Szczawiór (Oxyria Hill.) – rodzaj roślin z rodziny rdestowatych. Obejmuje trzy gatunki[3]. Rośliny te występują na półkuli północnej na obszarach okołoarktycznych oraz w górach Ameryki Północnej, Europy i Azji[3][5]. W Polsce występuje jeden gatunek – szczawiór alpejski Oxyria digyna[6].

Szczawiór
Ilustracja
Szczawiór alpejski
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

goździkopodobne

Rząd

goździkowce

Rodzina

rdestowate

Rodzaj

szczawiór

Nazwa systematyczna
Oxyria Hill.
Veg. Syst. 10: 24 (1765)[3]
Typ nomenklatoryczny

Oxyria digyna (L.) Hill.[4].

Synonimy
  • Donia R.Br.[3]
  • Oxylapathon Saint-Lager[4]

Szczawiór alpejski jest uprawiany jako roślina ozdobna w ogrodach skalnych. Liście tej rośliny są jadalne[7].

Naukowa nazwa rodzajowa utworzona została z greckich słów: oxys – kwaśny -aria – posiadać, w nawiązaniu do smaku liści[5].

Morfologia

edytuj
Pokrój
Rośliny zielne, wieloletnie, czasem słabo drewniejące u nasady pędu[8]. Z kłączem lub bez[5]. Łodygi wzniesione, nagie, rozgałęzione[8][5].
Liście
Zebrane w rozetę przyziemną, sezonowe, skrętoległe i ogonkowe. Blaszka okrągławonerkowata, na szczycie zaokrąglona lub ucięta, u nasady sercowata, całobrzega, czasem falista[8][5]. Gatka rurkowata, błoniasta, całobrzega[8].
Kwiaty
Drobne, obupłciowe, czasem też jednopłciowe, tworzące wiechowaty kwiatostan w szczytowej części łodygi. Kwiaty zebrane są w pęczki do 3–7 (rzadko pojedyncze) otulone gatkami. Okwiat 4-działkowy, niezróżnicowany na kielich i koronę, ale zewnętrzna para listków węższa od wewnętrznych. Zalążnia zwieńczona dwiema szyjkami. Pręcików jest 6[8][5].
Owoce
Nagie, orzeszki dwubocznie wypukłe, jajowate, otoczone skrzydełkami[8][5].

Systematyka

edytuj
Pozycja systematyczna

Rodzaj szczawiór należy do plemienia Rumiceae z podrodziny Polygonoideae w rodzinie rdestowatych Polygonaceae[2][9]. W obrębie plemienia zajmuje pozycję bazalną, co oznacza, że jest siostrzany parze rodzajów szczaw Rumex i rabarbar Rheum[9].

Pozycja rodzaju na tle kladogramu podrodziny Polygonoideae[2][9]


Oxygonum





Persicaria




Bistorta



Aconogonon + Koenigia






Fagopyrum




Pteroxygonum





Calligonum



Pteropyrum






Oxyria




Rumex



Rheum






Knorringia





Reynoutria




Fallopia



Muehlenbeckia






Duma




Atraphaxis



Polygonum












Wykaz gatunków[3]

Przypisy

edytuj
  1. Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI10.1371/journal.pone.0119248, PMID25923521, PMCIDPMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. a b c Peter F. Stevens, Caryophyllales, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-10-07] (ang.).
  3. a b c d e Oxyria Hill. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-07-30].
  4. a b Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-02-20].
  5. a b c d e f g Craig C. Freeman, John G. Packer: Oxyria Hill. [w:] Flora of North America [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2022-07-30].
  6. Zbigniew Mirek i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 126, ISBN 978-83-62975-45-7.
  7. David J. Mabberley, Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 665, DOI10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200.
  8. a b c d e f Li Anjen, Alisa E. Grabovskaya-Borodina: Oxyria Hill. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2022-07-30].
  9. a b c Tanja M. Schuster, James L. Reveal, Michael J. Bayly, Kathleen A. Kron. An updated molecular phylogeny of Polygonoideae (Polygonaceae): Relationships of Oxygonum, Pteroxygonum, and Rumex, and a new circumscription of Koenigia. „Taxon”. 64, 6, s. 1188-1208, 2015. DOI: 10.12705/646.5.