXI wiek – obecny wiek naszej ery, pierwszy wiek trzeciego tysiąclecia według kalendarza gregoriańskiego. XXI wiek rozpoczął się 1 stycznia 2001 roku (wbrew częstemu mniemaniu i uroczystej oprawie nadejścia roku 2000) i zakończy się 31 grudnia 2100 roku[1][2].

Według periodyzacji stosowanej w pracach historycznych, XXI wiek niekoniecznie rozpoczął się w 2001 roku. Ze względu na przemiany w różnych dziedzinach życia za datę graniczną uznaje się częściej 1989 lub 1991 rok. W niektórych najnowszych opracowaniach za początek nowego wieku (lub nawet epoki) uznaje się też niekiedy 11 września 2001 roku. Wspomniane daty są na razie propozycjami i nie przeniknęły jeszcze na stałe do ogólnie przyjętej periodyzacji historii[3].

Ważniejsze wydarzenia

edytuj

Ważne wydarzenia w nauce i technice w XXI wieku

edytuj
  • 4 II 2004 Facebookserwis społecznościowy, w ramach którego zarejestrowani użytkownicy mogą tworzyć sieci i grupy, dzielić się wiadomościami i zdjęciami oraz korzystać z aplikacji, będący własnością Facebook, Inc. z siedzibą w Menlo Park. W czerwcu 2017 liczba użytkowników na całym świecie wynosiła prawie 2 miliardy, a dziennie aktywnych jest prawie 1,3 mld osób[4]. Średni wiek użytkownika serwisu to 22 lata[5]. Dane zgromadzone na Facebooku to ponad 980 petabajtów, co 24 godziny przybywa ponad 0,5 petabajta[6]. Przeciętny użytkownik spędza na Facebooku około 21 minut[7].
  • 29 VI 2007 Smartfon – oparty na systemie operacyjnym iPhone OS, mający pełnić funkcje telefonu komórkowego, platformy rozrywkowej i komunikatora internetowego.
  • 1 VII 2021 Latający samochód Air Car – który wykonał kurs między dwoma lotniskami[65].


Przywódcy państw w XXI wieku

edytuj

W zestawieniach pominięto osoby tymczasowo sprawujące funkcje prezydenta i pełniące jej obowiązki, numeracja kolejnych przywódców według daty wstąpienia na urząd.
W wykazie uwzględniono przywódców 12 pierwszych państw na liście państw świata według PKB nominalnego (według danych MFW z 2011 roku) oraz Polski.

Prezydent Partia Okres Premier Okres Partia
3. (11)   Aleksander Kwaśniewski SLD 23 XII 1995 – 23 XII 2005 8.   Jerzy Buzek 31 X 1997 – 19 X 2001 AWS, RS AWS
9.   Leszek Miller 19 X 2001 – 2 V 2004 SLD-UP
10.   Marek Belka 2 V 2004 – 31 X 2005 SLD-UP
11.   Kazimierz Marcinkiewicz 31 X 2005 – 14 VII 2006 PiS
4. (12)   Lech Kaczyński PiS 23 XII 2005 – 10 IV 2010
12.   Jarosław Kaczyński 14 VII 2006 – 16 XI 2007 PiS
13.   Donald Tusk 16 XI 2007 – 22 IX 2014 PO
5. (13)   Bronisław Komorowski PO 6 VIII 2010 – 6 VIII 2015
14.   Ewa Kopacz 22 IX 2014 – 16 XI 2015 PO
6. (14)   Andrzej Duda PiS od 6 VIII 2015
15.   Beata Szydło 16 XI 2015 – 11 XII 2017 PiS
16.   Mateusz Morawiecki 11 XII 2017 – 13 XII 2023 PiS
(13.)   Donald Tusk od 13 XII 2023 PO
Prezydent USA Okres sprawowania urzędu Partia Wiceprezydent USA Sekretarz stanu USA
42.   Bill Clinton 20 stycznia 1993
20 stycznia 2001
demokrata 45.   Al Gore   Madeleine Albright
(od 23 stycznia 1997)
43.   George W. Bush 20 stycznia 2001
20 stycznia 2009
republikanin 46.   Dick Cheney   Colin Powell
  Condoleezza Rice
44.   Barack Obama 20 stycznia 2009
20 stycznia 2017
demokrata 47.   Joe Biden   Hillary Clinton
  John Kerry
45.   Donald Trump 20 stycznia 2017
20 stycznia 2021
republikanin 48.   Mike Pence   Rex Tillerson
46.   Joe Biden od 20 stycznia 2021[66] demokrata 49.   Kamala Harris   Antony Blinken
Lp. Przewodniczący Okres sprawowania urzędu Premier
9. Jiang Zemin 27 marca 1993 – 15 marca 2003 Zhu Rongji
10. Hu Jintao 15 marca 2003 – 14 marca 2013 Wen Jiabao
11. Xi Jinping od 14 marca 2013 Li Keqiang
Li Qiang
Lp. Cesarz Okres panowania Premier Okres sprawowania urzędu
125. Akihito 7 stycznia 1989 – 30 kwietnia 2019 Yoshirō Mori 5 kwietnia 2000 – 26 kwietnia 2001
Jun’ichirō Koizumi 26 kwietnia 2001 – 26 września 2006
Shinzō Abe 26 września 2006 – 26 września 2007
Yasuo Fukuda 26 września 2007 – 24 września 2008
Tarō Asō 24 września 2008 – 16 września 2009
Yukio Hatoyama 16 września 2009 – 8 czerwca 2010
Naoto Kan 8 czerwca 2010 – 2 września 2011
Yoshihiko Noda 2 września 2011 – 26 grudnia 2012
Shinzō Abe 26 grudnia 2012 – 16 września 2020
126. Naruhito od 1 maja 2019
Yoshihide Suga 16 września 2020 – 4 października 2021
Fumio Kishida od 4 października 2021
Lp. Prezydent Okres sprawowania urzędu Kanclerz Okres sprawowania urzędu
8. Johannes Rau 1 lipca 1999 – 30 czerwca 2004 Gerhard Schröder 27 października 1998 – 22 listopada 2005
9. Horst Köhler 1 lipca 2004 – 31 maja 2010
Angela Merkel 22 listopada 2005 – 8 grudnia 2021
10. Christian Wulff 30 czerwca 2010 – 17 lutego 2012
11. Joachim Gauck od 18 marca 2012 – 19 marca 2017
12. Frank-Walter Steinmeier od 19 marca 2017
Olaf Scholz od 8 grudnia 2021
Lp. Prezydent Okres sprawowania urzędu Premier Okres sprawowania urzędu
5. Jacques Chirac 17 maja 1995 – 16 maja 2007 Lionel Jospin 3 czerwca 1997 – 6 maja 2002
Jean-Pierre Raffarin 7 maja 2002 – 31 maja 2005
Dominique de Villepin 31 maja 2005 – 17 maja 2007
6. Nicolas Sarkozy 16 maja 2007 – 15 maja 2012 François Fillon 17 maja 2007 – 16 maja 2012
7. François Hollande 15 maja 2012 – 14 maja 2017 Jean-Marc Ayrault 16 maja 2012 – 31 marca 2014
Manuel Valls 31 marca 2014 – 6 grudnia 2016
Bernard Cazeneuve 6 grudnia 2016 – 15 maja 2017
8. Emmanuel Macron od 14 maja 2017 Édouard Philippe 15 maja 2017 – 3 lipca 2020
Jean Castex 3 lipca 2020 – 16 maja 2022
Élisabeth Borne 16 maja 2022 – 9 stycznia 2024
Gabriel Attal od 9 stycznia 2024
Lp. Prezydent Okres sprawowania urzędu Wiceprezydent
38. Fernando Henrique Cardoso 1 stycznia 1995 – 1 stycznia 2003 Marco Maciel
39. Luiz Inácio Lula da Silva 1 stycznia 2003 – 1 stycznia 2011 José Alencar
40. Dilma Rousseff 1 stycznia 2011 – 31 sierpnia 2016 Michel Temer
41. Michel Temer 31 sierpnia 2016 – 1 stycznia 2019 vacat
42. Jair Bolsonaro 1 stycznia 2019 – 1 stycznia 2023 Hamilton Mourão
43. Luiz Inácio Lula da Silva od 1 stycznia 2023 Geraldo José Rodrigues Alckmin Filho
 
Elżbieta II – najdłużej panujący monarcha brytyjski w historii.
Lp. Władca Okres panowania Premier Okres sprawowania urzędu
67. Elżbieta II 6 lutego 1952 – 8 września 2022 Tony Blair 2 maja 1997 – 27 czerwca 2007
Gordon Brown 27 czerwca 2007 – 11 maja 2010
David Cameron 11 maja 2010 – 13 lipca 2016
Theresa May 13 lipca 2016 – 24 lipca 2019
Boris Johnson 24 lipca 2019 – 6 września 2022
Liz Truss 6 września – 25 października 2022
68. Karol III od 8 września 2022
Rishi Sunak od 25 października 2022
Lp. Prezydent Okres Premier Okres
10. Carlo Azeglio Ciampi 18 maja 1999 – 15 maja 2006 Giuliano Amato 25 kwietnia 2000 – 11 czerwca 2001
Silvio Berlusconi 11 czerwca 2001 – 17 maja 2006
11. Giorgio Napolitano 15 maja 2006 – 14 stycznia 2015
Romano Prodi 17 maja 2006 – 8 maja 2008
Silvio Berlusconi 8 maja 2008 – 16 listopada 2011
Mario Monti 16 listopada 2011 – 28 kwietnia 2013
Enrico Letta 28 kwietnia 2013 – 22 lutego 2014
Matteo Renzi 22 lutego 2014−12 grudnia 2016
12. Sergio Mattarella od 3 lutego 2015
Paolo Gentiloni 12 grudnia 2016 – 1 czerwca 2018
Giuseppe Conte 1 czerwca 2018 – 13 lutego 2021
Mario Draghi 13 lutego 2021 – 22 października 2022
Giorgia Meloni od 22 października 2022
Lp. Prezydent Okres sprawowania urzędu Premier Okres sprawowania urzędu
2. Władimir Putin 7 maja 2000 – 7 maja 2008 Michaił Kasjanow 17 maja 2000 – 24 lutego 2004
Michaił Fradkow 5 marca 2004 – 14 września 2007
Wiktor Zubkow 14 września 2007 – 7 maja 2008
3. Dmitrij Miedwiediew 7 maja 2008 – 7 maja 2012 Władimir Putin 8 maja 2008 – 7 maja 2012
2. Władimir Putin od 7 maja 2012 Dmitrij Miedwiediew 8 maja 2012 – 15 stycznia 2020
Michaił Miszustin od 16 stycznia 2020
Lp. Władca Okres panowania Premier Okres sprawowania urzędu
4. Elżbieta II 6 lutego 1952 – 8 września 2022 Jean Chrétien 4 listopada 1993 – 12 grudnia 2003
Paul Martin 12 grudnia 2003 – 6 lutego 2006
Stephen Harper 6 lutego 2006 – 4 listopada 2015
Justin Trudeau od 4 listopada 2015
5. Karol III 8 września 2022
Lp. Prezydent Premier
10. Kocheril Raman Narayanan
(25 lipca 1997 – 25 lipca 2002)
Atal Bihari Vajpayee
(19 marca 1998 – 22 maja 2004)
11. Avul Pakir Jainulabdeen Abdul Kalam
(25 lipca 2002 – 24 lipca 2007)
Manmohan Singh
(22 maja 2004 – 26 maja 2014)
12. Pratibha Patil
(25 lipca 2007 – 25 lipca 2012)
13. Pranab Mukherjee
(25 lipca 2012 – 25 lipca 2017)
Narendra Modi
(od 26 maja 2014)
14. Ram Nath Kovind
(od 25 lipca 2017)
Lp. Król Premier
25. Jan Karol I (22 listopada 1975 – 19 czerwca 2014) José María Aznar (4 maja 1996 – 16 kwietnia 2004)
José Luis Rodríguez Zapatero (16 kwietnia 2004 – 21 grudnia 2011)
Mariano Rajoy (21 grudnia 2011 – 2 czerwca 2018)
26. Filip VI (od 19 czerwca 2014)
Pedro Sánchez (od 2 czerwca 2018)
Lp. Herb Patriarcha Zdjęcie Świeckie imię i nazwisko Miejsce urodzenia Pontyfikat
269.   Bartłomiej I   Dimitrios Archondonis

Δημήτριος Αρχοντώνης

Imroz, Turcja 2 listopada 1991
Lp. Herb Papież
Suweren Państwa
Miasto Watykan
Wizerunek Łacińskie imię Świeckie imię i nazwisko Miejsce urodzenia Pontyfikat
264. / 6.   Jan Paweł II   Ioannes Paulus Secundus Karol Józef Wojtyła Wadowice, Polska 16 października 1978 – 2 kwietnia 2005
265. / 7.   Benedykt XVI   Benedictus Sextus Decimus Joseph Alois Ratzinger Marktl, Niemcy 19 kwietnia 2005 –
28 lutego 2013
266. / 8.   Franciszek   Franciscus Jorge Mario Bergoglio Buenos Aires, Argentyna od 13 marca 2013

Przywódcy Buddyzmu

edytuj
Lp. Dalajlama Wizerunek Świeckie imię i nazwisko Miejsce urodzenia Pontyfikat
14. XIV Dalajlama   Tenzin Gjaco Takcer, Tybet od 22 lutego 1940

Przywódcy organizacji międzynarodowych w XXI wieku

edytuj
Przew. Komisji
Europejskiej
[67]
Przew. Rady
Europejskiej
[67]
Przew. Parlamentu
Europejskiego
[67]
  Romano Prodi
(17 IX 1999 – 22 XI 2004)
  Göran Persson (1 I-30 VI 2001)   Nicole Fontaine
(20 VI 1999 – 15 I 2002)
  Guy Verhofstadt (1 VII-31 XII 2001)
  José María Aznar (1 I-30 VI 2002)   Pat Cox
(15 I 2002 – 20 VII 2004)
  Anders Fogh Rasmussen (1 VII-31 XII 2002)
  Kostas Simitis (1 I-30 VI 2003)
  Silvio Berlusconi (1 VII-31 XII 2003)
  Bertie Ahern (1 I-30 VI 2004)
  Jan Peter Balkenende (1 VII-31 XII 2004)   Josep Borrell
(20 VII 2004 – 16 I 2007)
  José Manuel Barroso
(22 XI 2004 – 1 XI 2014)
  Jean-Claude Juncker (1 I-30 VI 2005)
  Tony Blair (1 VII-31 XII 2005)
  Wolfgang Schüssel (1 I-30 VI 2006)
  Matti Vanhanen (1 VII-31 XII 2006)
  Angela Merkel (1 I-30 VI 2007)   Hans-Gert Pöttering
(16 I 2007 – 14 VII 2009)
  José Sócrates (1 VII-31 XII 2007)
  Janez Janša (1 I-30 VI 2008)
  Nicolas Sarkozy (1 VII-31 XII 2008)
  Mirek Topolánek (1 I-8 V 2009)
  Jan Fischer (8 V-30 VI 2009)
  Fredrik Reinfeldt (1 VII-1 XII 2009)   Jerzy Buzek
(14 VII 2009 – 17 I 2012)
  Herman Van Rompuy
(1 XII 2009 – 30 XI 2014)
  Jean-Claude Juncker
(1 XI 2014 – 30 XI 2019)
  Donald Tusk
(1 XII 2014 – 30 XI 2019)
  Martin Schulz
(17 I 2012 – 17 I 2017)
  Antonio Tajani
(17 I 2017 – 3 VII 2019)
  Ursula von der Leyen
(od 1 XII 2019)
  Charles Michel
(od 1 XII 2019)
  David Sassoli
(od 3 VII 2019)
Lp. Sekretarz generalny Okres sprawowania urzędu
7.   Kofi Annan 1 stycznia 1997 – 31 grudnia 2006
8.   Ban Ki-moon 1 stycznia 2007−31 grudnia 2016
9.   António Guterres od 1 stycznia 2017
Lp. Sekretarz generalny Okres sprawowania urzędu
10.   George Robertson 14 października 1999 – 17 grudnia 2003
11.   Jaap de Hoop Scheffer 1 stycznia 2004 – 1 sierpnia 2009
12.   Anders Fogh Rasmussen 1 sierpnia 2009 – 30 września 2014
13.   Jens Stoltenberg od 1 października 2014
Rok Osoba
2001   Rudy Giuliani
2002   Cynthia Cooper,   Sherron Watkins,   Coleen Rowley
2003   Żołnierz amerykański
2004   George W. Bush
2005   Bono,   Bill Gates,   Melinda Gates
2006 Ty
2007   Władimir Putin
2008   Barack Obama
2009   Ben Bernanke[68]
2010   Mark Zuckerberg[69]
2011 Protestujący[70]
2012   Barack Obama[71]
2013     papież Franciszek[72]
2014 Walczący z Ebolą[73]
2015   Angela Merkel
2016   Donald Trump
2017 Osoby, które przerwały milczenie[74]
2018   Dżamal Chaszukdżi
  Wa Lone
  Kyaw Soe Oo
  Maria Ressa
2019   Greta Thunberg
2020   Joe Biden
  Kamala Harris
2021   Elon Musk
2022   Wołodymyr Zełenski
  Duch Ukrainy
2023   Taylor Swift
Rok Fizyka[75] Chemia[76] Fizjologia
lub medycyna
[77]
Literatura[78] Pokojowa[79] Ekonomia[80]
2001 Cornell, EricEric Cornell,
Ketterle, WolfgangWolfgang Ketterle,
Wieman, CarlCarl Wieman
Knowles, WilliamWilliam Knowles,
Noyori, RyōjiRyōji Noyori,
Sharpless, BarryBarry Sharpless
Hartwell, Leland H.Leland H. Hartwell,
Hunt, TimothyTimothy Hunt,
Nurse, PaulPaul Nurse
Naipaul, V.S.V.S. Naipaul Organizacja Narodów Zjednoczonych,
Annan, KofiKofi Annan
Akerlof, George A.George A. Akerlof,
Spence, MichaelMichael Spence,
Stiglitz, Joseph E.Joseph E. Stiglitz
2002 Davis, RaymondRaymond Davis,
Koshiba, MasatoshiMasatoshi Koshiba,
Giacconi, RiccardoRiccardo Giacconi
Fenn, JohnJohn Fenn,
Tanaka, KōichiKōichi Tanaka,
Wüthrich, KurtKurt Wüthrich
Brenner, SydneySydney Brenner,
Horvitz, Howard RobertHoward Robert Horvitz,
Sulston, JohnJohn Sulston
Kertész, ImreImre Kertész Carter, JimmyJimmy Carter Kahneman, DanielDaniel Kahneman,
Smith, VernonVernon Smith
2003 Abrikosow, AleksiejAleksiej Abrikosow,
Ginzburg, WitalijWitalij Ginzburg,
Leggett, Anthony JamesAnthony James Leggett
Agre, PeterPeter Agre,
MacKinnon, RoderickRoderick MacKinnon
Lauterbur, PaulPaul Lauterbur,
Mansfield, PeterPeter Mansfield
Coetzee, John MaxwellJohn Maxwell Coetzee Ebadi, SzirinSzirin Ebadi Engle, RobertRobert Engle,
Granger, CliveClive Granger
2004 Gross, DavidDavid Gross,
Politzer, Hugh DavidHugh David Politzer,
Wilczek, FrankFrank Wilczek
Ciechanower, AaronAaron Ciechanower,
Herszko, AwramAwram Herszko,
Rose, IrwinIrwin Rose
Axel, RichardRichard Axel,
Buck, Linda B.Linda B. Buck
Jelinek, ElfriedeElfriede Jelinek Maathai, WangariWangari Maathai Kydland, Finn E.Finn E. Kydland,
Prescott, Edward C.Edward C. Prescott
2005 Glauber, RoyRoy Glauber,
Hall, John L.John L. Hall,
Hänsch, TheodorTheodor Hänsch
Chauvin, YvesYves Chauvin,
Grubbs, RobertRobert Grubbs,
Schrock, RichardRichard Schrock
Marshall, BarryBarry Marshall,
Warren, RobinRobin Warren
Pinter, HaroldHarold Pinter Międzynarodowa Agencja Energii Atomowej,
el-Baradei, MuhammadMuhammad el-Baradei
Aumann, RobertRobert Aumann,
Schelling, ThomasThomas Schelling
2006 Mather, John C.John C. Mather,
Smoot, George F.George F. Smoot
Kornberg, RogerRoger Kornberg Fire, Andrew Z.Andrew Z. Fire,
Mello, Craig C.Craig C. Mello
Pamuk, OrhanOrhan Pamuk Yunus, MuhammadMuhammad Yunus,
Grameen Bank
Phelps, Edmund S.Edmund S. Phelps
2007 Fert, AlbertAlbert Fert,
Grünberg, PeterPeter Grünberg
Ertl, GerhardGerhard Ertl Capecchi, MarioMario Capecchi,
Evans, MartinMartin Evans,
Smithies, OliverOliver Smithies
Lessing, DorisDoris Lessing Intergovernmental Panel on Climate Change,
Gore, AlAl Gore
Hurwicz, LeonidLeonid Hurwicz,
Maskin, EricEric Maskin,
Myerson, RogerRoger Myerson
2008 Nambu, YoichiroYoichiro Nambu,
Kobayashi, MakotoMakoto Kobayashi,
Masukawa, ToshihideToshihide Masukawa
Shimomura, OsamuOsamu Shimomura,
Chalfie, MartinMartin Chalfie,
Tsien, RogerRoger Tsien
zur Hausen, HaraldHarald zur Hausen,
Barré-Sinoussi, FrançoiseFrançoise Barré-Sinoussi,
Montagnier, LucLuc Montagnier
Le Clézio, Jean-Marie GustaveJean-Marie Gustave Le Clézio Ahtisaari, MarttiMartti Ahtisaari Krugman, PaulPaul Krugman
2009 Kao, Charles K.Charles K. Kao,
Boyle, Willard S.Willard S. Boyle,
Smith, George E.George E. Smith
Ramakrishnan, VenkatramanVenkatraman Ramakrishnan,
Steitz, ThomasThomas Steitz,
Jonath, AdaAda Jonath
Blackburn, ElizabethElizabeth Blackburn,
Greider, CarolCarol Greider,
Szostak, Jack W.Jack W. Szostak
Müller, HertaHerta Müller Obama, BarackBarack Obama Ostrom, ElinorElinor Ostrom,
Williamson, OliverOliver Williamson
2010 Gejm, AndriejAndriej Gejm,
Nowosiołow, KonstantinKonstantin Nowosiołow
Heck, RichardRichard Heck,
Negishi, EiichiEiichi Negishi,
Suzuki, AkiraAkira Suzuki
Edwards, RobertRobert Edwards Vargas Llosa, MarioMario Vargas Llosa Xiaobo, LiuLiu Xiaobo Diamond, PeterPeter Diamond,
Mortensen, DaleDale Mortensen,
Pissarides, ChristopherChristopher Pissarides
2011 Perlmutter, SaulSaul Perlmutter,
Riess, AdamAdam Riess,
Schmidt, BrianBrian Schmidt
Szechtman, DanDan Szechtman Beutler, BruceBruce Beutler,
Hoffmann, JulesJules Hoffmann,
Steinman, RalphRalph Steinman
Tranströmer, TomasTomas Tranströmer Gbowee, LeymahLeymah Gbowee,
Johnson-Sirleaf, EllenEllen Johnson-Sirleaf,
Karman, TawakkulTawakkul Karman
Sargent, ThomasThomas Sargent,
Sims, ChristopherChristopher Sims
2012 Haroche, SergeSerge Haroche,
Wineland, DavidDavid Wineland
Lefkowitz, RobertRobert Lefkowitz,
Kobilka, BrianBrian Kobilka
Gurdon, JohnJohn Gurdon,
Yamanaka, Shin’yaShin’ya Yamanaka
Yan, MoMo Yan Unia Europejska Shapley, LloydLloyd Shapley,
Roth, Alvin E.Alvin E. Roth
2013 Higgs, PeterPeter Higgs,
Englert, FrançoisFrançois Englert
Karplus, MartinMartin Karplus,
Levitt, MichaelMichael Levitt,
Warshel, AriehArieh Warshel
Rothman, JamesJames Rothman,
Schekman, RandyRandy Schekman,
Südhof, ThomasThomas Südhof
Munro, AliceAlice Munro Organizacja ds. Zakazu Broni Chemicznej Fama, EugeneEugene Fama,
Hansen, Lars PeterLars Peter Hansen,
Shiller, Robert J.Robert J. Shiller
2014 Akasaki, IsamuIsamu Akasaki,
Amano, HiroshiHiroshi Amano,
Nakamura, ShūjiShūji Nakamura
Betzig, EricEric Betzig,
Hell, StefanStefan Hell,
Moerner, WilliamWilliam Moerner
Moser, EdvardEdvard Moser,
Moser, May-BrittMay-Britt Moser,
O’Keefe, JohnJohn O’Keefe
Modiano, PatrickPatrick Modiano Satyarthi, KailashKailash Satyarthi,
Yousafzai, MalalaMalala Yousafzai
Tirole, JeanJean Tirole
2015 Kajita, TakaakiTakaaki Kajita,
McDonald, Arthur B.Arthur B. McDonald
Lindahl, TomasTomas Lindahl,
Modrich, PaulPaul Modrich,
Sancar, AzizAziz Sancar
Campbell, William C.William C. Campbell,
Ōmura, SatoshiSatoshi Ōmura,
Youyou, TuTu Youyou
Aleksijewicz, SwiatłanaSwiatłana Aleksijewicz Tunezyjski Kwartet na rzecz Dialogu Narodowego Deaton, AngusAngus Deaton
2016 Haldane, DuncanDuncan Haldane,
Kosterlitz, John M.John M. Kosterlitz,
Thouless, David J.David J. Thouless
Feringa, BenBen Feringa,
Sauvage, Jean-PierreJean-Pierre Sauvage,
Stoddart, FraserFraser Stoddart
Ōsumi, YoshinoriYoshinori Ōsumi Dylan, BobBob Dylan Santos, Juan ManuelJuan Manuel Santos Hart, OliverOliver Hart,
Holmström, BengtBengt Holmström
2017 Weiss, RainerRainer Weiss,
Barish, BarryBarry Barish,
Thorne, KipKip Thorne
Dubochet, JacquesJacques Dubochet,
Frank, JoachimJoachim Frank,
Henderson, RichardRichard Henderson
Hall, Jeffrey C.Jeffrey C. Hall,
Rosbash, MichaelMichael Rosbash,
Young, Michael W.Michael W. Young
Ishiguro, KazuoKazuo Ishiguro Międzynarodowa Kampania na rzecz Zniesienia Broni Nuklearnej Thaler, RichardRichard Thaler
2018 Ashkin, ArthurArthur Ashkin,
Mourou, GérardGérard Mourou,
Strickland, DonnaDonna Strickland
Arnold, FrancesFrances Arnold,
Smith, George P.George P. Smith,
Winter, Gregory P.Gregory P. Winter
Allison, James P.James P. Allison,
Honjo, TasukuTasuku Honjo
Tokarczuk, OlgaOlga Tokarczuk Mukwege, DenisDenis Mukwege,
Murad, NadiaNadia Murad
Nordhaus, WilliamWilliam Nordhaus,
Romer, PaulPaul Romer
2019 Peebles, JamesJames Peebles,
Mayor, MichelMichel Mayor,
Queloz, DidierDidier Queloz
Goodenough, John B.John B. Goodenough,
Whittingham, M. StanleyM. Stanley Whittingham,
Yoshino, AkiraAkira Yoshino
Ratcliffe, Peter J.Peter J. Ratcliffe,
Semenza, Gregg L.Gregg L. Semenza,
Kaelin Jr., WilliamWilliam Kaelin Jr.
Handke, PeterPeter Handke Ali, Abiy AhmedAbiy Ahmed Ali Banerjee, AbhijitAbhijit Banerjee,
Duflo, EstherEsther Duflo,
Kremer, MichaelMichael Kremer
2020 Penrose, RogerRoger Penrose,
Ghez, AndreaAndrea Ghez,
Genzel, ReinhardReinhard Genzel
Doudna, JenniferJennifer Doudna,
Charpentier, EmmanuelleEmmanuelle Charpentier
Alter, HarveyHarvey Alter,
Houghton, MichaelMichael Houghton,
Rice, Charles M.Charles M. Rice
Glück, LouiseLouise Glück Światowy Program Żywnościowy Milgrom, PaulPaul Milgrom,
Wilson, RobertRobert Wilson
2021 Manabe, SyukuroSyukuro Manabe,
Hasselmann, KlausKlaus Hasselmann
Parisi, GiorgioGiorgio Parisi
List, BenjaminBenjamin List,
MacMillan, DavidDavid MacMillan
Julius, DavidDavid Julius,
Patapoutian, ArdemArdem Patapoutian
Gurnah, AbdulrazakAbdulrazak Gurnah Ressa, MariaMaria Ressa,
Muratow, DmitrijDmitrij Muratow
Card, DavidDavid Card,
Angrist, JoshuaJoshua Angrist,
Imbens, GuidoGuido Imbens
2022 Aspect, AlainAlain Aspect,
Clauser, JohnJohn Clauser,
Zeilinger, AntonAnton Zeilinger
Bertozzi, CarolynCarolyn Bertozzi,
Meldal, MortenMorten Meldal,
Sharpless, BarryBarry Sharpless
Pääbo, SvanteSvante Pääbo Ernaux, AnnieAnnie Ernaux Bialacki, AleśAleś Bialacki,
Stowarzyszenie Memoriał,
Centrum Wolności Obywatelskich
Bernanke, BenBen Bernanke,
Diamond, DouglasDouglas Diamond
Dybvig, PhilipPhilip Dybvig
2023 Agostini, PierrePierre Agostini,
Krausz, FerencFerenc Krausz,
L’Huillier, AnneAnne L’Huillier
Bawendi, MoungiMoungi Bawendi,
Brus, LouisLouis Brus,
Jekimow, AleksiejAleksiej Jekimow
Karikó, KatalinKatalin Karikó,
Weissman, DrewDrew Weissman
Fosse, JonJon Fosse Mohammadi, NargesNarges Mohammadi Goldin, ClaudiaClaudia Goldin

Imprezy sportowe

edytuj
Letnie IO Zimowe IO MŚ w piłce nożnej
Ateny 2004 Salt Lake City 2002 Korea/Japonia 2002
Pekin 2008 Turyn 2006 Niemcy 2006
Londyn 2012 Vancouver 2010 RPA 2010
Rio de Janeiro 2016 Soczi 2014 Brazylia 2014
Tokio 2020 Pjongczang 2018 Rosja 2018
Paryż 2024 Pekin 2022 Katar 2022
Los Angeles 2028 Zimowe Igrzyska Olimpijskie 2026 Kanada, Stany Zjednoczone i Meksyk 2026
  1. (stan na 1 marca 2023).

Przypisy

edytuj
  1. The 21st Century and the 3rd Millennium When Did They Begin?. [dostęp 2016-03-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-10-02)].
  2. The story of time.
  3. Kamil Janicki, Bolączki periodyzacji, Histmag.org, 2008-08-02.
  4. Ashley Strickland (red.), Perseverance rover has successfully landed on Mars and sent back its first images [online], CNN, 19 lutego 2021 [dostęp 2021-12-19] (ang.).
  5. Paulina Wójtowicz: Pierwszy człowiek z sercem świni nie żyje. Zmarł po dwóch miesiącach od przeszczepu. [dostęp 2022-12-28]. (pol.).
  6. W 2023 r. ten kraj wejdzie do strefy euro. To popularny kierunek wśród Polaków. money.pl, 31 grudnia 2022. [dostęp 2023-01-01].
  7. Brazil leaders condemn ‘terrorist acts’, vow to defend democracy [online], aljazeera.com [dostęp 2023-01-10] (ang.).
  8. Ukraina: W katastrofie helikoptera w Browarach zginęło kierownictwo MSW Ukrainy. polsatnews.pl. [dostęp 2023-01-18]. [zarchiwizowane z tego adresu].
  9. Kolejne trzęsienie ziemi w Turcji. „Co najmniej jedna ofiara”. Interia, 2023-03-01. [dostęp 2023-03-05]. (pol.).
  10. Nakaz aresztowania Władimira Putina. Wydał go Międzynarodowy Trybunał Karny. rmf24.pl. [dostęp 2023-03-17]. (pol.).
  11. Finlandia od wtorku w NATO. wiadomosci.wp.pl. [dostęp 2023-04-03]. [zarchiwizowane z tego adresu].
  12. Finlandia 31. członkiem NATO [online], pap.pl, 4 kwietnia 2023 [dostęp 2023-04-04] (pol.).
  13. USA. Były prezydent Donald Trump został aresztowany [online], Polska Agencja Prasowa SA [dostęp 2023-04-30] (pol.).
  14. Juice: Space mission to Jupiter’s moons blasts off [online], BBC News [dostęp 2023-12-27] (ang.).
  15. Sudan crisis: Ceasefire extended but fighting continues, „BBC News”, 27 kwietnia 2023 [dostęp 2023-12-27] (ang.).
  16. Japonia/ Bezzałogowy lądownik Hakuto-R rozbił się podczas lądowania na Księżycu [online], Nauka w Polsce [dostęp 2023-12-29] (pol.).
  17. Jennifer Rigby i inni, WHO declares end to COVID global health emergency, „Reuters”, 5 maja 2023 [dostęp 2023-05-05] (ang.).
  18. Statement on the fifteenth meeting of the International Health Regulations (2005) Emergency Committee regarding the coronavirus disease (COVID-19) pandemic [online], who.int, 5 maja 2023 [dostęp 2023-05-05] (ang.).
  19. Pałac Buckingham podał datę koronacji króla Karola III. rp.pl, 12 października 2022. [dostęp 2022-10-21].
  20. Coronation live: King and queen travel in Gold State Coach for procession [online], BBC News, 6 maja 2023 [dostęp 2023-05-06] (ang.).
  21. Explainer: What the Kakhovka Dam Catastrophe Means For the Ukraine-Russia War - The Moscow Times [online], themoscowtimes.com [dostęp 2024-04-26] [zarchiwizowane z adresu 2023-06-06].
  22. Rachel Treisman: These are the charges Trump was indicted on and what they mean. NPR, 2023-06-09. [dostęp 2023-06-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-06-12)].
  23. Canada is investigating why the Titanic-bound submersible imploded [online], AP News, 24 czerwca 2023 [dostęp 2023-09-30] (ang.).
  24. Катастрофа самолета Евгения Пригожина: что известно [online], Forbes.ru, 23 sierpnia 2023 [dostęp 2023-09-30] (ros.).
  25. Chandrayaan-3 wylądował na Księżycu. Kto zrobił to wcześniej i co dalej? [online], www.benchmark.pl, 23 sierpnia 2023 [dostęp 2023-12-27] (pol.).
  26. Wojskowi oświadczyli, że przejmują władzę. Rozwiązują instytucje, zamykają granice, aresztowali prezydenta [online], TVN24, 30 sierpnia 2023 [dostęp 2023-12-27] (pol.).
  27. Polsat News, Indie rozpychają się w kosmosie. Tym razem celem jest Słońce [online], polsatnews.pl, 2 września 2023 [dostęp 2023-12-28] (pol.).
  28. „Zawsze tylko wojna, wojna – 30 lat wojny”. Koniec wydarzył się nagle. Rosja nie kiwnęła palcem. TVN24, 2023-09-28. [dostęp 2023-12-27]. (pol.).
  29. Postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 8 sierpnia 2023 r. w sprawie zarządzenia wyborów do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej i do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. z 2023 r. poz. 1564).
  30. Wybory do Sejmu i Senatu Rzeczypospolitej Polskiej 2023. Wyniki wyborów do Sejmu RP. PKW. [dostęp 22023-12-27].
  31. Wybory do Sejmu i Senatu Rzeczypospolitej Polskiej 2023. Wyniki wyborów do Senatu RP. PKW. [dostęp 2023-12-27].
  32. Frekwencja w wyborach 2023 r. do Sejmu. PKW, 2023-10-17. [dostęp 2023-12-27].
  33. Referendum Ogólnokrajowe w 2023 r. [online], referendum.gov.pl [dostęp 2023-12-27] (pol.).
  34. Barbara Kwiatkowska: Pierwszy w historii przeszczep oka. Pacjent z USA dostał nową twarz. Wirtualna Polska, 2023-11-10. [dostęp 2023-12-27]. (pol.).
  35. Rozejm w Strefie Gazy. Pierwsi zakładnicy porwani przez Hamas wrócili do Izraela. TVN24, 2023-11-24. [dostęp 2023-12-27]. (pol.).
  36. Paweł Aguff: Koniec rozejmu w Strefie Gazy, Izrael atakuje. Nowe ofiary. Dziennik.pl, 2023-12-01. [dostęp 2023-12-27]. (pol.).
  37. "Zawsze tylko wojna, wojna - 30 lat wojny". Koniec wydarzył się nagle. Rosja nie kiwnęła palcem. TVN24, 2023-09-28. [dostęp 2023-09-30]. (pol.).
  38. Brics countries agree major expansion as six countries invited to join [online], The Independent, 24 sierpnia 2023 [dostęp 2023-12-26] (ang.).
  39. https://www.medonet.pl/zdrowie/wiadomosci,aleksiej-nawalny-nie-zyje--jest-hipoteza-co-do-przyczyny,artykul,93731664.html
  40. Raf Sanchez: More than 100 killed as Israeli troops accused of opening fire on Gazans crowded around aid convoy. NBC News, 2024-02-29. [dostęp 2024-03-22]. (ang.).
  41. Israel’s war on Gaza updates: US confirms humanitarian aid airdrops. Aljazeera, 2024-02-29. [dostęp 2024-03-22]. (ang.).
  42. Zastrzelili ponad 100 osób czekających na pomoc. „To nie my, to ciężarówki” (WIDEO). Rzeczpospolita, 2024-02-29. [dostęp 2024-03-22]. (pol.).
  43. Michaił Tereszczenko: Число пострадавших в результате теракта в „Крокус сити холле” выросло до 551. TASS, 2024-03-30. [dostęp 2024-03-30]. (ros.).
  44. Wciąż rośnie skala tragedii. Są nowe informacje o liczbie ofiar zamachu pod Moskwą. Polskie Radio24.pl, 2024-03-25. [dostęp 2024-03-25]. (pol.).
  45. Rafał Mrowicki, Violetta Baran, Tragiczny bilans. Prawie 150 osób zginęło w ataku w Rosji [RELACJA NA ŻYWO] [online], Wirtualna Polska, 23 marca 2024 [dostęp 2024-03-23].
  46. Strzelanina i wybuch w sali koncertowej pod Moskwą. Zabici i ranni. TVN24, 2024-03-22. [dostęp 2024-03-22]. (pol.).
  47. ISIS odpowiada za zamach w Moskwie. Media: Amerykanie ostrzegali przed takim scenariuszem [online], PAP, 22 marca 2024 [dostęp 2024-03-22] (pol.).
  48. MUP, Tragedia w Baltimore. Ekspert wyjaśnia, jak doszło do katastrofy [online], wiadomosci.wp.pl, 26 marca 2024 [dostęp 2024-03-26] (pol.).
  49. Dramatyczne nagranie z USA. Most Key Bridge zawalił się w kilka sekund [online], wydarzenia.interia.pl [dostęp 2024-03-26] (pol.).
  50. Wiceszef MSZ: znamy tożsamość Polaka, który zginął w Strefie Gazy. TVN24, 2024-04-02. [dostęp 2024-04-03]. (pol.).
  51. Śmierć Polaka w Strefie Gazy. Głos zabrało izraelskie wojsko. Polsat News, 2024-04-02. [dostęp 2024-04-03]. (pol.).
  52. Jak wyglądał atak na wolontariuszy w Strefie Gazy? Ustalenia dziennikarzy. TVP Info, 2024-04-02. [dostęp 2024-04-03]. (pol.).
  53. [1]
  54. Premier Słowacji postrzelony. Rzecznik MSW: potwierdzam próbę zabójstwa. TVN24, 2024-05-15. [dostęp 2024-05-15]. (pol.).
  55. Znaleziono śmigłowiec prezydenta Iranu. "Nie ma śladu życia" [online], www.rmf24.pl [dostęp 2024-05-20] (pol.).
  56. Donald Trump ewakuowany po ataku na niego. Wykonał znaczący gest [online], Onet Wiadomości, 14 lipca 2024 [dostęp 2024-07-15] (pol.).
  57. David Millward, Joe Biden quits election race: Statement in full, „The Telegraph”, 21 lipca 2024, ISSN 0307-1235 [dostęp 2024-10-19] (ang.).
  58. Przywódca Hamasu nie zginął w ataku powietrznym. Zabiła go bomba. Skąd się wzięła? [online], Rzeczpospolita [dostęp 2024-10-19] (pol.).
  59. Bangladesz: Upokarzający koniec rządów Sheikh Hasiny [online], Rzeczpospolita [dostęp 2024-10-19] (pol.).
  60. Udaremniony zamach na Trumpa. Ujęto mężczyznę z karabinem [online], polskieradio24.pl [dostęp 2024-10-19] (pol.).
  61. Eksplodowały pagery Hezbollahu. Prawie 3 tys. rannych w Libanie [online], wydarzenia.interia.pl [dostęp 2024-10-19] (pol.).
  62. Atak Izraela na Liban. Wyjaśniamy, dlaczego do niego doszło [online], Onet Wiadomości, 1 października 2024 [dostęp 2024-10-19] (pol.).
  63. Iran Armed Forces praises Operation True Promise II, warns of further action [online], Tehran Times, 1 października 2024 [dostęp 2024-10-19] (ang.).
  64. Why did Israel name its operation against Iran 'Days of Repentance?' - explainer [online], The Jerusalem Post | JPost.com, 26 października 2024 [dostęp 2024-10-27] (ang.).
  65. Latający samochód AirCar po pierwszym locie w mieście. Jest nagranie [online], komputerswiat.pl, 1 lipca 2021 [dostęp 2021-07-11] (pol.).
  66. Europejscy przywódcy rozmawiają już z Bidenem. Wśród tematów NATO i klimat [online], TVN24 [dostęp 2020-11-12] (pol.).
  67. a b c Skrot Przew. oznacza przewodniczący.
  68. Person of the Yers 2009. time.com, 2009-12-16. [dostęp 2010-12-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-08-26)]. (ang.).
  69. Twórca Facebooka Człowiekiem Roku 2010 tygodnika Time. gazeta.pl, 2010-12-15. [dostęp 2010-12-15]. (pol.).
  70. Person of the Year is the Protester. timemagazine.tumblr.com. [dostęp 2010-12-30]. (ang.).
  71. Michael Scherer: 2012 Person of the Year: Barack Obama, the President. Time, 2012-12-19. [dostęp 2012-12-19]. (ang.).
  72. today.com: Pope Francis named Time’s 2013 Person of the Year. today.com, 2013-12-11. [dostęp 2013-12-11]. (ang.).
  73. They risked and persisted, sacrificed and saved. Editor Nancy Gibbs explains why the Ebola Fighters are TIME’s choice for Person of the Year 2014.
  74. Zacharek, Stephanie; Dockterman, Eliana; Edwards, Haley Sweetland: TIME Person of the Year 2017: The Silence Breakers. 2017-12-06.
  75. Nobelprize.org: All Nobel Prizes in Physics. Nobel Media AB 2014. [dostęp 2014-10-07]. (ang.).
  76. Nobelprize.org: All Nobel Prizes in Chemistry. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-21]. (ang.).
  77. Nobelprize.org: All Nobel Prizes in Physiology or Medicine. Nobel Media AB 2014. [dostęp 2014-10-07]. (ang.).
  78. Nobelprize.org: All Nobel Prizes in Literature. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-21]. (ang.).
  79. Nobelprize.org: All Nobel Peace Prizes. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-21]. (ang.).
  80. Nobelprize.org: All Prizes in Economic Sciences. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-21]. (ang.).

Linki zewnętrzne

edytuj