POLITECHNIKA WROCAWSKA

WYDZIA BUDOWNICTWA LDOWEGO I WODNEGO

ANTONI BIEGUS

PROJEKTOWANIE ZESPOLONYCH KONSTRUKCJI

STALOWO-BETONOWYCH WEDUG EUROKODU 4

WYKADY

www.kkm.pwr.wroc.pl

WROCAW 2012
 2

SPIS TRECI

1. Wstp .......... 4
2. Obliczeniowe wartoci materiaw i wyrobw ......... 7
3. Oglne zasady oblicze konstrukcji zespolonych stalowo-betonowych . 8
4. czniki do zespolenia stali konstrukcyjnej z betonem .. 10
5. Szeroko efektywna pek ze wzgldu na efekt szerokiego pasa .. 13
6. Nono przekrojw poprzecznych belek .. 15
6.1. Obliczeniowa nono na zginanie przekroju zespolonego .... 15
6.2. Obliczeniowa nono plastyczna na zginanie przekroju czciowo
zespolonego . 21
6.3. Obliczeniowa nono na cinanie zespolonego przekroju poprzecznego 25
6.4. Obliczeniowa nono na zginanie ze cinaniem zespolonego przekroju 26
6.5. Obliczeniowa nono na zginanie przekrojw poprzecznych belek
czciowo obetonowanych . 27
7. Zwichrzenie zespolonych belek 28
8. Obliczanie ugi dwigarw zespolonych 32
9. Obliczanie belek zespolonych 33
10. Zespolone supy i zespolone elementy ciskane . 40
10.1. Charakterystyka oglna supw zespolonych .. 43
10.2. Obliczanie nonoci supw zespolonych metoda ogln .. 40
10.3. Obliczanie nonoci supw zespolonych metoda uproszczon ... 43
10.3.1. Postanowienia oglne i nono przekroju poprzecznego . 43
10.3.2. Nono supw zespolonych na ciskanych osiowo .. 44
10.3.3. Nono przekrojw supw zespolonych ciskanych i zginanych 45
10.3.4. Efekt wzmocnienia betonu w elemencie z rury okrgej .... 48
10.3.5. Nono elementw zespolonych ciskanych i zginanych
jednokierunkowo .. 50
10.3.6. Nono elementw zespolonych ciskanych i zginanych
dwukierunkowo 52
10.4. Zespolenie i przekazywanie obcie .. 53
11. Pyty zespolone na poszyciu ze stalowych blach profilowanych 55
11.1. Charakterystyka oglna pyt zespolonych z blachami profilowanymi . 55
 3

11.2. Wymagania konstrukcyjne pyt zespolonych z blachami profilowanymi .. 56

11.3. Obliczanie pyt zespolonych z blachami profilowanymi . 58
11.3.1. Efekty oddziaywa i analiza si wewntrznych pyt zespolonych
z blachami profilowanymi . 58
11.3.2. Sprawdzanie stanw granicznych nonoci pyt zespolonych
z blachami profilowanymi ...... 59
11.3.3. Sprawdzenie stanw granicznych uytkowalnoci pyt zespolonych
z blachami profilowanymi . 65
Literatura ........... 66

PODZIKOWANIE

Autor serdecznie dzikuje Panu dr. hab. in. Wojciechowi Lorencowi za trud korekty
pracy i wniesione uwagi redakcyjne oraz merytoryczne
 4

1. Wstp

Konstrukcje zespolone stalowo-betonowe tworzy si przez wzajemne poczenie

czci stalowych i betonowych, albo elbetowych w taki sposb by wsplnie przeno-
siy jego wytenia zginajce lub/i ciskajce. Celem takiego wzajemnego poczenia
jest lepsze wykorzystanie cech mechanicznych skadowych materiaw:
stali przy rozciganiu i
betonu przy ciskaniu,
a take zmniejszenie zuycia stali przez:
uycie betonu jako materiau taszego,
zwikszenie sztywnoci elementu, przy maych gabarytach wymiarw przekroju
(tj. wysokoci belki zginanej lub szerokoci supa ciskanego.
Dodatkowo w wielu rozwizaniach konstrukcyjnych cz betonowa konstrukcji sta-
nowi zabezpieczenie przeciwpoarowe oraz antykorozyjne elementu stalowego, a
take jego usztywnienie tj. skutecznie zabezpiecza przed utrat statecznoci: oglnej
(wyboczeniem lub zwichrzeniem dwigara) i lokalnej cianek (wyboczeniem miej-
scowym pek i rodnikw ksztatownika stalowego).
Zespolenie oznacza poczenie stalowej i betonowej czci konstrukcji w taki spo-
sb, aby mogy by traktowane konstrukcyjnie i obliczeniowo jako jeden ustrj (o do-
statecznej wytrzymaoci oraz sztywnoci). Najczciej jest to zespolenie mecha-
niczne, ktre jest realizowane za pomoc ronego rodzaju cznikw zespalajcych.
Zarwno stal jak i beton maj zalety oraz wady. Analizowane ustroje stalowo-
betonowe s optymalnym rozwizaniem, gdy w zespolonym ukadzie konstrukcyj-
nym czy si zalety oraz eliminuje wady zarwno stali, jak i betonu,.
Do zalet konstrukcji stalowych zalicza si m.in.: wysoka wytrzymao materiau
(rys. 1), may ciar wasny, atwo wykonania oraz montau; do wad za: wrali-
wo na utrat statecznoci (oglnej i lokalnej), maa odporno na korozj i oddzia-
ywanie wysokiej temperatury (ognia) oraz wysokie koszty wykonania.
Zaletami konstrukcji z betonu s nisze koszty materiau, swoboda ksztatowania
ustroju nonego, dua sztywno i wytrzymao na ciskanie (rys. 1), odporno na
korozj i oddziaywanie wysokiej temperatury (ognia). Jednak wykonanie konstrukcji
z betonu trwa duej ni konstrukcji stalowych.
 5

Rys. 1. Porwnanie przykadowych wykresw stali i betonu

W konstrukcjach zespolonych materiay o ronych waciwociach s poczone

tak, e wsppracuj ze sob w przenoszeniu obcie stal przenosi wytenia
rozcigajce, beton za wytenia ciskajce. Zespolenie zwiksza nono kon-
strukcji stalowej na utrat statecznoci oglnej i lokalnej. Wspdziaanie stali kon-
strukcyjnej i stali zbrojeniowej z betonem umoliwiaj podobiestwa wykresw od-
ksztace tych materiaw w funkcji wytenia (zalenoci obcienie-odksztacenie).
Zespolone konstrukcje stalowo-betonowe (rys. 2) stosuje si przede wszystkim ja-
ko elementy prtowe: zginane (belki, podcigi) i/lub ciskane (supy) oraz pyty.
Zespolone belki i podcigi (rys. 2a, b) maj zazwyczaj przekrj teowy, zoony z
pionowego ebra stalowego (np. dwuteownika) i poziomej pyty betonowej lub elbe-
towej. W takich dwigarach zginanych, w ich strefie momentw dodatnich pyta jest
ciskana, stalowe ebro za, przejmuje siy rozcigajce. W ich strefie momentu
ujemnego, pyta jest uwzgldniana w ocenie nonoci tylko wtedy, gdy sia rozciga-
jca w betonie jest rwnowaona przez np. sprenie (jest to ekonomicznie uzasad-
nione w mostach, rzadziej w budynkach). Zespolone elementy stropw projektuje si
najczciej jako belki swobodnie podparte lub poczone podatnie ze supami.
 6

Rys. 2. Charakterystyczne przekroje stalowo-betonowych konstrukcji zespolonych:

a), b) belki (podcigu), c), e) supa, d) pyty; 1 betonowa pyta (lub beton
wypeniajcy), 2 ksztatownik stalowy, 3 dwigar kratowy lub aurowy,
4 blach fadowa, 5 rura stalowa, 6 zbrojenie, 7 cznik zespalajcy

Zespolone pyty stropowe (rys. 2d) z blachami profilowanymi projektuje si w budyn-

kach, w ktrych przewaaj obcienia statyczne. W celu zapewnienia wsppracy z
betonem blachy fadowe takich pyt zespolonych s najczciej specjalnie uksztato-
wane. Stanowi ona jej zbrojenie na dodatnie momenty zginajce w pycie. Zbrojenie
na momenty ujemne wykonuje si jak pytach elbetowych zwykle w postaci siatek.
Stalowo-betonowe supy zespolone otrzymuje si w wyniku obetonowania (rys. 2c)
lub wypenienia betonem (rys. 2e) stalowego elementu podstawowego. W takich
rozwizaniach beton zwiksza sztywno przekroju stalowego i umoliwia uzyskanie
duej nonoci, przy maych wymiarach przekroju poprzecznego supa. Zbrojenie
supw zespolonych w postaci prtw podunych i strzemion, wspdziaa w przeno-
szeniu obcie od ciskania lub/i zginania.
Zagadnieniom projektowania zespolonych konstrukcji stalowo-betonowych po-
wicona jest norma PN-EN 1994-1-1:2008: Projektowanie zespolonych konstrukcji
stalowo-betonowych. Cz1-1: Reguy oglne i reguy dla budynkw.
Problematyk projektowania konstrukcji zespolonych konstrukcji stalowo-
betonowych przedstawiono m.in. w [1], [2].
 7

2. Obliczeniowe wartoci materiaw i wyrobw

Wg PN-EN 1990 sprawdzenie stanw granicznych nonoci konstrukcji zespolo-

nych polega na wykazaniu, e w kadym jej krytycznym przekroju, pod wpywem
kadej z moliwych kombinacji oddziaywa obliczeniowych, speniony jest warunek

[ ] f yk f ck f sk
Ed = Ed G G, Q i Q Rd = Rd , ,

, Aa , Ac , As , ... , (1)
a c s
gdzie:
Ed - wartoci obliczeniowych efektw oddziaywa: staych G i zmiennych Q ,

G , Q , i - wspczynniki w ocenie efektw oddziaywa,

R d - warto obliczeniowa nonoci konstrukcji zespolonej,

f yk , f c , f s - charakterystyczne parametry wytrzymaociowe odpowiednio: stali

ksztatownika ( yk ), betonu ( c ), stali zbrojeniowej ( s ),

Mi , c , s - wspczynniki bezpieczestwa nonoci odpowiednio: stali ksztatownika
( a ), betonu ( c ), stali zbrojeniowej ( s ),
Aa , Ac , As - charakterystyka geometryczna przekroju poprzecznego odpowiednio:

stali ksztatownika ( a ), betonu ( c ), stali zbrojeniowej ( s ).

Rys. 3. Przykadowe rozwizanie szkieletu nonego budynku z zastosowaniem elemen-

tw zespolonych; oznaczenie parametrw stali konstrukcyjnej, betonu zbrojenia
 8

Przyjte w PN-EN 1994-1-1 oznaczenia parametrw stali konstrukcyjnej, betonu i

stali zbrojeniowej (1) pokazano na rys. 3.
Wedug PN-EN 1994-1-1 w projektowaniu konstrukcji zespolonych waciwoci be-
tonu naley przyjmowa zgodnie PN-EN 1992-1-1/3.1 dla betonw zwykych oraz
PN-EN 1992-1-1/11.3 w wypadku betonw lekkich. Zasady podane w PN-EN 1994-
1-1 nie dotycz konstrukcji wykonanych z betonu o wytrzymaoci obliczeniowej ni-
szej ni C20/25 oraz nie wyszej ni C60/75 i LC60/66.
Zgodnie z [3] waciwoci materiaowe zbrojenia naley przyjmowa wg PN-EN
1992-1-1/3.2. Obliczeniowe wartoci moduw sprystoci Es mona przyjmowa

jako rwne wartociom podanym dla stali konstrukcyjnych w PN-EN 1993-1-1/3.2.6.

W projektowaniu konstrukcji zespolonych wg PN-EN 1994-1-1 waciwoci mate-
riaowe stali konstrukcyjnej przyjmuje si wedug PN-EN 1993-1-1-/3.1 i 3.2. Ponadto
naley stosowa stal konstrukcyjn o nominalnej wartoci granicy plastycznoci nie
wikszej ni 460 MPa.
W PN-EN 1994-1-1 podano, e wymagania dotyczce cznikw, pocze i mate-
riaw spawalniczych naley przyjmowa wedug PN-EN 1993-1-8. Jako zespalajce
czniki trzpieniowe naley stosowa czniki sworzniowe z bami wg EN ISO 13918.
W przypadku poszycia ze stalowych blach profilowanych ich waciwoci powinny
by ustalone wg PN-EN 1993-1-3/3.1 i 3.2. Minimalna warto nominalnej gruboci
blachy poszycia wynosi 0,7 mm.
W ocenie nonoci konstrukcji zespolonej do betonu naley stosowa wspczyn-
nik czciowy nonoci c , okrelony w PN-EN 1992-1-1 ( c = 1,4 ).

Do stali zbrojeniowej naley stosowa wspczynnik czciowy nonoci s , kt-

rego warto naley przyj wedug PN-EN 1992 ( s = 1,15 ).

Do stali konstrukcyjnej, poszycia stalowego i stalowych cznikw naley stoso-

wany wspczynniki czciowe nonoci wedug PN-EN 1993 (np.: a = M 0 = 1,0 ,

a = M 1 = 1,0 , a = M 2 = 1,25 ).

3. Oglne zasady oblicze konstrukcji zespolonych stalowo-betonowych

Zgodnie z postanowieniami PN-EN 1990 konstrukcje none budynkw projektuje

si w stanach granicznych, metod wspczynnikw czciowych. Oddziaywania na
 9

konstrukcj naley przyjmowa zgodnie z PN-EN 1991, a kombinacje oddziaywa i

obcie ustala wedug PN-EN 1990.
Modele opisujce wytenie konstrukcji (do oblicze si wewntrznych w ustroju
nonym) naley przyjmowa wg PN-EN 1990/5.1.1, z uwzgldnieniem przewidywa-
nego zachowania si ich przekrojw poprzecznych, elementw, wzw oraz podpr.
Wedug PN-EN 1994-1-1 wzy ram klasyfikuje si zgodnie z PN-EN 1993.1.8/5.2,
uwzgldniajc oddziaywania wynikajce z zespolenia stali i betonu. Podobnie jak w
konstrukcjach stalowych bez zespolenia wyrnia si modele wzw: prosty (prze-
gubowy), o penej nonoci (sztywny) oraz o niepenej nonoci (podatny).
W projektowaniu konstrukcji zespolonych na og efekty oddziaywa mona okre-
la z zastosowaniem analizy I rzdu (tj. analizuje si ustrj o pocztkowej, nieod-
ksztaconej geometrii, niezalenie od jego stanu obcienia), lub analizy II rzdu, z
uwzgldnieniem w obliczeniach wpywu odksztace konstrukcji pod obcieniem.
W ocenie wytenia konstrukcji naley uwzgldnia imperfekcje:
globalne systemu konstrukcyjnego (PN-EN 1993/5.3.2) i
elementw - supw zespolonych wg zasad okrelonych w tab. 1.

Tab. 1. Krzywe wyboczeniowe i imperfekcje supw zespolonych

 10

Skutki oddziaywa mog by obliczane na podstawie globalnej analizy sprystej,

nawet wtedy, kiedy nono przekroju poprzecznego jest wyznaczona z uwzgldnie-
niem plastycznoci lub nieliniowej nonoci.

4. czniki do zespolenia stali konstrukcyjnej z betonem

Warunkiem wsppracy stali i betonu w zespolonym elemencie zginanym jest za-

bezpieczenie przed rozwarstwieniem elementw skadowych. Jeli belka skada si z
dwch warstw, ktre nie s poczone ze sob, to pod wpywem obciania warstwy
te bd zachowyway si niezalenie od siebie, a belka ulegnie odksztaceniu jak na
rys. 4a). Jej maa nono M Rd ,1 (ktra jest sum nonoci czci skadowych I i II)

oraz due ugicie y1 wynikaj z maej wysokoci konstrukcyjnej poszczeglnych nie-

zespolonych zginanych warstw ustroju h1 i h 2 . Gdy ma ona zachowywa si jak bel-
ka o penej wysokoci h , to naley uniemoliwi jej czciom I i II przesuwanie si
wzgldem siebie - tj. zespoli je ze sob (rys. 4b). Wwczas uzyskuje si du no-
no M Rd , 2 > M Rd ,1 oraz mae ugicia y2 < y1 zespolonej belki, ktre wynikaj z

wikszej wysokoci konstrukcyjnej h zginanego ustroju, ni w przypadku wg rys. 4a.

Rys. 4. Odksztacenia zginanych dwigarw zoonych z dwch warstw: a) niezespo-

lonych, b) zespolonych
 11

Belki zespolone stalowo-betonowe naley zabezpieczy przed rozwarstwieniem

ich czci skadowych na caej dugoci elementu za pomoc odpowiednich czni-
kw oraz zbrojenia. czniki stosuje si w celu zespolenia pyty betonowej (lub el-
betowej) z belka stalow, zbrojenie za w celu zabezpieczenia betonu przed ci-
ciem w otoczeniu cznikw.
Stosuje si czniki zespalajce w postaci sworzni, bloczkw oporowych, kotew, a
take rub wysokiej wytrzymaoci. W przypadku zginanych dwigarw budynkw
najczciej stosuje si czniki sworzniowe z gwk (rys. 5). Przejmuj one zarwno
siy cinajce jak i rozcigajce (rys. 6). Nie stanowi one istotnej przeszkody przy
zbrojeniu pyty, a ich nono na cinanie, jest jednakowa we wszystkich kierunkach.

Rys. 5. Konstrukcja poczenia zespalajcego z zastosowaniem cznikw sworz-

niowych: 1 ksztatownik stalowy, 2 beton, 3 cznik sworzniowy z gw-
k, 4 przypawanie cznika

czniki sworzniowe z bem przypawa si do belki stalowej pautomatycznie, za

pomoc urzdzenia spawalniczego, z zastosowaniem podkadek jonizujcych. Przy-
pawanie cznikw wykonuje si na budowie lub wytworni konstrukcji stalowej.
Wyczajc zespolone supy oraz zespolone pyty z blachami profilowanymi, usta-
lenia normowe PN-EN1994-1-1 wymagaj uwzgldnienia w obliczeniach wycznie
pocze mechanicznych. Powinny one przenosi rozwarstwiajc si podun
dziaajc w stanie granicznym nonoci midzy pyt betonow a elementem stalo-
wym oraz zabezpiecza pyt przed odrywaniem od belki.
Odrywanie pyty (rys. 6) moe by wywoane przez obcienie zewntrzne (np.
podwieszone do dwigara) lub przez inne czynniki (np. niejednakowy przekrj belki,
nierwnomierne obcienie pyty w paszczynie prostopadej do belki). By zapobiec
 12

odrywaniu pyty, czniki naley projektowa na nominaln si rozcigajc, prosto-

pad do pki stalowego ksztatownika, wikszej ni 0,1 obliczeniowej nonoci cz-
nikw na cinanie.
Najczciej do zespolenia betonowej pyty z dwigarem stalowym stosuje si
czniki sworzniowe z bem (gwk). Wg wymaga PN-EN 1994-1-1 naley stoso-
wa czniki sworzniowe wedug EN-ISO 13918. W zalenoci od zdolnoci czni-
kw do odksztace dzieli si je na podatne (cigliwe) i sztywne (niecigliwe). Zasady
zaliczania ich do odpowiedniej grupy podano w PN-EN 1994-1-1. Jeli zwikszenie
liczby cznikw zespalajcych nie powoduje wzrostu nonoci konstrukcji, to takie
poczenie jest pene; w innym przypadku zespolenie jest czciowe.
Aby zapewni niespryst redystrybucj cinania w takiej konstrukcji, czniki
powinny mie zdolno do odksztace plastycznych. Okrela si je jako cigliwe. T
cech maj czniki sworzniowe z bem, ktrych dugo po przypawaniu do belki jest
nie mniejsza ni 4d z przedziau d = 16 22 mm ( d - rednica trzpienia cznika).
Nono cznika sworzniowego wynika z interakcji zginania i cinania oraz zaley
od wzajemnych relacji sztywnoci cznika i betonu.
Obliczeniowa nono pojedynczego cznika sworzniowego przypawanego au-
tomatycznie wyznacza si ze wzoru

d 2 1 1
PRd = min 0,8 f u , 0,29d 2 f ck Ecm , (2)
4 v v
gdzie:
f u - wytrzymao na rozciganie stali sworznia cznika, nie wiksza ni 500 MPa,

f ck - charakterystyczna wytrzymao walcowa na ciskanie betonu (o gstoci nie

mniejszej ni 1750 kg/m3),

Ecm - sieczny modu sprystoci betonu,

hsc h
= 0,2 + 1, gdy 3 sc 4 ,
d d
hsc
= 1, gdy > 4,
d
d - rednica sworznia cznika; 16 mm d 25 mm ,

hsc - wysoko sworznia cznika po przypawaniu (nie mniejsza ni 3d ),

v = 1,25 - czciowy wspczynnik bezpieczestwa cznika.

 13

Nono cznikw sworzniowych w pytach zespolonych z blach profilowan

(fadow) zaley od kierunku eber blachy wzgldem stalowej belki. Zgodnie z PN-
EN 1994-1-1 wyznacza si j stosujc wspczynniki zmniejszajce (ktrych warto
zaley od kierunku i wymiarw eber pyty profilowanej i wysokoci cznika sworz-
niowego) do nonoci obliczonej dla pyty jednolitej.

5. Szeroko efektywna pek ze wzgldu na efekt szerokiego pasa

Zespolony przekrj zginanego dwigara stalowo-betonowego skada si z beto-

nowej (lub elbetowej) pyty poczonej cznikami z stalowym ebrem (np. dwute-
ow belk). W takich ustrojach naprenia normalne w betonowych pasach nie s
jednakowe na ich szerokoci. Przebieg strumienia si ciskajcych i przebieg napr-
e w betonowym pasie belki zespolonej pokazano na rys. 6. Naprenia normalne
w betonowych pasach zespolonego dwigara maj przebieg krzywoliniowy rys. 6b i
malej ze wzrostem odlegoci od osi belki.

Rys. 6. Przebieg strumienia si ciskajcych (a) oraz rozkad napre (b) w betono-
wym pasie (pycie) elementu zespolonego
 14

W celu uproszczenia oblicze, rzeczywist szeroko pasa b zastpuje si szero-

koci efektywn beff tak, by bryy napre FGHI oraz ABCDE byy sobie rwne

(rys. 7b). Jako efektywn okrela si tak zastpcz szeroko pyty beff wytonej

rwnomiernym rozkadem napre maksymalnych, ktra umoliwia przeniesienia si-

y osiowej w pasie. Szeroko efektywn pasa beff mona wyznaczy ze wzoru

0 , 5b

o
2 x dy
beff = . (3)
x, max

Szeroko efektywna beff zaley od schematu statycznego dwigara, pooenia

przekroju oraz rodzaju i rozkadu obcienia. Dlatego parametr ten zmienia si na

dugoci zginanej belki. Rozkad efektywnej szerokoci pomidzy podporami i w oko-
licy rodka rozpitoci belki pokazano na rys. 7.

Rys. 7. Efektywna szeroko pyty wedug PN-EN 1994-1-1

W PN-EN 1994-1-1 podano nastpujce wzory na cakowit szeroko efektywn

pyty zginanego przekroju teowego (rys. 7):
w przsach i nad podporami wewntrznymi
 15

beff = b0 + b ei , (4)

nad podporami skrajnymi

beff = b0 + b i ei , (5)

gdzie:
b0 - szeroko cznika lub rozstaw sworzni,

bei - jednostronny wysig pki rwny 0,125 Le nie wikszy ni do poowy rozstawu

belek lub wysig wspornika,

Le - rwnowana rozpito belki,

i - wspczynnik okrelony wzorem

0,025 Le
i = 0,55 + 1. (6)
bei

Dugo Le jest przyblion odlegoci miedzy punktami zerowych wartoci momen-

tw zginajcych w belce. W odniesieniu do belki swobodnie podpartej jest to jej roz-

pito. W przypadku belek wieloprzsowych cigych Le przyjmuje si jak na rys. 7.

6. Nono przekrojw poprzecznych belek

6.1. Obliczeniowa nono na zginanie przekroju zespolonego

Belka zespolona to element poddany gwnie zginaniu. Charakterystyczne prze-

kroje poprzeczne takich belek, zarwno z pogrubiona pyt jak i pask pyta zespo-
lon pokazano na rys. 8. Czciowo obetonowane belki (rys. 8e, f) maj rodnik sta-
lowej czci obetonowany betonem zbrojonym, a cinane czniki s umieszczone
pomidzy betonem i elementami stalowymi. W przypadku duych rozpitoci (lub
duych obcie) stosuje si blachownice spawane z pasem dolnym o wikszym
przekroju ni ich pas grny oraz pogrubion pyt elbetow (rys. 8d). W celu uzy-
skani maych wysokoci konstrukcyjnych stropw stosuje si rozwizanie pokazane
na rys. 8g (strop zintegrowany zintegrowanie belki z pyt).
 16

Rys. 8. Charakterystyczne przekroje poprzeczne belek zespolonych

Nieobetonowane przekroje ksztatownikw stalowych klasyfikuje si wedug zasad

podanych PN-EN 1993-1-1/5.5.2.
Przekrj zespolony naley zakwalifikowa z najmniej korzystn klas stalowych
cianek ciskanych ksztatownika. Zazwyczaj stosowane w stropach zespolonych
budynkw walcowane na gorco ksztatowniki maj przekroje efektywne klasy 1 i 2.
Stalowe ciskane elementy stone przez przymocowanie do zbrojenia elementu
betonowego mog by zakwalifikowane do bardziej korzystnej klasy (pod warunkiem,
e zespolenie to jest skuteczne).
Stalowe wystajce pki przekrojw zespolonych obetonowanych naley klasyfi-
kowa wg zasad okrelonych w tab. 2.

Tab. 2. Klasyfikacja stalowych pek ciskanych w czciowo obetonowanych przekrojach

 17

W rodnikach obetonowanych przekrojw, beton obetonowania powinien by

zbrojony, mechanicznie poczony ze stalowym przekrojem i zdatny do zabezpiecze-
nia rodnika przed wyboczeniem i ciskanej pki w kierunku rodnika. Powysze
wymagania s spenione gdy:
beton otaczajcy rodnik jest zbrojony podunie i strzemiona i/lub spawanymi siat-
kami,
jest speniony warunek proporcji geometrycznych ksztatownika stalowego
bc
0,8 1,0 (tab. 2),
b
beton midzy pkami jest poczony ze rodnikiem belki (jak pokazano na rys. 8e,
f) za pomoc strzemion spawanych do rodnika lub przez prty rednicy co naj-
mniej 6 mm przepuszczone przez otwory i/lub czniki sworzniowe o rednicy wik-
szej ni 10 mm,
podune rozstawy cznikw sworzniowych z kadej strony rodnika lub prtw
przepuszczanych przez otwory nie s wiksze ni 400 mm,
odlego midzy wewntrznymi powierzchniami czoowymi kadej pki a najbli-
szym rzdem przymocowa do rodnika nie jest wiksza ni 200 mm. W stalowych
przekrojach o wysokoci nie wikszej ni 400 mm mona zastosowa dwa lub wi-
cej rzdw cznikw sworzniowych i/lub prtw w otworach przymocowanych na-
przemiennie (szachownicowo).
Dla potrzeb klasyfikacji naley przyjmowa plastyczny rozkad napre w prze-
kroju z wyjtkiem przekrojw na granicy klasy 3 i klasy 4, gdzie przyjmuje si spry-
sty rozkad napre.
Jeli efektywny przekrj poprzeczny nie sprony jest klasy 1 lub 2, to obliczenio-
w nono na zginanie naley okreli na podstawie teorii sztywno-plastycznej. No-
no na zginanie przekrojw poprzecznych kadej klasy mona okrela na pod-
stawie analizy sprystej i teorii nieliniowej. W ocenie nonoci przekroju poprzecz-
nego nie uwzgldnia si wytrzymaoci betonu na rozciganie.
W modelu oceny nonoci zakada si, e przekroje poprzeczne czci skado-
wych elementu zespolonego pozostaj paskie po odksztaceniu.
Gdy ksztatownik stalowy jest zakrzywiony w planie, to w obliczeniach uwzgldnia
si wpyw krzywizny.
 18

Stalowe siatki betonowej pyty nie powinny by uwzgldniane w ocenie nono

zespolonego ustroju. Nie uwzgldnia si te w ocenie nonoci ciskane poszycie ze
stalowych blach fadowych.
Wedug PN-EN 1994-1-1 w ocenie nonoci plastycznej na zginanie M pl , Rd (rys.

9) zespolonego przekroju poprzecznego przyjmuje si nastpujce zaoenia:

istnieje pena wsppraca pomidzy stal konstrukcyjn oraz betonem,
naprenia w efektywnym przekroju elementu stalowego mieszcz si w zakresie
obliczeniowej granicy plastycznoci f yd = f y / a na rozciganie lub ciskanie,

zbrojenie w strefie ciskanej pyty betonowej mona pomin,

naprenia w przekrojach podunego zbrojenia rozciganego i ciskanego zawiera
si w zakresie obliczeniowej granicy plastycznoci stali zbrojenia f sd na rozciga-

nie lub ciskanie,

ciskany efektywny przekrj betonu przenosi naprenia 0,85 f cd stae na caej

swej gruboci midzy plastyczn osi obojtn i skrajnymi wknami betonu, gdzie
f cd jest obliczeniowa, walcow wytrzymaoci betonu.

Rys. 9. Rozkady napre plastycznych w zginanym przekroju klasy 1 lub 2 belki

zespolonej z pyta betonow i penym zespoleniem pod dziaanie momentw
zginajcych: a) dodatnich i b) ujemnych
 19

Jako kryterium oceny nonoci zespolonego przekroju zginanego momentem do-

datnim przyjto jego uplastycznienie. Jest to kryterium bezpieczne ze wzgldu na
du rezerw nonoci po uplastycznieniu przekroju (z bada wynika, e nono
graniczna jest wiksza od nonoci plastycznej M ult > M pl ).

Rozkady napre plastycznych w przekroju klasy 1 oraz 2 belki zespolonej z

pyta betonow i penym zespoleniem pod dziaanie momentw zginajcych dodat-
nich i momentw zginajcych ujemnych pokazano na rys. 9.
W ocenie nonoci mona wyrni 3 przypadki rozkadu napre plastycznych
w przekroju zespolonym klasy 1 i 2.
Przypadek 1 o obojtna przekroju zespolonego znajduje si w pycie (rys. 10)

Rys. 10. Plastyczny rozkad napre w przekroju zginanym momentem dodatnim,

gdy o obojtna stanu plastycznego jest usytuowana w pycie

Wysoko strefy ciskanej xc (rys. 10) pyty mona wyznaczy z rwnania

0,85 f cd beff xc = Aa f yd , (7)

std
xc = Aa f yd / 0,85 f cd beff . (8)

Obliczeniowa nono plastyczna przekroju zespolonego wynosi

M pl , Rd = f yd Aa (d c 0,5 x c ) . (9)

Przypadek 2 - o obojtna przekroju zespolonego znajduje si w rodniku belki

stalowej (rys. 11).
 20

Rys. 11. Plastyczny rozkad napre w przekroju zginanym momentem dodatnim,

gdy o obojtna stanu plastycznego jest usytuowana w rodniku belki

Wysoko strefy ciskanej x0 (rys. 11) mona wyznaczy ze wzoru

2 x0t w f yd = 0,85 f cd beff hc = 0,85 Ac . (10)

Obliczeniowa nono na zginanie przekroju zespolonego wynosi

M pl , Rd = M pl , a , Rd + 0,85 f cd Ac (d c 0,5h c 0,5 x0 ) . (11)

Przypadek 3 - o obojtna przekroju zespolonego znajduje si w pce stalowej

belki (rys. 12).
Wysoko strefy ciskanej x0 (rys. 12) mona wyznaczy ze wzoru

2 x0b f f sd = f sd Aa 0,85 f cd A . (12)

Rys. 12. Plastyczny rozkad napre w przekroju zginanym momentem dodatnim,

gdy o obojtna stanu plastycznego jest usytuowana w pce belki
 21

Obliczeniowa nono na zginanie przekroju zespolonego wynosi

M pl , Rd = 0,85 f cd Ac (0,5hc 0,5 x0 ) + Aa f yd (d c hc 0,5 x0 ) . (13)

W zespolonych przekrojach poprzecznych ze stal konstrukcyjn klasy S420 i

S460, w ktrych odlego x pl pomidzy plastyczn osi obojtn, a skrajnym wk-

nem ciskanej pyty przekracza 15% cakowitej wysokoci h elementu, obliczeniow

nono plastyczn na zginanie M Rd przyjmuje si M pl , gdzie jest wsp-

czynnikiem redukcji wg rys. 13.

Dla stosunku x pl / h wikszego od 0,4 nono na zginanie oblicza si wg oddziel-

nych zasad.

Rys. 13. Wspczynnik redukcyjny dla M pl , Rd

6.2. Obliczeniowa nono plastyczna na zginanie przekroju czciowo zespo-

lonego

Terminy pene zespolenie oraz czciowe zespolenie odnosz si do belek, w

ktrych w ocenie nonoci krytycznych na zginanie stosuje si teori plastycznoci.
Przsa belek lub wspornikw s w peni zespolone, gdy zwikszenie liczby czni-
kw cinanych nie powoduje wzrostu obliczeniowej nonoci na zginanie. W innych
przypadkach zespolenie jest czciowe.
Zgodnie z PN-EN 1994-1-1 czciowe zespolenie belek moe by stosowane w
strefie dodatnich momentw zginajcych w budynkach (rys. 14).
 22

Rys. 14. Rozkad napre plastycznych od zginania momentem dodatnim przy cz-
ciowym zespoleniu

Wg PN-EN-1994-1-1/6.2.1.3(1), czciowe zespolenie mona stosowa tylko w

strefie dodatnich momentw. Ograniczenia zwizane z uznawaniem cznikw za
cigliwe (minimalny stopie zespolenia przy danych dugociach pomidzy punktami
zerowych momentw) podano w p. 6.6.1.2. teje normy.
Przypadek czciowego zespolenia wystpuje, gdy nono poczenia pomidzy
belk stalow a pyt betonow nie wystarcza do osignicia nonoci plastycznej.
Wwczas nono mona bezpiecznie okrela wg uproszczonej zalenoci:

Nc
M Rd = M pl , a , Rd + ( M pl , Rd M pl , a , Rd) , (14)
N c, f

gdzie:
M pl , a , Rd - nono plastyczna przekroju stalowego,

N c, f - sia, ktra wystpuje w pycie przy penym zespoleniu (gdy belka osiga no-

no przegubu plastycznego, sia ta jest przenoszona na czniki),

N c - nono zastosowanego zespolenia (nono cznikw).

W przypadku, gdy zastosowano cigliwe czniki cinane, to nono na zginanie

krytycznego przekroju belki M Rd moe by obliczona z zastosowaniem teorii sztyw-

no-plastycznej. Wwczas zredukowan warto siy ciskajcej w betonowej pce

Nc naley wprowadzi w miejsce siy N c, f , obliczonej wg PN-EN 1994-1-

1/6.2.1.1.2(1)(d). Stosunek = N c / N c, f jest stopniem zespolenia na cinanie. Poo-

enie plastycznej osi obojtnej w pycie powinno by okrelone w sposb pokazany

 23

na rys. 15. Jest to druga o obojtna wewntrz przekroju stalowego, ktra powinna
by przyjmowana w klasyfikacji przekroju.
Na rys. 15 pokazano zaleno pomidzy nonoci na zginanie M Rd a sia ci-

skajc N c dla cigliwych cznikw cinanych.

Rys. 15. Zaleno pomidzy M Rd a N c dla cigliwych cznikw cinanych

Naley zaznaczy e belki s projektowane najczciej jako w peni zespolone,

poniewa oszczdnoci na cznikach w konstrukcjach zespolonych nie rekompen-
suje zwikszonej pracochonnoci oblicze.
Sposb oblicze belek cigych zaley od smukoci ciskanych czci. Nono
przekroju na zginanie momentem ujemnym moe by okrelona na podstawie teorii
plastycznoci, gdy przekrj belki jest klasy 1 lub 2. W dwigarach zespolonych naj-
czciej stosuje si dwuteowniki walcowane, ktrych klasa przekroju jest nie nisza
ni 2 i w ocenie nonoci mona uwzgldni ich nonoci plastyczn M pl , a , Rd . Obli-

czeniowa nono takiego przekroju zespolonego obcionego momentem ujemnym

(rys. 16) wynosi

M pl , Rd = M pl , a , Rd + As f sd s , (15)
 24

gdzie:
e
s = d c a1 . (16)
2

Rys. 16. Rozkad napre plastycznych od zginania momentem ujemnym

Nono spryst zespolonych dwigarw budynkw wyznacza si zasadniczo

tylko w przypadku przekrojw klasy 3 i 4. Natomiast w konstrukcjach mostowych no-
no sprysta jest stosowana bez wzgldu na klas przekroju belki stalowej.
W rozwizaniach stropw i ram budynkw, praktycznie nie wystpuje konieczno
obliczania nonoci sprystej. Jednak w przypadku oblicze ugi niezbdne jest
okrelenie napre skadowych elementw zespolonych, przy zaoeniu ich spry-
stego rozkadu w przekroju.
Wg PN-EN 1994 w obliczeniach nonoci sprystej na zginanie przekroju zespo-
lonego poprzecznego graniczne naprenia wynosz:
f cd - w betonie ciskanym,

f yd - w stali konstrukcyjnej ciskanej lub rozciganej,

f sd - w zbrojeniu ciskanym lub rozciganym, przy czym zbrojenie w ciskanej py-

cie betonowej mona pomin.

Naprenia wywoane oddziaywaniami jedynie na ksztatownik stalowy naley
doda do napre spowodowanych na cay element zespolony. W obliczeniach
efekt pezania mona uwzgldni stosujc stosunek Ea / Ec .

Na rys. 17 pokazano przekrj zastpczy belki zespolonej oraz rozkad napre

sprystych przy zginaniu momentem dodatnim. Taki rozkad napre przyjmuje si
rwnie ocenie nonoci konstrukcji mostowych.
 25

Rys. 17. Przekrj zastpczy zespolonej belki oraz rozkad napre sprystych
przy zginaniu momentem dodatnim, gdy o obojtna znajduje si: a) w py-
cie, b) w rodniku belki

6.3. Obliczeniowa nono na cinanie zespolonego przekroju poprzecznego

W elementach zginanych zwykle momentowi M Ed towarzyszy sia cinajca VEd ,

ktr naley uwzgldni w ocenie nonoci przekroju zespolonego (rys. 18).

Rys. 18. cinajce wytenie stalowo-betonowej belki zespolonej

 26

Wedug PN-EN 1994-1-1 nono na cinanie przekroju zespolonego przyjmowa-

na jest jako rwna nonoci na cinanie przekroju stalowego, obliczonej zgodnie z
PN-EN 1993-1-1/6.2.6 ze wzoru:

f yd
V pl , Rd = Av , (17)
3

gdzie Av - pole czynne przy cinaniu wg PN-EN1993.

Mona uwzgldnia wspudzia obetonowanego rodnika w przenoszeniu obci-

enia cinajcego, o ile zosta on zespolony wg wymaga konstrukcyjnych podanych
PN-EN 1994-1-1. W przypadku elementw klasy 1 i 2, w PN-EN 1994 dopuszczono
oglnikowo moliwo uwzgldnienia pyty, nie podajc po temu adnych warunkw.
W przypadku belek klasy 4, na skutek powstawania niestatecznoci mog poja-
wia si dodatkowe siy dziaajce na poczenie, wywoane polem cignie, powo-
dujc wzrost jego wytenia. Gdy rodnik jest wraliwy na wyboczenie przy cinaniu
zaleca si stosowa przynajmniej ebra podporowe.
Nono wyboczeniowa przy cinaniu V pl , a , Rd przekroju stalowego rodnika nale-

y wyznaczy wedug PN-EN 1993-1-5/5. rodniki naley dodatkowo sprawdza na

wyboczenie przy cinaniu, jeeli ich smuko przekracza:
d / t w > 72 - rodniki nieusztywnione i nieobetonowane,

d / t w > 124 - rodniki nieusztywnioneh lecz obetonowane,

d / t w > 30 k - rodniki usztywnione lecz nieobetonowanej,

gdzie: d, t w - wysoko i grubo rodnika, , k - wedug PN-EN 1993.

6.4. Obliczeniowa nono na zginanie ze cinaniem zespolonego przekroju

W przypadku jednoczesnego obcienia momentem zginajcym M Ed i si po-

przeczn VEd , o wartoci przekraczajcej poow nonoci plastycznej na cinanie

V pl , Rd , naley sprawdzi interakcyjn nono przekroju zespolonego.

Wpyw cinania na nono na zginanie przekrojw klasy 1 i 2 uwzgldnia si w

obliczeniach przez redukcj granicy plastycznoci stali w obszarze cinania kszta-
townika przyjmujc f y , red = (1 ) f yd , jak pokazano na rys. 19, gdzie:
 27

= (2V Ed/ VRd 1) 2 . (18)

Rys. 19. Rozkad plastycznych napre w zespolonym przekroju obcionym mo-

mentem dodatnim M Ed , z uwzgldnieniem cinania poprzecznego VEd

6.5. Obliczeniowa nono na zginanie przekrojw poprzecznych belek cz-

ciowo obetonowanych

Dwigary czciowo obetonowane (rys. 19) maj rodnik stalowej belki obetono-
wany zbrojonym betonem, a ich czniki s umieszczone pomidzy betonem i ele-
mentami stalowy-
mi.

Rys. 19. Typowe przekroje poprzeczne czciowo obetonowanych belek

Podane w PN-EN 1994-1-1 zasady oblicze obejmuj przekroje klasy 1 oraz 2,

ktrych smuko rodnika spenia warunek d / t w < 124 .

Ze wzgldu na cinanie, pomidzy belk stalow a obetonowaniem rodnika po-

winno by zapewnione pene zespolenie.
 28

Obliczeniowa nono na zginanie takich belek moe by okrelona zgodnie z

teori plastycznoci. Zastosowane w obetonowaniu dwigara ciskane zbrojenie
mona w obliczeniach pomin. Przykady typowych rozkadw napre w przekro-
jach czciowo obetonowanych belek pokazano na rys. 20.

Rys. 20. Przykady typowych rozkadw napre w przekrojach czciowo obeto-

nowanych belek zespolonych

7. Zwichrzenie zespolonych belek

Jeli ciskana pka belki stalowej jest poczona z elbetow pyt za pomoc
cznikw, to zespolony dwigar moe by uwaany za zabezpieczony przed zwi-
chrzeniem. Taki przypadek wystpuje np. belce swobodnie podpartej, w ktrej ci-
skana pka grna jest usztywniony pyt elbetow. Wszystkie inne dwigary, kt-
rych pki nie s przytrzymane poprzecznie naley sprawdza na zwichrzenie.
W PN-EN 1994-1-1 podano zasady sprawdzania na zwichrzenie cigych zespo-
lonych belek, o przekrojach klasy 1, 2 i 3. Belki cigle, w strefie dziaania ujemnego
 29

momentu zginajcego (w ktrym ciskana dolna pka nie jest usztywniona pyt el-
betow) naley sprawdza na zwichrzenie. Sprawdzeniu podlegaj wszystkie prze-
kroje dwigara zespolonego, w ktrych pki ciskane stalowej belki nie s usztyw-
nione bocznie.
Wedug PN-EN 1993-1-1 warunek nonoci ze wzgldu na zwichrzenie wzgl-
dem silniejszej osi oporu przy zginaniu y y zespolonej belki o staym przekroju, ob-
cionej obliczeniowym momentem M Ed ma posta:

M Ed
1. (19)
M b, Rd

Nono na zwichrzenie elementw belkowych niestonych w kierunku bocznym

M b, Rd okrelona jest wzorem:

fy
M b, Rd = LW y , (20)
M1

gdzie: L wspczynnik zwichrzenia.

Wskanik wytrzymaoci przekroju W y w (20) naley przyjmowa:

W y =W pl , y plastyczny wskanik zginania - w przypadku przekrojw klasy 1 i 2,

W y =W el , y sprysty wskanik zginania - w przypadku przekrojw klasy 3,

W y =W eff , y efektywny wskanik zginania - w przypadku przekrojw klasy 4.

W przypadku elementw o dowolnym przekroju, ulegajcych utracie paskiej po-

staci zginania wzgldem osi y y , wspczynnik zwichrzenia L wyznacza si w za-

lenoci od smukoci wzgldnej dla odpowiedniej krzywej zwichrzenia, wg zasad

podanych w PN-EN 1993-1-1.
W okrelaniu momentu krytycznego M cr mona uwzgldnia spryste zamoco-

wanie stalowej belki w betonowej pycie (o ile wystpuj co najmniej dwie belki) i
spenione s odpowiednie wymagania wedug PN-EN 1994.1.1. Wwczas w ocenie
nonoci krytycznej belki przyjmuje si model cigej odwrconej pramy U, poka-
zanej na rys. 21.
 30

Rys. 21. Odwrcona rama o wzach A, B, C i D zapobiegajca zwichrzeniu zespo-

lonego dwigara

Ten model uwzgldnia poprzeczne przemieszczenia pki dolnej stalowego kszta-

townika wywoujce zginanie jego rodnika i obrt pki grnej, ktremu si przeciw-
stawia zginana pyta elbetowa. W zwizku z tym w ocenie nono na zwichrzenie
zespolonej belki przyjmuje si jej podatne zamocowanie w wle grnym o sztywno-
ci k s (rys. 21b).

Na poziomie grnej pki stalowej, sztywno obrotowa k s na jednostk dugoci

beki stalowej (rys. 21) moe by przyjta wg wzoru:

k1k2
ks = , (21)
k1 + k2
gdzie:
k1 sztywno gitna zarysowanego przekroju pyty betonowej, lub zespolonej
w kierunku poprzecznym do stalowej belki, ktra moe by okrelona jako

k1 = ( EI ) 2 / a , (22)

w ktrym = 2 dla skrajnej belki ze wspornikiem lub bez, i = 3 dla belki

wewntrznej; dla wewntrznych belek w stropie z czterema i wicej po-
dobnymi belkami = 4 ,
k2 sztywno gitna rodnika nieobetonowanej belki stalowej, ktr okrela si
wedug wzoru
Eat w3
k2 = , (23)
4(1 a )hs
 31

( EI ) 2 - sztywno gitna przekroju zarysowanego, na jednostk szerokoci py-

ty betonowej lub zespolonej, przyjmowana jako mniejsza warto z obli-
czonej w rodku rozpitoci pyty nad belka stropow,
a - odlego midzy rwnolegymi belkami,
a - wspczynnik Poissona stali ksztatownika stalowego,
hs , t w - pokazano na rys. 21.

Sprawdzenie na zwichrzenie dwigarw o przekroju klasy 1, 2 i 3 nie jest koniecz-

ne, kiedy spenione s nastpujce warunki:
dugo ssiednich przse dwigara nie roni si wicej ni 20% dugoci przsa
krtszego, a dugo wspornika nie przekracza 15% dugoci przylegego przsa,
dwigary s rwnomiernie obcione, a obliczeniowe obcienie stae przekracza
40% cakowitego obcienia obliczeniowego,
pas grny stalowego ksztatownika jest poczony z pyt elbetow lub zespolona
za pomoc cinanych cznikw,
pyta jest rwnie poczona z innym elementem podpierajcym, rwnolegym do
rozpatrywanej belki,
pyta wraz z elementem podpieranym tworzy odwrcon ram U (rys. 21),
na kadej podporze elementu stalowego jego pas dolny jest zabezpieczony przed
przesuniciem, a rodnik usztywniony ebrami,
wysoko nieobetonowanej belki h z ksztatownikw IPE lub HE jest nie wiksza
ni podano w tabl. 3,
jeli belka jest czciowo obetonowana jej wysoko h nie przekracza podanej w
tabl. 2 o wicej ni 200 mm dla stali S355 i wicej ni 150 mm dla stali S420 i S460.

Tab. 3. Maksymalna wysoko h w mm nieobetonowanego elementu stalowego

Gatunek stali
Ksztatownik
S235 S275 S355 S420 i S460
IPE 600 550 400 270
HE 800 700 650 500
 32

8. Obliczanie ugi dwigarw zespolonych

Ugicie zginanego dwigara zespolonego skadaj si z ugicia belki stalowej w

stadium montau oraz przyrostu ugi po zespoleniu konstrukcji.
Ugicia belki stalowej oblicza si wg PN-EN 1993-1-1.
Ugicia elementu zespolonego od obcie przyoonych po zespoleniu mona
obliczy wykorzystujc analiz spryst, metod przekroju zastpczego.
Cakowite ugicia dwigara zespolonego wyznacza si stosujc zasad superpo-
zycji. Zgodnie z literatura przedmiotu zaleca si, aby cakowite ugicia (netto) nie
przekraczay 1 / 250l , gdzie l - rozpito belki.
Metoda przekroju zastpczego wyznaczania ugi polega na zastpieniu rzeczy-
wistego przekroju belki, przekrojem zastpczym, o cechach wytrzymaociowych
jednego wybranego materiau.
Ugicia belki stalowej i ugicia elementu zespolonego naley oblicza stosujc
analiz spryst.
Dokadne obliczanie ugi elementu zespolonego wymaga uwzgldnienia wpywu
skurczu i pezania betonu oraz zmian temperatury. W ujciu PN-EN 1994-1-1 wpywy
reologiczne i zmiany temperatury na stan odksztacenia i ugicia belek s uwzgld-
niane za pomoc metod uproszczonych. W przypadku belek stropowych wpyw pe-
zania uwzgldnia si zastpujc pole przekroju stali konstrukcyjnej Ac / n gdzie n

jest stosunkiem moduw sprystoci:

Ea
n= , (24)
Ec, eff

gdzie:
Ea - modu sprystoci stali konstrukcyjnej,

Ec , eff - efektywny modu sprystoci betonu, ktry mona przyjmowa jako 0,5 Ecm

(w ktrym Ecm - modu sieczny sprystoci betonu).

Przyjmowany w obliczeniach ugi przekrj zastpczy zespolonej belki oraz roz-

kad napre sprystych przy zginaniu momentem dodatnim pokazano na rys. 17.
Moment bezwadnoci przekroju zespolonego I1 (rys. 17) belki oblicza si z na-
stpujcych wzorw
 33

gdy x < h c , to

bhc3
I1 = + I a + Aa (d c x) 2 , (25)
3

gdy x h c , to

2
bh3 h
I1 = c + bhc x + I a + Aa (d c x) 2 . (26)
12 2

W przypadku obcienia rwnomiernego q , przyoonego po zespoleniu, ugicie

zespolonej belki o rozpitoci L i sztywnoci przekroju zastpczego Ea I1 mona ob-

liczy ze wzoru

5 qL4
y= . (27)
384 E a I1

Wpyw skurczu betonu na krzywizn belki mona pomin jeli stosunek jej roz-
pitoci L do cakowitej wysokoci h spenia warunek L / h < 20 .

9. Obliczanie belek zespolonych

Zespolone belki stalowo-betonowe powinny by sprawdzone na:

nono krytycznego przekroju poprzecznego,
nono zwichrzenia,
nono na wyboczenie przy cinaniu i siy poprzecznej w rodnikach,
nono na cinanie podune.
Krytycznymi przekrj takich dwigarw s:
przekroje z maksymalnym momentem zginajcym,
podpory,
przekroje poddane skupionym obcieniom i reakcjom,
miejsca wystpowania nagych zmian przekroju, innych ni spowodowane zaryso-
waniem betonu.
 34

Miejsca nagych zmian przekroju traktuje si jako przekroje krytyczne, gdy stosu-
nek wikszej nonoci na zginanie do mniejszej jest wikszy od 1,2.
Belki swobodnie podparte przenosz zasadniczo dodatnie momenty zginajce
(rozcigajce wkna dolne belki stalowej oraz ciskajce pyt betonow). Poten-
cjalne miejsca zniszczenia (przekroje krytyczne) pokazano na rys. 22.

Rys. 22. Przekroje krytyczne w belkach zespolonych swobodnie podpartych

W obliczeniach zespolonych belek swobodnie podpartych (rys. 22) naley wyka-

za, e nonoci obliczeniowe:
na zginanie w przekroju I,
na cinanie poprzeczne w przekroju II,
na cinanie podune (rozwarstwiajce) w przekroju III,
s nie mniejsze od odpowiednich si wewntrznych w tych przekrojach.
Potencjalne przekroje krytyczne zespolonej belki cigej pokazano na rys. 23.

Rys. 23. Przekroje krytyczne w cigych belkach zespolonych

Siy wewntrzne w belkach cigych mona oblicza na podstawie analizy spry-

stej lub analizy plastycznej.
Analiza sprysta jest oparta na zaoeniu, e zalenoci midzy naprenia i od-
ksztacenia w belce stalowej i pycie betonowej s liniowe - niezalenie od poziomu
obcienia. Sztywno na zginanie przekroju zespolonego okrela si na podstawie
 35

rwnowanego przekroju stalowego, w ktrym przekrj betonu jest zmniejszony w

proporcji do moduw sprystoci Ea / Ec, eff .

W tych obliczeniach naley uwzgldni wpyw zarysowania, skurczu i pezania

betonu. W ocenie nonoci konstrukcji rozrnia si dwa rodzaje sztywnoci zespo-
lonego przekroju belki:
bez rys rwn sztywnoci przekroju rwnowanego Ea I1 ,

z rysami rwn sztywnoci rwnowanego przekroju stalowego Ea I 2 , obliczonej

z pominiciem betonu w strefie rozciganej, lecz z uwzgldnieniem

zbrojenia.
Sztywno niezarysowanego przekroju zespolonej belki Ea I1 mona przyjmowa

sta na jej dugoci, pod warunkiem, e naprenia w skrajnych wknach betonu

obliczone z uwzgldnieniem wpyww reologicznych, nie przekraczaj dwukrotnie
wytrzymaoci betonu na rozciganie. W strefach, gdzie ten warunek nie jest spe-
niony naley przyjmowa zredukowan sztywno Ea I 2 (rys. 24b).

Schematy zespolonych belek przyjmowane w analizie sprystej: a) bez rys, b)

z rysami pokazano na rys. 24.
Jeli rozpitoci przylegych przse belek stropowych nie rni si wicej ni o
40%, to sztywno ich przekroju zarysowanego Ea I 2 mona przyjmowa na dugoci

15% przsa po kadej stronie podpory wewntrznej (rys. 24b).

Rys. 24. Schematy belek w analizie sprystej: a) bez rys, b) z rysami

Wystpujce w analizowanych konstrukcjach wpywy reologiczne uwzgldnia si

sposobem uproszczonym, przyjmujc efektywny (odpowiednio zmniejszony) modu
sprystoci betonu.
 36

Analiz spryst wyznaczania si wewntrznych w zespolonych belkach cigych

mona stosowa, nawet wtedy, gdy nono ich przekrojw jest obliczana przy zao-
eniu ich uplastycznienia.
Cige (statycznie niewyznaczalne) belki zespolone mona oblicza z uwzgldnie-
niem plastycznej redystrybucji si wewntrznych, ktra spenia warunki rwnowagi
oraz uwzgldnia skutki zarysowania betonu, niesprystego zachowania si materia-
w. Ponadto w miejscu przegubu plastycznego, symetryczny wzgldem rodnika
przekrj stalowego ksztatownika ma wystarczajca zdolno do obrotu plastycznego
oraz jest zabezpieczony przed utrat statecznoci: oglnej (przed zwichrzeniem) i
miejscowej (wyboczenia cianek). Te wymagania s spenione gdy:
wszystkie efektywne przekroje w miejscach przegubw plastycznych s klasy 1, a
pozostae klasy 1 lub 2,
zastosowana stal konstrukcyjna gatunku nie wyszego ni S355,
dugo ssiednich przse nie rni si wicej ni o 50% dugoci przsa krt-
szego, a przsa skrajne nie wicej ni 115% dugoci przsa przedskrajnego,
w miejscach przegubu plastycznego z betonem w strefie ciskanej, cakowita
wysoko strefy ciskanej nie przekracza 15% cakowitej wysokoci elementu.
Wykresy plastycznych momentw zginajcych w belce cigej w przle a) skraj-
nym, b) porednim pokazano na rys. 25.

Rys. 25. Wykresy plastycznych momentw zginajcych w belce cigej w przle a)

skrajnym, b) porednim

W przsach porednich belki cigej momenty plastyczne powstaj na obu podpo-

rach i w rodku rozpitoci przsa (rys. 25), ktre oblicza si z zalenoci
 37

(1 + ) M pl = 0,125qL2 , (28)

gdzie -stosunek plastycznych momentw podporowego i przsowego.

Maksymalny moment zginajcy w przsach skrajnych zespolonej belki wystpuje
w przekroju pooonym w odlegoci L od podpory skrajnej. Wspczynnik obli-
cza si ze wzoru

=
1

[(1 + ) 0,5
]
1 . (29)

Momenty plastyczne w belce cigej wynosz

przle

M pl = 0,5q 2 L2 , (30)

na podporze poredniej

M pl = 0,5q 2 L2 . (31)

Obliczeniow nono na zginanie przekrojw przsowych belek cigych (wyt-

onych dodatnim momentem zginajcym) oblicza si wedug zasad omwionych
szczegowo w pkt. 6.
Rozkad napre plastycznych w przekroju nad podpor poredni (gdy dziaa
moment ujemny) zespolonej belki cigej pokazano na rys. 26.

Rys. 26. Rozkad napre plastycznych w przekroju nad podpor poredni (gdy
dziaa moment ujemny) zespolonej belki cigej
 38

Najczciej stosowanymi ksztatownikami stalowymi belek zespolonych s dwute-

owniki walcowane na gorco, o przekrojach klasy 1 i 2. W ocenie nonoci zespolo-
nego przekroju na zginanie nad podpor belki cigej (wytenie momentem ujem-
nym) przyjmuje si pene uplastycznienie belki stalowej i podunego zbrojenia roz-
mieszczonego rwnomiernie na efektywnej szerokoci pyty.
Gdy o obojtna uplastycznionego przekroju zespolonego (rys. 26) mieci si w
rodniku dwuteownika, to jej pooenie oblicza si ze wzoru

As f sd
e= . (32)
2t w f yd

Rami wypadkowej napre w przekroju (rys. 26) oblicza si z zalenoci

s = d c 0,5e a1 . (33)

Gdy o obojtna przekroju przechodzi przez pk grn dwuteownika tj. gdy

e > d c a1 t f , rami wypadkowej napre w przekroju (rys. 26) oblicza si z zale-

noci

s = hc a1 + t f . (34)

Obliczeniowa nono na zginanie zespolonego przekroju wytonego momentem

ujemnym (nad podpor) wynosi

M pl , Rd = W pl f yd + As f sd s , (35)

gdzie W pl - plastyczny wskanik zginania przekroju belki stalowej.

Wedug PN-EN1994-1-1, w przypadku belek cigych, o przekrojach klasy 1, 2 i 3

mona na kadej poredniej podporze, gdzie naprenia rozcigajce w skrajnych
wknach betonu przekraczaj ptorakrotnie wytrzymao betonu na rozciganie
st > 1,5 f ck mona pomnoy moment zginajcy (okrelony przy wykorzystaniu anali-
 39

zy w stanie niezarysowanym) przez wspczynnik redukcyjny f1 pokazany na rys. 27

i w ten sposb odpowiednio zwikszy momenty zginajce ssiednich przse.

Rys. 27. Wspczynnik redukcji momentw zginajcych

Krzywa A moe by wykorzystana w przypadku, gdy obcienia na jednostk dugo-

ci wszystkich przse nie rni si wicej ni 25%. Jeli warunki te nie s spenione
naley przyj przyblion doln warto graniczn f1 = 0,6 (prosta B). W przypadku
stalowych belek nie podpartych montaowo, stosowanych w budynkach, wpyw miej-
scowego uplastycznienia stali konstrukcyjnej (o granicy plastycznoci f y ) nad pod-

por mona uwzgldni mnoc podporowy moment zginajcy przez dodatkowy

wspczynnik zmniejszajcy:
f 2 = 0,5 jeli warto f y jest osignita zanim stwardnieje pyta,

f 2 = 0,7 jeli warto f y jest osignita po stwardnienieniu pyty.

Ma to zastosowanie do okrelenia maksymalnego ugicia zespolonej belki, ale nie

wstpnego jej ugicia.
 40

10. Zespolone supy i zespolone elementy ciskane

10.1. Charakterystyka oglna supw zespolonych

Zespolone stalowo-betonowe supy otrzymuje si w wyniku obetonowania lub wy-

penienia betonem stalowego elementu - najczciej walcowanego na gorco kszta-
townika stalowego, o przekroju zamknitym lub/i otwartym. W takich rozwizaniach
konstrukcyjnych beton zwiksza sztywno przekroju stalowego i umoliwia uzyska-
nie duej nonoci, przy maych wymiarach przekroju poprzecznego supa. Przykady
typowych przekrojw supw zespolonych pokazano na rys. 28.
Przekrj zespolonego supa powinien mie 2 osie symetrii i by stay na swej du-
goci. W elementach obetonowanych naley stosowa zbrojenie uoone z prtw
podunych i strzemion, zgodnie z postanowieniami PN-EN 1992-1-1.

Rys. 28. Przykady typowych przekrojw supw zespolonych

W rozwizaniach konstrukcyjnych supw czciowo obetonowanych (rys. 28b)

beton pomidzy pkami powinien by trwale poczony z elementem stalowym, za
porednictwem strzemion lub cznikw strzemionowych. Strzemiona mog prze-
chodzi przez otwory w rodniku lub by do niego przyspawane.
W przypadku supw w postaci rur wypenionych betonem (rys. 28c, d, e) zwykle
nie stosuje si zbrojenie. Niekiedy jednak moe ono by konieczne, np. ze wzgldu
na odporno ogniow supa lub gdy naley ograniczy wymiary przekroju supa
(moe by te zastosowany ksztatownik stalowy tzw. sztywny rdze stalowy; rys.
28e). Elementy rurobetonowe o przekroju bisymetrycznym najlepiej nadaj si na
elementy ciskane osiowo. Dlatego takie supy najlepiej sprawdzaj si w ukadach
stonych.
 41

Stosunkowo czste stosowanie supw rurobetonowych wynika z korzystnych

cech tych elementw. Ot stalowy trzon rurowy stanowi form gotow do wypenie-
nia betonem, a take przed wypenieniem betonem sup stalowy moe przenosi ob-
cienia montaowe nawet z kilku montowanych kondygnacji budynku. Ponadto
zmiana nonoci supa zespolonego moe by dokonywana bez zmiany wymiarw
zewntrznych jego przekroju.
Jako wady elementw rurobetonowych naley wymieni: du mas w porwna-
niu do konstrukcji stalowych (gdy element jest stosowany jako prefabrykat), a take
kopotliwe poczenia elementw na dugoci oraz przekazywanie obcie z innych
elementw (problem z zapewnieniem przekazywania siy przez cay przekrj, co mo-
e wpyn na nono elementu).
PN-EN 1994-1-1 odnosi si do projektowania zespolonych supw i zespolonych
ciskanych elementw z obetonowanymi przekrojami, czciowo obetonowanymi
przekrojami oraz wypenionymi betonem rurami prostoktnymi lub okrgymi. W ta-
kich supach naley stosowa: beton o wytrzymaoci obliczeniowej nie niszej ni
C20/25 oraz nie wyszej ni C60/75 i LC60/66, stal gatunkw od S235 do S460.
Otulina stopki cakowicie obetonowanego ksztatownika stalowego powinna by
nie mniejsza ni 40 mm i wiksza od 1/6 szerokoci stopki. Otulina zbrojenia powin-
na by zgodna z wymogami PN-EN 1992-1-1.
Przekrj zbrojenia podunego, ktre mona uwzgldnia w obliczeniach powinien
by nie mniejszy ni 0,3% i nie wikszy ni 3% przekroju poprzecznego betonu. W
PN-EN 1994 podano, e wskanik udziau stali powinien spenia warunek

Aa f yd
0,2 0,9 gdzie = , (36)
N pl , Rd

W obliczeniach naley uwzgldni wpyw wyboczenia miejscowego cianek prze-

kroju stalowego na nono. Mona go pomin, gdy smuko cianek w przekro-
jach rurowych i czciowo obetonowanych nie jest wiksza ni:
supy z rur okrgych

d 235
max = 90 , (37)
t fy
 42

supy z rur prostoktnych

d 235
max = 52 , (38)
t fy

supy dwuteowe, czciowo obetonowane

bf
max = 44 35 (39)
tf fy

gdzie: d , t , b f , t f - wedug rys. 28.

Zgodnie z PN-EN1994-1-1 obliczenia supw zespolonych naley przeprowadza

metoda stanw granicznych. Ich zakres obejmuje stadium montau (przed zespole-
niem), stadium eksploatacji (po zespoleniu), a take w uzasadnionych przepadkach,
w stadium porednim.
Zespolony sup lub element ciskany o dowolnym przekroju poprzecznym, podda-
ny dziaaniu siy osiowej oraz momentw zginajcych naley sprawdza ze wzgldu
na:
nono elementu z uwzgldnieniem niestatecznoci (wyboczenia),
nono na miejscowe wyboczenie ksztatownika stalowego,
wytrzymao w miejscu przekazywania obcienia,
nono na cinanie miedzy stal a betonowymi czciami supa.
W PN-EN1994-1-1 podano 2 metody oblicze supw zespolonych:
ogln, ktrej zakres obejmuje elementy z niesymetrycznymi lub zmiennymi na
dugoci przekrojami poprzecznymi, oraz
uproszczon dla elementw o bisymetrycznym i staym na dugoci przekroju po-
przecznym.
Wpyw lokalnego wyboczenia cianki ksztatownika stalowego moe by pominity
w przekrojach w peni obetonowanych (tj. jeli grubo otulony jest nie mniejsza ni
min(40 mm, 1 / 6b f ) , gdzie b f - szeroko pasa) i innych rodzajach przekrojw w kt-

rych maksymalne wartoci smukoci (37), (38) i (39) nie s przekroczone.

 43

10.2. Obliczanie nonoci supw zespolonych metoda ogln

W obliczeniach supw metod ogln stosuje si nastpujce zaoenia:

siy wewntrzne okrela si na podstawie analizy sprysto-plastycznej, uwzgld-
nia si przy tym efekty II rzdu, wpywy imperfekcji geometrycznych,
zakada si pen wspprac czci stalowej i betonowej,
przyjmuje si zaoenie o paskich przekrojach (wg bada jest ono prawdziwe),
pomija si wytrzymao betonu na rozciganie,
uwzgldnia si wpywy reologiczne,
uwzgldnia si wpyw imperfekcji materiaowych i napre wasnych,
uwzgldnia si miejscow utrat statecznoci.
Obliczenia wg metody oglnej wymagaj w zasadzie opracowania programu kom-
puterowego, ktry by dokonywa stosownych iteracji, przy zaoeniu odksztace gra-
nicznych i warunkw rwnowagi.

10.3. Obliczanie nonoci supw zespolonych metoda uproszczon

10.3.1. Postanowienia oglne i nono przekroju poprzecznego

Uproszczona metoda oblicze moe by stosowana do wikszoci stosowanych

supw i ciskanych elementw zespolonych o przekrojach bisymetrycznych. Przyj-
muje si w niej nastpujce zaoenia obliczeniowe:
sup (element) jest o przekroju bisymetrycznym,
smuko wzgldna supa (elementu) 2,0 ,
uwzgldniane w obliczeniach zbrojenie podune nie jest wiksze ni 6%,
grubo uwzgldnianej w obliczeniach otuliny: max c z = 0,3h , max c y = 0,4b ,

stosunek bokw supa (elementu) zawiera si w zakresie hc / bc = 0,2 5,0 ,

supy (elementy) s niewraliwe na niestateczno lokaln cianek ksztatownika

stalowego (musz spenia warunki (37)(39)).
Wedug metody uproszczonej, nono plastyczn przy ciskaniu zespolonego
przekroju poprzecznego supa (elementu) oblicza si jako sum nonoci na ciska-
nie jego czci skadowych (stali, betonu i stali zbrojeniowej):
 44

dla elementw obetonowanych cakowicie lub czciowo

N pl , Rd = Aa f yd+0,85 Ac f cd + As f sd , (40)

dla elementw rurobetonowych

N pl , Rd = Aa f yd+ Ac f cd + As f sd , (41)

gdzie:
Aa , Ac , As - pola przekroju odpowiednio ksztatownika, betonu i stali zbrojeniowej,

f yd , f cd , f sd - parametry wytrzymaoci (obliczeniowe granice plastycznoci) materia-

w odpowiednio stali ksztatownika stalowego, betonu i stali zbroje-

niowej.

10.3.2. Nono supw zespolonych na ciskanych osiowo

Nono ciskanego osiowo supa o zespolonym przekroju poprzecznym spraw-

dza si ze wzoru

N Ed
1, (42)
N pl , Rd

w ktrym - wspczynnik wyboczeniowy, uzaleniony od smukoci wzgldnej

N pl , Rk
= , (43)
N cr

gdzie:
N pl , Rk - charakterystyczna nono plastyczna na ciskanie,

N cr - sprysta sia krytyczna miarodajnej postaci wyboczenia gitnego, z uwzgld-

nieniem efektywnej sztywnoci gitej supa ( EI ) eff .

 45

W celu okrelenia smukoci wzgldnej i krytycznej siy wyboczenia sprystego

naley wyznaczy warto charakterystycznej sztywnoci gitnej ( EI ) eff poprzecz-

nego przekroju zespolonego, ktr oblicza si ze wzoru:

( EI ) eff = Ea I a + E s I s + K c Ecm I c , (44)

gdzie:
I a , I c , I s - momenty bezwadnoci przekroju stalowego, niezarysowanego przekroju

betonowego i stali zbrojenia w rozpatrywanej paszczynie zginania,

K c - wspczynnik poprawkowy K c = 0,6 .

W obliczeniach naley uwzgldni wpyw efektw dugotrwaych na efektywn

spryst nono gitn. Dlatego modu sprystoci betonu Ecm redukuje si do

Ec, eff wg wzoru

1
Ec, eff = Ecm , (45)
1 + ( N G , Ed / N Ed )t

gdzie:
t - wspczynnik pezania,
N Ed - cakowita obliczeniowa sia normalna,

N G , Ed - staa cz siy normalnej.

Wspczynnik wyboczeniowy wyznacza si dla stosownej postaci wyboczenia

supa zgodnie z PN-EN 1993-1-1. Oblicza si go w zalenoci od smukoci wzgld-
nej i odpowiedniej krzywej wyboczenia (a, b lub c). Sposb przyporzdkowania krzy-
wych wyboczeniowych podano w tab. 1.

10.3.3. Nono przekrojw supw zespolonych ciskanych i zginanych

Nono plastyczn zespolonego przekroju poprzecznego w przypadku jednocze-

snego ciskania ze zginaniem i odpowiadajc im krzyw interakcji mona wyzna-
czy przy zaoeniu prostoktnych wykresw napre, jak pokazano na rys. 29.
W ocenie nonoci przekroju zespolonego, si rozcigajc beton naley pomi-
n.
 46

Rys. 29. Wykres interakcji jednoczesnego zginania i ciskania przekroju zespolonego

Jako uproszczenie, krzyw interakcji wedug rys. 29 mona zastpi wielobocz-

nym wykresem pokazanym na rys. 30. . Rysunek ten pokazuje przykadowe rozkady
napre plastycznych w cakowicie obetonowanym przekroju poprzecznym supa
zespolonego dla punktw AD. W ocenie nonoci przekroju supa zespolonego
krzyw interakcyjn zastpuje si wielobokiem poprowadzonym przez charaktery-
styczne punkty AD.

Rys. 30. Krzywa interakcji jednoczesnego zginania i ciskania M N oraz i rozkady

napre w przykadowym przekroju cakowicie obetonowanym
 47

Graniczne nonoci na ciskanie i nonoci na zginanie zespolonego przekroju

supa w charakterystycznych punktach krzywej interakcji opisuj nastpujce wzory:
w punkcie A, ktry odpowiada czystemu ciskaniu wedug zalenoci (40), (41),
w punkcie C

N pl , Rd = Ac (f cd ) , (46)

w punkcie B i C

M pl .Rd = M max, Rd W pan f yd W psn f sd 0,5W pcn (f cd ) , (47)

w punkcie D, w ktrym przekrj osiga maksymaln nono na zginanie przy sile

rwnej poowie nonoci przekroju betonowego: jest to nono rodkowej czci
przekroju o wysokoci 2hn

M max, Rd W pa f yd + W ps f sd + +0,5W pc (f cd ) , (49)

gdzie:
W pa , W ps , W pc - plastyczne wskaniki przekroju odpowiednio stali konstrukcyjnej, stali

zbrojenia i betonu,
W pan , W psn , W pcn - plastyczne wskaniki przekroju odpowiednio stali konstrukcyjnej,

stali zbrojenia i betonu, ktre mieszcz si w obszarze o wysokoci

2hn , ktra wynosi

Ac f cd
hn = , (50)
2bc f cd + 2t w (2 f yd f cd )

bc - szeroko obetonowania przekroju stalowego,

= 0,85 - w przypadku przekrojw obetonowanych,

= 1 - w przypadku rur wypenionych betonem.
Wpyw poprzecznej siy cinajcej na nono przekroju supa zespolonego na
zginanie i si normaln uwzgldnia si przy okreleniu krzywej interakcji, gdy obli-
 48

czeniowa sia cinajca Va , Ed w przekroju stalowym przekracza 50% obliczeniowej

nonoci na cinanie V pl , a , Rd przekroju stalowego.

Jeli obliczeniowa sia poprzeczna Va , Ed > 0,5V pl , a , Rd , to wpyw poprzecznego ci-

nania na nono przekroju zespolonego supa (czne wytenie cinaniem i zgina-

niem) uwzgldnia si przez redukcj wytrzymaoci stali f y , red = f yd (1 ) w obszarze

cinania, gdzie - wg (18).

Sia cinajca w zespolonym supie Va , Ed nie powinna przekracza nonoci na

cinanie przekroju stalowego ksztatownika. Nono na cinanie Vc , Rd zbrojonej

czci betonowych sprawdza si wg PN-EN 1992-1-1/6.2.

Jeli nie prowadzi si bardziej dokadnych analiz, sia cinajca VEd moe by

rozoona na Va , Ed dziaajc na stal konstrukcyjn i Vc, Ed dziaajc na cz z

betonu zbrojonego wg wzoru

Vc, Ed = VEd Va , Ed , (51)

gdzie
M pl , a , Rd
Va , Ed = VEd , (52)
M pl , Rd

w ktrym:
M pl , a , Rd , M pl , Rd - plastyczna nono na zginanie przekroju odpowiednio

stalowego i betonowego.
Mona te dla uproszczenia przyj, e obliczeniowa sia poprzeczna VEd dziaa tyl-

ko na sam przekrj stalowy.

10.3.4. Efekt wzmocnienia betonu w elemencie z rury okrgej

W ocenie nonoci elementu z rury okrgej wypenionej betonem, mona uzyska

wzrost nonoci przekroju wikszy, ni to wynika z prostego zsumowania nonoci
stali oraz betonu:
w wyniku ograniczenia odksztace betonu przez paszcz rury, paszcz i beton s
wytone w wieloosiowym stanie naprenia,
 49

boczny docisk powoduje zwikszenie wytrzymaoci betonu na ciskanie, rozciga-

nie radialne zwiksza naprenie zastpcze w paszczu, lecz poprawia jego sta-
teczno.
Omawiane efekty ulegaj redukcji wraz ze wzrostem smukoci i mimorodu ob-
cienia zespolonego supa. Zwikszenie nonoci takiego zespolonego przekroju w
wyniku wzajemnej interakcji stali i betonu mona uwzgldnia w elementach o
smukoci wzgldnej 0,5 (przy tej smukoci supa zespolonego nie ma obowiz-
ku sprawdzania wyboczenia) i mimorodzie e / d < 0,1 , gdzie e mimord obcieni
e = M / N , d - rednica supa.
W przypadku okrgych rur wypenionych betonem, do oblicze mona przyjmo-
wa wzrost wytrzymaoci betonu spowodowany ograniczeniem odksztace.
Plastyczna nono na ciskanie moe by obliczona wg wzoru

t fy
N pl , Rd = a Aa f yd + Ac f cd 1 + c + As f sd , (53)
d f ck

Wartoci parametrw i wynosz:

gdy e = 0 (ciskanie osiowe)

a = a 0 = 0,25(3 + 2 ) 1,0 , (54)

c = c 0 = 4,9 18,5 + 17 2 0 . (55)

gdy 0 < e / d < 0,1 (dla elementw jednoczenie ciskanych i zginanych)

a = a 0 + (1 a 0 )(10e / d ) , (56)

c = c 0 (1 10e / d ) , (57)

gdy e / d > 0,1

a + 0,1, c = 0 . (58)
 50

10.3.5. Nono elementw zespolonych ciskanych i zginanych jednokierun-

kowo

W sprawdzaniu nonoci elementw zespolonych ciskanych i zginanych jedno-

kierunkowo przyjmuje si liniow analiz spryst II rzdu z uwzgldnieniem imper-
fekcji geometrycznej w postaci wstpnego zastpczego wygicia ich osi podunej.
W okreleniu si wewntrznych w ciskanym mimorodowo elemencie zespolo-
nym, obliczeniow efektywn sztywno gitn ( EI ) eff , II wyznacza si ze wzoru

( EI )eff , II = 0,9( Ea I a + Es I s + 0,5Ecm I c ) . (59)

W ocenie nonoci supa zespolonego uwzgldnia si wpyw obcie dugotrwa-

ych na sztywno gitn jego przekroju, przyjmujc zamiast Ecm , warto Ec ,eff , kt-

r oblicza si ze wzoru

1
Ec ,eff = Ecm , (59a)
N G , Ed
1+ t
N Ed
gdzie:
t - wspczynnik pezania,
N Ed - obliczeniowa sia ciskajca od obcie cakowitych,

N G , Ed - obliczeniowa sia ciskajca od obcie staych.

W obliczeniach wpyw geometrycznych i konstrukcyjnych imperfekcji zespolonych

supw uwzgldni si przez przyjcie rwnowanych imperfekcji geometrycznych,
ktrych wartoci podano w tab. 1.
Efekty II rzdu na dugoci supa s uwzgldnione przez pomnoenie najwikszej
wartoci obliczeniowego momentu zginajcego pierwszego rzdu M Ed , I przez wsp-

czynnik amplifikacji k , tj. korzystajc z zalenoci

II
M Ed = k M Ed
I
, (60)
 51

k= 1,0 , (61)
1 N Ed / N cr , eff

gdzie
N cr , eff - sprysta sia krytyczna miarodajnej postaci wyboczenia gitnego,

okrelona na podstawie obliczeniowej sztywnoci przekroju ( EI ) eff , II

oraz dugoci wyboczeniowej rwnej dugoci supa,

- wspczynnik rwnowanego momentu zginajcego wedug tab. 4.

Tab. 4. Wspczynnik rwnowanego momentu zginajcego do okrelenia mo-

mentw zginajcych wg teorii II rzdu

Siy wewntrzne do sprawdzenia nonoci supw ciskanych i zginanych s sia-

mi wyznaczonymi wedug teorii II rzdu. Dlatego w ocenie nono elementw ci-
skanych do oblicze nie wprowadza si wspczynnika wyboczeniowego .
Nono supa na ciskanie i zginanie jednokierunkowe oblicza si wyznaczajc
krzyw interakcji M N (rys. 29).
Na podstawie wyznaczonych si wewntrznych i krzywych interakcji, sprawdza si
warunek wytenia supa z zalenoci
 52

M Ed M Ed
= M , (62)
M pl , N , Rd d M pl , Rd

gdzie:
M = 0,9 - dla stali S235 i S 355,
M = 0,8 - dla stali S420 i S460,
M Ed - maksymalny obliczeniowy momentw zginajcy w supie, obliczony z

uwzgldnieniem imperfekcji i wpyww II rzdu,

M pl , N , Rd - obliczeniowa nono na zginanie przekroju zespolonego w zakresie

plastycznym, z uwzgldnieniem siy cinajcej, M pl , N , Rd = d M pl , Rd ,

M pl , Rd - obliczeniowa nono plastyczna przekroju na zginanie.

Warto d nie powinna przekracza 1,0, chyba, e moment pochodzi od siy

osiowej przyoonej na mimorodzie.

10.3.6. Nono elementw zespolonych ciskanych i zginanych dwukierun-

kowo

W ocenie nonoci supw ciskanych i zginanych dwukierunkowo naley spraw-

dzi, czy s spenione nastpujce warunki nonoci:

M y , Ed
M ,y , (63)
d , y M pl , y , Rd

M z , Ed
M ,z , (64)
d , z M pl , z , Rd

M y , Ed M z , Ed
+ = 1,0 , (65)
d , y M pl , y , Rd d , z M pl , z , Rd

gdzie:
M pl , y , Rd , M pl , z , Rd - obliczeniowe nonoci przekroju zespolonego na zginanie wzgl-

dem odpowiednio osi y oraz z ,

 53

M y , Ed , M z , Ed - maksymalny obliczeniowy momentw zginajcy w supie, obliczony z

uwzgldnieniem imperfekcji i wpyww II rzdu wzgldem odpowied-

nio osi y oraz z ,
d , y , d , z - wspczynniki interakcji elementw zespolonych jednoczenie ciska-
nych i zginanych wg rys. 31.

Rys. 31. Wspczynniki interakcji d , y , d , z elementw zespolonych jednoczenie

ciskanych i zginanych dwukierunkowo

10.4. Zespolenie i przekazywanie obcie

W strefie przekazywania obcie w postaci si wewntrznych M Ed , N Ed , VEd na

kocach supa, jak i na jego dugoci naley zwrci uwag na ich rozdzielenie na:
czci stalowe oraz czci betonowe, przy uwzgldnianiu nonoci na cinanie po-
dune w paszczynie zespolenia stali i betonu. Aby unikn polizgu w paszczynie
zespolenia naley zapewni przekazywanie podunych napre ciskajcych mi-
dzy stal i betonem w supie. Najczciej wykorzystuje si w tym celu naturaln przy-
czepno obu materiaw, a w razie potrzeby stosuje si czniki.
W supie zespolonym nie s potrzebne czniki midzy stal a betonem, gdy na-
prenia styczne w paszczynie zespolenia nie przekraczaj wartoci podanych w
tab. 5. Naprenia styczne wywoane si podun w supie zespolonym oblicza si
zakadajc, e dugo rozpatrywanego odcinka cinania jest wiksza ni podwjna
wysoko przekroju supa i 1/3 jego wysokoci.
 54

Tab. 5. Wytrzymaoci obliczeniowe na cinanie Rd w supach zespolonych

W zespolonych osiowo ciskanych supach nie jest potrzebne uwzgldnianie po-

dunego cinania poza obszarem przekazywania obcienia.
W przypadku, gdy zespolone supy s obcione znaczn si poprzeczn, np.
pod miejscowym obcieniem poprzecznym lub momentem zginajcym na kocu,
naley zapewni przeniesienie podunych napre cinajcych w paszczynie ze-
spolenia stali i betonu. W tym celu stosuje si najczciej czniki sworzniowe.
Jeeli cinane czniki s przytwierdzane do rodnika elementu stalowego o prze-
kroju dwuteowym obetonowanym czciowo lub cakowicie, to nono na cinanie
moe by zwikszona o siy tarcia betonu o stalowe pki dwuteownika. Siy te mo-
na doda do obliczeniowej nonoci cznikw cinanych jak pokazano na rys. 26.
T dodatkow nono mona przyj o wartoci 0,5PRd na kad pk w poziomie

kadego rzdu cznikw, gdzie jest wspczynnikiem tarcia (dla przekroju stalo-
wego nie pomalowanego = 0,5 ).

Rys. 32. Dodatkowe siy tarcia w supach zespolonych z zastosowaniem cznikw

sworzniowych z bami
 55

11. Pyty zespolone na poszyciu ze stalowych blach profilowanych

11.1. Charakterystyka oglna pyt zespolonych z blachami profilowanymi

Pyty zespolone z blachami profilowanymi projektuje si przede wszystkim jako

stropy w budynkach. Mog by stosowane obiektach, w ktrych przewaaj obcie-
nia statyczne. Oprcz obcie zginajcych, takie pyty zespolone mog przenosi
obcienia poziome zapewniajc stateczno belkom (jako tarcze przenoszce
obcienia poziome).
Profilowana stalowa blacha (pyta fadowa) powinna zapewni wspdziaanie z
betonem tj. by zdolna do przenoszenia poziomego cinania na powierzchni zespo-
lenia pomidzy stal i betonem. W tym przypadku zwyka przyczepno blachy sta-
lowej i betonu nie jest uwaana za efektywne zespolenie tych elementw.
Zgodnie z PN-EN 1994-1-1 wspdziaanie blachy profilowanej z betonem (poka-
zane na rys. 33) otrzymuje si w wyniku:
a) zespolenia mechanicznego przez celow deformacj cianek profilu blachy
(za pomoc karbw lub wytocze),
b) zespolenia ciernego uzyskiwanego w przypadku profili uksztatowanych w
formie wywoujcej siy docisku,
c) zakotwienie kocw blachy za pomoc przyspawanych cznikw, stosowa-
nego cznie z a) i b),
d) zakotwienia kocowego, utworzonego przez deformacje fad blachy, stosowa-
nego cznie z b).

Rys. 33. Typowe sposoby zespolenia blachy profilowanej

 56

Zwyke stalowe blachy fadowe (o gadkich ciankach, ktre nie wsppracuj z

pyt betonow) mog stanowi tylko deskowanie w trakcie prowadzenia prac bu-
dowlanych. W celu zapewnienia wspdziaania stalowej blachy i betonu opracowano
specjalne blachy profilowane, ktrych cianki maj przetoczenia poprzeczne, karby,
ebra itp. (rys. 2d, 33a, 34). Te nierwnoci na powierzchni cianek zapewniaj do-
bre poczenie stali i betonu oraz ich wspdziaanie w przenoszeniu obcie.
Stosowanie stropw w postaci pyt betonowych wsppracujcych z stalow bla-
ch profilowan przynosi wiele korzyci, gdy:
blacha profilowana (deskowanie tracone) jest efektywnym elementem konstrukcyj-
nym i rwnoczenie deskowaniem, ktre nie musi by usuwane po zakoczeniu be-
tonowania,
monta stalowych blach profilowanych jest atwiejszy ni pyt betonowych,
w wielu przypadkach nie ma potrzeby stosowania dodatkowych podpr porednich
pyt na etapie montau i betonowania.
W takich rozwizaniach ksztat blachy profilowanej pozwala na zaoszczdzenie
iloci betonu potrzebnego do realizacji pyty stropowej. Brak wypenienia betonowego
w fadach ksztatownika stalowego pozwala na zmniejszenie zuycia betonu nawet
do 100 kg/m 2 stropu w porwnaniu do konwencjonalnego stropu elbetowego reali-
zowanego na budowie. Zmniejszenie masy stropu pozwala na oszczdniejsze wy-
miarowanie konstrukcji wsporczej stropw i fundamentw budynku. Ponadto zmniej-
szenie wysokoci pyty stropowej w poczeniu z wykorzystaniem stalowych auro-
wych konstrukcji wsporczych pozwala na wymierne zaoszczdzenie w wysokoci
kondygnacji i uzyskanie korzyci przestrzennych - szczeglnie w przypadku budyn-
kw wysokociowych.

11.2. Wymagania konstrukcyjne pyt zespolonych z blachami profilowanymi

Zgodnie z wymaganiami PN-EN 1994-1-1 cakowita grubo pyty h (rys. 34) po-
winna by nie mniejsza ni 80 mm . Grubo warstwy betonu hc ponad grn pasz-

czyzn eber powinna by nie mniejsza ni 40 mm .

Jeli pyta jest zespolona z belka lub peni zadanie konstrukcyjne tarczy staj-
cej, to cakowita jej grubo h powinna by nie mniejsza ni 90 mm , a warto hc nie

mniejsza ni 50 mm .
 57

Rys. 34. Widok zespolonej pyty zespolonej z blach profilowan z przetoczeniami

W zespolonej pycie podune i porzeczne zbrojenie powinno by umieszczone w

obrbie gruboci betonu rwnej hc . Pole przekroju zbrojenia umieszczonego w obr-

bie gruboci betonu hc powinno by nie mniejsze ni 80 mm 2 /m w obu kierunkach.

Odstpy prtw zbrojenia nie powinny przekracza wartoci min(2h, 350 mm) .
Dugo oparcia pyty powinna by taka, aby nie nastpio jej zniszczenie na po-
wierzchni docisku. Zgodnie z PN-EN 1994-1-1, dugo oparcia pyty lbs i lbc wedug

rys. 35 powinna by nie mniejsza ni nastpujce wartoci graniczne:

pyty zespolonej opartej na betonie lub stali: lbc = 75 mm , lbs = 50 mm ,

pyty zespolonej opartej na innych materiaach: lbc = 100 mm , lbs = 70 mm .

Rys. 35. Minimalne dugoci oparcia pyt

Ponadto w PN-EN 1994-1-1 podano szczegowe wymagania dotyczce nominal-

nego uziarnienia kruszywa.
 58

11.3. Obliczanie pyt zespolonych z blachami profilowanymi

11.3.1. Efekty oddziaywa i analiza si wewntrznych pyt zespolonych z bla-

chami profilowanymi

W identyfikacji efektw oddziaywa wystpujcych w pytach zespolonych z bla-

chami profilowanymi naley uwzgldni nastpujce sytuacje obliczeniowe:
w stadium realizacji, gdy stalowa blacha profilowana stanowi deskowanie; naley
sprawdzi jej nono (wytrzymao) i sztywno (ugicie) pod obcieniem cia-
rem wasnym i wieym betonem (w analizie powinno si uwzgldni podparcia
montaowe jeli je zastosowano),
w stadium eksploatacji, gdy pyta betonowa jest zespolona z stalow blach profi-
lowan; naley sprawdzi jej stan graniczny nonoci i uytkowalnoci po zespole-
niu i po usuniciu podpar montaowych, jeli je zastosowano.
W stadium realizacji uwzgldnia si nie tylko ciar wasny blachy profilowanej i
wieego betonu (cznie z jego miejscowym nagromadzeniem si podczas naka-
dania na konstrukcji), ale take obcienie montaowe. Naley uwzgldni rwnie
zwikszenie gruboci warstwy betonu na skutek ugicia blachy profilowanej. Zgodnie
z PN-EN 1994-1-1 mona je pomin, gdy strzaka ugicia f pod ciarem wasnym
i ciarem wieego betonu jest mniejsza ni 0,1 gruboci pyty; w przeciwnym razie
nominaln grubo betonu naley zwikszy o 0,7 f na caej dugoci przsa.
Obliczenia poszycia blachy profilowanej jako deskowania naley wykona wg za-
sad okrelonych w PN-EN 1993-1-3.
W analizie stalowej blachy profilowanej jako deskowania, w ktrej uyto tymcza-
sowych podpar nie naley stosowa plastycznej redystrybucji plastycznych momen-
tw zginajcych.
W analizie stalowej blachy profilowanej jako deskowania, w ktrej uyto tymcza-
sowych podpar pyty nie naley stosowa plastycznej redystrybucji plastycznych
momentw zginajcych.
W ocenie stanu granicznego nono pyt zespolonych z blachami profilowanymi
mona stosowa:
liniow analiz spryst z redystrybucj lub bez redystrybucji,
analiz sztywno-plastyczn,
analiz sprysto-plastyczn, z uwzgldnianiem nieliniowoci materiau.
 59

W ocenie stanu granicznego uytkowalnoci pyt zespolonych z blachami profilo-

wanymi naley stosowa analiz spryst.

11.3.2. Sprawdzanie stanw granicznych nonoci pyt zespolonych z blachami

profilowanymi

Sprawdzenie stanw granicznych nonoci polega na wykazaniu, e siy we-

wntrzne w przekrojach krytycznych ustroju (rys. 36) spowodowane dziaaniem ob-
cie obliczeniowych M Ed , V l , Ed, Vv, Ed , s mniejsze od nonoci obliczeniowej pyty

zespolonej z blach profilowan: na zginanie M Rd , na cinanie rozwarstwiajce

V l , Rd , oraz cinanie poprzeczne Vv , Rd .

Rys. 36. Przekroje krytyczne swobodnie podpartej pyty zespolonej z blach profilo-
wan

Naley sprawdzi stopie wytenia pyt zespolonych (rys. 36) z nastpujcych

zalenoci:
w przekroju krytycznym I

M Ed
1, (66)
M Rd

w przekroju krytycznym II

Vl .Ed
1, (67)
Vl , Rd

w przekroju krytycznym III

Vv.Ed
1, (68)
Vv, Rd
 60

gdzie:
M Ed , V l , Ed, Vv, Ed - odpowiednio obliczeniowe wartoci momentu zginajcego (w prze-

kroju I), rozwarstwiajcej siy podunej (w przekroju II) i cinajcej

siy poprzecznej (w przekroju III),
M Rd , V l , Rd, Vv, Rd - odpowiednio obliczeniowe wartoci nono na zginanie (w prze-

kroju I), na cinanie podune (rozwarstwianie) na dugoci cinania

Ls (w przekroju II) i nonoci na cinanie poprzeczne (w przekroju III).

Wedug PN-EN 1994-1-1 w modelu oceny obliczeniowej nonoci na zginanie py-

ty zespolonej z blach profilowan mona przyjmowa plastyczny rozkad napre
w przekroju. W okreleniu nono na zginanie przyjmuje si granic plastycznoci
stalowych blach profilowanych rwn f yp , d wg PN-EN 1993-1-3.

Pooenie osi obojtnej w stanie granicznym nonoci na zginanie zespolonej py-

ty wytonej momentem dodatnim wyznacza si z warunku rwnowagi wypadko-
wych si ciskajcych w betonie i rozcigajcych w stalowej blasze profilowanej.
Moliwe s 2 przypadki:
o obojtn znajduje si w pycie betonowej, gdy nono na ciskanie efektywne-
go przekroju pyty betonowej ponad blach profilowan jest wiksza od nonoci na
rozciganie stalowej blachy profilowanej (rys. 37),
o obojtn znajduje si w pycie profilowanej, gdy nono na ciskanie efektyw-
nego przekroju pyty betonowej ponad blach profilowan jest mniejsza od nono-
ci na rozciganie stalowej pyty profilowanej (rys. 38).
Rozkad napre od dodatnich momentw zginajcych, gdy o obojtna zespo-
lonego przekroju znajduje si ponad stalow blach profilowan pokazano na rys.
35. Taki przypadek obliczeniowy wystpuje, gdy 0,85 f cd bh c > f yp , d Ap .

Rys. 37. Rozkad napre od dodatnich momentw zginajcych, gdy o obojtna

zespolonego przekroju znajduje si ponad stalow blach profilowan
 61

Pooenie osi obojtnej mona wyznaczy ze wzoru

f yp , d Ap
x pl = , (69)
0,85 f cd b
gdzie:
f yp , d - obliczeniowa granica plastycznoci stali blachy profilowanej,

f cd - obliczeniowa wytrzymao betonu na ciskanie,

b - rozpatrywana szeroko pyty,

Ap - pole przekroju blachy profilowanej w strefie rozciganej na szerokoci b .

Obliczeniow nono zespolonej pyty wyznacza si z zalenoci

M pl , Rd = f yp , d Ap (d p 0,5 x pl ) , (70)

gdzie:
d p - odlego od grnej krawdzi pyty do rodka cikoci efektywnego przekroju

blachy profilowanej.
x pl - wysoko ciskanej strefy betonu wg (69).

Rozkad napre od dodatnich momentw zginajcych, gdy o obojtna zespo-

lonego przekroju znajduje si w blasze profilowanej pokazano na rys. 38. Taki przy-
padek obliczeniowy wystpuje, gdy 0,85 f cd bh c < f yp , d Ap .

Rys. 38. Rozkad napre od dodatnich momentw zginajcych, gdy o obojtna

zespolonego przekroju znajduje si w stalowej blasze profilowanej

Obliczeniow nono zespolonej pyty (rys. 38) wyznacza si z zalenoci

 62

M Rd = f f yp , d Ape z + M pr , (71)

w ktrym
0,85 f cd bhc
f = 1 , (72)
A pe f yp , d

z = d p 0,5hc (1 f )(e p e) , (73)

M pr = 1,25(1 f ) M pa , (74)

gdzie:
Ape - efektywne pole przekroju blachy profilowanej w strefie rozciganej na szeroko-

ci b ,
M pa - obliczeniowa nono plastyczna na zginanie efektywnego przekroju po-

przecznego blachy profilowanej,

e - odlego rodka cikoci efektywnego przekroju blachy profilowanej od kraw-
dzi dolnej,
e p - odlego plastycznej osi obojtnej efektywnego przekroju blachy profilowanej

od krawdzi dolnej,
hc - grubo betonowej pyty ponad ebrami.

W przypadku wieloprzsowych pyt cigych nad ich podporami wewntrznymi

wystpuj momenty ujemne. Wwczasj wg PN-EN 1994-1-1 mona w ocenie nono-
ci na zginanie pyty obcionej momentem ujemnym pomin udzia stalowej blachy
profilowanej. Nono na zginanie pyty zespolonej obcionej momentem ujemnym
oblicza si przyjmujc rozkad napre w przekroju pokazany na rys. 39.

Rys. 39. Rozkad napre od ujemnych momentw zginajcych w pycie zespolonej

z blach profilowan
 63

Kucharczyk W. Latocha S. [2] proponuje projektowa pyty cige jako szereg pyt
swobodnie podpartych, pod warunkiem zastosowania nad podporami porednimi
zbrojenia przeciwdziaajcego zarysowaniu betonu. Pole tego zbrojenia powinno by
nie mniejsze ni 0,2% przekroju betonu powyej eber blachy profilowanej w przy-
padku pyty nieodpartej montaowo i nie mniejsze ni 0,4% tego przekroju przy za-
stosowaniu podparcia montaowego.
Oprcz sprawdzenie nonoci na zginanie zespolonej pyty (w przekroju krytycz-
nym I - rys. 36) naley sprawdzi jej nono na rozwarstwienie (w przekroju krytycz-
nym II - rys. 36).
Gdy nie jest moliwe zapewnienie penego zespolenia pyty betonowej i stalowej
blachy profilowanej, jej nono na zginanie okrela si z uwzgldnieniem siy w be-
tonie N c , ktra jest ograniczona wartoci napre przyczepnoci. Wyznacza si j

z zalenoci

N c = u , Rd bLx N c , f , (75)

gdzie:
u , Rk
u = - obliczeniowa warto wytrzymaoci na cinanie zidentyfikowana
1,25
eksperymentalnie,
b - rozpatrywana szeroko pyty,
L x - odlego rozpatrywanego przekroju od najbliszej podpory,

u, Rk - charakterystyczna wytrzymao na cinanie podune pyty zespo-

lonej.
Nono na cinanie podune (rozwarstwienie) pyt zespolonych jest najczciej
podawana w katalogach przez producentw blach profilowanych. Jest ona okrelana
na podstawie bada dowiadczalnych.
W PN-EN 1994-1-1 podano metodologie bada dowiadczalnych zespolonych pyt
stropowych. Postanowienia te odnosz si do oceny nonoci na rozwarstwienie
(cinanie podune) i dotycz pyt zespolonych z zespoleniem mechanicznym lub
ciernym typu a) lub typu b) wedug rys. 33.
Obliczanie nonoci na cinanie podune w pycie na blasze profilowanej bez za-
kotwie kocowych wyznacza si metod m k lub metod czciowego zespolenia.
 64

Stosujc metod m k naley wykaza, e maksymalna obliczeniowa pionowa si-

a poprzeczna VEd na szerokoci pyty b nie przekracza obliczeniowej nonoci na

cinanie Vl , Rd , okrelonej na podstawie pempirycznego wzoru

bd p mAp
Vl , Rd = +k, (76)
v, s bLs

gdzie:
b - rozpatrywana szeroko pyty, mm,
d p - odlego od grnej krawdzi pyty do rodka cikoci efektywnego przekroju

blachy profilowanej, w mm,

Ap - pole przekroju blachy profilowanej na szerokoci b , w mm2,

Ls - dugo strefy cinania, mm,

m, k - wspczynniki wyznaczone dowiadczalnie, w N/mm2,

v , s = 1,25 - czciowy wspczynnik bezpieczestwa.

Dugo strefy cinania Ls w pycie o rozpitoci przsa L (rys. 40) naley przyj-

mowa rwn:
0,25 L - w przypadku obcie rwnomiernych, rozoonych na caej dugoci prz-
sa (rys. 40a),
odlegoci midzy obcieniem a najblisz podpor w przypadku dwch obcie
rwnych i symetrycznie rozmieszczonych (rys. 40b),
rwnowanej odlegoci poredniej w przypadku innych ukadw obcie.

Rys. 40. Dugo strefy cinania: a) obcienie rwnomierne, b) obcienie skupione

 65

Okrelajc nono na rozwarstwienie cigej pyty zespolonej do oblicze wedug

PN-EN 1994-1-1 mona przyjmowa rwnowane pyty jednoprzsowe swobodnie
podparte o rozpitociach zastpczych ich przse:
0,8 L - w przsach porednich,
0,9 L - w przsach skrajnych.
Nono na cinanie poprzeczne (pionowe) Vv, Rd pyt zespolonych z blachami pro-

filowanymi na szerokoci rwnej odlegoci pomidzy osiami eber podunych okre-

la si wg PN-EN 1992-1-1/6.2.2.

11.3.3. Sprawdzenie stanw granicznych uytkowalnoci pyt zespolonych z

blachami profilowanymi

W ocenie stanu granicznego uytkowalnoci pyt zespolonych naley analizowa

jej ugicie oraz zarysowanie.
Szeroko rys w strefie momentu ujemnego zespolonej pyty cigej sprawdza si
zgodnie z postanowieniami PN-EN 1992-1-1/7.3.
Ugicia spowodowane obcieniem stalowego blachy profilowanej naley oblicza
zgodnie z PN-EN 1993-1-3/7. Ugicie blachy profilowanej pod wpywem jej ciaru
wasnego i ciaru wieego betonu, lecz bez obcienia montaowego nie powinno
przekracza L / 180 (gdzie L - rozpito przsa pyty).
Ugicia od obcienia pyty zespolonej okrela si stosujc metod analizy spr-
ystej wedug zasad podanych w PN-EN 1994-1-1/5. Ugicia pyt zespolonych nie
powinny przekracza wartoci do ktrych mog dostosowa si inne poczone z ni-
mi elementy (np. cianki dziaowe). Ugicie zespolonej pyty pod obcieniem quasi
staym nie powinno przekracza L / 250 (gdzie L - rozpito przsa pyty).
Zgodnie z PN-EN 1994-1-1 mona pomin obliczanie ugi pyty zespolonej gdy
s spenione rwnoczenie nastpujce warunki:
stosunek rozpitoci przsa do gruboci pyty nie przekracza wartoci granicznej
podanej w PN-EN 1992-1-1-/7.4 dla betonu ciskanego oraz
speniony jest warunek umoliwiajcy pominicie efektu polizgu kocw blachy
profilowanej podany w PN-EN 1994-1-4/9.8.2(6).
 66

Literatura

[1] Kucharczuk W., Labocha S.: Konstrukcje zespolone stalowo-betonowe budynkw.

Arkady, Warszawa 2007.
[2] Budownictwo oglne. Stalowe konstrukcje budynkw. Projektowanie wedug Eu-
rokodw z przykadami oblicze. Praca zbiorowa pod kierunkiem M. Giejowskie-
go i J. Ziko, Arkady, Warszawa 2010.
[3] PN-EN 1994-1-1:2008: Projektowanie zespolonych konstrukcji stalowo-
betonowych. Cz1-1: Reguy oglne i reguy dla budynkw.
[4] PN-B-03300:2006 + Ap1: Konstrukcje zespolone stalowo-betonowe. Obliczenia
statyczne i projektowanie.
[5] PN-82/B-03300: Konstrukcje zespolone stalowo-betonowe. Obliczenia statyczne i
projektowanie. Belki zespolone krpe.
[6] PN-86/B-03301: Konstrukcje zespolone stalowo-betonowe. Obliczenia statyczne i
projektowanie. Belki zespolone smuke.
[7] PN-91/B-03302: Konstrukcje zespolone stalowo-betonowe. Obliczenia statyczne i
projektowanie. Supy zespolone.