inheems Romeinse nederzettingen

In het land van Campanië verenigen de wijnstokken zich met populieren, omhelzen die als echtgenoten en klimmen met opdringerige armen van tak naar tak in hun knoestige loop omhoog, tot ze de top bereiken en zo hoog zweven dat de druivenplukker wanneer hij het contract tekent meteen over zijn brandstapel en grafheuvel onderhandelt. (…) Rankdrager of met een andere naam 'opulus' noemen ze een boom in Italië boven de Po, waarvan de rondom wijd uitgroeiende rijen takken worden gevuld door de wijnstokken, die met oude kale stammen opklimmen tot aan de vertakking en daarvandaan onder de uitgestrekte armen van de boomtakken hun loten laten uitschieten. Ook kunnen ze, door staken gestut, rechtop staan tot de hoogte van een middelgrote man en zo een wijngaard vormen. Andere kruipen kriskras over de bodem, laten over alle lege ruimten hun uitlopers kronkelen en vullen elke voorhof die ertussen ligt op. Zo veel verschillende groeiwijzen laat alleen Italië al zien." Plinius, Naturalis Historia, 14.2.10-13

Sinds enkele jaren wordt er gewerkt aan de nieuwbouwwijk In Goede Aarde te Boxtel. Dit is een groene wijk met diverse ecologische verbindingen, met waterpartijen en moerasgedeelten. Een groot gedeelte van deze wijk is reeds gerealiseerd, maar op enkele locaties zal op korte termijn nog nieuwbouw plaats gaan vinden. Eén van die locaties betreft een kavel dat gelegen is langs de Einsteinstraat.
Omdat er op deze locatie een grote kans bestaat dat zich in de ondergrond archeologische waarden bevinden, was het noodzakelijk om deze in een vroeg stadium in kaart te brengen. Dit onderzoek is in een aantal fasen uitgevoerd en heeft bestaan uit een gecombineerd bureau- en booronderzoek, een proefsleuvenonderzoek en uiteindelijk een definitief onderzoek. Dit laatste onderzoek is uitgevoerd door het Archeologisch Centrum van de Vrije Universiteit-Hendrik Brunsting Stichting (ACVU-HBS) in de periode van 18 februari tot en met 4 maart en van 30 juni tot en met 11 juli 2008. Ten slotte is op 8 en 9 september 2008 nog de aanleg van een sloot, direct aansluitend aan het onderzoeksgebied, archeologisch begeleid.
Het totale onderzoeksgebied heeft een oppervlak van circa 5000 m2, waarvan ruim 4300 m2 vlakdekkend is onderzocht.

De opgraving heeft een zeer rijke vindplaats aan het licht gebracht met sporen van diverse complete gebouwen
uit de Romeinse tijd en de Middeleeuwen. Daarnaast is er een kleine (vergraven) vuursteenvindplaats
aangetroffen die gedateerd kan worden in het Mesolithicum en het Neolithicum.
Uit de Romeinse tijd konden drie hoofdgebouwen, twee bijgebouwen, vier spiekers en een waterput in kaart worden gebracht. Aan de hand van de vondsten kan de bewoning uit de Romeinse tijd worden gedateerd tussen 150 en 250 na Chr.

Na de Romeinse tijd is het plangebied in onbruik geraakt, om weer in de Volle Middeleeuwen in gebruik
te worden genomen. Uit deze periode konden twee complete hoofdgebouwen en een waterput worden gedocumenteerd. Aan de hand van de vondsten kan de bewoning uit de Middeleeuwen worden gedateerd in de 12de eeuw. Alle vondsten en sporen bij elkaar tonen aan, dat dit gedeelte van Boxtel een zeer rijke bewoningsgeschiedenis heeft.

Dit artikel wil een overzicht bieden van de hoofdgebouwen uit de Gallo-Romeinse periode die in de voorbije drie decennia in het Waasland (prov. Oost-Vlaanderen) werden onderzocht. Met meer dan vijftig gebouwen op de teller (tabel 1, cfr. infra) kan bijna tien jaar na de laatste evaluatie 1 een nieuwe balans worden opgemaakt omtrent de voorkomende bouwtradities in de regio en hun evoluties. Belangrijk daarbij is om, op een kwantitatief bredere basis dan in 2009, na te gaan in hoeverre de eerder gemaakte observaties nog steekhouden, dan wel bijgesteld dienen te worden, bijvoorbeeld door het verschijnen van andere gebouwtypes of dateringen. Op die manier willen we enerzijds een werkinstrument met hogere resolutie aanbieden aan de diverse archeologische spelers die in het Waasland actief zijn, en anderzijds een aanzet geven tot verder synthetiserend en comparatief onderzoek van deze periode in de regio en daarbuiten. Want hoewel de meeste van de hieronder opgenomen plattegronden reeds onder één of andere vorm werden gepubliceerd, wacht een substantieel deel van de sites nog steeds op grondige verwerking. In afwachting daarvan willen we met onderstaand overzicht alvast een deel van die informatie voor verdere analyse ter beschikking stellen.

In 2007 en 2008 is door ADC ArcheoProjecten in het plangebied Scharenburg te Zoelen (gemeente Buren) in opdracht van Van Wanrooij Projectontwikkeling archeologisch onderzoek uitgevoerd. De voorgenomen nieuwbouwplannen van Van Wanrooij Projectontwikkeling op het plangebied de Scharenburg zouden de archeologische waarden in het gebied ernstig verstoren.
In dit rapport worden de resultaten van twee opgravingscampagnes (fase 1: 2007 en fase 2: 2008) beschreven. In het noordelijk deel van het plangebied zijn in 2007 bewoningssporen (een nederzetting) uit de Midden Romeinse tijd opgegraven. In het zuidelijk deel is in 2008 een grafveld gedocumenteerd waar crematiegraven (Midden Romeinse tijd) en inhumatiegraven (Midden en Laat Romeinse tijd)  waren bijgezet.

Sedert 2003 hebben er op dit terrein al enkele vooronderzoeken plaats gevonden waaruit bleek dat er tenminste één nederzetting uit de Romeinse tijd verwacht werd. Het nederzettingsterrein stond in ARCHIS reeds bekend als monumentnummer 12130. Tijdens een proefsleuvenonderzoek in 2005 is de ligging van de nederzetting bevestigd en is er een crematiegraf aangetroffen. Over de ligging van een mogelijk grafveld in deze omgeving was op dat moment nog weinig bekend. Naar aanleiding van het aantreffen van een crematiegraf is in 2007 een put gegraven om te verifiëren of dit werkelijk een graf betrof en of er sprake zou zijn van meerdere begravingen op het terrein. Uiteindelijk kon in 2007 worden vastgesteld dat een grafveld van circa 1 ha moest worden opgegraven.

Op het nederzettingsterrein zijn sporen van spiekers (zogenaamde schuren), kuilen, greppels en randstructuren uit de 1e en 2e eeuw gevonden. De aardewerkanalyse heeft onder andere aangetoond dat op het nederzettingsterrein Bataafse grijze waar is gebruikt. Een deel hiervan blijkt in Nijmegen geproduceerd te zijn en tot in Zoelen verhandeld. Op het terrein zijn tevens opmerkelijk goed geconserveerde metalen objecten (mantelspelden, munten, zegeldoosje, haarnaald) gevonden.  De verwachting is dat de kern van de nederzetting meer naar het westen gelegen heeft aangezien er in het onderzoeksgebied geen huisplattegronden zijn aangetroffen.
Ook natuurlijke fenomenen zijn waargenomen zoals een kronkelwaardgeul en een crevasse. In de Romeinse tijd vormde de kronkelwaardgeul een belangrijke schakel tussen de nederzetting en het grafveld. Niet alleen zal de nederzetting langs  deze geul zijn ontwikkeld, ook bij het inrichten van het grafveld zal de geul een begrenzende functie hebben gehad.

Op het Romeinse grafveld zijn in totaal drie brandrestenkuilen, 34 crematiegraven, 67 kringgreppels en tien inhumatiegraven gevonden. In sommige gevallen zijn er meerdere graven binnen dezelfde kringgreppel aangetroffen. Vijf van de inhumatiegraven worden in de Laat Romeinse tijd gedateerd. De andere crematie- en inhumatiegraven dateren voornamelijk uit de 2e eeuw. Graven uit de 1e eeuw ontbreken. In hoeverre er sprake is van continuïteit binnen het grafveld is onduidelijk gebleven. De laat Romeinse graven liggen weliswaar op het 2e-en begin 3e-eeuwse grafveld, maar er zijn geen typische 3e-eeuwse graven aangetroffen die schakel zouden kunnen vormen.
Het grafveld is gelegen aan de hierboven genoemde kronkelwaardgeul en wordt daarnaast begrensd door greppels.

Uit het fysisch antropologisch onderzoek blijkt dat er in 23 graven minimaal één persoon is begraven, in elf gevallen twee.  Bijzonder zijn de begravingen (inhumatiegraven) van vijf zuigelingen. Deze zijn in een vulling van een kringgreppel of tussen kringgreppels in bijgezet. In twee crematiegraven zijn in combinatie met verbrand botmateriaal van een volwassene ook resten van zuigelingen aangetroffen.
In een van de inhumatiegraven van de volwassen individuen zijn tevens crematieresten aangetroffen van twee individuen. Het is onduidelijk gebleven of dit een laat Romeinse begraving betreft die toevallig boven een midden Romeins crematiegraf plaats heeft gevonden of dat de begraven individu door onduidelijke omstandigheden niet verbrand is.

Het verbindende element tussen de verschillende vindplaatsen werd gevormd door het landschap, dat onder meer uit een kronkelwaardgeul bestond. Het blijkt dat zowel de nederzetting als het grafveld niet compleet zijn opgegraven. Delen van de vindplaatsen liggen buiten het onderzoeksgebied. Dit heeft uiteraard gevolgen voor de bewoningsreconstructie van het terrein. Aangezien de nederzetting niet volledig is onderzocht, is het onbekend hoeveel boerderijen er exact bestaan hebben. Ook is niet zeker of de nederzetting (überhaupt) onderdak heeft geboden voor alle bijgezette individuen op het grafveld. Er dient  rekening gehouden te worden met nog onontdekte nederzettingen in de omgeving van Scharenburg.

Tijdens het proefsleuvenonderzoek zijn in totaal 141 proefsleuven met een totaal oppervlak van 14.875 m2 onderzocht. Uit het onderzoek is gebleken dat vindplaats 2 in werkelijkheid bestaat uit drie afzonderlijke vindplaatsen. In totaal zijn verder (delen van) acht verschillende vindplaatsen aangetroffen. Deze zijn allemaal afzonderlijk gewaardeerd, om vast te kunnen stellen of het gaat om behoudenswaardige vindplaatsen. Van de aangetroffen vindplaatsen blijkt het in vier gevallen inderdaad te gaan om behoudenswaardige vindplaatsen. De overige vindplaatsen zouden bij een eventueel vervolgonderzoek te weinig aanvullende informatie opleveren en zijn daarom niet behoudenswaardig bevonden.

Het betreft van zuid (Medelsestraat) naar noord (noordelijk van de Broekdijksestraat) de volgende vindplaatsen:

• Een deel van een woonheuvel uit de 18e eeuw (vindplaats 7);
• Een geïsoleerd boerenerf uit de Middeleeuwen (vindplaats 8);
• De al lange tijd bekende vindplaats De Hoge Hof (vindplaats 9);
• Verspreide resten uit de IJzertijd en Romeinse tijd (vindplaats 2);
• Een nederzetting uit de IJzertijd en Romeinse tijd (vindplaats 3);
• Een grafveld uit de Romeinse tijd (vindplaats 1);
• Een woonheuvel met historische boerderij uit de 18e eeuw (vindplaats 6);
• Een nederzetting uit de Nieuwe Steentijd (vindplaats 5a);
• Een nederzetting met twee grafheuvels uit de periode van het Laat Neolithicum tot en met de Bronstijd (vindplaats 5b)
• Sporen van bewoning uit de Bronstijd (vindplaats 4).

Deze vindplaatsen worden in het onderstaand kort beschreven, waarbij wordt ingegaan of er sprake is van een behoudenswaardige vindplaats en wat de specifieke of bijzondere kenmerken zijn van de vindplaats.

1. Deze vindplaats bestaat uit een grafveld dat in gebruik is geweest tijdens de Midden en de Laat Romeinse tijd. In dit grafveld zijn vooral crematiegraven gevonden, maar er is ook één skeletbegraving gevonden (waarbij het lichaam van de overleden persoon is begraven in plaats van gecremeerd). Het voorkomen van dit soort graven in Romeinse grafvelden is afwijkend, omdat juist het cremeren van de doden in de Romeinse tijd gebruikelijk was. Tijdens het onderzoek zijn verder verschillende vondsten gedaan uit de Vroege Middeleeuwen. Dit kan er op duiden dat het grafveld ook in die tijd nog in gebruik is geweest, wat zou kunnen betekenen dat het grafveld vanaf de Midden Romeinse tijd tot en met de Vroege Middeleeuwen in gebruik is geweest. Soortgelijke grafvelden zijn zeldzaam.

2. In deze vindplaats zijn alleen losse sporen en vondsten aangetroffen uit de IJzertijd en de Romeinse tijd. Omdat verder onderzoek naar dit soort resten vrijwel geen relevante informatie oplevert, is de vindplaats niet behoudenswaardig.

3. Deze vindplaats uit de Late IJzertijd en de Romeinse tijd betreft een langgerekt dorp van forse omvang. Er zal daarom sprake zijn van meerdere boerderijen en bijgebouwen en vele vondsten. De vindplaats is zeer goed bewaard gebleven. Complete nederzettingen die doorlopen van de Late IJzertijd tot in de Romeinse tijd zijn in de Betuwe nog weinig onderzocht. Er mag daarom al voorzichtig worden aangenomen dat deze vindplaats een belangrijke bijdrage kan leveren over deze periode in de regio.

4. Ten noorden van de Bredesteeg werd een woonplaats uit de Bronstijd verwacht, de voortzetting van de al eerder opgegraven vindplaats Medel-Bredesteeg. Hoewel tijdens het proefsleuvenonderzoek wel verschillende vondsten zijn gedaan, is van de verwachte uitgestrekte vindplaats geen sprake. Gezien de lage informatiewaarde van de vindplaats is deze niet behoudenswaardig.

5a en 5b. Ten zuiden en ten noorden van de Bredesteeg is een vindplaats uit de prehistorie aangetroffen. Hier zijn tijdens het proefsleuvenonderzoek al twee grafheuvels uit de Bronstijd aangetroffen. In deze grafheuvels zijn gedurende een langere periode meerdere overledenen bijgezet. De grafheuvels zullen lange tijd een betekenisvolle  plaats hebben gevormd voor de toenmalige bewoners. Een bijzondere vondst betreft een complete speerpunt die is gedeponeerd aan de voet van een van de grafheuvels. Ten zuiden van de grafheuvels zijn veel sporen van bewoning uit dezelfde periode aangetroffen. Hier zijn waarschijnlijk meerdere huisplaatsen aanwezig. Vooral de combinatie van twee grafheuvels met daarom omheen de resten van een nederzetting is bijzonder. Het aantal grafheuvels uit deze periode is in het rivierengebied op één hand te tellen.
Ten westen van de vindplaats uit de Bronstijd is op een dieper niveau een uitgestrekte vindplaats uit het Midden Neolithicum (ongeveer 4.000 voor Chr.) gevonden. In deze vindplaats is een laag aanwezig met daarin zeer veel fragmenten vuursteen, bot en aardewerk. Onder deze laag zijn de resten van gebouwsporen aanwezig. Waarschijnlijk is deze vindplaats toe te schrijven aan de zogenaamde Swifterbant cultuur.
Het überhaupt aantreffen van resten uit de periode waar het om gaat is zondermeer zeldzaam in Nederland, en voor de Betuwe vrijwel uniek. De combinatie van de resten van de Swifterbant cultuur, de sporen uit de Bronstijd en dan ook nog samen met de grafheuvels maken de vindplaats als geheel ongekend. De vindplaats is dan ook zondermeer behoudenswaardig. Het onderzoek van vindplaatsen uit de Steentijd is zeer complex en kostbaar, aangezien een groot gedeelte van de aangetroffen vondstlaag handmatig gezeefd dient te worden.

6. Deze vindplaats bestaat uit een woonheuvel uit de 18e eeuw met daarop een historische boerderij uit het begin van de 20ste eeuw. Het proefsleuvenonderzoek heeft voldoende informatie opgeleverd over de opbouw van de woonheuvel. Om meer informatie te verzamelen over deze vindplaats is het beter om een bouwhistorisch onderzoek uit te voeren naar de bestaande boerderij. Verder archeologisch onderzoek zal weinig extra informatie opleveren. De vindplaats is in principe wel behoudenswaardig, maar hoeft niet verder onderzocht te worden.

7. De vindplaats lijkt te bestaan uit een deel van de woonheuvel die waarschijnlijk onderdeel is van de woonheuvel die in 2013 is onderzocht in deelgebied Medel 1A. Tijdens het nu uitgevoerde proefsleuvenonderzoek zijn verschillende ophogingslagen en vondsten uit de 18e eeuw gevonden. Sporen van daadwerkelijke bewoning ontbreken. Om die reden is de vindplaats niet behoudenswaardig.

8. Het geïsoleerde boerenerf kan gedateerd worden in de 10e  tot en met de 12e eeuw na Chr. Gezien het beperkte oppervlak waarbinnen sporen uit deze periode zijn aangetroffen bestaat het vermoeden dat het gaat om één boerderij met mogelijk enkele bijgebouwen. Op zichzelf staande boerderijen uit deze tijd zijn in de Betuwe een onbekend verschijnsel, aangezien er in deze periode meestal sprake was van geclusterde bebouwing. Mogelijk bestaat er een relatie met de op korte afstand gelegen vindplaats Hoge Hof. Gezien de zeldzaamheid en hoge informatiewaarde is de vindplaats behoudenswaardig.

9. De Hoge Hof betreft een zeer rijke vindplaats uit de periode van de Romeinse tijd tot en met de Middeleeuwen en is in het verleden al door middel van proefsleuven onderzocht. Het terrein staat bekend als archeologisch terrein van hoge archeologische waarde. Het voorgaande onderzoek heeft aangetoond dat de vindplaats zeer rijk is aan archeologische sporen en vondsten. De onderzoekers hebben geconcludeerd dat de vindplaats bewoond is geweest in de Romeinse tijd en in de periode vanaf de 8e eeuw tot en met de Late Middeleeuwen. In de nu gegraven proefsleuven zijn bovendien resten aangetroffen uit de Merovingische tijd, waarmee geconcludeerd kan worden dat er sprake is van een vrijwel continue bewoning van de Romeinse tijd tot en met de Late Middeleeuwen. Bovendien is de vindplaats compleet binnen het plangebied gelegen en goed zichtbaar in het huidige landschap. Dit maakt het tot een zeldzame en behoudenswaardige vindplaats.

This article aims to present an extensive overview and description of Roman pewter tableware from Flanders and the Netherlands, with a special focus on the four pewter dishes found by the Department of Archaeology of the municipality of The Hague, the Netherlands. An X-ray fluorescence analysis of the latter artefacts was performed in order to determine their chemical composition. This allowed for a comparison with British finds based on typology as well as composition.

Vloektabletten, wachttorens, mijlpalen en tumuli: het zijn overblijfselen uit de tijd dat Nederland, België en Luxemburg tot het Romeinse rijk behoorden. Een bekend beeld is dat van Romeinse soldaten en hun verblijfplaatsen, maar hoe groots was hun geschiedenis in onze streken? Herman Clerinx geeft het antwoord. In een rijk geïllustreerde reisgids neemt hij de lezer mee naar de honderden plekken waar de Romeinse geschiedenis nog altijd te vinden is. De langdurige strijd om de macht liet zijn sporen na, en het dagelijks leven van volkeren die al eeuwen in de Lage Landen leefden werd door de Romeinen beïnvloed. Die geschiedenis is vandaag de dag nog zichtbaar in vele archeologische vondsten. Clerinx brengt deze overblijfselen tot leven zodat de lezer deel wordt van een geschiedenis die overal nog tastbaar is. Met de praktische routebeschrijvingen kan iedereen een reis naar het verleden maken zonder te verdwalen. En dat is nog maar de helft van het boek: in de andere helft, te lezen in uw leunstoel thuis, vertelt Herman Clerinx nauwgezet en op basis van de nieuwste wetenschappelijk inzichten het relaas van de Romeinen in onze streken, van voor de komst van Caesar tot na de val van Rome. Daarmee bevat het boek meteen een ideale inleiding over de Romeinen in de Benelux.

Clerinx, Herman. 'Romeinse sporen. Het relaas van de Romeinen in de Benelux, met 309 vindplaatsen om te bezoeken.'

Location: Amsterdam.
Publisher: Athenaeum-Van Polak & Van Gennep.
Publication Date: July 15, 2014.

""In 2006 an excavation of a rural settlement was carried out in the region of the Cananefates, in the sphere of influence of the Municipium of Forum Hadriani and the limes of Germania Inferior. The archaeological site dates from the mid-1st/late-1st century to the beginning of the 3rd century AD.
Within Zone 1 on a bank from a former river-system (tide-channel of the Gantel-system) a building area was found, consisting of the parts of three farmhouses partly overlapping  each-other and therefore representing different building phases.
Within Zone 3/4 a farmhouse with its' ditchsystem was investigated almost completely. De main farmhouse was situated in the center of the surrounding ditchsystem (forming a square). Two or probably three buildingphases could be distinguished. The initial settling is dated via some Roman imports to the last quarter of the 1st century and the best preserved activity dates to the 2nd century. Local handmade pottery remains the most dominant, but in this 2nd century also a variety of Roman tableware is found, together with Roman fibulae and parts of armour equipment (probably from the local farmer, or maybe he served in the Roman army, but that is more speculative (the Cohortes Cananefates)). Interesing was the presence of a vegetable garden (an area with small parallel ditches) and an enclosed area (fence) probably used for the cattle. Just outside of the ditchsystem, a cremation grave was found, containing imported Roman tableware that was put on the pyre.

Within Zone 1 and Zone 2, which represents the edge of a farmstead, and outside the ditches enclosing these farmsteads, another three cremation graves were found containing Roman tableware that was burnt on the pyre.

We do not know if these three locations of farmsteads (just some 200 m separated from each other) were contemporary, but together with the excavations carried out on a much larger scale at Wateringse Veld, of which Wateringen-Juliahof actually is just a small part, the picture arises of at least some contemporarity between the farmsteads, which probably changed there positions during the habitation period from the mid/late first to the first quarter or half of the third century AD, in favour of good agricultural conditions. They formed  a 'ribbon-shaped' settlement pattern on the clay-sandy banks of the former channels of the Gantel-system and were situated quite close to the road and dug-out Roman channel (the Corbulo-gracht), which followed the remnants of the central channel of the Gantel. The farmsteads of Wateringen-Juliahof are not far away from the surprising find of no less than three milestones found in the ditch of the road parallel to the Corbulo-gracht. The settlement period seems to coincide quite well with the pax Romana, which came to an end in the last quarter of the 2nd century, resulting in the decline during the 3rd century in this western part of Germania Inferior.""

Nieuwbouwplannen van het voormalige Hartmann terrein boden de kans om een deel van het grotere Romeinse grafveld van het vroegere Ulpia Noviomagus te onderzoeken. Dit onderzoek is uitgevoerd door het Bureau Archeologie en Monumenten van de gemeente Nijmegen en bestond uit een proefsleuvenonderzoek (IVO-P) en een opgraving binnen enkele delen van het plangebied. Tijdens dit onderzoek zijn verschillende graven uit de Romeinse tijd en enkele oudere nederzettingssporen in kaart gebracht. De graven kunnen voornamelijk in de eerste en tweede eeuw van onze jaartelling worden gedateerd . Naast de graven uit de Romeinse tijd zijn tijdens het onderzoek enkele sporen (kuilen en paalkuilen en een waterkuil) gevonden die vermoedelijk in de prehistorie kunnen worden gedateerd.

Presentation and re-evaluation of a pottery study from Dalfsen II-Stokvisdennen (Eastern Netherlands), which was already published in the 1960s and 1970s (Van Beek and Van Es 1964; Van Es and Verlinde 1977). The authors studied the complex for their interest in 2nd-4th century handmade pottery traditions. We hope to give further understanding of the technological components of this pottery complex, together with newly made pottery-drawings.

Nederzettingsterrein op de flank van het beekdal van de Weerijs. De oudste resten betreffen twee haardkuiltjes uit het laat paleolithicum of vroeg mesolithicum. Verder zijn enkele kuilen uit de midden ijzertijd aangetroffen. De belangrijkste resten betreffen echter een vroeg en midden Romeinse nederzetting, die mogelijk ook al wortels had in de late ijzertijd.

In opdracht van het waterschap Rivierenland heeft ARC bv een proefsleuvenonderzoek uitgevoerd langs de MaurikseWetering ter hoogte van het terrein Veldzicht
(gebied het Zwarte Paard). Dit in het kader van de aanleg van een natuurvriendelijke  oever, waarbij een zone van 5 m ontgraven zal worden. Daarbuiten zal over een breedte van 8 m de toplaag van de bouwvoor, de bovenste 15 cm, verwijderd
worden. Tijdens het voorafgaande booronderzoek bleken op de onderzoekslocatie aanwijzingen aanwezig dat het hier gelegen AMK-terrein zich tot aan de oeverzijde van de wetering doorzet. Het proefsleuvenonderzoek heeft inderdaad een Romeinse
cultuurlaag en enkele bewoningssporen opgeleverd. De archeologische sporen in werkput 2 manifesteren zich hierbij op een hoog niveau pal onder de bouwvoor. Dit komt overeen met de fysieke gesteldheid van het terrein dat duidelijk omhoog
loopt richting het noorden; van de wetering af. Gezien de opvulling met komklei en de aanwezigheid van een humeuze band met een meer schuine richting lag de zone direct langs de wetering in een laagte en is in overeenstemming met het in bureauonderzoek geopperde idee dat de Maurikse Wetering in een restgeul/overloopgeul (van een crevasse) is aangelegd.
De enkele aangetroffen vondsten tonen zowel inheem-Romeins handgevormd als gedraaid aardewerk. Daarnaast is botmateriaal vertegenwoordigd en kan (vooral
onder het grondwater) in deze kleiige tot zandige afzettingen ook hout bewaard zijn gebleven, alsmede pollen en zaden. Deze lijken in verband te staan met de aanwezigheid van één tot meerder woonerven met bijbehorende verkaveling (mogelijk
is in werkput 4 een sloot aangesneden).

Op de vindplaatsen Hazenkamp en De Reth zijn 373 fragmenten slak verzameld met een gewicht van 2.537 g. Slechts twee van deze slakken zijn aangetroffen in de graven uit de Romeinse tijd. Eén daarvan lijkt opspit te zijn uit een lateijzertijdcultuurlaag. In een tweede graf werd veel slakmateriaal gevonden waarvan niet duidelijk is hoe zij zijn ontstaan. Waarschijnlijk is de slak tijdens het cremeren gevormd uit een teer- of harsachtige substantie (mogelijk in combinatie met lichaamsvet).

De meeste slakken zijn afkomstig uit de greppelstructuren uit de vroeg-Romeinse tijd. Aan de ene kant wijst het materiaal op het smeden van ijzer. Aan de andere kant zijn aanwijzingen gevonden voor mestslakken. Dergelijke slakken komen vrij bij de verbranding van mest en zijn vooral bekend uit de Noord-Nederlandse kustregio. Het lijken restanten van een praktijk die uit het noorden is meegebracht. Het beeld van immigratie vanuit noordelijk Nederland in de vroeg-Romeinse tijd wordt ondersteund door het aardewerk.

In opdracht van BOOT organiserend ingenieursbureau B.V. heeft RAAP Archeologisch
Adviesbureau van 10 tot en met 20 mei 2006 een inventariserend veldonderzoek
(IVO) door middel van proefsleuven uitgevoerd. Doel van dit onderzoek was de
mogelijke aanwezigheid van archeologische grondsporen vast te stellen. Het
proefsleuvenonderzoek is een vervolg op het in 2005 uitgevoerde inventariserend
onderzoek dat bestond uit een bureau- en inventariserend veldonderzoek
(booronderzoek; Boemaars, 2005).
In totaal zijn 4 proefsleuven aangelegd met een totale lengte van 277 m, een
breedte van ongeveer 4 m en een oppervlakte van 1117 m2.

In overeenstemming met wat werd verwacht op basis van het booronderzoek is
in het noordwestelijke deel van het plangebied tijdens het inventariserend
veldonderzoek een archeologische vindplaats aangetroffen. In de proefsleuven 2,
3 en 4 zijn archeologische grondsporen aangetroffen die dateren uit de Midden
en Late IJzertijd. Het IJzertijd-vondstniveau bevindt zich op een gemiddelde
diepte van 75 tot 100 cm -Mv. Het sporenniveau bevindt zich aan de basis van
oeverafzetting 2 en deels in het niveau er vlak onder. Een belangrijke aanwijzing
voor de datering van de onderliggende stroomgordel bestaat uit de vondst van
aardewerk uit het Neolithicum of de Bronstijd in een laklaag (stilstandfase) die
zich boven de oever- op beddingafzettingen bevond. De conclusie die hieruit te
trekken valt, is dat de onderliggende stroomgordel van De Baal niet goed is
gedateerd of dat het hier om een andere, oudere stroomgordel gaat. Een deel van
de jongere archeologische vondsten is aangetroffen in het deels verstoorde pakket
van overslaggrond en oeverafzettingen van de Waal (oeverafzetting 1).

Op grond van de resultaten van het proefsleuvenonderzoek wordt aanbevolen de
vindplaats te behouden. Behoud van de vindplaats bij de huidige nieuwbouwplannen
is gezien de geplande diepte van de funderingen van de huizen mogelijk. Om
duurzaam behoud van de vindplaats te waarborgen, dient bij de geplande en
toekomstige (particuliere) graafwerkzaamheden een maximale ontgravingsdiepte
aangehouden te worden (9,60 m +NAP) en dient de waterhuishouding in het
gebied zoveel mogelijk gelijk te blijven. Het is daarom aan te bevelen dat het
bestemmingsplan hierin voorziet, zodat de archeologische waarden gewaarborgd
zijn voor de toekomst.