Persicariarodzaj roślin z rodziny rdestowatych. Dawniej zaliczane tu rośliny włączane były do rodzaju rdest (Polygonum), jak się okazało dość odlegle spokrewnionego (rodzaje należą do różnych plemion). Współcześnie do rodzaju Persicaria w zależności od ujęcia należy ok. 100[5] do 129[4] gatunków. Występują one niemal na całym świecie[5]. W Polsce rośnie w stanie dzikim 8 gatunków[6].

Persicaria
Ilustracja
Rdest ostrogorzki (po lewej) i szczawiolistny po prawej
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

goździkopodobne

Rząd

goździkowce

Rodzina

rdestowate

Rodzaj

Persicaria

Nazwa systematyczna
Persicaria (Linnaeus) P. Miller
Gard. Dict. Abr. ed. 4. 28 Jan 1754[3]
Typ nomenklatoryczny

P. maculosa S. F. Gray

Rdest ziemnowodny (sect. Persicaria)
Persicaria capitata (sect. Cephalophilon)
Kolczasta łodyga Persicaria perfoliata (sect. Echinocaulon)

W polskojęzycznych publikacjach należące do tego rodzaju rośliny tradycyjnie określane są jako „rdesty”[6]. Wyjątkowo rodzaj nazywany jest polską nazwą „persikaria”[7], jednak brak źródeł dla odpowiednich nazw gatunkowych.

Rozmieszczenie geograficzne

edytuj

Rodzaj jest kosmopolityczny – występuje na wszystkich kontynentach z wyjątkiem Antarktydy, obecny jest także w obszarach okołobiegunowych[4][5].

Gatunki flory Polski[6]

Pierwsza nazwa naukowa według listy krajowej[6], druga – obowiązująca według bazy taksonomicznej The Plants of the World (jeśli jest inna)[4]

Morfologia

edytuj
Pokrój
Rośliny zielne, rzadko drewniejące u nasady, byliny i rośliny jednoroczne, wzniesione lub płożące[8][5].
Łodygi
Proste, podnoszące się i płożące, nagie lub owłosione[8][5].
Liście
Pojedyncze, skrętoległe, ogonkowe i siedzące. Blaszka liściowa wąska, równowąska do owalnie-jajowatej, całobrzega, zwykle bez gruczołów, czasem też gruczołowato kropkowana. W węzłach trwała (czasem rozpadająca się z wiekiem) gatka błoniasta, rurkowata, na szczycie orzęsiona lub poszarpana[8][5].
Kwiaty
Zebrane w kłosowate i główkowate kwiatostany będące istotną cechą wyróżniającą w stosunku do blisko spokrewnionych rodzajów (rodzaj Koenigia ma kwiatostany wierzchotkowe, Rubrivena i Aconogonumwiechowate, Bistorta – kłosowe, ale tylko szczytowe)[9]. Drobne, obupłciowe, u niektórych gatunków jednopłciowe. Okwiat trwały, 4- lub 5-krotny, biały, zielonkawy lub czerwonawy. Pręciki w liczbie 4 lub 8. Nitkowate szyjki słupka 2 lub 3 zakończone główkowatymi znamionami[8][5].
Owoce
Niewielkie, brązowe lub czarne, owalne i trójgraniaste orzeszki[8][5].

Systematyka

edytuj
Pozycja taksonomiczna

Rodzaj z rodziny rdestowatych Polygonaceae, z podrodziny Polygonoideae i plemienia Persicarieae[10][2]. W obrębie plemienia, do którego należą poza tym rodzaje Bistorta, Aconogonon i Koenigia, zajmuje pozycję bazalną[11].

Takson wyodrębniany był dawniej jako sekcja w obrębie rodzaju rdestPolygonum L. sect. Persicaria (Mill.) Meisn., Monogr. Polyg. 1826[8]. Analizy filogenetyczne wykazały odległe pokrewieństwo rodzajów Polygonum sensu stricto i Persicaria – są sobie bardziej odległe niż kilkanaście innych rodzajów z podrodziny Polygonoideae, w tym m.in. rabarbar, szczaw, gryka, czy rdestowiec[2][11].

Pozycja rodzaju na tle kladogramu podrodziny Polygonoideae[2][11]


Oxygonum





Persicaria




Bistorta



Aconogonon + Koenigia






Fagopyrum




Pteroxygonum





Calligonum



Pteropyrum






Oxyria




Rumex



Rheum






Knorringia





Reynoutria




Fallopia



Muehlenbeckia






Duma




Atraphaxis



Polygonum












Klasyfikacja wewnątrzrodzajowa

W obrębie rodzaju wyróżnia się różną liczbę sekcji, w różnych ujęciach podnoszonych do rangi odrębnych rodzajów. Do wyodrębnianych w randze równorzędnych taksonów należą rodzaje: Aconogonon, Bistorta, Koenigia i Rubrivena[10][9]. W obrębie rodzaju Persicaria wyróżniane są następujące sekcje[9]:

  • sect. Persicara – kwiatostan kłosowy, gatka ucięta. Sekcja obejmuje ok. 60 gatunków spotykanych na całym świecie, ale rozpowszechnionych głównie w strefie umiarkowanej półkuli północnej. Tu należą wszyscy przedstawiciele flory Polski.
  • sect. Tovara (bywa wyłączana jako rodzaj Antenoron) – kwiatostan kłosowy, okwiat 4-listkowy, szyjki słupka 2, haczykowate i twardniejące w stanie dojrzałym. Należą tu 3 gatunki występujące we wschodniej części Azji i we wschodniej Ameryce Północnej[12].
  • sect. Cephalophilon (bywa wyłączana jako rodzaj Ampelygonum) – kwiatostan główkowaty, gatka ucięta. Sekcja obejmuje ok. 16 gatunków pochodzących z Azji, ale zawlekanych także i dziczejących w Ameryce Północnej, Afryce i Europie[13].
  • sect. Echinocaulon (bywa wyłączana jako rodzaj Truellum) – kwiatostan główkowaty, gatka skośna, kolce na łodydze, ogonku liściowym i nerwie głównym. Rośliny wspinające się lub pnącza, rosnące na siedliskach wilgotnych i bagiennych. Sekcja obejmuje 21 gatunków występujących głównie w Azji wschodniej, poza tym we wschodniej części Ameryki Północnej, we wschodniej Australii i południowo-wschodniej Afryce[14][15].
Wykaz gatunków[4]

Przypisy

edytuj
  1. Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI10.1371/journal.pone.0119248, PMID25923521, PMCIDPMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. a b c d Peter F. Stevens, Caryophyllales, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2012-10-19] (ang.).
  3. Index Nominum Genericorum (ING). Smithsonian National Museum of Natural History. [dostęp 2012-10-19]. (ang.).
  4. a b c d e Persicaria Mill.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-07-30].
  5. a b c d e f g h Persicaria. [w:] Flora of North America [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2012-10-19]. (ang.).
  6. a b c d Zbigniew Mirek i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 136-137, ISBN 978-83-62975-45-7.
  7. Wiesław Gawryś: Słownik roślin zielnych. Kraków: Officina botanica, 2008, s. 138. ISBN 978-83-925110-5-2.
  8. a b c d e f Persicaria. [w:] Flora of Pakistan [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2012-10-19]. (ang.).
  9. a b c Gabriele Galasso, Enrico Banfi, Fabrizio De Mattia, Fabrizio Grassi, Sergio Sgorbati, Massimo Labra. Molecular phylogeny of Polygonum L. s.l. (Polygonoideae, Polygonaceae), focusing on European taxa: preliminary results and systematic considerations based on rbcL plastidial sequence data. „Atti Soc. it. Sci. nat. Museo civ. Stor. nat. Milano”. 150 (I), s. 113–148, 2009. (ang.). 
  10. a b Genus Persicaria (L.) Mill.. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2022-07-30].
  11. a b c Tanja M. Schuster, James L. Reveal, Michael J. Bayly, Kathleen A. Kron. An updated molecular phylogeny of Polygonoideae (Polygonaceae): Relationships of Oxygonum, Pteroxygonum, and Rumex, and a new circumscription of Koenigia. „Taxon”. 64, 6, s. 1188-1208, 2015. DOI: 10.12705/646.5. 
  12. Persicaria Miller sect. Tovara. [w:] Flora of North America [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2012-10-28]. (ang.).
  13. Persicaria Miller sect. Cephalophilon. [w:] Flora of North America [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2012-10-28]. (ang.).
  14. Chong-Wook Park. Flavonoid Chemistry of Polygonum Sect. Echinocaulon: A Systematic Survey. „Systematic Botany”. 12, 1, s. 167–179, 1987. 
  15. Chong-wook Park. Nomenclatural changes in Polygonum section Echinocaulon (Polygonaceae). „Brittonia”. 38, 3, s. 217–219, 1986. DOI: 10.2307/2807341.