Skurcz Betonu - Konspekt

2015-08-21
Skurcz betonu literatura
Marek Wesoowski
Politechnika Gdaska
Wydzia Inynierii Ldowej i rodowiska
A.Mitzel, Reologia betonu, Arkady, Warszawa 1972

T.Szulczyski, Wpyw skurczu betonu na wielko momentu zarysowania zginanych
elementw elbetowych, Archiwum Inynierii Ldowej 2/1975
H.Rsch D.Jungwirth, Skurcz i pezanie w konstrukcjach betonowych, Arkady,
Warszawa 1979
Skurcz betonu
Geneza, waciwoci, konsekwencje
K. Flaga, Skurcz betonu i jego wpyw na nono, uytkowalno i trwao

konstrukcji elbetowych i spronych, Wydawnictwo Politechniki Krakowskiej,
Krakw 2002
K. Flaga, Zbrojenie przeciwskurczowe, obliczenia, zalecenia konstrukcyjne w
budownictwie powszechnym, XVII Oglnopolska Konferencja Warsztat Pracy
Projektanta Konstrukcji, Ustro 20 23 lutego 2002
W. Kiernoycki, Betonowe konstrukcje masywne, Polski Cement, Krakw 2003
K. Flaga, Naprenia skurczowe i zbrojenie przypowierzchniowe w konstrukcjach
betonowych, Wydawnictwo Politechniki Krakowskiej, Krakw 2004
K. Flaga, Naprenia skurczowe i zbrojenie przypowierzchniowe w konstrukcjach
betonowych, Wydawnictwo Politechniki Krakowskiej, Krakw 2011
K. Flaga, Rola skurczu betonu w elbetowych elementach konstrukcyjnych,
Inynieria i Budownictwo 9/2014
Skurcz betonu literatura
Norma europejska
EN 1992-1-1. Eurocode 2. Design of concrete structures,
Part 1-1. General rules and rules for buildings,
European Commitee for Standarization, Brussels 2004
PN-EN 1992-1-1. Eurokod 2. Projektowanie konstrukcji z betonu,

Cz 1-1. Reguy oglne i reguy dla budynkw,
Polski Komitet Normalizacyjny, Warszawa 2008
Skurcz betonu dane podstawowe

Skurcz betonu jest procesem zmian objtociowych, wywoanych zoonymi
zjawiskami fizyko-chemicznymi. Powstaj one skutkiem wysychania
twardniejcego zaczynu cementowego skurcz od wysychania (zwany take
fizycznym, wilgotnociowym) oraz wskutek zachodzcych w modym betonie
procesw przemian strukturalnych i chemicznych skurcz samoczynny (zwany
take samorodnym, chemicznym, autogenicznym, waciwym, plastycznym).
Skurcz wilgotnociowy rozwija si powoli, gdy wynika z powolnego procesu
migracji wody przez twardniejcy beton.
Skurcz autogeniczny ksztatuje si w trakcie procesu twardnienia masy
betonowej i dlatego wana jego cz narasta we wczesnym okresie po
zarobieniu mieszanki betonowej jest on liniow funkcj wytrzymaoci betonu.
Norma polska
PN-B-03264:2002. Konstrukcje betonowe, elbetowe i sprone,
Obliczenia statyczne i projektowanie,
Polski Komitet Normalizacyjny, Warszawa 2002
Profesor Bronisaw Bukowski nazywa go skurczem powstaym z kontrakcji

(o charakterze fizyko-chemicznym), czyli z nieodwracalnego zmniejszania
objtoci, towarzyszcego reakcjom chemicznym w betonie, w tym przypadku
zmniejszaniem objtoci ukadu woda-cement w procesie tenia oraz
pocztkowego okresu twardnienia betonu.
Poniewa dominujc skadow skurczu betonu jest skurcz od wysychania, ktry

uzaleniony jest gwnie od stosunku powierzchni zewntrznej elementu
(podlegajcej wysychaniu) do jego objtoci (zawierajcej niezwizan wod),
std jako praktyczn miar stopnia zwartoci zadanego elementu wprowadzono
pojcie miarodajnego wymiaru przekroju ho .
Dla prtowego elementu pryzmatycznego miarodajny wymiar przekroju

mona obliczy wedug relacji
W najoglniejszym przypadku, dla bryy betonu o dowolnym ksztacie, miar

miarodajnego wymiaru przekroju mona zdefiniowa wzorem
gdzie
2V
ho c
Aout
gdzie
Vc
objto bryy betonu
Aout zewntrzna powierzchnia betonu, podlegajca wysychaniu
ho
Ac
u
l
2Vc
2Acl
2Ac
Aout ul 2Ac
A
u2 c
l
pole przekroju poprzecznego elementu

obwd przekroju poprzecznego elementu
dugo elementu
Poniewa dla prta o znacznej dugoci (teoretycznie dla l ) stosunek pola

przekroju poprzecznego do dugoci zmierza do zera, otrzymuje si
2A
ho u c
Jest to definicja normowa, lecz wana jedynie dla prta pryzmatycznego,
o czym normy PN-EN oraz PN jednak nie wspominaj!
2015-08-21

Drugim parametrem, wanym do oceny zjawiska skurczu betonu (obok
wspomnianego wczeniej miarodajnego wymiaru przekroju) jest inna miara
stopnia zwartoci elementu w postaci moduu powierzchniowego mo .
Dla bryy betonu o dowolnym ksztacie, miar moduu powierzchniowego
elementu definiuje si wzorem
A
mo Vout
c

Na tej podstawie wyrnia si trzy typy elementw, w zalenoci od ich moduu
powierzchniowego:
elementy masywne
elementy redniomasywne
elementy niemasywne
Dla zadanego prtowego elementu pryzmatycznego, zwizek pomidzy

moduem powierzchniowym mo a miarodajnym wymiarem przekroju ho
opisanym normow zalenoci
2A
ho u c
gdzie
Vc
objto bryy betonu
Aout zewntrzna powierzchnia betonu, podlegajca wysychaniu
mo 2 m-1
2 < mo < 15 m-1
mo 15 m-1
jest nastpujcy
mo 2
ho

Skurcz od wysychania objawia si objtociowym zmniejszaniem si bryy
betonu (co w przypadku elementu prtowego prowadzi praktycznie do jego
dominujcego skracania si podunego).
Teoretycznie, umoliwienie swobody odksztace bryy betonu w kadym
dowolnym punkcie, prowadzioby do beznapreniowej zmiany jej ksztatu.
Natomiast w sytuacji ograniczenia swobody odksztace betonu, powstaj
wymuszone naprenia wewntrzne, ktre dla elementu prtowego maj
charakter stanu liniowego.
Wymuszenia powysze wynikaj z dwch przyczyn:
wizw wewntrznych generowanych przez istniejce zbrojenie elementu
elbetowego,
wizw zewntrznych zwizanych ze skrpowaniem elementu na
podporach lub w innych jego obszarach.

Naley jednak mie dodatkowo na wzgldzie, e nawet jeeli nie bdzie adnych
wizw wewntrznych (czyli przy braku zbrojenia) ani wizw zewntrznych
(czyli przy umoliwieniu cakowitej swobody na podporach), a element zostanie
dodatkowo w peni odizolowany od otoczenia zewntrznego (czyli bdzie
zabezpieczony przed wysychaniem) to i tak objawi si w nim odksztacenia
skurczowe, spowodowane trzeci przyczyn: wewntrznymi procesami
chemicznymi w betonie (skurcz autogeniczny).
W tej sytuacji generowane skutkiem tego nieliniowe i niestacjonarne pola
wilgotnociowe (wspomniane ju wczeniej) pocigaj za sob powstanie
wypadkowego nieliniowego stanu napre wasnych, ktry charakteryzuje si
tym, e przypowierzchniowe pasma betonu s rozcigane, natomiast pasma
wewntrzne s ciskane.
Naprenia te powstaj na skutek oporu jednych warstw betonu w stosunku do
innych (co wynika z tendencji do nierwnomiernych odksztace skurczowych
poszczeglnych warstw betonu).
Skurcz betonu ujcie klasyczne

Wedug A.M.Freundenthala (1906-1977), przez dugie lata bdcego wzorcem
dla wielu norm, odksztacenia skurczowe mona opisa relacj
cs (t ) 6 t 10 4
Skurcz betonu ujcie klasyczne

Poniewa skurcz betonu polega na zmniejszaniu si jego objtoci, nasuwa si
logiczny wniosek, e dla elementw liniowych mona jego skutki modelowa
adekwatnym spadkiem temperatury, wedug relacji
cs t T
1 4 t
gdzie
gdzie
t czas wysychania betonu, w latach
W tym ujciu, dla czasu t wynika
t
T
wspczynnik liniowej rozszerzalnoci betonu

rwnowany skurczowi spadek temperatury
Warto zauway, e wg powyszego wzoru otrzymuje si
Przyjmujc redni warto wspczynnika liniowej rozszerzalnoci betonu na

poziomie 1 10-5 1/deg, to przy zastosowaniu wzoru A.M.Freundenthala, dla
ktrego kocowa warto odksztace skurczowych wynosi 0,15 wynika, e
skurcz ten jest rwnowany z obnieniem temperatury betonu o 15 stopni.
dla czasu t = 0,25 roku: 1/2 skurczu cakowitego

Tak warto przyjmowano w klasycznej teorii elbetu oraz w wielu normach

projektowania konstrukcji z betonu w poprzednich dekadach.
kocowa warto odksztace skurczowych: 0,1510 -3 = 0,15
2015-08-21
Skurcz betonu wg PN-EN:2008
W normie PN-EN odksztacenia skurczowe betonu opisano z uwzgldnieniem

wszystkich istotnych parametrw materiaowych i warunkw rodowiskowych,
a take biorc pod uwag technologi wykonywania konstrukcji oraz pielgnacj
wieego betonu.
Kocowe wartoci skurczu przy wysychaniu oblicza si z nastpujcego

wzoru (odmiennego ni w PN ):
W porwnaniu do wczeniejszych norm naley mie na uwadze istotny fakt, e

kocowe odksztacenia skurczowe w skrajnie niekorzystnych warunkach mog
by znacznie wiksze, anieli klasyczna ich warto wynoszca 0,15 .
gdzie
Cakowite odksztacenia skurczowe betonu opisuje wzr
cd () kh cd ,o
kh
wspczynnik zaleny od miarodajnego wymiaru przekroju
cd,o nominalne odksztacenia skurczowe przy wysychaniu
Wspczynnik korekcyjny kh wyznacza si z nastpujcej tabeli:
cs cd ca
gdzie
cd
ca
odksztacenie skurczowe od wysychania

odksztacenie skurczowe autogeniczne

Nominalne odksztacenia skurczowe przy wysychaniu opisuje relacja
cd ,o 0,85 (220 110 ds1 ) exp ds2

Tempo narastania w czasie skurczu od wysychania przedstawia rwnanie
(odmienne ni w PN )
f cm
RH 106
f cmo
gdzie
fcm rednia wytrzymao betonu na ciskanie
fcmo porwnawcza wytrzymao betonu, rwna 10 MPa
RH wspczynnik zaleny od wilgotnoci otoczenia
ds1 wspczynnik zaleny od rodzaju cementu
= 3 dla cementw klasy (S)
= 4 dla cementw klasy (N)
= 6 dla cementw klasy (R)
ds2 wspczynnik zaleny od rodzaju cementu
= 0,13 dla cementw klasy (S)
= 0,12 dla cementw klasy (N)
= 0,11 dla cementw klasy (R)
ds (t , t s )
gdzie
t
ts
ho
Ac
u
czas (wiek betonu) w dniach

wiek betonu (w dniach) na pocztku procesu wysychania
miarodajny wymiar przekroju rwny 2Ac/u
pole przekroju betonu
obwd czci przekroju wystawionej na wysychanie
Przebieg skurczu od wysychania w funkcji czasu jest w tym ujciu ostatecznie

opisany zalenoci
cd (t ) ds (t , t s ) k h cd ,o

Kocowe wartoci skurczu autogenicznego oblicza si z nastpujcego wzoru
(analogicznego jak w PN ):
t ts
t t s 0,4 ho3

Tempo narastania w czasie skurczu autogenicznego przedstawia rwnanie
(analogiczne jak w PN ):
ca () 2,5 ( f ck 10) 10 6
as (t ) 1 exp( 0,2 t )
gdzie
fck
charakterystyczna wytrzymao betonu (MPa)

fck [MPa]
12
16
20
25
30
35
40
45
50
gdzie
ca () []
0,01
0,02
0,03
0,04
0,05
0,06
0,08
0,09
0,10
czas (wiek betonu) w dniach
Przebieg skurczu autogenicznego w funkcji czasu jest ostatecznie opisany

zalenoci
ca (t ) as (t ) ca ()
2015-08-21
Efekt skurczu betonu wskutek wizw wewntrznych
Wizami wewntrznymi dla elementu elbetowego jest opr zbrojenia,

spowodowany faktem, e stal zbrojeniowa w przeciwiestwie do betonu nie
ulega samoistnie odksztaceniom reologicznym.
Efekt dziaania wizw wewntrznych w kontekcie skurczu betonu zostanie
przedstawiony poniej, na przykadzie symetrycznego elementu zbrojonego,
o jednostkowej dugoci.
Odksztacenia skurczowe betonu niezbrojonego (swobodnego) cs realizuj
si w stanie beznapreniowym.
Odksztacenia skurczowe betonu zbrojonego (z wizami wewntrznymi) csRC
s mniejsze od odksztace skurczu swobodnego i generuj stan napre
wewntrznych w elemencie.
Schemat do wyznaczania odksztace i napre skurczowych
wskutek wizw wewntrznych

Poniewa wypadkowa sia normalna w przekroju elbetowym musi by rwna
zero, std otrzymujemy zaleno
Nc N s 0

Naprenia normalne w betonie (rozcigajce) wynosz
c cs csRC Ec
Podstawiajc odpowiednie wartoci odksztace, wynikajce z zasady

zachowania paskich przekrojw, dochodzimy do rwnania
Ac cs csRC Ec As csRC Es 0
Naprenia normalne w stali (ciskajce) wynosz
Dzielc obustronnie przez AcEc mamy
s csRC Es
cs csRC e s csRC 0
e s
Ec cs
1 e s
1
Es cs
1 e s
i ostatecznie
csRC
1
1 e s
cs
Skurcz elementu elbetowego

bez uwzgldnienia relaksacji
betonu wskutek jego pezania
Naley raz jeszcze wyranie podkreli, e w wyniku dziaania wizw

wewntrznych nie jest generowana adna zewntrzna sia normalna.
Efekt skurczu dla wizw wewntrznych wg metody uniwersalnej
W metodzie uniwersalnej (ktra dalej bdzie zamiennie nazywana metod si

uoglnionych Ns Ms ) zakada si, e najpierw swobodny beton (nie zwizany
ze stal siami przyczepnoci) uleg skurczowi beznapreniowemu o wielkoci
jednostkowej cs natomiast kady prt zbrojeniowy zosta oddzielnie cinity
adekwatn dla niego zewntrzn si normaln, co wygenerowao w kadym z
nich naprenia
W tej sytuacji opisane powyej zjawisko mona analizowa obliczeniowo biorc

pod uwag elbetowy przekrj sprowadzony (z uwzgldnieniem istniejcej stali
zbrojeniowej, co uwzgldnia czciowe jej odprenie), poddany dziaaniu
mimorodowego rozcigania siami w stali Nsi wedug poniszego szkicu (dla
przykadowych dwch warstw zbrojenia):
s cs Es
Nastpnie usunito wspomniane zewntrzne siy normalne w kadym prcie,
ktrych rol przejy naprenia przyczepnoci na styku stali i betonu.
W konsekwencji tego, wskutek odksztacalnoci betonu, pierwotnie cinite
prty doznay stopniowego odprenia, sukcesywnie rozcigajc przy tym
beton, a do osignicia stanu rwnowagi w przekroju.
Schemat odpowiada sytuacji, gdy As1 > As2 w wyniku tego moment Ms wygina element ku doowi
(gdy As1 < As2 wygicie ku grze, natomiast dla As1 = As2 tylko zmiana dugoci od siy Ns )
2015-08-21

Dla tego przypadku otrzymujemy wypadkow si normaln od stali
N s N s1 N s 2 cs Es As1 cs Es As 2
cs Es ( As1 As 2 ) cs Es As

Interpretujc wpyw skurczu jako dziaanie pary si uoglnionych Ns Ms
(odniesionych do przekroju sprowadzonego) otrzymujemy ze znanych wzorw
nastpujce relacje
cg
Ns
Ms
zg
Ec Acs Ec J cs
cd
Ns
Ms
zd
Ec Acs Ec J cs
oraz wypadkowy moment zginajcy od stali
M s M s1 M s 2 N s1 ( zd a1 ) N s 2 ( z g a2 )
cs Es As1 ( zd a1 ) cs Es As 2 ( z g a2 )
cs Es [ As1 ( zd a1 ) As 2 ( z g a2 )] cs Es S s
W ostatniej zalenoci wielko Ss jest momentem statycznym zbrojenia
wzgldem rodka cikoci przekroju elbetowego (fazy I lub fazy II).
Z powyszych rwna wynikaj zalenoci
g cs cg
d cs cd
W szczeglnym przypadku, dla zbrojenia symetrycznego (As2 = As1), moment

zginajcy Ms wynosi zero, skd otrzymujemy
cg cd c
Ns
Ec Acs
a po dalszych podstawieniach dochodzimy do wyraenia
cs Es As
Ec Acs
Es As
e s
cs
cs
Ec Ac 1 e s
1 e s
Jak wida, odksztacenia wyznaczone powysz metod maj identyczn posta

jak wczeniej obliczone w elementarnych rozwaaniach wstpnych.
Obraz graficzny przekroju elbetowego w stanie rwnowagi:
stal cinita odksztaceniami s natomiast beton rozcignity odksztaceniami c

Po wyznaczeniu odksztace d s1 s2 g mona obliczy towarzyszce im
naprenia, oparte na bazie teorii liniowej sprystoci, ktra w tym przypadku
moe mie adekwatne zastosowanie:
g cs g Ec
s 2 s 2 Es
s1 s1 Es
d cs d Ec
W powyszych wzorach przyjto nastpujc konwencj znakowania napre:
rozciganie
(+)
ciskanie
()
Naley raz jeszcze zwrci uwag na fakt, e powysze wzory nie uwzgldniaj
pezania betonu, powodujcego relaksacj napre.
Wpyw pezania betonu dla symetrycznego elementu zbrojonego

Uwzgldnienie relaksacji napre wskutek pezania betonu moe by
dokonane przy zaoeniu staych niezalenych od czasu napre w betonie.
Ten postulat z uwagi na fakt, e efekt skurczu ma charakter wymuszenia typu
kinematycznego, moe by przyjty bez wikszych zastrzee.
Zostanie to przedstawione na przykadzie symetrycznego elementu zbrojonego,
w ktrym dla czasu t = mamy cakowite odksztacenia jednostkowe rwne
el 1 p
Ec
1 p
Ec ,
przy czym modu sprystoci opnionej (reologicznej) opisuje rwnanie
Ec ,
Ec
1 p
2015-08-21
Z wczeniejszych rozwiza, bez uwzgldnienia pezania betonu (czyli wedug

interpretacji reologicznej dla czasu t = 0 ) uzyskano odksztacenia skurczowe
dla elbetowego elementu symetrycznego w postaci
W tej sytuacji obliczamy odksztacenia wedug wzoru
RC
cs
1
1 e s
c ,
cs
Ns
Ec , Acs ,
czyli
gdzie
Es
Ec
Stosujc metod si uoglnionych Ns Ms dla czasu t = mamy z kolei
c ,
cs Es As
Ec , Acs ,
e , s
Es As
cs
cs
Ec , Ac 1 e, s
1 e , s
gdzie
N s cs Es As
e ,
Ms 0
Es
Ec ,
Na tej podstawie otrzymujemy ostatecznie odksztacenia skurczowe elementu

elbetowego z uwzgldnieniem pezania betonu (czyli wedug interpretacji
reologicznej dla czasu t = )
W tej sytuacji mona wyznaczy zwizek zachodzcy midzy odksztaceniami

elementu z uwzgldnieniem pezania betonu, a odksztaceniami bez
uwzgldnienia pezania betonu, otrzymujc
RC
cs ,
cs c ,

1
cs e, s cs
cs
1 e , s
1 e , s
Jak wida, jest to posta rwnania analogiczna jak dla czasu t = 0, z jedn tylko
rnic: zamiast e mamy e przy czym midzy tymi dwiema wielkociami
zachodzi relacja
e ,
Es
E
s 1 p e 1 p
Ec , Ec
csRC, 1 e s
1 e s
1
csRC 1 e, s 1 e s 1 p 1 e s
p
1 e s
Przyjmujc nastpnie oznaczenie
e s
1 e s
mamy
csRC,
1
k3
csRC 1 p
Uwaga: z definicji k3 < 1
Aby uwzgldni efekt reologiczny w postaci starzenia betonu, we wzorze

opisujcym wspczynnik zmniejszajcy k3 w jego pierwotnej postaci
k3
1
1 p
dokonuje si modyfikacji, wprowadzajc przy p dodatkowy mnonik
k3
1
1 p
Przy analizie zjawisk skurczowych przyjmuje si najczciej
0,80
Interpretacja graficzna efektu skurczu z uwzgldnieniem pezania betonu
rysunek grny: po czasie t = 0, rysunek dolny: po czasie t =
2015-08-21
Po czasie t = 0
Po czasie t =
s csRC
1
cs
1 e s
s csRC Es
c cs csRC
e s
cs
1 e s
c cs csRC Ec

Mamy zatem nastpujce zwizki
s , k3 s
k3
s
s
s , k3 s
k3
s
s
c ,
e , s 1 e s
1 p k3
c 1 e , s e s
c , c , Ec ,
Ec
1 p k3
k3
c
c Ec
Ec 1 p
Wniosek: odksztacenia stali, naprenia stali, naprenia betonu zmieniaj si
proporcjonalnie do k3 nie dotyczy to odksztace betonu!
Wpyw pezania betonu dla dowolnego elementu zbrojonego

Po wyznaczeniu odksztace krawdziowych betonu mona atwo obliczy
dopeniajce odksztacenia krawdziowe:
g , csRC,, g cs cg ,
s , csRC,
1
cs k3 csRC k3 s
1 e , s
s , csRC, Es k3 csRC Es k3 s
c , cs csRC,
e , s
1 e , s
cs cs k3 csRC
c, cs csRC, Ec, cs k3 csRC Ec,
Wpyw pezania betonu dla dowolnego elementu zbrojonego

W najoglniejszym przypadku, dla elementu dowolnie zbrojonego, stan
odksztace dla czasu t = uzyskamy metod si uoglnionych Ns Ms
stosujc we wzorach obliczeniowych parametry materiaowe adekwatne dla
wyej wymienionego czasu.
Przyjmujemy zatem wyjciowe siy uoglnione w znanej formule
N s cs Es As
M s cs Es S s
a nastpnie wyznaczamy odksztacenia krawdziowe betonu wedug wzorw
cg ,
Ns
Ms
z g ,
Ec , Acs , Ec , J cs ,
cd ,
Ns
Ms
z d ,
Ec , Acs , Ec , J cs ,
Efekt skurczu betonu wskutek wizw zewntrznych

Wizami zewntrznymi elementu elbetowego s dodatkowe podpory, tworzce
ustrj statycznie niewyznaczalny, krpujce jego swobodne przemieszczenia.
Efekt dziaania wizw zewntrznych w kontekcie skurczu betonu zostanie
przedstawiony na przykadzie symetrycznego elementu zbrojonego,
o jednostkowej dugoci, w schemacie prta obustronnie utwierdzonego:
d , csRC,,d cs cd ,
Powysze odksztacenia stanowi punkt wyjcia do obliczenia odpowiednich
odksztace stali zbrojeniowej w poszczeglnych jej warstwach.
W tym celu wystarczy tylko znajomo usytuowania poszczeglnych warstw
prtw zbrojeniowych, a nastpnie skorzystanie z elementarnych zalenoci
geometrycznych, wynikajcych z zasady zachowania paskich przekrojw.
2015-08-21

Przed analiz wpywu wizw zewntrznych na zachowanie si elementu
elbetowego poddanego skurczowi betonu, naley przypomnie podstawowy
fakt, e kada zmiana odksztace tego elementu, przy zaoeniu zgodnoci
odksztace stali i betonu (co z definicji stanowi istotn cech konstrukcji
elbetowych, opisan warunkiem: c = s = ), wymaga zaistnienia siy
normalnej o wartoci
N ( ) Nc N s c Ac s As Ec Ac Es As

Przy wizach zewntrznych niepodatnych (sztywnych) rozwaanego
elementu, powstaje stan jego wymuszonego rozcigania o wartoci csRC .
Skutkiem tego generowana jest zewntrzna sia normalna, ktrej warto
mona obliczy, w kontekcie poczynionej przed chwil uwagi, z zalenoci
N ( ) N ( csRC ) No 1 e s Ec Ac csRC
Podstawiajc do powyszego rwnania wyprowadzon wczeniej wielko
Po uporzdkowaniu prowadzi to do znanej relacji
csRC
E A
N ( ) Ec Ac 1 s s 1 e s Ec Ac
Ec Ac
otrzymujemy wyraenie alternatywne
N o 1 e s Ec Ac

Stal zbrojeniowa wskutek niepodatnych wizw zewntrznych poddana
rozciganiu jednostkowemu csRC niejako powraca do swego pooenia
wyjciowego, jak przed zabetonowaniem elementu, std naprenia normalne
w stali s zerowe, a sia normalna wynosi
Beton od momentu zabetonowania elementu poddany zosta wypadkowemu

rozciganiu jednostkowemu cs (odpowiadajcemu skurczowi swobodnemu
elementu betonowego), wykazujc naprenia normalne (bez uwzgldnienia
relaksacji betonu wskutek jego pezania) o wartoci
RC
cs
Ec
Skutkiem tego globalna sia w betonie jest rwna
Nc c Ac cs Ec Ac 1 e s csRC Ec Ac

Warto zauway, e globalna sia w betonie, obliczona poprzednim wzorem,
jest dokadnie rwna zewntrznej sile normalnej, generowanej wskutek
wizw zewntrznych w postaci niepodatnych podpr.
Nc N s
co powoduje, e na podporach nie jest potrzebna adna sia zewntrzna.
Natomiast w przypadku niepodatnych wizw zewntrznych, skutkiem czego
w stali naprenia ponownie powracaj do zera (jak przed zabetonowaniem),
celem zrwnowaenia siy rozcigajcej w betonie (ktra w midzyczasie
wzrosa w stosunku do stanu, gdy nie byo niepodatnych wizw zewntrznych)
musi na podporach powsta zewntrzna sia normalna o takiej samej wartoci
jak wspomniana sia w betonie.

Opisany przed chwil mechanizm powstawania zewntrznej siy rozcigajcej
oraz obliczona wielko tej siy dotyczyy sytuacji, gdy element elbetowy
wskutek rozcigania od skurczu nie uleg zarysowaniu.
Po zarysowaniu sytuacja ulega istotnej jakociowej oraz ilociowej zmianie:
zakadajc, e powstao n rys o rozwarciu wk wymuszone jednostkowe
odksztacenia x wskutek niepodatnych wizw zewntrznych s mniejsze ni
dla elementu niezarysowanego, proporcjonalnie do sumy szerokoci powstaych
rys, co dla elementu elbetowego o dugoci l mona wyrazi rwnaniem
x csRC
1
cs Ec Ac cs
1 e s
Nie powinno to jednak dziwi, gdy w przypadku braku wizw zewntrznych

sumaryczna sia rozcigajca w betonie jest rwnowaona sumaryczn si
ciskajc w stali, czyli zachodzi
N s s As 0
c cs Ec 1 e s
1
cs
1 e s
n wk
l
Prowadzi to do zmniejszenia rozcigajcej siy normalnej na podporze do

wartoci
n wk
N x 1 e s Ec Ac x 1 e s Ec Ac csRC

Po przeksztaceniach otrzymujemy si po zarysowaniu elementu w postaci
nw
N x 1 e s Ec Ac csRC 1 RC k
cs l
Poniewa sia przed zarysowaniem elementu wynosia
No 1 e s Ec Ac csRC
zatem sia rozcigajca po zarysowaniu moe by opisana relacj
nw
N x N o 1 RC k N o 1
cs l
lub
Nx
nw
x
1 RC k 1 RC
No
cs l
cs
2015-08-21

Znajc si po zarysowaniu elementu
nw
N x 1 e s Ec Ac csRC 1 RC k
cs l
oraz si przed zarysowaniem elementu
No 1 e s Ec Ac
Stal zbrojeniowa w elemencie zarysowanym, wskutek niepodatnych wizw

zewntrznych wykazuje rednie naprenia rwne zero, przy czym w rysach
oraz w ich otoczeniu jest lokalnie rozcigana, natomiast pomidzy rysami jest
lokalnie ciskana.
Beton w elemencie zarysowanym, wskutek niepodatnych wizw zewntrznych
wykazuje spadek napre rozcigajcych z pierwotnej wartoci przed
zarysowaniem elementu:
RC
cs
mona wyznaczy spadek siy wskutek zarysowania elementu
N N o N x 1 e s Ec Ac
n wk
l
Std wzgldna miara ubytku siy rozcigajcej wskutek zarysowania wynosi
N n wk
N o csRC l
Rzeczywiste i obliczeniowe naprenia skurczowe w betonie
o cs Ec 1 e s csRC Ec
do wartoci po zarysowaniu elementu
c o 1
Rzeczywiste i obliczeniowe naprenia skurczowe w betonie

W nawizaniu do poprzedniego rysunku, naley zwrci uwag na fakt, e
obliczajc naprenia rozcigajce w betonie wedug teorii liniowej (co w
praktyce ma najczciej miejsce), przeszacowuje si naprenia obliczeniowe
w stosunku do rzeczywistych, z uwagi na nieliniowo materiaow betonu.
Przyjmujc w strefie rozciganej betonu przebieg zalenoci wedug
paraboli drugiego stopnia (co jest wystarczajco dokadne), otrzymuje si
zaleno midzy napreniami sprystymi liniowymi ( el ), a napreniami
plastycznymi nieliniowymi ( pl ) w postaci
pl el 1
1 el
2 f ct
Przykadowo, dla = 1,7 (czsto przyjmowana warto w praktyce)
Zaleno dla betonu w strefie rozciganej, wynikajca z jego nieliniowoci materiaowej:

pl naprenia rzeczywiste (plastyczne), el naprenia obliczeniowe (spryste, elastyczne)
Naprenia skurczowe wasne
1 1,7 1
0,242
2
1,7 2
Do tej pory byy omawiane odksztacenia i naprenia skurczowe, wynikajce

z istnienia wizw wewntrznych oraz zewntrznych w rozpatrywanym
elemencie elbetowym.
Istnieje jeszcze trzecia skadowa odksztace i napre skurczowych: s to
naprenia skurczowe wasne, wynikajce z nieliniowych i niestacjonarnych pl
wilgotnociowych w elemencie.
Jak wspomniano ju wczeniej, naprenia skurczowe wasne s wynikiem
oporu poszczeglnych warstw betonu w stosunku do warstw ssiednich,
spowodowanego ich zrnicowan odksztacalnoci skurczow.
Na nastpnym rysunku zostanie przedstawiony przykadowy rozkad
wspomnianych nieliniowych i niestacjonarnych pl wilgotnociowych w dwch
rnych okresach czasu.
Interpretacja graficzna nieliniowych i niestacjonarnych pl wilgotnociowych w elemencie
z uwzgldnieniem funkcji czasu
2015-08-21

Na szkicu obrazujcym pole wilgotnoci na gruboci elementu elbetowego
wyszczeglniono nastpujce wielkoci:
Uo
Uz
Uw
Up
Ur
Ukr
wilgotno wyjciowa (po zarobieniu betonu)

wilgotno zewntrzna (powietrza) = const
wilgotno wntrza elementu po czasie
wilgotno powierzchni betonu po czasie
wilgotno rednia elementu po czasie
wilgotno rednia pocztkowa elementu
Naley wspomnie, e naprenia skurczowe wasne, bdce skutkiem

nieliniowych i niestacjonarnych pl wilgotnociowych, maj przebieg podobny
do pl wilgotnociowych w rozwaanym czasie.

Odksztacenia skurczowe wynikajce z wizw zewntrznych i wewntrznych
(oporu zbrojenia) s funkcj redniej zmiany wilgotnoci w przekroju:
csI w U kr U r w U r
csII w U kr U r w U r
Natomiast odksztacenia skurczowe wasne zale od gradientu wilgotnoci
przypowierzchniowej elementu:
csIII w U r U p
W powyszych wzorach w oznacza wspczynnik liniowy wzgldnej
odksztacalnoci wilgotnociowej betonu dla jednostkowej wzgldnej zmiany
wilgotnoci wagowej
Zbrojenie z uwagi na naprenia skurczowe wasne
Naprenia skurczowe wasne na tle pozostaych dwch skadowych napre skurczowych w elemencie
(beznapreniowa cz skurczu wynika z podatnoci wizw zewntrznych)
Schemat do wyznaczania przypowierzchniowego zbrojenia przeciwskurczowego

dla elementw masywnych i redniomasywnych

W elementach o redniej masywnoci krzywa napre skurczowych wasnych
(w przyblieniu podobna do ksztatu pola wilgotnoci) zbliona jest do paraboli
trzeciego stopnia, std szeroko przypowierzchniowej strefy rozciganej wynosi
b1 0,185 b
W elementach masywnych krzywa napre skurczowych wasnych (w lad za
ksztatem pola wilgotnoci) zblia si do parabol wyszych stopni, std
szeroko przypowierzchniowej strefy rozciganej wynosi
b1 0,05 0,15 b
Mniejsze wartoci odpowiadaj elementom o duej gruboci (gdy modu
powierzchniowy jest znaczco mniejszy od 2,0 m-1), natomiast wiksze wartoci
odpowiadaj elementom o wspczynniku masywnoci zblionym do 2,0 m-1 .

Przekrj zbrojenia przeciwskurczowego w warstwie przypowierzchniowej
o szerokoci b1 wyznacza si z warunku podobnego, jak przy klasycznym
obliczaniu zbrojenia minimalnego w elementach elbetowych, czyli przy
zaoeniu, e w momencie pojawienia si rysy (w tym przypadku rysy
skurczowej) caa brya napre rozcigajcych musi by przejta przez stal.
Powyszy postulat mona uj w sposb przybliony oglnym warunkiem
Ass f y Act f ct
przy czym powierzchnia strefy rozciganej wynosi w tej sytuacji
Act b1 1,00
Przyblienie powyszej procedury polega na zaoeniu, e w strefie rozciganej
naprenia w betonie s stae, rwne wytrzymaoci betonu na rozciganie.
10
2015-08-21

Po przeksztaceniach dochodzi si do relacji

Wedug F.Leonhardta
ss
Ass f ct
Act
fy
f ctk ,0.95
f yk
1,30
f ctm
f yk
Wedug H.Rscha D.Jungwirtha

a po wykorzystaniu definicji stopnia zbrojenia w przypowierzchniowej warstwie
betonu uzyskuje si
ss
f ct
fy
W zalenoci od tego, jakie konkretne wartoci przyjmuje si w odniesieniu do

wytrzymaoci betonu na rozciganie (fct) oraz do wytrzymaoci stali (fy),
uzyskuje si rne formuy obliczeniowe do wyznaczania potrzebnego zbrojenia
przeciwskurczowego.

Przy wyznaczaniu zbrojenia przypowierzchniowego z uwagi na dziaanie
napre skurczowych wasnych, naley mie dodatkowo na wzgldzie
spenienie wymaga w zakresie ograniczenia szerokoci rys.
ss 1,05
0,5 f ctk ,0.05 f ctm

f yk
ss 1,10
f ctm
f yk
ss 1,00
f ctm
f yk
Wedug PN-EN:2008

Dla n jednakowych prtw zbrojeniowych o rednicy s otrzymuje si
As
n s2
s
u s 4 n s 4
std rozstaw rys sr wynosi
sr
Wykorzystujc pierwszy i trzeci czon powyszej relacji uzyskuje si
sr
s As
bm u s
3 3
srm s s s s
2 bm 4 8 bm
srm
uzyskuje si ostatecznie
sr 2 sr 3
sr
2
2

Przy zaoeniu, e cae wyduenie elementu realizuje si tylko w rysie (bez
uwzgldnienia rozcigania betonu na odcinku midzy rysami, czyli bez efektu
tension stiffening), redni szeroko rysy wrm wyznacza si z warunku
wrm s srm
Przyjmujc przyblienie
3 3 1

8 9 3
s s
bm 4
Poniewa odlego pomidzy rysami w skrajnych przypadkach wynosi sr lub

2sr std rednia ich odlego jest rwna
przy czym bm opisuje rednie naprenia przyczepnoci w betonie
W tej sytuacji otrzymujemy
0,5 0,7 f ctm f ctm

f
0,89 ctm
f yk
f yk
Wedug K.Flagi
Wychodzc z teorii przyczepnociowej, rozstaw rys sr wyznacza si z warunku
bm us sr f ct Act s As
1,05
s s s
s2 s
Es 3 bm 3 bm Es
Zatem postulat ograniczenia szerokoci rys
wrm wlim
pociga za sob

srm s s
3 bm
3 bm wlim Es
s2
11
2015-08-21
Przy zastosowaniu minimalnego zbrojenia przeciwskurczowego, ktre z definicji

ulega uplastycznieniu po zarysowaniu, otrzymujemy
Warto zauway, e rednica prtw s odpowiadajca uplastycznieniu

minimalnego zbrojenia przeciwskurczowego, moe by zamieniona na rednic
wiksz przy czym, aby speni wymg ograniczenia szerokoci rys, naley
zmieni ktry z innych parametrw wpywajcych na szeroko rys.
s f yk
std warunek ograniczenia rednicy prtw zbrojeniowych przyjmuje posta
3 bm wlim Es
f yk2
Jest to wzr H.Rscha D.Jungwirtha nakadany na rednic zbrojenia

przeciwskurczowego, celem kontroli szerokoci rys skurczowych, przy czym dla
prtw zabetonowanych w pozycji poziomej autorzy dopuszczaj przyjcie
Praktycznie mamy jedynie wpyw na zmniejszenie napre w stali z wyjciowej

wartoci fyk na warto s < fyk . W tej sytuacji otrzymujemy
dla wyjciowej rednicy s
wrm
f yk2 s
3 bm Es
wlim
dla zamiennej rednicy
bm 0,15 f cm
wrm
s2
wlim
3 bm Es
Porwnujc ze sob dwie ostatnie zalenoci, wyraajce w odmienny sposb t

sam dopuszczaln szeroko rys, mamy
Wspomniana korekta wyjciowy stopnia zbrojenia przeciwskurczowego wynika

z faktu, e mamy:
f yk2 s
s2
3 bm Es 3 bm Es
dla wyjciowej rednicy s
ss f yk s f ct
dla zamiennej rednicy
skd
s s s f ct
s f yk s
W konsekwencji tego musi ulec korekcie wyjciowy stopie zbrojenia

przeciwskurczowego.
Std po porwnaniu
s s ss f yk
dochodzimy do relacji
s ss

Wedug norm mostowych, opartych na zaleceniach FIP 1984, maksymalny
osiowy rozstaw prtw zbrojenia przeciwskurczowego powinien wynosi
smax 15
Wedug F.Leonhardta oddziaywanie prta zbrojeniowego na rozcigany beton
siga na odlego siedmiu rednic poza lico prta, co daje tyle samo, bo
smax 2 7 15
Wedug G.Ciskreliego oddziaywanie prta siga na odlego szeciu rednic
od osi prta (dla 3 mm) lub trzech rednic (dla > 3 mm), czyli
smax 2 6 12
lub
f yk

W wietle normy PN-EN:2008 wpyw korzystnego oddziaywania prta
zbrojeniowego na zwikszenie wydualnoci granicznej betonu zachodzi w
pamie o szerokoci

smax 5 c
2
przy czym c jest gruboci otuliny betonowej prta.

Przykadowo, przy otulinie zbrojenia wynoszcej c = 30 mm, mamy dla prtw
zbrojeniowych = 10 mm: c = 3 i wwczas
smax 5 3 17,5
2
smax 2 3 6
12
2015-08-21
Wpyw skurczu na ugicia
Podstawowym pojciem w analizie ugi jest krzywizna, ktr wyznaczy

mona z definicji miary ukowej kta
ds
otrzymujc ostatecznie
d
ds
d 2 y ( x)
dx 2
dy ( x) 2

1
dx
3/ 2
Przy maych nachyleniach krzywej y(x) jej pierwsza pochodna podniesiona do

kwadratu przyjmuje bardzo mae wartoci, w zwizku z czym mona przyj, e
jest bliska zeru, otrzymujc w wyniku tego
gdzie
ds
d
W ortogonalnym ukadzie wsprzdnych x y krzywizna dowolnej krzywej,

opisanej rwnaniem y(x), wynosi w miejscu o odcitej x
krzywizna w zadanym punkcie krzywej

promie krzywizny w zadanym punkcie krzywej
przyrost dugoci uku krzywej w zadanym punkcie
przyrost kta stycznych do krzywej na dugoci ds
d 2 y ( x)
dx 2
Dla elementw prtowych, przebiegajcych wzdu umownej osi x (co czsto

wykorzystujemy w praktyce), wychodzimy z definicji
dx
otrzymujc w rezultacie
d
dx
gdzie
dx
d
krzywizna w zadanym punkcie krzywej

promie krzywizny w zadanym punkcie krzywej
przyrost dugoci elementu wzdu osi x
przyrost kta stycznych do krzywej na dugoci dx
Dla przypadku pokazanego na poprzednim rysunku otrzymujemy
1 d dx 1 g dx g d dx
Wykorzystujc nastpnie definicj kta d mamy
d dx
h
Znajc odksztacenia krawdziowe od skurczu betonu w zadanym przekroju

wzdu umownej osi x, krzywizn od skurczu, w nawizaniu do ostatniego
wzoru, opisujemy analogicznie
cs x
g d
h
dx
skd ostatecznie krzywizna wynosi
Schemat do wyznaczania krzywizny elementu w zadanym przekroju, przy znanych odksztaceniach

(na rysunku zaznaczono dodatnie wartoci odksztace jednostkowych)
g d
h
Wykorzystujc nastpnie fakt, e w przypadku skurczu bdziemy mieli do

czynienia z maymi ugiciami (co jest najczstsze w realnych konstrukcjach
budowlanych), moemy zapisa
d 2 w( x)
cs x
dx 2
gdzie
g d odksztacenia krawdziowe (grne i dolne)
h
wysoko przekroju poprzecznego
przy czym znak minus oznacza, jak w wytrzymaoci materiaw, e ugicia

skierowane ku doowi s traktowane jako dodatnie.
13
2015-08-21

Jeeli krzywizna od skurczu jest staa na caej dugoci elementu
cs x
g d
const cs
to po dwukrotnym scakowaniu wyraenia

W szczeglnym przypadku jednoprzsowego elementu swobodnie podpartego
o dugoci l mamy dwa warunki brzegowe:
x=0
x=l
w=0
w=0
z ktrych ostatecznie uzyskujemy lini ugicia od skurczu o rwnaniu
d 2 wx
cs
dx 2
w( x)
2
cs x 2 x x

l l
otrzymujemy
wx cs
x2
C1 x C2
2
Stae cakowania C1 oraz C2 w powyszej relacji wyznaczamy z odpowiednich

warunkw brzegowych.

Podstawiajc nastpnie zdefiniowane wczeniej wyraenie opisujce krzywizn
od skurczu
cs const
g d
h
uzyskujemy warto maksymalnego ugicia od skurczu
wmax
g d l
h
przy czym
2
l l
wmax w cs
8
2

Jak wida, kluczowe dla problemu ugi jest wyznaczenie adekwatnej krzywizny
od skurczu, ktrej najoglniejszy wzr ma posta
cs
g d
h
Korzystanie z powyszej relacji moe by w praktycznych zastosowaniach

niewygodne, w zwizku z czym celowe jest wykorzystanie opisanej wczeniej
uniwersalnej metody si uoglnionych Ns Ms w ktrej dla standardowych
dwch warstw zbrojenia (grnego i dolnego) mamy
N s cs Es ( As1 As 2 ) cs Es As
gdzie
g d skurczowe odksztacenia krawdziowe (grne i dolne)
h
wysoko przekroju poprzecznego
l
rozpito elementu
M s cs Es [ As1 ( zd a1 ) As 2 ( z g a2 )] cs Es S s

Poniewa moment od stali Ms mona interpretowa jako moment od skurczu
Mcs (sia Ns nie daje adnego wygicia, a jedynie skrcenie elementu), wobec
czego krzywizna od skurczu moe w tej sytuacji by opisana relacj
cs
M cs
E S
S
cs s s e s cs
Ec J cs
Ec J cs
J cs
Dzikuj za uwag
Powyszy wzr, dokadnie w takiej samej postaci, zamieszczono w normie

PN-EN:2008 (str.119), gdzie zdefiniowano:
Ss
Jcs
cs
moment statyczny zbrojenia wzgldem .c. przekroju

moment bezwadnoci przekroju sprowadzonego
swobodne odksztacenia skurczowe betonu
14

Skurcz Betonu - Konspekt

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Skurcz Betonu - Konspekt

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Skurcz Betonu - Konspekt

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

2015-08-21

Skurcz betonu literatura

A.Mitzel, Reologia betonu, Arkady, Warszawa 1972

K. Flaga, Skurcz betonu i jego wpyw na nono, uytkowalno i trwao

Skurcz betonu literatura

PN-EN 1992-1-1. Eurokod 2. Projektowanie konstrukcji z betonu,

Skurcz betonu dane podstawowe

Profesor Bronisaw Bukowski nazywa go skurczem powstaym z kontrakcji

Skurcz betonu dane podstawowe

Skurcz betonu dane podstawowe

Poniewa dominujc skadow skurczu betonu jest skurcz od wysychania, ktry

Dla prtowego elementu pryzmatycznego miarodajny wymiar przekroju

W najoglniejszym przypadku, dla bryy betonu o dowolnym ksztacie, miar

pole przekroju poprzecznego elementu

Poniewa dla prta o znacznej dugoci (teoretycznie dla l ) stosunek pola

Skurcz betonu dane podstawowe

Skurcz betonu dane podstawowe

Dla zadanego prtowego elementu pryzmatycznego, zwizek pomidzy

Skurcz betonu dane podstawowe

Skurcz betonu dane podstawowe

Skurcz betonu ujcie klasyczne

Skurcz betonu ujcie klasyczne

W tym ujciu, dla czasu t wynika

wspczynnik liniowej rozszerzalnoci betonu

Warto zauway, e wg powyszego wzoru otrzymuje si

Przyjmujc redni warto wspczynnika liniowej rozszerzalnoci betonu na

dla czasu t = 0,25 roku: 1/2 skurczu cakowitego

Tak warto przyjmowano w klasycznej teorii elbetu oraz w wielu normach

kocowa warto odksztace skurczowych: 0,1510 -3 = 0,15

Skurcz betonu wg PN-EN:2008

Skurcz betonu wg PN-EN:2008

W normie PN-EN odksztacenia skurczowe betonu opisano z uwzgldnieniem

Kocowe wartoci skurczu przy wysychaniu oblicza si z nastpujcego

W porwnaniu do wczeniejszych norm naley mie na uwadze istotny fakt, e

Cakowite odksztacenia skurczowe betonu opisuje wzr

odksztacenie skurczowe od wysychania

Skurcz betonu wg PN-EN:2008

cd ,o 0,85 (220 110 ds1 ) exp ds2

Skurcz betonu wg PN-EN:2008

czas (wiek betonu) w dniach

Przebieg skurczu od wysychania w funkcji czasu jest w tym ujciu ostatecznie

Skurcz betonu wg PN-EN:2008

Skurcz betonu wg PN-EN:2008

charakterystyczna wytrzymao betonu (MPa)

czas (wiek betonu) w dniach

Przebieg skurczu autogenicznego w funkcji czasu jest ostatecznie opisany

Efekt skurczu betonu wskutek wizw wewntrznych

Efekt skurczu betonu wskutek wizw wewntrznych

Wizami wewntrznymi dla elementu elbetowego jest opr zbrojenia,

Efekt skurczu betonu wskutek wizw wewntrznych

Efekt skurczu betonu wskutek wizw wewntrznych

Podstawiajc odpowiednie wartoci odksztace, wynikajce z zasady

Naprenia normalne w stali (ciskajce) wynosz

Dzielc obustronnie przez AcEc mamy

Skurcz elementu elbetowego

Naley raz jeszcze wyranie podkreli, e w wyniku dziaania wizw

Efekt skurczu dla wizw wewntrznych wg metody uniwersalnej

Efekt skurczu dla wizw wewntrznych wg metody uniwersalnej

W metodzie uniwersalnej (ktra dalej bdzie zamiennie nazywana metod si