9

Araling Panlipunan
Ikatlong Markahan – Modyul 2
Mga Gampanin ng mga Aktor at
Pamilihan sa Paikot na Daloy ng
Ekonomiya

i
Araling Panlipunan – Ikasiyam na Baitang
Alternative Delivery Mode
Ikatlong Markahan – Modyul 2: Mga Gampanin ng mga Aktor at Pamilihan sa Paikot na
Daloy ng Ekonomiya
Ikatlong Edisyon, 2020

Isinasaad sa Batas Republika 8293, Seksiyon 176 na: Hindi maaaring magkaroon ng
karapatang-sipi sa anumang akda ang Pamahalaan ng Pilipinas. Gayunpaman, kailangan
muna ang pahintulot ng ahensiya o tanggapan ng pamahalaan na naghanda ng akda kung ito
ay pagkakakitaan. Kabilang sa mga maaaring gawin ng nasabing ahensiya o tanggapan ay
ang pagtakda ng kaukulang bayad.
Ang mga akda (kuwento, seleksiyon, tula, awit, larawan, ngalan ng produkto o brand
name, tatak o trademark, palabas sa telebisiyon, pelikula, atbp.) na ginamit sa modyul na ito
ay nagtataglay ng karapatang-ari ng mga iyon. Pinagsumikapang matunton ang mga ito
upang makuha ang pahintulot sa paggamit ng materyales. Hindi inaangkin ng mga
tagapaglathala at mga may-akda ang karapatang-aring iyon. Ang anomang gamit maliban sa
modyul na ito ay kinakailangan ng pahintulot mula sa mga orihinal na may-akda ng mga ito.
Walang anumang parte ng materyales na ito ang maaaring kopyahin o ilimbag sa
anumang paraan nang walang pahintulot sa Kagawaran.
Inilathala ng Kagawaran ng Edukasyon
Kalihim: Leonor Magtolis – Briones
Pangalawang Kalihim: Diosdado M. San Antonio

Bumuo sa Pagsusulat ng Modyul

Manunulat: Marites A. Abiera

Editor: Ma. June P. Villegas, Mary Ann B. Silay
Tagasuri: Gemma F. Depositario, Ed.D.
Tagaguhit: Typesetter
Tagalapat: Vanesa R. Deleña
Tagapamahala: Senen Priscillo P. Paulin, CESO V Rosela R. Abiera
Fay C. Luarez, TM, Ed.D., Ph.D. Maricel S. Rasid
Nilita L. Ragay, Ed.D. Elmar L. Cabrera
Carmelita A. Alcala, Ed.D.

Inilimbag sa Pilipinas ng ________________________

Department of Education –Region VII Schools Division of Negros Oriental
Office Address: Kagawasan, Ave., Daro, Dumaguete City, Negros Oriental
Tel #: (035) 225 2376 / 541 1117
E-mail Address: [email protected]

i
 Araling
Panlipunan
Ikatlong Markahan – Modyul 2
Mga Gampanin ng mga Aktor at
Pamilihan sa Paikot na
Daloy ng Ekonomiya

ii
Paunang Salita

Para sa tagapagdaloy:
Malugod na pagtanggap sa asignaturang Araling Panlipunan 9 ng Alternative Delivery Mode
(ADM) Modyul para sa araling Mga Gampanin ng mga Aktor at Pamilihan sa Paikot na Daloy
ng Ekonomiya!
Ang modyul na ito ay pinagtulungang dinisenyo, nilinang at sinuri ng mga edukador mula sa
pampubliko at pampribadong institusyon upang gabayan ka, ang gurong tagapagdaloy upang
matulungang makamit ng mag-aaral ang pamantayang itinakda ng Kurikulum ng K to12
habang kanilang pinanagumpayan ang pansarili, panlipunan at pang-ekonomikong hamon sa
pag-aaral.
Ang tulong-aral na ito ay umaasang makauugnay ang mag-aaral sa mapatnubay at malayang
pagkatuto na mga gawain ayon sa kanilang kakayahan, bilis at oras. Naglalayon din itong
matulungan ang mag-aaral upang makamit ang mga kasanayang pan-21 siglo habang
isinasaalang-alang ang kanilang mga pangangailangan at kalagayan.
Bilang karagdagan sa materyal ng pangunahing teksto, makikita ninyo ang kahong ito sa
pinakakatawan ng modyul:

Mga Tala para sa Guro

Ito'y naglalaman ng mga paalala, panulong o
estratehiyang magagamit sa paggabay sa mag-
aaral.

Bilang tagapagdaloy, inaasahang bibigyan mo ng paunang kaalaman ang mag-aaral kung

paano gamitin ang modyul na ito. Kinakailangan ding subaybayan at itala ang pag-unlad nila
habang hinahayaan silang pamahalaan ang kanilang sariling pagkatuto. Bukod dito,
inaasahan mula sa iyo na higit pang hikayatin at gabayan ang mag-aaral habang isinasagawa
ang mga gawaing nakapaloob sa modyul.

iii
Para sa mag-aaral:
Malugod na pagtanggap sa Araling Panlipunan _9_ ng Alternative Delivery Mode (ADM)
Modyul ukol sa Mga Gampanin ng mga Aktor at Pamilihan sa Paikot na Daloy ng Ekonomiya!
Ang modyul na ito ay ginawa bilang tugon sa iyong pangangailangan. Layunin nitong
matulungan ka sa iyong pag-aaral habang wala ka sa loob ng silid-aralan. Hangad din nitong
madulutan ka ng mga makabuluhang oportunidad sa pagkatuto.
Ang modyul na ito ay may mga bahagi at icon na dapat mong maunawaan.
Sa bahaging ito, malalaman mo ang mga
Alamin dapat mong matutuhan sa modyul.

Sa pagsusulit na ito, makikita natin kung

ano na ang kaalaman mo sa aralin ng
modyul. Kung nakuha mo ang lahat ng
Subukin tamang sagot (100%), maaari mong
laktawan ang bahaging ito ng modyul.

Ito ay maikling pagsasanay o balik-aral

upang matulungan kang maiugnay ang
Balikan kasalukuyang aralin sa naunang leksyon.

Sa bahaging ito, ang bagong aralin ay

ipakikilala sa iyo sa maraming paraan tulad
Tuklasin ng isang kuwento, awitin, tula, pambukas
na suliranin, gawain o isang sitwasyon.

Sa seksyong ito, bibigyan ka ng maikling

pagtalakay sa aralin. Layunin nitong
Suriin
matulungan kang maunawaan ang bagong
konsepto at mga kasanayan.

Binubuo ito ng mga gawaing para sa

mapatnubay at malayang pagsasanay
upang mapagtibay ang iyong pang-unawa
Pagyamanin at mga kasanayan sa paksa. Maaari mong
iwasto ang mga sagot mo sa pagsasanay
gamit ang susi sa pagwawasto sa huling
bahagi ng modyul.

iv
 Naglalaman ito ng mga katanungan o
pupunan ang patlang ng pangungusap o
Isaisip
talata upang maproseso kung anong
natutuhan mo mula sa aralin.

Ito ay naglalaman ng gawaing

makatutulong sa iyo upang maisalin ang
Isagawa
bagong kaalaman o kasanayan sa tunay na
sitwasyon o realidad ng buhay.

Ito ay gawain na naglalayong matasa o

masukat ang antas ng pagkatuto sa
Tayahin
pagkamit ng natutuhang kompetensi.

Sa bahaging ito, may ibibigay sa iyong

Karagdagang Gawain panibagong gawain upang pagyamanin ang
iyong kaalaman o kasanayan sa
natutuhang aralin.

Susi sa Pagwawasto Naglalaman ito ng mga tamang sagot sa

lahat ng mga gawain sa modyul.

Sa katapusan ng modyul na ito, makikita mo rin ang:

Sanggunian Ito ang talaan ng lahat ng pinagkuhanan sa paglikha o paglinang ng

modyul na ito.

Ang sumusunod ay mahahalagang paalala sa paggamit ng modyul na ito:

1. Gamitin ang modyul nang may pag-iingat. Huwag lalagyan ng anumang marka o
sulat ang anumang bahagi ng modyul. Gumamit ng hiwalay na papel sa pagsagot
sa mga pagsasanay.
2. Huwag kalimutang sagutin ang Subukin bago lumipat sa iba pang gawaing
napapaloob sa modyul.
3. Basahing mabuti ang mga panuto bago gawin ang bawat pagsasanay.
4. Obserbahan ang katapatan at integridad sa pagsasagawa ng mga gawain at sa
pagwawasto ng mga kasagutan.
5. Tapusin ang kasalukuyang gawain bago pumunta sa iba pang pagsasanay.

v
 Pakibalik ang modyul na ito sa iyong guro o tagapagdaloy kung tapos nang sagutin
lahat ng pagsasanay.
Kung sakaling ikaw ay mahirapang sagutin ang mga gawain sa modyul na ito, huwag
mag-aalinlangang konsultahin ang inyong guro o tagapagdaloy. Maaari ka rin humingi ng
tulong kay nanay o tatay, o sa nakatatanda mong kapatid o sino man sa iyong mga kasama
sa bahay na mas nakatatanda sa iyo. Laging itanim sa iyong isipang hindi ka nag-iisa.
Umaasa kami, sa pamamagitan ng modyul na ito, makararanas ka ng makahulugang
pagkatuto at makakakuha ka ng malalim na pang-unawa sa kaugnay na mga kompetensi.
Kaya mo ito!

vi
 Alamin
Most Essential Learning Competency:

Naipaliliwanag ang bahaging ginagampanan ng mga bumubuo sa paikot na daloy ng

ekonomiya.

Mga Layunin

K. Naipaliliwanag ang bawat modelo ng paikot na daloy ng ekonomiya.

S. Nakagagawa ng isang acronym tungkol sa kahalagahan ng paikot na daloy ng
ekonomiya.
A. Naibibigay ang kahalagahan ng paikot na daloy ng ekonomiya sa ating
bansa.

1
 Subukin
A. Panuto: Pagtambalin ang mga salita sa Hanay A at ang grupo ng mga salita sa Hanay B.
Isulat ang titik ng wastong sagot sa iyong kwaderno.

HANAY A HANAY B
_____1. Sweldo/Sahod A. Kapital
_____2. Interes B. Paggawa
_____3. Globalisasyon C. Nagaganap kapag mas malaki ang
_____4. Trade Deficit import kaysa export
_____5. Depresasyon D. Pagkaluma ng makina
E. Paggalaw ng tao, produkto salapi
at kaalaman sa ibat ibang bansa

B. Basahin ang mga sumusunod na pahayag at isulat ang titik ng tamang sagot sa iyong
kwaderno.
1. Dito nagsismula ang produksiyon.
A. Bahay-kalakal C. Kabayaran
B. Sambahayan D. Pamahalaan

2. Nagaganap kapag mas malaki ang export kaysa import.

A. Microeconomics C. Globalisasyon
B. Trade Deficit D. Trade Surplus

3. Sektor ng ekonomiya na tumutukoy sa isang tao o pangkat ng mga tao tulad ng

prodyuser o negosyante.
A. Bahay-kalakal C. Pamahalaan
B. Sambahayan D. Panlabas na Sektor

4. Ito ay ang pagkaluma ng makina.

A. Kapital C. Alokasyon
B. Depresasyon D. Produksiyon
.
5. Ito ay base sa modelo ng paikot na daloy ng ekonomiya; ito ay mga konsyumer.
A. Bahay-Kalakal C. Pamahalaan
B. Sambahayan D. Panlabas na Sektor

2
 Balikan
Panuto:
Magbigay ng tatlong salita na may kinalaman sa paikot na daloy ng ekonomiya. Isulat ang
iyong sagot sa kwaderno.

Tuklasin
Suriin ang mga sumusunod na larawan:
Panuto: Ibigay ang mga hinihingi ng mga sumusunod na larawan at isulat ang kanilang gawain
o function sa ekonomiya ng bansa. Isulat ang sagot sa iyong kwaderno.

https://pt.slideshare.net/marie_caitor/paikot-na-daloy-ng-ekonomiya/11

3
 Suriin

• Maayos na takbo ng ekonomiya kung ang ugnayan ng ibat ibang bahagi nito
tulad ng dayuhang sector ay naging produktibo.

• Circular flow ay umutukoy sa paikot na daloy ng pambansang ekonomiya.

• Sa paikot na daloy ng ekonomiya ay may dalawang mahalagang sektor:

Sambahayan at Bahay kalakal.

SAMBAHAYAN

• Nagmamay-ari ng produksiyon at sa
apat na salik (lupa, paggawa, capital at
entrepreneur)
• Nagbabayad sa gastos ng produkto at
serbisyo
• Tumatanggap ito ng kita galing sa bahay
kalakal bilang kabayaran sa itinustus
nilang salik ng produksiyon

https://www.booking.com/hotel/ph/imagine-bohol-2.html

BAHAY-KALAKAL

• Gumagamit ng mga salik ng

produksiyon na nagmula sa
sambahayan upang gawing produkto at
serbisyo
• Nagbibili ng produkto at serbisyo sa
sambahayan

https://www.clipart.email/clipart/animated-factory-clipart-
291822.html

4
 UNANG MODELO
➢ Ang kita sa isang simpleng ekonomiya ay
ang halaga ng produksiyon sa takdang
panahon.
➢ Ang sambahayan at bahay-kalakal ay iisa.
➢ Ang lumilikha ng produkto ay siya ring
konsyumer.
➢ Ang supply ng bahay-kalakal ay demand
nito kapag kabilang na ito sa sambahayan.
https://www.slideshare.net/jenelouh/ang-
pambansang-ekonomiya-87575235

Ikalawang Modelo

Ang Bahay-Kalakal at Sambahayan sa Pamilihan ng

Tapos na Produkto at Salik sa Produksyon

session9paikotnadaloyngekonomiya-180115194427.pdf
https://es2.slideshare.net/kazekage15/makroekonomiks-at-ang-paikot-na-daloy-
ng-ekonomiya

Ikatlong Modelo

Pamilihang Pinansiyal: Pag-iimpok (Savings) at

Pamumuhunan (Investments)

https://es2.slideshare.net/kazekage15/makroekonomiks-at-ang-paikot-na-daloy-ng- session9paikotnadaloyngekonomiya-180115194427.pdf
ekonomiya

5
 Ikaapat Modelo
Pamilihang Pinansiyal: Pag-iimpok (Savings) at
Pamumuhunan (Investments)

https://es2.slideshare.net/kazekage15/makroekonomiks-at-ang-paikot-na-daloy-ng- session9paikotnadaloyngekonomiya-180115194427.pdf
ekonomiya

Ikalimang Modelo

Ang Pambansang Ekonomiya sa Kalakalang Panlabas

Kita sa pagluluwas (export) Gastos sa pag-aangkat (import)

session9paikotnadaloyngekonomiya-180115194427.pdf
https://es2.slideshare.net/kazekage15/makroekonomiks-at-ang-
paikot-na-daloy-ng-ekonomiya

6
 Pagyamanin

Gawain A
Panuto: Punan ang mga sumusunod na modelo ng paikot na daloy ng ekonomiya. Isulat ang
mga sagot sa inyong kwaderno.

1
.

3
2
. 4
.
.
.

https://www.slideshare.net/kazekage15/makroekonomiks-at-ang-paikot-na-daloy-ng-ekonomiya

Gawain B: FILL IT RIGHT

Panuto: Ibigay ang bahaging ginagampanan ng mga aktor at pamilihan sa paikot na daloy ng
ekonomiya

MGA AKTOR SA PAIKOT NA DALOY BAHAGING GINAGAMPANAN

NG EKONOMIYA
Sambahayan
Bahay-kalakal
Pamahalaan
Panlabas na Sektor

MGA URI NG PAMILIHAN BAHAGING GINAGAMPANAN

Product Market
Factor Market
Financial Market
World Market

7
 Isaisip

Mga dapat tandaan:

1. Mga salik ng produksiyon:
a. Lupa-upa
b. Paggawa- sahod
c. Entreprenyur-interes
d. Kapital-interes
e. Pamhalaan
2. Paikot na daloy ng Ekonomiya
➢ Ang payak na paglalarawan ng
ekonomiya na kinapapalooban
ng dalawang sektor
a. Sambahayan
b. Bahay Kalakal
https://www.slideshare.net/benchhood/third-grading-first-week-ekonomiks
➢ Paggamit ng salapi bilang
kabayaran ng dalaang sektor
➢ Pag-iimpok ng sambahayan at
pamumjuhunan ng kompanya o
bahay-kalakal
➢ Pagpasok ng pamhalaan sa
ugnayan ng sambahayan at
kompanya o bahay kalakal

Sagutin ang mga sumusunod na katanungan. Isulat ang iyong sagot sa kwaderno.
1. Bakit mahalaga na pag-aralan natin ang paikot na daloy ng ating ekonomiya?
2. Sa palagay mo aling modelo ang napakahalaga para sa ating bansa? Pangatwiranan.

8
 Isagawa

Gumawa ng isang acronym na may kinalaman sa mga salita na nasa ilalim. Gawin ito
sa iyong kwaderno.

P
A
I
K
O
T
N
A
D
A
L
O
Y
N
G
E
K
O
N
O
M
I
Y
A

Tayahin
Panuto: Basahin ang mga sumusunod at isulat ang titik ng iyong sagot sa iyong kwaderno.

HANAY A HANAY B
_____1. Sweldo/Sahod A. Kapital
_____2. Interes B. Paggawa
_____3. Globalisasyon C. Nagaganap kapag mas malaki ang import
_____4. Trade Deficit kaysa export
_____5. Depresasyon D. Pagkaluma ng makina
E. Paggalaw ng tao, produkto salapi
at kaalaman sa ibat ibang bansa

9
B. Basahin ang mga sumusunod at isulat ang titik ng tamang sagot sa iyong kwaderno.

1. Ito ay base sa modelo ng paikot na daloy ng ekonomiya; ito ay mga konsyumer

A. Bahay-Kalakal C. Pamahalaan
B. Sambahayan D. Panlabas na Sektor

2. Sektor ng ekonomiya na tumutukoy sa isang tao o pangkat ng mga tao tulad ng prodyuser
o negosyante.
A. Bahay-kalakal C. Pamahalaan
B. Sambahayan D. Panlabas na Sektor

3. Dito nagsisimula ang produksiyon

A. Bahay-kalakal C. Kabayaran
B. Sambahayan D. Pamahalaan

4. Nagaganap kapag mas malaki ang export kaysa import

A. Microeconomics C. Globalisasyon
B. Trade Deficit D. Trade Surplus

5. Ito ay ang pagkaluman ng makina

A. Kapital C. Alokasyon
C. Depresasyon D. Produksiyon

Karagdagang Gawain
(Pagsasaliksik)Paggawa ng flyer gamit ang iyong mga construction papers. Gumawa ng isang
flyer na tumatalakay tungkol sa mga kita ng pamahalaan at mga bagay na pinaggagastahan
nito. Gamitan ito ng pagkamalikhain.

Narito ang rubriks ng pagmamarka:

Organisasyon 10
Kalidad ng mga larawan 10
Kaayusan 10
ng pagkagawa 10
KABUUAN 50 puntos

Export- pagluluwas ng produkto at serbisyo sa ibang bansa

Import- pag-angkat ay ang pagbili ng mga kalakal at serbisyo sa ibang bansa at ito ay
dinadala o binebenta dito sa ating bansa
Pamumuhunan- paglalagak ng pondo o capital sa isang proyekto o Gawain sa pag-asang
ang paggamit ng mga ponding ito ay maaring lumago ng dagdag kita
Produksiyon- pamamaraan ng paggawa ng isang produkto gamit ang hilaw na
materyales na binibili sa loob at labas ng bansa
Subsidy- tulong ng pamahalaan
10
 11
Balikan: Sagot ay depende sa bata Isagawa: Sagot ay depende sa bata
Tayahin
Pagyamanin
A.
Gawain A.
1. B
1. Panlabas na Sektor 2. A
3. E
2. Bahay-kalakal 4. C
5. D
3. Pamahalaan B.
1. A
4. Sambahayan 2. B
3. A
5. Pamilihan pampinansiyal
4. B
5. C
Tuklasin
A. Bahay-kalakal
B. Pamilihan ng mga salik ng produksiyon
Subukin
C. Buwis
I II
D. Pamilihan ng mga yaring produkto 1. A 1. C
E. Manggagawa
2. B 2. B
F. Pamumuhunan o pag-iimpok
3. B 3. A
G. Globalisasyon o panlabas na sector
4. D 4. D
H. Kompanya
I. Subsidy 5. A 5. A
J. Transfer payments
Susi sa Pagwawasto
 12
Gawain A
MGA AKTOR SA PAIKOT NA BAHAGING GINAGAMPANAN
DALOY NG EKONOMIYA
1. Sambahayan • Nagmamay-ari ng produksiyon at sa apat na
salik (lupa, paggawa, capital at entrepreneur)
• Nagbabayad sa gastos ng produkto at serbisyo
• Tumatanggap ito ng kita galing sa bahay
kalakal bilang kabayaran sa itinustus nilang salik
ng produksiyon
2. Bahay-kalakal • Gumagamit ng mga salik ng produksiyon na
nagmula sa sambahayan upang gawing
produkto at serbisyo
• Nagbibili ng produkto at serbisyo sa
sambahayan
3. Pamahalaan • Nangungulekta ng buwis sa Sambahayan at
Bahay Kalakal
• Nagkaloob ng produkto at serbisyong
pampubliko.
4. Panlabas na Sektor • Nagluluwas at nag-aangkat ng produkto
Gawain B
MGA URI NG PAMILIHAN BAHAGING GINAGAMPANAN
1. Product Market Nagbenta/Bumili ng kalakal at paglilingkod
2. Factor Market Nagbenta/Bumili ng Salik ng produksyon
3. Financial Market Tumanggap ng Pag-iimpok/ Nagpapahiram ng
Puhunan
4. World Market • Nagbenta sa ibang bansa
• Bumibili sa ibang bansa
Pagyamanin
 Sanggunian

Mga Aklat:
Balitao, Bernard R. et.al, EKONOMIKS Araling Panlipunan Modyul para sa Mag-aaral;
Unang Edisyon 2015, Muling Limbag 2017; Vibal Publishing Company

Imperial, Consuelo M., et.al KAYAMANAN Ekonomiks Batayn at Sanayang Aklat sa

Araling Panlipunan Binagong Edisyon; Rex Bookstore 2020

Imperial, Consuelo M., et.al. ‘WORKTEXT SA ARALING PANLIPUNAN KAYAMANAN,

Binagong Edisyon” Rex Bookstore 2013

Mga Websites

http://www.depinisyon.com/depinisyon-186726-subsidy.php
https://brainly.ph/question/528683
https://www.slideshare.net/benchhood/third-grading-first-week-ekonomiks

https://www.slideshare.net/kazekage15/makroekonomiks-at-ang-paikot-na-daloy-ng-
ekonomiya
https://www.slideshare.net/kazekage15/makroekonomiks-at-ang-paikot-na-daloy-ng-
ekonomiya
https://www.slideshare.net/jenelouh/ang-pambansang-ekonomiya-87575235
https://www.clipart.email/clipart/animated-factory-clipart-
https://www.booking.com/hotel/ph/imagine-bohol-2.html
https://pt.slideshare.net/marie_caitor/paikot-na-daloy-ng-ekonomiya/11
https://www.slideshare.net/JohnLabrador3/ang-pamilihan-at-ang-estruktura-nito

13
Para sa mga katanungan o puna, sumulat o tumawag sa:

Department of Education – Schools Division of Negros Oriental

Kagawasan, Avenue, Daro, Dumaguete City, Negros Oriental

Tel #: (035) 225 2376 / 541 1117

Email Address: [email protected]
Website: lrmds.depednodis.net