José Manuel Barroso

José Manuel Durão Barroso
Data i miejsce urodzenia	23 marca 1956 ; Lizbona
	Przewodniczący Komisji Europejskiej
Okres	od 22 listopada 2004; do 31 października 2014
Przynależność polityczna	EPP
Poprzednik	Romano Prodi
Następca	Jean-Claude Juncker
	Premier Portugalii
Okres	od 6 kwietnia 2002; do 17 lipca 2004
Przynależność polityczna	Partia Socjaldemokratyczna
Poprzednik	António Guterres
Następca	Pedro Santana Lopes
	Odznaczenia
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Cytaty w Wikicytatach

José Manuel Durão Barroso (wym. [ʒ u ˈ z ɛ m ɐ n u ˈ ɛ ɫ d u ˈ ɾ ɐ̃w̃ b ɐ ˈ ʁ o z u]; ur. 23 marca 1956 w Lizbonie^[1]) – portugalski polityk, prawnik i nauczyciel akademicki. W latach 1992–1995 minister spraw zagranicznych w rządzie Aníbal Cavaco Silvy, od 1999 do 2004 przewodniczący Partii Socjaldemokratycznej. Premier Portugalii od 6 kwietnia 2002 do 17 lipca 2004. Od 22 listopada 2004 do 31 października 2014 przewodniczący Komisji Europejskiej.

Życiorys

Wykształcenie i działalność zawodowa

Ukończył prawo na Uniwersytecie Lizbońskim, a także studia europejskie na Uniwersytecie Genewskim, na którym uzyskał również magisterium w zakresie nauk politycznych^[1]. Pracował jako nauczyciel akademicki na uniwersytetach w Lizbonie i Genewie, jako profesor wizytujący wykładał na Uniwersytecie Georgetown. W latach 1995–1999 był dziekanem wydziału stosunków międzynarodowych na Universidade Lusíada de Lisboa^[1].

Działalność polityczna

W czasach studenckich należał do organizacji FEM-L, powiązanej z komunistycznym ruchem MRPP^[2] i opozycyjnej wobec dyktatury Nowego Państwa. W 1980 został członkiem centroprawicowej Partii Socjaldemokratycznej (PSD)^[1].

W 1985 po raz pierwszy uzyskał mandat posła do Zgromadzenia Republiki. Z powodzeniem ubiegał się o reelekcję w kolejnych wyborach w 1987, 1991, 1995, 1999 i 2002, zasiadając w portugalskim parlamencie IV, V, VI, VII, VIII i IX kadencji^[3].

Również od 1985 obejmował funkcje rządowe w kolejnych gabinetach, którymi kierował Aníbal Cavaco Silva. Początkowo został sekretarzem stanu ds. wewnętrznych. W 1987 przeszedł na stanowisko sekretarza stanu ds. polityki i współpracy zagranicznej^[1]. Z ramienia swojego rządu był zaangażowany w próby pokojowego rozwiązania wojny domowej w byłej portugalskiej kolonii Angoli^[4]. W latach 1992–1995 sprawował urząd ministra spraw zagranicznych^[5]. W 1995 PSD przeszła do opozycji, José Manuel Barroso przez rok stał na czele komisji spraw zagranicznych w Zgromadzeniu Republiki^[1]. W 1999 został przewodniczącym Partii Socjaldemokratycznej, funkcję tę pełnił do 2004^[5].

Kierowana przez niego PSD zwyciężyła w wyborach w 2002, zawiązując koalicję z Partią Ludową. 6 kwietnia 2002 José Manuel Barroso został nowym premierem, stając na czele XV rządu konstytucyjnego. Urząd ten sprawował do 17 lipca 2004^[5]^[6]. Jego gabinet popierał interwencję w Iraku, prowadził restrykcyjną politykę gospodarczą, zmierzającą do ograniczenia deficytu budżetowego i zreformowania prawa pracy. Działania te nie spowodowały jednak szybkiego ożywienia gospodarki i zmniejszenia bezrobocia^[4], przyczyniając się do spadku poparcia dla rządu i porażki Partii Socjaldemokratycznej w wyborach parlamentarnych w 2005.

Wybory do Parlamentu Europejskiego w 2004 przyniosły zwycięstwo Europejskiej Partii Ludowej. EPP dążyła do wyłonienia ze swoich szeregów przewodniczącego Komisji Europejskiej. Wybór padł na urzędującego premiera Portugalii, którego zaakceptowała Rada Europejska^[7]. 22 lipca 2004 uzyskał wotum zaufania w Europarlamencie^[8]. Jego pierwsza komisja rozpoczęła urzędowanie 22 listopada 2004. Po kolejnych eurowyborach w 2009 zaproponowano jego reelekcję na drugą kadencję. 22 września tegoż roku decyzję tę zaaprobował Parlament Europejski VII kadencji^[8]. Druga komisja José Manuela Barroso urzędowała od 10 lutego 2010 do 31 października 2014. W okresie urzędowania prowadzono dalsze negocjacje akcesyjne, w tym zakończono procesy przyjmowania do Unii Europejskiej Rumunii i Bułgarii (w okresie I kadencji) oraz Chorwacji (w okresie II kadencji)^[4]. Przyjęto w tym czasie zakładający reformę unijnych instytucji traktat lizboński, a także podejmowano działania celem przeciwdziałania zapoczątkowanemu w 2007 światowemu kryzysowi finansowemu^[4].

Po zakończeniu drugiej kadencji José Manuel Barroso powrócił do pracy naukowej w tym jako profesor Universidade Católica Portuguesa i Uniwersytetu Genewskiego^[9]. W lipcu 2016 został doradcą w londyńskim oddziale Goldman Sachs, zajmując się polityką banku wobec procesu opuszczenia Unii Europejskiej przez Wielką Brytanię^[10]. Objęcie tego stanowiska tuż po upływie 18 miesięcy od odejścia z Komisji Europejskiej, chociaż będące zgodne z formalnymi wymogami dotyczącymi unikania konfliktu interesów, skłoniło europejskiego rzecznika praw obywatelskich do podjęcia inicjatywy na rzecz zaostrzenia zasad podejmowania pracy przez członków KE po zakończeniu kadencji^[11].

Życie prywatne

Żonaty z Margaridą Sousa Uva, ma troje dzieci^[1].

Odznaczenia i wyróżnienia

Ordery i odznaczenia

Od lewej: Jerzy Buzek (przewodniczący PE), Herman Van Rompuy (przewodniczący RE) i José Manuel Barroso (przewodniczący KE)

Krzyż Wielki Orderu Chrystusa (1996, Portugalia)
Wielki Łańcuch Orderu Infanta Henryka (2014, Portugalia)^[12]
Order Flagi Narodowej (2014, Albania)^[13]
Krzyż Wielki Orderu Krzyża Południa (1991, Brazylia)^[14]
Krzyż Wielki Orderu Rio Branco (1996, Brazylia)^[14]
Order Krzyża Ziemi Maryjnej I klasy (2009, Estonia)
Krzyż Wielki Orderu Lwa Finlandii (1991, Finlandia)^[14]
Wielki Oficer Legii Honorowej (2014, Francja)
Narodowy Order Zasługi, Współpracy i Rozwoju (Gwinea Bissau)^[14]
Krzyż Wielki Orderu Zasługi Cywilnej (1993, Hiszpania)^[14]
Krzyż Wielki Orderu Oranje-Nassau (1992, Holandia)^[14]
Krzyż Wielki Orderu Sokoła Islandzkiego (1993, Islandia)
Xirka Ġieħ ir-Repubblika (1995, Malta)^[14]
Wielka Wstęga Orderu Alawitów (1995, Maroko)^[14]
Krzyż Wielki Orderu Zasługi Republiki Federalnej Niemiec (1990, Niemcy)^[14]
Krzyż Wielki Orderu Słońca Peru (1994, Peru)^[14]
Krzyż Wielki Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej (2004, Polska)^[15]
Order Podwójnego Białego Krzyża II klasy (2014, Słowacja)
Wielka Wstęga Orderu Republiki (1993, Tunezja)^[14]
Order Wolności (2015, Ukraina)^[16]
Krzyż Wielki Orderu Zasługi Republiki Węgierskiej (2002, Węgry)^[14]
Rycerz Komandor Orderu św. Michała i św. Jerzego (1994, Wielka Brytania)^[14]
Wielki Oficer Narodowego Orderu Wybrzeża Kości Słoniowej (1991, Wybrzeże Kości Słoniowej)^[14]
Krzyż Wielki Orderu Pro Merito Melitensi (1989, Zakon Maltański)^[14]

Doktoraty honorowe

Roger Williams University w Rhode Island (2005)
Uniwersytet Georgetown (2006)
Uniwersytet Genueński (2006)
Uniwersytet w Kobe (2005)
Uniwersytet Edynburski (2006)
HEC Paris (2006)
Uniwersytet Rzymski – La Sapienza (2007)
Szkoła Główna Handlowa w Warszawie (2007)^[17]
Pontificia Universidad Católica de São Paulo (2007)
University of Liverpool (2008)
Université de Nice – Sophia Antipolis (2008)
Uniwersytet Tomáša Baty w Zlinie (2009)
Technische Universität Chemnitz (2009)
Uniwersytet Pittsburski (2009)
Uniwersytet Łódzki (2010)^[18]
Uniwersytet Bukareszteński (2010)^[19]
Politechnika Wrocławska (2011)^[20]
Uniwersytet Ekonomiczny w Bratysławie (2014)^[21]

Nagrody i wyróżnienia

Honorowe obywatelstwo Rio de Janeiro (2006)
Honorowe obywatelstwo Delf (2007)
Tytuł „Człowieka Roku” 2009 Forum Ekonomicznego^[22]

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g José Manuel Barroso. ec.europa.eu. [dostęp 2016-04-11]. (ang.).
↑ O EX-PRIMEIRO MINISTRO DURÃO BARROSO. cmjornal.xl.pt, 4 lipca 2004. [dostęp 2016-04-11]. (port.).
↑ Profil na stronie Zgromadzenia Republiki. [dostęp 2016-04-11]. (port.).
↑ ^a ^b ^c ^d José Manuel Durão Barroso. cidob.org. [dostęp 2016-04-11]. (hiszp.).
↑ ^a ^b ^c Leaders of Portugal. zarate.eu. [dostęp 2016-04-11]. (ang.).
↑ Governo Constitucional XV. portugal.gov.pt. [dostęp 2016-04-11]. (port.).
↑ José Manuel Barroso, President of the European Commission, Delivers Policy Address at LISD. princeton.edu. [dostęp 2016-04-11]. (ang.).
↑ ^a ^b MEPs elect Barroso to a second term as Commission President. europarl.europa.eu, 16 września 2009. [dostęp 2016-04-11]. (ang.).
↑ Durão Barroso vai dar aulas na Universidade de Genebra. dn.pt, 22 lutego 2015. [dostęp 2016-04-11]. (port.).
↑ José Manuel Barroso doradzi Goldman Sachs. rp.pl, 8 lipca 2016. [dostęp 2016-07-21].
↑ Ombudsman calls for strengthened ethics rules for ex-Commissioners. ombudsman.europa.eu, 12 lipca 2016. [dostęp 2016-07-28]. (ang.).
↑ Cidadãos Nacionais Agraciados com Ordens Portuguesas. presidencia.pt. [dostęp 2016-04-10]. (port.).
↑ Presidenti Nishani dekoron Shkëlqesinë e Tij, zotin José Manuel Barroso me „Dekoratën e Flamurit Kombëtar”. president.al, 30 czerwca 2014. [dostęp 2016-08-08]. (alb.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o Cidadãos Nacionais Agraciados com Ordens Estrangeiras. presidencia.pt. [dostęp 2016-04-10]. (port.).
↑ Postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 30 czerwca 2004 r. o nadaniu orderów (M.P. z 2004 r. nr 56, poz. 936)
↑ Указ Президента України № 492/2015 Про відзначення державними нагородами України громадян іноземних держав. rada.gov.ua, 21 sierpnia 2015. [dostęp 2021-08-25]. (ukr.).
↑ Doktorzy honoris causa. sgh.waw.pl. [dostęp 2016-04-11].
↑ Barroso doktorem h.c. Uniwersytetu Łódzkiego. oswiatowiec.pl, 13 października 2010. [dostęp 2016-04-11].
↑ Doctor Honoris Causa. unibuc.ro. [dostęp 2022-09-27]. (rum.).
↑ Katarzyna Biniek: José Manuel Barroso doktorem honorowym Politechniki Wrocławskiej. uniaeuropejska.org, 3 grudnia 2011. [dostęp 2016-04-11].
↑ Doctor Honoris Causa Ekonomickej Univerzity v Bratislave (1993–1994). euba.sk. [dostęp 2016-04-11]. (słow.).
↑ Nagrody Forum Ekonomicznego. forum-ekonomiczne.pl. [dostęp 2022-06-18].

[bio-1] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g José Manuel Barroso. ec.europa.eu. [dostęp 2016-04-11]. (ang.).

[2] O EX-PRIMEIRO MINISTRO DURÃO BARROSO. cmjornal.xl.pt, 4 lipca 2004. [dostęp 2016-04-11]. (port.).

[3] Profil na stronie Zgromadzenia Republiki. [dostęp 2016-04-11]. (port.).

[b1-4] José Manuel Durão Barroso. cidob.org. [dostęp 2016-04-11]. (hiszp.).

[zarate-5] Leaders of Portugal. zarate.eu. [dostęp 2016-04-11]. (ang.).

[6] Governo Constitucional XV. portugal.gov.pt. [dostęp 2016-04-11]. (port.).

[prin-7] José Manuel Barroso, President of the European Commission, Delivers Policy Address at LISD. princeton.edu. [dostęp 2016-04-11]. (ang.).

[pe-8] MEPs elect Barroso to a second term as Commission President. europarl.europa.eu, 16 września 2009. [dostęp 2016-04-11]. (ang.).

[9] Durão Barroso vai dar aulas na Universidade de Genebra. dn.pt, 22 lutego 2015. [dostęp 2016-04-11]. (port.).

[10] José Manuel Barroso doradzi Goldman Sachs. rp.pl, 8 lipca 2016. [dostęp 2016-07-21].

[11] Ombudsman calls for strengthened ethics rules for ex-Commissioners. ombudsman.europa.eu, 12 lipca 2016. [dostęp 2016-07-28]. (ang.).

[OP-12] Cidadãos Nacionais Agraciados com Ordens Portuguesas. presidencia.pt. [dostęp 2016-04-10]. (port.).

[13] Presidenti Nishani dekoron Shkëlqesinë e Tij, zotin José Manuel Barroso me „Dekoratën e Flamurit Kombëtar”. president.al, 30 czerwca 2014. [dostęp 2016-08-08]. (alb.).

[OMS-14] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o Cidadãos Nacionais Agraciados com Ordens Estrangeiras. presidencia.pt. [dostęp 2016-04-10]. (port.).

[15] Postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 30 czerwca 2004 r. o nadaniu orderów (M.P. z 2004 r. nr 56, poz. 936)

[16] Указ Президента України № 492/2015 Про відзначення державними нагородами України громадян іноземних держав. rada.gov.ua, 21 sierpnia 2015. [dostęp 2021-08-25]. (ukr.).

[17] Doktorzy honoris causa. sgh.waw.pl. [dostęp 2016-04-11].

[18] Barroso doktorem h.c. Uniwersytetu Łódzkiego. oswiatowiec.pl, 13 października 2010. [dostęp 2016-04-11].

[19] Doctor Honoris Causa. unibuc.ro. [dostęp 2022-09-27]. (rum.).

[20] Katarzyna Biniek: José Manuel Barroso doktorem honorowym Politechniki Wrocławskiej. uniaeuropejska.org, 3 grudnia 2011. [dostęp 2016-04-11].

[21] Doctor Honoris Causa Ekonomickej Univerzity v Bratislave (1993–1994). euba.sk. [dostęp 2016-04-11]. (słow.).

[22] Nagrody Forum Ekonomicznego. forum-ekonomiczne.pl. [dostęp 2022-06-18].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]