Pspice

Tomasz Fitzermann
PSpice - Ćwiczenia
Poznań, 2004
Wstęp Tomasz Fitzermann
1 Wstęp
Niezwykle waŜnym etapem projektowania prawie kaŜdego złoŜonego urządzenia jest
symulacja jego działania przy uŜyciu układu prototypowego lub za pomocą komputerów.
Symulowanie urządzeń na komputerze ma wiele zalet w stosunku do „fizycznej” symulacji układu.
NaleŜą do nich: szybkość przeprowadzanych badań, róŜnorodność analiz symulowanego układu,
brak zuŜycia elementów i niemoŜliwość uszkodzenia układu. Przy symulacjach komputerowych
naleŜy brać jednak pod uwagę fakt, Ŝe działanie układu symulowanego na komputerze jest tylko
zbliŜone do działania układu rzeczywistego. Podobieństwo jest tym większe, im modele elementów
zastosowane w symulacji są bliŜsze ich rzeczywistym odpowiednikom. W kolejnych rozdziałach
postaram się przybliŜyć czytelnikowi ogromne moŜliwości narzędzia PSpice, który jest jednym z
najpopularniejszych programów słuŜących do symulacji działania układów elektronicznych. Mam
nadzieję, Ŝe zaprezentowany opis, przykłady i ćwiczenia szybko wprowadzą czytelnika w
fascynujący świat poznawania elektroniki przy uŜyciu tego nowoczesnego narzędzia.
Wszystkie przykłady i ćwiczenia zostały przeprowadzone w darmowym środowisku PSpice-
Student w wersji 9.1. Wersja ta posiada następujące ograniczenia, z których najwaŜniejsze to:
PSpice A/D – Ograniczenia symulacji do:

64 połączeń,
10 tranzystorów,
65 podstawowych układów cyfrowych,
10 linii transmisyjnych (idealnych lub nieidealnych),
4 pary sprzęgniętych linii transmisyjnych.
Schematics:
projekt moŜe mieć maksymalnie 50 elementów,
rysowanie odbywa się tylko na arkuszu o rozmiarze A.
Dodatkowe ograniczenia:
przykładowa biblioteka zawiera 39 elementów analogowych i 134 cyfrowych,
w edytorze modeli PSpice Model Editor moŜliwa jest zmiana charakterystyki wyłącznie diod,
generowanie przebiegów w Stimulus Editor jest ograniczone do przebiegów sinusoidalnych
(analogowych) i zegara (cyfrowego),
optymalizacja obwodu w PSpice Optimizer jest ograniczona do jednego celu, parametru i
ograniczenia.
w Capture nie moŜna zapisać projektu, który zawiera więcej niŜ 60 elementów (moŜna
oglądać i tworzyć większe projekty, nie moŜna ich jednak zapisać). Nie moŜna teŜ zapisać
biblioteki, która zawiera więcej niŜ 15 elementów.
Nie stanowi to jednak problemu przy demonstracji podstawowych moŜliwości programu.
Minimalne wymagania sprzętowe podawane przez producenta są następujące:

procesor Intel Pentium 90MHz lub równowaŜne,
system operacyjny Windows 9x lub Windows NT,
pamięć operacyjna RAM 16MB (zalecane 32MB),
90MB wolnej pamięci dyskowej,
napęd CD-ROM (w przypadku instalacji z nośnika CD),
mysz.
2
PSpice - wprowadzenie Tomasz Fitzermann
2 PSpice - wprowadzenie
Po zainstalowaniu pakietu symulacyjnego PSpice w wersji Student domyślnie jest on umieszczany
w menu Start systemu Windows: Start→Programy→PSpice Student. Po przejściu de tej lokalizacji
ukazuje się lista programów pakietu PSpice Student:
Rysunek 2-1 Lista programów pakietu PSpice – Student.
2.1 MenedŜer Projektu - PSpice Design Manager

Rozpoczęcie pracy polega na uruchomieniu MenadŜera Projektu (PSpice Design Manager):
Rysunek 2.1-1 Okno MenedŜera Projektu (PSpice Design Manager).
Program zawiera narzędzia potrzebne do przeprowadzenia symulacji. Tabela 2.1-1 przedstawia

krótką charakterystykę programów dostępnych z menedŜera projektu.
3
PSpice - wprowadzenie Tomasz Fitzermann
Tabela 2.1-1 Narzędzia menedŜera projektu
Schematics – program, w którym tworzy się schemat układu dla celów symulacji.
UmoŜliwia wykonywanie następujących czynności:
Umieszczanie symboli elementów i połączeń,
Definiowanie atrybutów i nazw komponentów,
Definiowanie przebiegów wejściowych,
Włączanie jednej lub więcej analiz,
Zaznaczaniu punktów w obwodzie, w których będą przeprowadzane analizy.
Schematics jest takŜe punktem wyjścia do uruchamiania innych programów uŜywanych
podczas przeprowadzania symulacji.
PSpice A/D– program do przeprowadzania symulacji i analizy graficznej wyników we
wbudowanym programie Probe.
Optimizer – program optymalizacji symulacji.
Model Editor – program generujący definicje modeli dla Pspice uŜywanych podczas
symulacji.
Stimulus Editor – graficzny edytor przebiegów wejściowych, w którym definiuje się
kształt pobudzeń uŜywanych do testowania odpowiedzi urządzenia podczas symulacji.
UŜywając Stimulus Editor moŜna zdefiniować pobudzenia: sinusoidalne, impulsowe,
odcinkami liniowe, wykładnicze impulsowe i sygnały FM.
Text Editor – edytor tekstowy.
Procedura symulacji w programie Schematics jest następująca:
1. Tworzenie schematu i edycja potrzebnych modeli elementów.

Schematics Model Editor
2. Edycja schematu i ustawienie parametrów symulacji .

Schematics Stimulus Editor Zmiana wartości parametrów i nazw elementów.
Dodanie odpowiednich wymuszeń (źródeł sygnałów).
Dodanie próbników lub markerów.
Ustawienie parametrów symulacji.
3. Symulacja układu.
PSpice A/D
4. Analiza wyników symulacji w programie analizy graficznej Probe.

Probe
W dalszych punktach znajduje się opis poszczególnych kroków.
4
Tworzenie schematu w Schematics Tomasz Fitzermann
2.2 Tworzenie schematu w Schematics

Po uruchomieniu programu Schematics na ekranie pokazuje się okno projektu, w którym dokonuje
się edycji schematu.
Rysunek 2.2-1 Widok okna edycji schematu programu Schematics.
→Display Options dokonuje się ustawień parametrów wyświetlania.

W menu Options→
Opcje wyświetlania:
Grid On: włączenie siatki

Snap-to-Pin: przyciąganie do połaczeń
Stay-on-Grid: ustawienie na siatce
Rubberband: gumka
Orthogonal: ułoŜenie ortogonalne (prostokątne)
Cursor X and Y: pozycja kursora
Grid Spacing: rozkład siatki

Grid Size: rozmiar siatki (inch - cale)
Text Stay-On-Grid: ustawienie tekstu na siatce

Text Grid Size: rozmiar siatki (inch - cale)
Snap-to-Pin Gravity: średnica przyciągania do połączenia
Rysunek 2.2-2 Ustawienia parametrów wyświetlania.
5
Tabela 2.2-1. Przyciski (ikony) standardowych narzędzi Windows i narzędzi uŜywanych w
programie Schematics.
Ikona Opis Skrót
Nowy schemat (New Schematic)

Otwórz istniejący schemat (Open Schematic)
Zapisz (Save) CTRL+S
Drukuj (Print)
Wytnij (Cut) CTRL+X

Kopiuj (Copy) CTRL+C
Wklej (Paste) CTRL+V
Cofnij (Undo) CTRL+Z

Ponów (Redo) CTRL+Y
OdświeŜ ekran (Redraw) CTRL+L

Powiększ (Zoom In)
Pomniejsz (Zoom Out)
Powiększ obszar (Zoom Area)
Powiększ na całą stronę (Zoom to Fit Page)
Rysuj połączenie (Draw Wire) CTRL+W

Rysuj magistralę (Draw Bus) CTRL+B
Rysuj blok (Draw Block)
Pobierz nowy element (Get New Part) CTRL+G
Biblioteka podręczna zawierająca ostatnio
uŜywane elementy
Edytuj atrybuty wybranego elementu (Edit Attributes)

Edytuj symbol wybranego elementu (Edit Symbol)
Ustawienia analiz (Setup Analysis)

Uruchomienie symulacji (Simulate) F11
6
Lista wyboru koloru przebiegu wskazywanego markerem
Marker potencjału (Voltage Marker)

Marker prądu (Current Marker)
Wyświetlanie napięć stałych (Enable Bias Voltage Display)

Wyświetlanie napięć stałych w zaznaczonej części układu
Wyświetlanie prądów stałych (Enable Bias Current Display)
Wyświetlanie prądów stałych w zaznaczonej części układu
Rysuj krzywą (Draw Arc)

Rysuj ramkę (Draw Box)
Rysuj okrąg (Draw Circle)
Rysuj krzywą łamaną (Draw Polyline)
Rysuj pole tekstowe (Draw Text) CTRL+T
Rysuj ramkę z tekstem (Draw Text Box)
Wstaw obrazek (Insert Picture)
Uwaga: W dalszej części akcje będą oznaczane za pomocą ikony, podanie opcji menu w postaci
„ścieŜki dojścia przez poszczególne poziomy menu” np. Draw→ →Text, lub podaniu skrótu
klawiaturowego [CTRL+T].
2.2.1 Dodawanie elementów do schematu
Dodawanie elementów do schematu (Opcja Draw→ →Get New Part lub skrót [CTRL+G]).
Wciśnięcie ikony powoduje otwarcie okna wyboru elementu pokazanego na rysunku 2.2-3.
Pobieranie elementu z biblioteki podręcznej polega na

wskazaniu myszką elementu na rozwijanej liście menu
podręcznego i połoŜeniu go na arkuszu schematu.
7
szybki wybór
elementu wg
nazwy
umieść
element
wybór
elementu umieść
element i
zamknij
podgląd
elementu
Rysunek 2.2-3 Okno dodawania nowego elementu do schematu (Get New Part).
2.2.2 Tworzenie połączeń
Rysowanie połączenia (Opcja Draw→ →Wire lub skrót [CTRL+W]). Kursor przyjmuje
kształt ołówka, co oznacza tryb rysowania połączeń. Prowadzenie połączenia polega na
zaczepieniu połączenia na końcówce elementu, a następnie przeciągnięciu połączenia do
innej końcówki. Chcąc wymusić przebieg połączenia, naleŜy klikać myszą przy kaŜdym
załamaniu. Zakończenie trybu łączenia następuje, poprzez kliknięcie prawego przycisku
myszy lub klawisza [Esc]. Podwójne kliknięcie na połączenie powoduje zaznaczenie go oraz
otworzenie okna edycji etykiety (nazwy) połączenia.
2.2.3 Edycja schematu
Zaznaczanie elementów. W celu zaznaczenia pojedynczego elementu naleŜy kliknąć środek

jego symbolu lewym przyciskiem myszy. Zaznaczony element zmienia swój kolor na
czerwony, co oznacza przejście w tryb edycji elementu. Zaznaczanie grupy elementów polega
na umieszczeniu ich w ramce utworzonej za pomocą lewego przycisku myszy.
Usuwanie elementów. Po zaznaczeniu elementu lub grupy elementów usuwanie polega na

→Delete lub wciśnięciu klawisza [Delete].
wybraniu opcji Edit→
Wycinanie. Wycinanie zaznaczonych elementów realizuje się przez: wciśnięcie ikony

→Cut lub zastosowaniu skrótu [CTRL+X].
wycinania [5], wybór opcji Edit→
8
→Rotate lub
Obrót. Obrót zaznaczonych elementów realizuje się przez wybór opcji Edit→
naciśnięcie kombinacji [CTRL+R].
Odbicie lustrzane. Odbicie lustrzane zaznaczonych elementów realizuje się przez wybór opcji
→Flip lub naciśnięcie kombinacji [CTRL+F].
Edit→
→Copy lub kombinacją

Kopiowanie i wklejanie. Zaznaczone elementy kopiuje się opcją Edit→
→Paste, lub kombinacją [CTRL+V].
[CTRL+C], następnie wkleja opcją Edit→
2.2.4 Zmiana wartości parametrów.

Po narysowaniu schematu połączeń poszczególnych elementów naleŜy zdefiniować parametry
poszczególnych elementów i źródeł sygnałów potrzebne dla celów symulacji oraz określić ich
nazwy.
Podwójne kliknięcie na wartość domyślnego atrybutu (np. 1k) powoduje otwarcie okna
edycyjnego (Set Attribute Value), w którym moŜna zdefiniować nową wartość.
Rysunek 2.2-4 Okno edycji wartości podstawowego parametru (Set Attribute Value).
Podwójne kliknięcie na element pozwala na zmianę innych parametrów elementu.
Rysunek 2.2-5 Okno deklarowania wartości wszystkich parametrów elementu.
Uwaga: Przy wpisywaniu wartości liczbowych nie trzeba wpisywać jednostek wielkości
fizycznych. Aby wpisać mikro (10-6) wpisujemy literę „u”, mili (10-3) „m”, kilo (10-3) „k”, mega
(106) „meg”. NaleŜy pamiętać, Ŝe program zapisuje liczby dziesiętne z kropką a nie z przecinkiem.
9
2.2.5 Zmiana nazwy komponentów
Podwójne kliknięcie nazwy komponentu (np. R1) powoduje otwarcie okna edycji numeru
referencyjnego (Edit Reference Designator), gdzie moŜna wprowadzić nową nazwę np. R2.
Rysunek 2.2-6 Okno edycji nazwy.
2.2.6 Dodawanie portów i interfejsów
Port BUBBLE słuŜący za ukryty globalny punkt połączeniowy pobiera się z

biblioteki elementów opcją Draw→ →Get new part [Ctrl+G] lub poprzez
naciśnięcie ikony get new part. Punkty połączeniowe umoŜliwiają połączenie
jednego elementu do drugiego bez uŜycia przewodu. Wystarczy nadać
punktom połączeniowym taką samą etykietę.
Port GLOBAL takŜe uŜywa się jako ukryte połączenie globalne. Połączenia
tego typu są szczególnie uŜyteczne do połączeń z punktami zasilającymi i
punktami masy, które wielokrotnie występują w róŜnych punktach układu.
Interfejs IF_IN jest portem wejściowym, z którym moŜna związać pewien

sygnał utworzony w programie Stimulus Editor.
Interfejs IF_OUT jest portem wyjściowym, z którym moŜna, związać sygnał

zdefiniowany w Stimulus Editor.
10
2.2.7 Dodawanie wymuszeń (źródeł sygnałów)
Symulacja działania układu polega na podaniu na jego wejście odpowiedniego wymuszenia i
badaniu odpowiedzi układu na to wymuszenie. Wymuszenia mogą być zarówno prądowe jak i
napięciowe. PoniŜej scharakteryzowane zostały podstawowe źródła prądowe i napięciowe
.Tabela 2.2-2 Źródła napięciowe.
Symbol Oznaczenie Parametry Opis parametrów

VAC – proste źródło napięciowe DC składowa stała
przebiegu sinusoidalnego ACMAG amplituda
ACPHASE faza
VDC – źródło napięcia stałego DC składowa stała
VPULSE – źródło napięcia DC składowa stała

impulsowego AC amplituda (AC Sweep)
V1 napięcie 1 poziom (0s)
V2 napięcie 2 poziom
TD opóźnienie
TR czas narastania
TF czas opadania
PW szerokość impulsu
PER okres
VSIN – źródło przebiegu DC składowa stała
sinusoidalnego AC amplituda (AC Sweep)
VOFF offset
VAMPL amplituda (Transient)
FREQ częstotliwość
TD opóźnienie
DF czynnik opadania
PHASE faza
VSRC – źródło napięcia stałego lub DC składowa stała
zmiennego AC amplituda (AC Sweep)
VPWL – źródło napięciowe

przebiegów liniowych
VSTIM – źródło napięcia

definiowane w programie Stimulus
Editor
11
Tabela 2.2-3 Źródła prądowe.
Symbol Oznaczenie Parametry Opis parametrów

IAC – proste źródło prądowe DC składowa stała
przebiegu sinusoidalnego ACMAG amplituda
ACPHASE faza
IDC – źródło prądu stałego DC składowa stała
IPULSE – źródło prądu DC składowa stała

impulsowego AC amplituda (AC Sweep)
V1 napięcie 1 poziom (0s)
V2 napięcie 2 poziom
TD opóźnienie
TR czas narastania
TF czas opadania
PW szerokość impulsu
PER okres
ISIN DC składowa stała
AC amplituda (AC Sweep)
VOFF offset
VAMPL amplituda (Transient)
FREQ częstotliwość
TD opóźnienie
DF czynnik opadania
PHASE faza
IPWL – źródło prądowe
przebiegów liniowych
ISTIM – źródło prądu definiowane

w programie Stimulus Editor
12
2.2.8 Dodawanie próbników i markerów
Mając gotowy schemat naleŜy określić punkty, z których będzie pobierany sygnał do symulacji.
SłuŜą do tego próbniki sygnałów i markery. Podstawowe markery słuŜą do wizualizacji zmian
potencjałów i prądów w zaznaczonych punktach układu. Markery zaawansowane (Advanced
Markers) słuŜą do pomiaru innych parametrów sygnałów.
Marker potencjału (Opcja Markers→ →Mark Voltage Level lub skrót [CTRL+M])
słuŜy do badania napięcia względem masy układu.
Marker prądowy (Opcja Markers→ →Mark Current Into Pin) słuŜy do badania prądu
w punkcie obwodu.
Marker róŜnicy potencjałów (Opcja Markers→ →Mark Voltage Differential)
pozwala na pomiar róŜnicy potencjałów pomiędzy dwoma punktami pomiarowymi.
Markery zaawansowane (Opcja Markers→ →Mark Advanced) słuŜą do pomiaru

innych parametrów sygnałów takich jak np. faza itp.
Uwaga: Po wykonaniu symulacji widoczne są przebiegi wskazane przez markery na schemacie.

Dodawanie kolejnych pomiarów moŜliwe jest w programie wizualizacji Probe za pomocą opcji Add
Trace.
13
Symulacja działania układów Tomasz Fitzermann
2.3 Symulacja działania układów

Działanie układów elektronicznych moŜna sprawdzać na wiele sposobów. Do najbardziej
popularnych metod naleŜą: pomiary napięć i prądów miernikami i próbnikami, analiza czasowa
wykonywana za pomocą oscyloskopu, analiza częstotliwościowa realizowana punkt po punkcie za
pomocą przestrajanego generatora i np. oscyloskopu lub przy uŜyciu wobuloskopu. Ten rozdział
pokazuje, jak w prosty sposób moŜna wykonywać pomiary poprzez symulację układów
elektronicznych w Pspice
2.3.1 Ustalenie parametrów symulacji

W programie Schematics moŜna wybrać jedną lub kilka typów symulacji.
→Setup). Wciśnięcie ikony powoduje

Ustalenie parametrów symulacji (Opcja Analysis→
otwarcie okna ustawień analiz.
Rysunek 2.3-1 Okno ustawień symulacji.
Podstawowe typy analiz programu PSpice to:
Statyczny punkt pracy (Bias Point Detail) - dokonuje automatycznych obliczeń napięć i
prądów stałych (wybierana domyślnie).
Analiza zmiennoprądowa - częstotliwościowa (AC Sweep) - tworzy przebiegi wyjściowe w
funkcji częstotliwości.
Analiza stałoprądowa (DC Sweep) – tworzy przebiegi wyjściowe sygnałów w funkcji zmiany
źródeł stałoprądowych – charakterystyki statyczne.
Monte Carlo/Worst Case – analiza najgorszego przypadku przy uwzględnieniu tolerancji
zastosowanych elementów.
Analiza czasowa (przejściowa) (Transient) - określa przebiegi wyjściowe w funkcji czasu.
Analiza parametryczna (Parametric) – w połączeniu z innym typem analizy umoŜliwia
wizualizację zaleŜności sygnałów wyjściowych w funkcji parametrów elementów.
Analiza temperaturowa (Temperature) - określa przebiegi wyjściowe w funkcji temperatury.
KaŜda z powyŜszych analiz wymaga zdefiniowania parametrów określających zakres analizy i

sposób prezentacji wyników. Dokonuje się tego w oknie ustawień danej analizy, które otwiera się
przez wciśnięcie odpowiedniego przycisku w oknie z rysunku 2.3-1.
14
2.3.2 Wykonanie analiz
Po określeniu parametrów symulacji moŜna rozpocząć jej wykonanie.
Wykonanie symulacji (Opcja Analysis→ →Simulate lub klawisz [F11]). Po wykonaniu

symulacji wartości stałoprądowe mogą być wyświetlone przy uŜyciu analizy DC Bias Point.
Następuje automatyczne otwarcie okna analizy graficznej Probe, gdzie ukazują się wszystkie
sygnały wskazane przez markery na schemacie.
Uwaga: Dla prawidłowego wykonania symulacji konieczne jest spełnienie kilku warunków. NaleŜy
prawidłowo połączyć schemat układu, dobrze zdefiniować parametry elementów, ponadto w
analizowanym układzie musi występować przynajmniej jedno połączenie masy np.
GND_ANALOG.
15
2.3.3 Statyczny punkt pracy (Bias Point Detail)
Po wykonaniu symulacji z ustawioną wartością domyślną Bias Point Detail moŜna wyświetlić
napięcia i prądy stałe występujące w obwodzie za pomocą ikon:
wizualizacja napięć wizualizacja prądów
włączanie/wyłączanie włączanie/wyłączanie
pomiaru napięcia dla pomiaru prądu dla
zaznaczonego elementu zaznaczonego elementu
Rysunek 2.3-2 Ikony wizualizacji i przełączania zaznaczonych prądów lub napięć.
Ten sam wynik moŜna uzyskać za pomocą opcji:
→Display Results on Schematic→

Analysis→ →Enable Voltage Display
→Display Results on Schematic→
Analysis→ →Enable Current Display
Przykład 1. Badanie prostego obwodu rozgałęzionego prądu stałego.
Rysunek 2.3-3 Wynik pomiaru napięć i prądów w obwodzie. (Wyniki zostały zaznaczone za
pomocą kombinacji SHIFT + lewy przycisk myszy)
Wyświetlane napięcia i prądy moŜna z łatwością ukrywać za pomocą zaznaczenia obszaru i

wciśnięciu przycisku włączania/wyłączania napięcia bądź prądu. MoŜna teŜ usuwać etykiety z
pomiarami za pomocą klawisza Delete.
16
Przykład 2. Badanie stałoprądowego punktu pracy układu wzmacniacza jednostopniowego.
Rysunek 2.3-4 Wynik pomiaru napięć i prądów w obwodzie.
17
2.3.4 Analiza częstotliwościowa (AC Sweep)
Analiza częstotliwościowa (AC Sweep) pozwala zbadać odpowiedź częstotliwościową układu.
Przykład 1. Badanie odpowiedzi częstotliwościowej wzmacniacza pasmowego.
Rysunek 2.3-5 Schemat wzmacniacza pasmowego.
Analiza częstotliwościowa wymaga zastosowania odpowiedniego wymuszenia (źródła sygnału

zmiennego) np. VAC lub VSIN. Źródło VAC jest wykorzystywane wyłącznie w analizie
częstotliwościowej. Źródło VSIN ma dodatkowe parametry, które pozwalają na wykorzystanie go
takŜe w analizie czasowej (Transient). W układzie z rysunku 2.3-4 zastosowane jest źródło o
amplitudzie 1V. Parametry źródła są następujące:
VAC: DC = 0V,
ACMAG = 1V,
ACPHASE = 0.
Po edycji schematu, ustaleniu parametrów źródeł i dołączeniu markerów do odpowiednich

punktów pomiarowych dokonuje się ustalenia parametrów analizy częstotliwościowej:
Wybór typu symulacji (Opcja Analysis→ →Setup). Wciśnięcie ikony powoduje otwarcie
okna wyboru i ustawień analiz. NaleŜy wybrać opcję AC Sweep co spowoduje otwarcie okna
ustawień analizy częstotliwościowej – rysunek 2.3-6.
Typ osi częstotliwości:
Linear: liniowa
Octave: oktawowa
Decade: dekadowa
Parametry osi częstotliwości:
Pts/Decade: liczba punktów na dekadę

Start Freq: częstotliwość początkowa
End Freq: częstotliwość końcowa
Rysunek 2.3-6 Okno ustawień analizy częstotliwościowej.

18
Po określeniu parametrów symulacji moŜna rozpocząć jej wykonanie:
→Simulate lub klawisz [F11]).

Wykonanie symulacji (Opcja Analysis→
Rysunek 2.3-7 Wynik analizy (dekadowa, zakres częstotliwości f = 10Hz-:-10kHz).
19
2.3.5 Analiza stałoprądowa (DC Sweep)

Analiza DC Sweep pozwala zbadać zachowanie układu przy zmianach źródeł stałoprądowych
(DC). Za pomocą tej analizy moŜna wykreślić charakterystyki statyczne układów.
Przykład 1. Wyznaczenie charakterystyki Uwy = f(Uwe) komplementarnego wtórnika

emiterowego w klasie AB.
Rysunek 2.3-8 Schemat komplementarnego wtórnika emiterowego.
Po edycji schematu, ustaleniu parametrów źródeł i dołączeniu markerów do odpowiednich

punktów pomiarowych dokonuje się ustalenia parametrów analizy napięciowej:
okna wyboru i ustawień analiz. NaleŜy wybrać opcję DC Sweep co spowoduje otwarcie okna
ustawień analizy napięciowej – rysunek 2.3-9.
20
Parametry analizy napięciowej:
Name: nazwa źródła

Start Value: wartość początkowa napięcia
End Value: wartość końcowa napięcia
Increment: krok analizy
Typ osi napięć:
Linear: liniowa
Octave: oktawowa
Decade: dekadowa
Value List: lista wartości wpisywanych w pole Values (oddzielonych przecinkami)
Rysunek 2.3-9 Okno ustawień analizy napięciowej.

Wynik analizy:
Rysunek 2.3-10 Wynik analizy napięciowej Uwy = f(Uwe) ( Uwe = -5-:-5V z krokiem 0.1V)
21
2.3.6 Analiza czasowa (Transient)
Analiza czasowa (Transient) realizuje analizę układu w funkcji czasu.
Przykład 1. Badanie przebiegów czasowych występujących w układzie generatora relaksacyjnego.
Rysunek 2.3-11 Schemat układu generatora relaksacyjnego.
Po edycji schematu i dołączeniu markerów do odpowiednich punktów pomiarowych dokonuje się

ustalenia parametrów analizy czasowej:
okna wyboru i ustawień analiz. NaleŜy wybrać opcję Transient co spowoduje otwarcie okna
ustawień analizy czasowej – rysunek 2.3-12.
22
Parametry analizy czasowej (przejściowej):
Print Step: krok rysowania

Final Time: czas końca analizy
No-Print Delay: czas początku analizy
Step Ceiling: dokładność obliczeń
Rysunek 2.3-12 Okno ustawień analizy czasowej.

Rysunek 2.3-13 Wynik analizy czasowej (0-:-100us).
23
Przykład 2. Ilustracja zastosowania źródła napięciowego VSIN i markerów róŜnicowych do
badania układu prostownika dwupołówkowego z filtrem pojemnościowym.
Rysunek 2.3-14 Schemat prostownika dwupołówkowego z filtrem pojemnościowym.
źródło VSIN posiada parametry:
VOFF = 0
VAMPL = 5V
FREQ = 1k
Po ustaleniu zmienności parametru czasowego na zakres t = 0..2ms otrzymuje się wynik w postaci
przedstawionej na rysunku 2.3-15.
Rysunek 2.3-15 Wynik analizy czasowej (0-:-2ms).
24
Przykład 3: Badanie działania licznika binarnego.
Rysunek 2.3-16 Schemat układu do badania licznika binarnego.
W układzie zastosowane są dwa źródła pobudzeń cyfrowych: zegar cyfrowy CLK (DigClock) i
źródło pobudzeń cyfrowych CLR (STIM1):
Rysunek 2.3-17 Definicja sygnału CLK za pomocą elementu DigClock.
Rysunek 2.3-18 Definicja sygnału CLR za pomocą elementu STIM1.
25
Rysunek 2.3-19 Wynik analizy czasowej (t = 0-:-80us).
Przykład 4: Badanie działania licznika o pojemności 10.
Rysunek 2.3-20 Układ 7490 zastosowany do budowy licznika asynchronicznego o pojemności 10.
Do określenia sygnału RESET wykorzystany został element STIM1 ze zdefiniowanymi

komendami:
COMMAND1 = 0s 1
COMMAND2 = 1us 0
→Stimulus)
Sygnał CLK typu IF_IN jest określony w programie Stimulus (Opcja Edit→
przedstawionym na rysunku 2.3-21.
26
Rysunek 2.3-21 Definicja sygnału CLK w programie Stimulus.
Rysunek 2.3-22 Wynik symulacji (analiza czasowa t = 0-:- 120us).
27
2.3.7 Analiza parametryczna (Parametric)
Analizę parametryczną wykonuje się w połączeniu z innym rodzajem analizy np.: analizą
stałoprądową, czasową lub częstotliwościową.
Przykład 1. Pokazać wpływ zmiany parametrów elementów R, L, C szeregowego obwodu

rezonansowego na kształt odpowiedzi częstotliwościowej.
Rysunek 2.3-23 Schemat obwodu rezonansowego ze zmiennymi parametrami RVar i CVar.
Parametry źródła V1: ACMAG = 5V.
Przebieg analizy parametrycznej:
Wpisać w pole wartości R1 {RVar}, C1 {CVar}

Pobrać element PARAM z biblioteki,
Otworzyć listę atrybutów symbolu PARAM (podwójne kliknięcie myszą na elemencie
PARAM),
Ustalić parametr NAME1 = RVar (bez nawiasów {}), NAME2 = CVar (bez nawiasów {})
Ustalić parametr VALUE1 = 10, VALUE2 = 100n.
okna wyboru i ustawień analiz. NaleŜy wybrać opcję Parametric co spowoduje otwarcie
okna ustawień analizy parametrycznej – rysunek 2.3-24.
28
Parametry analizy parametrycznej:
Name: nazwa parametru
Start Value: wartość początkowa

End Value: wartość końcowa
Increment: krok analizy
Typ zmiany parametru:
Linear: liniowa
Octave: oktawowa
Decade: dekadowa
Value List: lista wartości wpisywanych w pole Values (oddzielonych przecinkami)
Rysunek 2.3-24 Okno ustawień analizy parametrycznej.
Trzeba równieŜ ustalić typ i parametry analizy podstawowej (np. czasowej lub częstotliwościowej),
która umoŜliwi wizualizację wpływu zmiennego parametru na przebieg danej charakterystyki.
Rysunek 2.3-25 ilustruje wynik analizy częstotliwościowej f = 1kHz-:-1MHz przy zmiennej
pojemności kondensatora C1: CVar = {50n, 200n, 1000n}.

Rysunek 2.3-25 Wynik analizy parametrycznej I(f = 1kHz-:-1MHz, CVar = {50n,200n,1000n}).
29
Po ustaleniu analizy parametrycznej ze zmiennym parametrem Rvar = {10,20,30} rezystora R1
uzyskuje się wynik z rysunku 2.3-26.
Rysunek 2.3-26 Wynik analizy parametrycznej I(f = 1kHz-:-1MHz, RVar = {10,20,30}).
Przykład 2. Badanie charakterystyki wyjściowej tranzystora bipolarnego pracującego w układzie

WE – Ic = f(Uce) | Ib.
Rysunek 2.3-27 Schemat układu do badania charakterystyki wyjściowej Ic = f(Uce) | Ib.
Do badania zostanie wykorzystana analiza DC Sweep dla źródła V1 i analiza parametryczna dla
źródła I1.
W oknie analizy DC Sweep naleŜy ustalić zakres zmian źródła V1 (VDC):
Swept. Var Type: Voltage Source

Sweep Type: Linear
Name: V1
Start Value: 0V
End Value: 10V
Increment: 0.1V
30
W oknie analizy Parametric naleŜy ustalić zakres zmian parametru – prądu źródła I1 (IDC):
Swept. Var Type: Current Source

Sweep Type: Linear
Name: I1
Start Value: 0.5mA
End Value: 3.5mA
Increment: 1mA
Po wykonaniu symulacji otrzymuje się wynik w postaci rodziny charakterystyk:
Rysunek 2.3-28 Wynik analizy parametrycznej Ic(Uce = 0-:-10V, Ib = {0.5mA, 1.5mA, 2.5mA,
3.5mA}).
Przykład 3. Badanie dwuobwodowego filtru pasmowego LC.
Rysunek 2.3-29 Schemat dwuobwodowego filtru pasmowego LC.
SprzęŜenie cewek transformatora TX1 odpowiada za kształt charakterystyki częstotliwościowej

obwodu i szerokość pasma przenoszenia.
31
Parametry transformatora L11 (XFRM_LINEAR):
L1 = 10uH
L2 = 10uH
COUPLING = {M}
Element PARAM ma parametry:
NAME1 = M,
VALUE1 = 0.1.
W oknie analizy Parametric naleŜy ustalić zakres zmian parametru M:
Swept. Var Type: Global Parameter

Sweep Type: Value List
Name: M
Values: 0.03, 0.06, 0.08, 0.1
Po ustaleniu parametrów analizy częstotliwościowej (AC SWEEP) f = 300kHz-:-600kHz i

wykonaniu symulacji otrzymuje się wynik:
Rysunek 2.3-30 Wynik analizy parametrycznej Uwy(f = 300kHz-:-600kHz, M = {0.03, 0.06, 0.08,
0.1}).
32
Analiza wyników symulacji w Probe Tomasz Fitzermann
2.4 Analiza wyników symulacji w Probe

Probe jest wbudowanym programem słuŜącym do analizy sygnałów uzyskiwanych w procesie
symulacji. Oprócz wizualnej analizy uzyskanych przebiegów, moŜliwe jest manipulowanie
wynikami symulacji.
Rysunek 2.4-1 Okno wizualizacji wyników symulacji.
Pasek narzędzi wykorzystywanych w programie Probe:
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23
1 – Zwiększenie względem zaznaczonego punktu (Zoom In),

2 – Zmniejszenie względem zaznaczonego punktu (Zoom Out),
3 – Dopasowanie wielkości do zaznaczonego obszaru (Zoom Area),
4 – Dopasowanie wykresów do wielkości okna (Zoom Fit),
5 – Przełączanie osi X pomiędzy liniową i logarytmiczną (Log X Axis),

6 – Analiza Fouriera (Fourier Analysis),
7 – Analiza Wydajności (Performance Analysis),
8 – Przełączanie osi Y pomiędzy liniową i logarytmiczną (Log Y Axis),
9 – Dodawanie nowych przebiegów (Add Trace),
33
10 – Obliczenie specjalnych funkcji np. okresu, pasma przenoszenia itp. (Eval Goal Function),
11 – Dodanie etykiety tekstowej (Text Label),
12 – Zaznaczenie punktów danych (Mark Data Points),
13 – Przełączenie markerów (Toggle Markers),
14 – Ustawienie kursora na następną wartość szczytu (Cursor Peak),

15 – Ustawienie kursora na następną wartość doliny (Cursor Trough),
16 – Ustawienie kursora na zboczu (Cursor Slope),
17 – Ustawienie kursora na wartość minimalną (Cursor Min),
18 – Ustawienie kursora na wartość maksymalną (Cursor Max),
19 – Przesunięcie kursora o jeden punkt (Cursor Point),
20 – Poszukiwanie kursora (Cursor Search),
21 – Odszukanie następnego przejścia w sygnale cyfrowym (Cursor Next Tran),
22 – Odszukanie poprzedniego przejścia w sygnale cyfrowym (Cursor Prev Tran),
23 – Oznaczenie kursora etykietą z wartością przebiegu (Mark Label),
2.4.1 Dodawanie nowych przebiegów

Dodanie nowego przebiegu do wykresu (Opcja Trace→ →Add Trace, lub klawisz [INS]).
Ukazuje się okno wyboru sygnałów (zmiennych) i odpowiednich funkcji matematycznych
pokazane na rysunku 2.4-2. MoŜliwe jest zdefiniowanie dowolnej zaleŜności funkcyjnej
pomiędzy sygnałami, którą następnie wyświetla się na wykresie.
Rysunek 2.4-2 Okno dodawania przebiegów.
W lewej części okna znajduje się zbiór sygnałów występujących w układzie, w prawej zaś funkcje i
makra, których argumentami mogą być sygnały z lewej części okna. WyraŜenie moŜna wpisać
ręcznie w polu Trace Expression lub przez wybór sygnałów i funkcji przy pomocy myszy.
34
Operatory Analogowe (Analog Operators):
() grupowanie (grouping),
*/ mnoŜenie/dzielenie (multiplication/division),
+- dodawanie/odejmowanie (addition/subtraction),
@ wybór sekcji i/lub pliku z danymi (at a specific section and/or data file).
Funkcje (Functions):
ABS(x) wartość bezwzględna |x|,

ARCTAN(x) arcus tangens(x) – wynik w radianach,
ATAN(x) arcus tangens(x) – wynik w radianach,
AVG(x) średnia sygnału x w zakresie osi X,
COS(x) cos(x) – x w radianach,
D(x) pochodna sygnału x,
DB(x) skala decybelowa x,
EXP(x) ex,
G(x) opóźnienie grupowe x (wynik w sekundach),
IMG(x) cześć urojona x,
LOG(x) logarytm naturalny ln(x),
LOG10(x) logarytm o podstawie 10 z x,
M(x) amplituda x,
MAX(x) wartość maksymalna z x,
MIN(x) wartość minimalna z x,
P(x) faza x – wynik w stopniach,
PWR(x,y) xy,
R(x) część rzeczywista x,
RMS(x) rzeczywista wartość skuteczna RMS (Real Mean Square) z x w zakresie osi X,
S(x) całka z x w zakresie osi X,
SGN(x) znak x – w wyniku daje 1 (jeśli x>0), 0 (jeśli x=0), -1 (jeśli x<0),
SIN(x) sin(x) – x w radianach,
SQRT(x) pierwiastek kwadratowy z x,
TAN(x) tan(x) – x w radianach,
Makra (Macros):
Makra są wyraŜeniami z nazwami i argumentami, które mogą zostać przekazane jako wyraŜenie w
→Macros... . Makra są
opcji dodawania przebiegów (add traces). Makra definiuje się opcją Trace→
zapisywane w plikach *.PRB w sekcji [MACROS] i mogą zostać powtórnie wykorzystane w
aktualnym i innych projektach. Makra mogą mieć maksymalnie 80 znaków (włącznie z nazwą i
parametrami makra), mogą odnosić się do innych makr, ale odwołania rekurencyjne nie są
dozwolone. Argumenty umieszcza się w nawiasach () bez spacji. Linia zaczynająca się od gwiazdki
„*” traktowana jest jako komentarz. Komentarze w linii polecenia dodaje się za znakiem średnika
„;” za definicją makra. Puste linie są ignorowane.
Ogólny format makro: <nazwa>[(arg[,arg]*)] = <definicja>
Przykłady:
ADD(A,B) = A+B
SUB(A,B) = A-B
10X(A) = 10*A ; mnoŜenie przez 10
PI = 3.14159
35
Przykład 1. Wyznaczenie impedancji wejściowej i wzmocnienia wzmacniacza jednostopniowego
w funkcji częstotliwości.
Rysunek 2.4-3 Schemat wzmacniacza jednostopniowego z emiterowym sprzęŜeniem zwrotnym.
Dla układu z rysunku 2.4-3 moŜna np. wyznaczyć przebieg impedancji wejściowej i wzmocnienia
w funkcji częstotliwości wpisując w pole Trace Expression wyraŜenia: V(VSIN)/I(VSIN) lub
V(Wy)/V1(VSIN).
Rysunek 2.4-4 Przebieg impedancji wejściowej V1(VSIN)/I(VSIN) w funkcji częstotliwości.
36
Rysunek 2.4-5 Przebieg wzmocnienia V(Wy)/V1(VSIN) w funkcji częstotliwości.
2.4.2 Dodawanie nowych wykresów

Dodawanie nowych wykresów umoŜliwia zdefiniowanie nowych wykresów w jednym oknie.
→Add Plot To Window.
Realizuje się to przez wybór opcji w menu Plot: Plot→
Rysunek 2.4-6 Przebiegi wzmocnienia V(Wy)/V1(VSIN) i impedancji wejściowej

V1(VSIN)/I(VSIN) w funkcji częstotliwości na dwóch oddzielnych wykresach w jednym oknie. Za
pomocą myszy wybiera się aktywny wykres (SEL>>).
37
2.4.3 Zmiana ustawień osi wykresu
Zmiana ustawień osi wykresu moŜliwa jest za pomocą opcji: Plot→ →Axis Settings lub przez
bezpośrednie naciśnięcie myszką osi X. Zmiana ustawień osi X pozwala na kreślenie wykresów w
funkcji dowolnych sygnałów występujących w układzie.
Przykład 1. Demonstracja figur Lissayous.
Rysunek 2.4-7 Schemat układu do demonstracji figur Lissayous.
Pośredni pomiar częstotliwości metodą figur Lissayous realizuje się na oscyloskopie podając jeden
z sygnałów na wejście Y, i sygnał odniesienia na oś X. W układzie zastosowane są źródła VSIN o
parametrach: Va: VAMPL = 1V, FREQ = 1kHz i Vb: VAMPL=1V, FREQ = 4kHz.
Symulacja pomiaru polega na ustaleniu parametrów analizy czasowej, wykonanie tej
analizy, a następnie zmianę ustawień osi X z parametru Time na odpowiednie napięcie, w tym
przypadku V(Ux). Zmianę źródła danych dla osi X wykonuje się przez kliknięcie klawisza Axis
Variable w oknie ustawień osi z rysunku 2.4-8.
Ustalenie parametrów osi:
X Axis: parametry osi X

Y Axis: parametry osi Y
X Grid: ustawienia siatki osi X
Y Grid: ustawienia siatki osi Y
Rysunek 2.4-8 Okno ustawień osi wykresu (Plot→Axis Settings).
38
Rysunek 2.4-9 Wynik analizy (czasowa t = 0-:-100ms) po zmianie źródła danych dla osi X z Time
na V(Ux).
Przykład 2. Demonstracja krzywych cyklicznych (epicykloidalnych).
Rysunek 2.4-10 Schemat układu do demonstracji figur epicykloidalnych.
Parametry źródeł (VSIN):
V1: VAMPL = 2V, FREQ = 1kHz

V2: VAMPL = 1V, FREQ = 8kHz.
39
Wynik analizy:
Rysunek 2.4-11 Wynik analizy (czasowa t = 50-:-100ms) po zmianie źródła danych dla osi X z
Time na V(X).
40
Edycja Symboli Tomasz Fitzermann
2.5 Edycja Symboli

Jeśli z jakichś powodów wygląd elementów dostępnych w programie PSpice Schematics nie
odpowiada potrzebom uŜytkownika istnieje moŜliwość zmiany symbolu w programie Symbol
Editor.
Edycja symbolu (Opcja Edit→ →Symbol). Po zaznaczeniu symbolu rezystora ukazuje się
okno edycji symbolu pokazane na rysunku 2.5-1.
Rysunek 2.5-1 Okno edytora symboli.
Pasek narzędzi programu Edit Symbol wygląda następująco:
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18
1 – Utworzenie nowego okna biblioteki symboli (New Library),

2 – Otwarcie istniejącej biblioteki symboli (Open Library),
3 – Zapisanie aktywnej biblioteki (Save),
4 – OdświeŜenie ekranu (Redraw),

5 – Zwiększenie względem zaznaczonego punktu (Zoom In),
6 – Zmniejszenie względem zaznaczonego punktu (Zoom Out),
7 – Dopasowanie wielkości do zaznaczonego obszaru (Zoom Area),
8 – Dopasowanie wykresów do wielkości okna (Zoom Fit),
41
Edycja Symboli Tomasz Fitzermann
9 – Rysowanie krzywej (Draw Arc),
10 – Rysowanie ramki (Draw Box),
11 – Rysowanie okręgu (Draw Circle),
12 – Rysowanie krzywej łamanej (Draw Polyline),
13 – Rysowanie połączenia (Draw Pin),
14 – Rysowanie pola tekstowego (Draw Text),
15 – Wstawianie obrazka (Insert Picture),
16 – Edycja atrybutów elementu (Edit Attributes),

17 – Pobranie elementu z biblioteki (Get Part),
18 – Utworzenie nowego symbolu (New Symbol),
→Display
W celu zwiększenia rozdzielczości edytowanego symbolu naleŜy wybrać opcję Options→
Symbol i zmienić ustawienia.
Opcje wyświetlania:
Grid On: włączenie siatki

Cursor X and Y: pozycja kursora
Snap-to-Grid: przyciąganie do siatki
Stay-on-Grid: ustawienie na siatce
Grid Spacing: rozkład siatki

Gravity: średnica przyciągania
Text Stay-On-Grid: ustawienie tekstu na siatce

Spacing: rozkład siatki
Po zakończeniu edycji, naleŜy zapisać bibliotekę symboli.
42
Przykładowe projekty Tomasz Fitzermann
3 Przykładowe projekty
W tym punkcie przedstawione zostaną projekty urządzeń elektronicznych wraz z symulacją ich
działania w programie PSpice - Student.
3.1 Badanie generatora fali prostokątnej i trójkątnej z układem

czasowym 555.
Rysunek 3.1-1 Schemat generatora fali prostokątnej i trójkątnej (Rs wykorzystywany tylko do
celów symulacji).
Zasada działania: Zasada działania układu 555 jest prosta. Gdy na wejściu wyzwalającym –
TRIGGER (2) wystąpi napięcie mniejsze niŜ 1/3 napięcia zasilania Ucc, wyjście układu (3)
przechodzi w stan wysoki bliski napięciu zasilania Ucc i pozostaje w tym stanie dopóki do wejścia
próg – TRESHOLD (6) nie zostanie doprowadzone napięcie o wartości większej niŜ 2/3 Ucc. Tak
więc, kiedy napięcie na kondensatorze C1 jest mniejsze niŜ 1/3 Ucc na wyjściu 555 panuje stan
wysoki, co powoduje ładowanie kondensatora stałym prądem ze źródła I1 z szybkością:
∆u ∆u I1 0.33 mA 10 V
C1 = I1 ⇒ = = = (3.1-1)
∆t ∆t C1 33 nF 1 ms
Kiedy napięcie na kondensatorze przekroczy wartość 2/3 Ucc, wyjście przechodzi w stan niski i
następuje rozładowanie kondensatora C z tą sama szybkością. Kolejne skoki napięcia na wyjściu
układu 555 podawane są na wyjście RECT i powodują naprzemienne ładowanie i rozładowanie
kondensatora C1. Na kondensatorze C1 występuje napięcie trójkątne o wartościach szczytowych
43
1/3 i 2/3 Ucc. Napięcie to po przejściu przez wtórnik napięciowy zbudowany na wzmacniaczu
operacyjnym U2 podawane jest na wyjście TRI. Czas ładowania kondensatora C1 dla wynosi:
2 1 2 1 1
Ucc− Ucc Ucc− Ucc ⋅ 15 V
3 3 I1 3 3 3 5 V⋅ 1ms
= ⇒ ∆t1 = = = = 0.5 ms (3.1-2)
∆t1 C1 I 1 10 V 10 V
C1 1ms
Okres sygnału wynosi T=2∆t1, stąd częstotliwość generowanego sygnału f = 1/T = 1kHz.
Uwagi: Częstotliwość generowanego sygnału jest zaleŜna od napięcia zasilania Ucc. W przypadku
stosowania niskich napięć zasilania np. 5V naleŜy uŜyć układu 555 w wersji CMOS, aby napięcie
wyjściowe układu pomniejszone o 1/3 wartości i podwójny spadek na diodzie wystarczyło do
zasilenia źródła prądowego I1.
Wyniki analizy:
Rysunek 3.1-2. Przebiegi na wyjściu generatora przy zmiennym parametrze (napięciu zasilania) V1
= {5V, 15V}. Wynik analizy parametrycznej i czasowej dla t = 0-:-4ms.
44
3.2 Badanie korektora charakterystyki częstotliwościowej

Istnieje wiele koncepcji układowych wykorzystywanych do budowy korektorów charakterystyki
częstotliwościowych tzw. equalizerów. Jednym z prostszych rozwiązań jest zastosowanie kilku
regulatorów pasmowych o róŜnych częstotliwościach środkowych pasm. W prezentowanym
przykładzie wykorzystany zostanie pomysł pokazany na rysunku 3.2-1. Zmiana połoŜenia suwaka
potencjometru powoduje albo uwydatnienie sygnałów w danym pasmie (połoŜenie B) lub ich
wytłumienie (połoŜenie A).
Rysunek 3.2-1. Schemat do symulacji działania układu korektora pasmowego o częstotliwości

środkowej fs = 10kHz. Potencjometr POT posiada rezystancję 100k. Suwak potencjometru SET jest
zmiennym parametrem (PSET) wykorzystywanym w analizie parametrycznej.
Rysunek 3.2-2. Charakterystyka korektora pasmowego dla trzech połoŜeń suwaka potencjometru
(analiza parametryczna PSET = {0, 0.5, 1}).
45
W celu miniaturyzacji układu i zmniejszenia wraŜliwości na szkodliwy wpływ pól magnetycznych
zamiast klasycznych cewek stosuje się układy symulowanej indukcyjności. Układ takiej
symulowanej indukcyjności pokazany jest na rysunku 3.2-3. Wraz z pojemnością C2 tworzy on
szeregowy obwód rezonansowy. Przy załoŜeniu, Ŝe R2>>R1 przybliŜony wzór na indukcyjność
tego układu wynosi:
L = R 1 ⋅ R 2 ⋅ C1 (3.2-1)
Rysunek 3.2-3. Układ symulowanej indukcyjności U1, R1, R2, C1. Wraz z C2 tworzy obwód
rezonansowy.
Rysunek 3.2.4. Charakterystyka częstotliwościowa I = f(f) obwodu z rysunku 3.2-3.
Z wzoru na częstotliwość rezonansową moŜna wyznaczyć indukcyjność obwodu symulowanej

cewki. Wynik powinien zgadzać się z wartością uzyskaną za pomocą wzoru 3.2-1.
46
1 1 1
fr = ⇒ L= = = 0.0265 H = 26.5 mH (3.2-2)
2 ⋅ π C2 ⋅ L ( )
C 2 ⋅ 2 ⋅ π⋅ fr 2
6.8 n⋅ (2 ⋅ π⋅ 11856) 2
L = R 1 ⋅ R 2 ⋅ C1 = 1k⋅ 68 k⋅ 390 p = 26.52 mH (3.2-3)
Korektor charakterystyki jest zbudowany z kilku lub kilkunastu regulatorów pasmowych

rozmieszczonych równomiernie co oktawę lub co dekadę. NaleŜy dobrać odpowiednią dobroć
obwodów rezonansowych, tak by poszczególne pasma zbytnio nie nakładały się na siebie. Na
rysunku 3.2-5 pokazany jest korektor o częstotliwościach środkowych pasm 100Hz, 300Hz, 1kHz,
3kHz, 10kHz.
Rysunek 3.2.5. Schemat korektora charakterystyki częstotliwościowej o częstotliwościach

środkowych pasm 100Hz, 300Hz, 1kHz, 3kHz, 10kHz.
Na rysunku 3.2-6 pokazany jest odpowiednik korektora z rysunku 3.2-5 z zastosowaniem

tranzystorowych układów symulowanej indukcyjności.
47
Rysunek 3.2.6. Schemat korektora charakterystyki częstotliwościowej o częstotliwościach

środkowych pasm 100Hz, 300Hz, 1kHz, 3kHz, 10kHz z zastosowaniem tranzystorowych układów
symulowanej indukcyjności.
Wyniki badań:
Rysunek 3.2.7. Charakterystyka częstotliwościowa korektora przy wszystkich potencjometrach

ustawionych na wzmocnienie danego pasma.
48
Rysunek 3.2.8. Charakterystyka częstotliwościowa korektora przy wszystkich potencjometrach

ustawionych na tłumienie danego pasma.
49
3.3 Badanie wzmacniacza mocy

Na schemacie z rysunku 3.3-1 pokazany jest schemat wzmacniacza mocy o parametrach:
Wzmocnienie napięciowe: 23V/V,

Moc wyjściowa: 25W,
Pasmo przenoszenia: 20Hz -:- 20kHz.
PowyŜsze parametry uzyskuje się przy tranzystorach T6 typu BD139, T8 i T10 typu BD138,
BD139 i końcowych T9, T11 typu 2N3055. Pozostałe tranzystory są tranzystorami małej mocy.
Spełnienie wymagań dotyczących mocy wymaga zaprojektowania odpowiedniego układu
chłodzenia tranzystorów T6, T8, T9, T10, T11. Źródła prądowe I1 i I2 moŜna zrealizować za
pomocą prostych układów tranzystorowych np. w jednym układzie powtarzania prądu.
Rysunek 3.3-1. Schemat wzmacniacza mocy.
Pasmo przenoszenia i wzmocnienie napięciowe moŜna zbadać badając przebieg charakterystyki

częstotliwościowej. Ciekawe jest zbadanie charakterystyki częstotliwościowej przy zmiennym
parametrze – pojemności kondensatora C3 odpowiadającego za górną częstotliwość graniczną.
Taka charakterystyka przedstawiona jest na rysunku 3.3-2.
Wzmocnienie napięciowe wyraŜa wzór:
RS 2 22 k
Ku = 1 + = 1+ = 23 (3.3-1)
RS1 1k
50
Wzmocnienie napięciowe moŜna teŜ wyznaczyć z charakterystyki częstotliwościowej w paśmie
przenoszenia z wzoru:
Uwy 11.464
Ku = = = 22,928 (3.3-1)
Uwe 0 .5
Wyniki badań:
Rysunek 3.3-2. Charakterystyka częstotliwościowa wzmacniacza z rysunku 3.3-1. Napięcie

wejściowe posiada amplitudę 0.5V. Zmiennym parametrem jest pojemność kondensatora C3 =
{220p, 470p, 820p}.
51
3.4 Badanie zasilacza laboratoryjnego

Prezentowany zasilacz umoŜliwia płynną regulację napięcia i prądu od zera, co jest bardzo
przydatne w niektórych zastosowaniach. Analiza działania układu z rysunku 3.4-1 jest bardzo
prosta. Układ posiada regulator napięcia z układem U1 i regulator prądu z układem U2. Zawsze
pracuje jeden z nich, w zaleŜności od wartości rezystancji obciąŜenia. Jeśli prąd obciąŜenia jest
mniejszy niŜ wartość powodująca zadziałanie regulatora prądu, wtedy pracuje układ regulacji
napięcia, w przeciwnym przypadku kontrolę przejmuje układ regulacji prądu. Diody D01 i D02
słuŜą do przełączania układu regulacji.
Wzmacniacz operacyjny U1 pracuje w układzie regulacji napięcia. Ujemne sprzęŜenie
zwrotne stara się wymusić takie napięcie na obciąŜeniu RL a więc na zaciskach V-, V+, Ŝeby
napięcie na wejściu nieodwracającym U1 było równe 0. ZaleŜność na napięcie wyjściowe ma
postać:
R 01
U O = VU⋅ (3.4-1)
R 02
Wzmacniacz operacyjny U2 pracuje w układzie regulacji prądu. Ujemne sprzęŜenie zwrotne

stara się wymusić taki prąd w obciąŜeniu RL, a więc i Rp, Ŝeby napięcie na wejściu odwracającym
U2 było równe 0. Prąd obciąŜenia opisuje zaleŜność:
VI R 05
IO = ⋅ (3.4-2)
Rp R 04
Rysunek 3.4-1. Wynik analizy stałoprądowej, przy regulacji napięcia (RL = 10, R01 = 5k, R05 =
0.5k).
52
Rysunek 3.4-2. Wynik analizy stałoprądowej, przy regulacji prądu (RL = 1, R01 = 5k, R05 = 0.5k).
WaŜnym parametrem kaŜdego źródła napięciowego, a powyŜszy regulator w zakresie regulacji

napięcia jest takim źródłem jest impedancja wyjściowa. Nie moŜna jej jednak wyznaczyć poprzez
zwarcie pomiarowe, gdyŜ wtedy układ zaczyna działać jak źródło prądowe. Rozwiązaniem jest
metoda pomiaru napięcia dla dwóch róŜnych rezystancji obciąŜenia.
Rysunek 3.4-3. Schemat układu do pomiaru Rwy.
Mając dane wyniki pomiarów tzn. napięcie Uo’ dla rezystancji Ro’ i napięcie Uo’’ dla rezystancji
Ro’’ moŜna wyprowadzić wzór na Rwy:
Uo' Uo' ' Uo'−Uo' '

Ug = ⋅ ( Ro'+ Rwy ) = ( Ro' '+ Rwy ) ⇒ Rwy = (3.4-3)
Ro' Ro' ' Uo' ' Uo'
−
Ro' ' Ro'
Taki pomiar łatwo wykonać korzystając z analizy stałoprądowej.
53
3.5 Badanie demodulatora AM

Sygnał AM tworzy się według zaleŜności:
U AM = (1 + m⋅ cos(ωm )) ⋅ A⋅ cos(ωh ) (3.5-1)
Aby uzyskać sygnał AM o parametrach: A = 5V, m = 70%, fh = 225kHz, fm = 5kHz moŜna

zastosować układ modulatora mnoŜącego z elementem MULT pokazanego na rysunku 3.4-1.
Źródła fm i fh typu VSIN posiadają parametry:
fh: VOFF = 0, VAMPL = 5V, FREQ = 225kHz

fm: VOFF = 1V, VAMPL = 0.7V, FREQ = 5kHz
Demodulator 1 jest diodowym demodulatorem szeregowym, natomiast Demodulator 2 jest

diodowym demodulatorem w układzie podwajacza napięcia.
Rysunek 3.5-1. Schemat układu do badania demodulatorów diodowych AM.
Elementy demodulatora dobiera się w taki sposób, Ŝeby spełnić warunek:
1 1
〈〈 R ⋅ C 〈〈
ωo ωm
gdzie: ω o - pulsacja przebiegu nośnego, ω m - pulsacja przebiegu modulującego.
54
Rysunek 3.5-2. Wynik symulacji (analiza czasowa t = 0-:-400us).
Rysunek 3.5-3. Wynik analizy FFT sygnału zmodulowanego AM. Widać prąŜek przebiegu
nośnego i dwie wstęgi boczne oddalone o częstotliwość sygnału modulującego 5kHz.
55
Rysunek 3.5-4. Wynik analizy FFT sygnałów z wyjść demodulatorów. Występują dwa prąŜki:
składowa stała i prąŜek sygnału modulującego o częstotliwości 5kHz. W przypadku demodulatora
w układzie podwajacza widać równieŜ prąŜki pasoŜytnicze o częstotliwościach 10kHz, 15kHz itd.
56

Pspice

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Pspice

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Pspice

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Tomasz Fitzermann

PSpice A/D – Ograniczenia symulacji do:

Nie stanowi to jednak problemu przy demonstracji podstawowych moŜliwości programu.

Minimalne wymagania sprzętowe podawane przez producenta są następujące:

Rysunek 2-1 Lista programów pakietu PSpice – Student.

2.1 MenedŜer Projektu - PSpice Design Manager

Rysunek 2.1-1 Okno MenedŜera Projektu (PSpice Design Manager).

Program zawiera narzędzia potrzebne do przeprowadzenia symulacji. Tabela 2.1-1 przedstawia

Procedura symulacji w programie Schematics jest następująca:

1. Tworzenie schematu i edycja potrzebnych modeli elementów.

2. Edycja schematu i ustawienie parametrów symulacji .

4. Analiza wyników symulacji w programie analizy graficznej Probe.

W dalszych punktach znajduje się opis poszczególnych kroków.

2.2 Tworzenie schematu w Schematics

Rysunek 2.2-1 Widok okna edycji schematu programu Schematics.

→Display Options dokonuje się ustawień parametrów wyświetlania.

Grid On: włączenie siatki

Grid Spacing: rozkład siatki

Text Stay-On-Grid: ustawienie tekstu na siatce

Snap-to-Pin Gravity: średnica przyciągania do połączenia

Rysunek 2.2-2 Ustawienia parametrów wyświetlania.

Ikona Opis Skrót

Nowy schemat (New Schematic)

Wytnij (Cut) CTRL+X

Cofnij (Undo) CTRL+Z

OdświeŜ ekran (Redraw) CTRL+L

Rysuj połączenie (Draw Wire) CTRL+W

Edytuj atrybuty wybranego elementu (Edit Attributes)

Ustawienia analiz (Setup Analysis)

Marker potencjału (Voltage Marker)

Wyświetlanie napięć stałych (Enable Bias Voltage Display)

Rysuj krzywą (Draw Arc)

2.2.1 Dodawanie elementów do schematu

Pobieranie elementu z biblioteki podręcznej polega na

2.2.2 Tworzenie połączeń

2.2.3 Edycja schematu

Zaznaczanie elementów. W celu zaznaczenia pojedynczego elementu naleŜy kliknąć środek

Usuwanie elementów. Po zaznaczeniu elementu lub grupy elementów usuwanie polega na

Wycinanie. Wycinanie zaznaczonych elementów realizuje się przez: wciśnięcie ikony

→Copy lub kombinacją

2.2.4 Zmiana wartości parametrów.

Podwójne kliknięcie na element pozwala na zmianę innych parametrów elementu.

Rysunek 2.2-5 Okno deklarowania wartości wszystkich parametrów elementu.

Rysunek 2.2-6 Okno edycji nazwy.

2.2.6 Dodawanie portów i interfejsów

Port BUBBLE słuŜący za ukryty globalny punkt połączeniowy pobiera się z

Interfejs IF_IN jest portem wejściowym, z którym moŜna związać pewien

Interfejs IF_OUT jest portem wyjściowym, z którym moŜna, związać sygnał

.Tabela 2.2-2 Źródła napięciowe.

Symbol Oznaczenie Parametry Opis parametrów

VDC – źródło napięcia stałego DC składowa stała

VPULSE – źródło napięcia DC składowa stała

VPWL – źródło napięciowe

VSTIM – źródło napięcia

Symbol Oznaczenie Parametry Opis parametrów

IDC – źródło prądu stałego DC składowa stała

IPULSE – źródło prądu DC składowa stała

ISTIM – źródło prądu definiowane

Markery zaawansowane (Opcja Markers→ →Mark Advanced) słuŜą do pomiaru