çarşı

Osmanlı döneminde Afyonkarahisar'da birçok esnaf grubunun mevcut olması şehirde çok canlı bir ticaret hayatının olduğu göstermektedir. Bu ticaret hayatının gerekliliği olan bedesten, han, çarşı ve pazar gibi kentin sivil geçmişini yansıtan bölgelerin pek çoğu henüz Osmanlı Dönemi’nde harab olmuş ya da yıktrılmıştır. Günümüze kadar gelebilenler ise hali hazırda kentin sosyal ve ticari merkezini oluşturmakta ve geçmişi bugüne taşımaktadır.
Bu dokunun merkezinde yer alan ve Afyon’un en önemli ve tanınan ticari kollarından birini oluşturan Eski Kasaplar Çarşısı da en azından münferit dükkânları ile günümüze kadar gelmeyi başarmışlardır.
Rekare Mimarlık, Mimar ve Restorasyon Uzmanı  M. Çıngı Salman yönetiminde Geleneksel  Kasaplar Çarşısı Kentsel Tasarım Projesi Ve Rölöve, Restitüsyon ve Restorasyon Proje Raporlarının hazırlanmasını üstlenmiştir.

Merkezden destekli İstanbul Büyükşehir Belediyesinin küreselleşme konusunda iki ciddi hata yaptığını ve bu hataların da kentin fiziki mekânını geri dönülmez bir biçimde şekillendirdiğini düşünüyorum. Bunlardan birincisi, çok farklı haller alabilecek küreselleşmenin, bugün itibariyle hâkim olan kapitalist versiyonuna teslimiyet, ikincisi de bu versiyonun gerektirdiği düşünülen bir küresel kent reçetesine uygun aceleci ve noktasal yatırımlar. Bu birbirine bağlı iki ciddi hata İstanbul’u giderek dünya üzerinde aynı iddialara sahip çok sayıda kentin kopyası haline getiriyor...

Öz Futbol tüm dünyada olduğu gibi Türkiye'de de en çok ilgi gören spor dallarından birisidir ve büyük bir endüstridir. Futbol ile birlikte anılması gereken en önemli olgu, elbette taraftar olgusudur. Taraftarlar, futbol kulüplerinin temel unsurlarıdır ve en büyük destekçileridir. Takımlarına gönülden bağlı bu insanlar kulüpler için hem maddi hem de manevi birer kazanımdır. Türkiye'deki taraftar gruplarına bakıldığında 4 büyüklerin yanı sıra yerelde de profesyonel ve amatör kulüplerde olmak üzere sayısız oluşuma rastlanır. Beşiktaş Çarşı Grubu bu oluşumlar arasında en popüler olanlardan birisidir. Bir semt oluşumu olan Çarşı taraftar grubu birçok dinamiği bünyesinde bulundurması açısından önemli bir çalışma konusu haline gelmiştir. Grubu salt sportif bir faaliyet alanı içerisinde değerlendirmek oldukça sığ bir bakış açısı olur çünkü sosyolojik, kültürel, psikolojik, folklorik, politik vb. birçok unsurun grupla entegre olduğu görülmektedir. Çalışmanın amacı futbolu daha geniş bir perspektifte multidisipliner bir yaklaşımla değerlendirmektir. Abstract Football, as it is worldwide, is one of the most popular sports in Turkey as well as being a great industry. The most important aspect to be reminded about football is, as is known, the aspect of supporters. The fans are the primary elements and the greatest supporters of a football club. By supporting their clubs wholeheartedly, these people are both a financial and a spiritual gain for football clubs. When groups of supporters in Turkey are examined, numerous organizations are observed not only for the best known 4 premier league football clubs, but also for other professional and amateur football clubs. Of all these popular organizations Çarşı, the group of supporters of Beşiktaş, is one of the most well-known. As a civic organization and a combination of various inherent dynamics, Çarşı has been a significant source of study. It's not possible to study this group as a sole group of supporters that are merely interested in sport activities since many sociological, cultural, psychological, folkloric and political elements are integrated into this organization. The aim of the study is to assess football in a multidisciplinary approach with wider aspects.

Taraftarlık ve bu kapsamda gerçekleştirilen tüketimin temel motivasyonunun rasyonellikten ziyade buna yüklenen sembolik anlamdır. Başka bir ifadeyle taraftarlar için bu bağlamdaki tüketimin gerekçesi “takımın iyiliği”dir. Bu kapsamda taraftarlık ve tüketim konusunun ele alınmasında kutsallık kavramı öne çıkmaktadır. Böylece seküler bir alan olan ve piyasa koşullarına bağlı olan tüketim ve kutsallık gibi iki çelişen kavram taraftarlık bağlamında bir araya getirilmektedir. Çalışmada, Beşiktaş Futbol Kulübü taraftarlığı çerçevesinde taraftarlık, tüketim ve kutsallık düzleminde ele alınmaktadır. Bunun için Beşiktaş’ın en önemli taraftar gurubu olan Çarşı grubunun internet sitesi ve sosyal medya hesaplarında yer alan yazıların ve girdilerin söylem analizi gerçekleştirilmiştir. Toplanan veriler Miles ve Huberman (1984)’ın nitel veri analizi için geliştirdikleri model kapsamında analiz edilmektedir. Bu çerçevede, futbol-kutsallık bağlamında mekan, zaman, dokunulabilir şeyler, dokunulamayan şeyler, kişiler/diğer canlılar ile deneyim ile alt boyutları ve bu boyutlar ile farklı tüketim biçimlerinin ilişkileri araştırma sonucunda sunulmaktadır.
Anahtar Kelimeler: Kutsallık, taraftarlık, tüketim, Çarşı, Beşiktaş.

Bu yazı daha önce gerçekleştirilmiş çok sayıda sözlü tarih çalışmasına dayanıyor. Çalışmaları iki başlık altında topluyorum. Birincisi şu anda yayın aşamasında olan Safranbolu Şehir Yemekleri (Canbulat İ. , Safranbolu, 2022) kitabı için yüz yüze görüşme yaptığım sekiz Safranbolulu kadınla gerçekleştirdiğim video kayıtları. Görüşmelerin tamamının transkripsiyonu kitapta yer aldığı gibi academia.edu’da (Canbulat
İ. , Safranbolu Yemekleri / Sözlü Tarih Çalışması, tarih yok) da yayımlanmaktadır. İkincisi ise bu kitapta yer alan “Safranbolu’nun Son Ustaları” başlıklı makalede (Canbulat İ. , Safranbolu’nun Son Ustalarından Cumhuriyet’in ilk 80 Yılında Çarşı , 2022) aramızdan ayrılmış bulunan altı usta ile gerçekleştirilmiş video kayıtlarıdır. Bunların bir bölümü adı geçen makalede değerlendirilmiştir; yeme içme ile ilgili bölümler ise bu makalede değerlendirilmektedir.

ÖZET Son yıllarda kimlik olgusu; küreselleşme, modernite ve postmodernite süreçleri ile karmaşık hale gelmekte, beraberindeki yeni ve farklı eleştiriler, bu sorgulamaları ve arayışları da beraberinde getirerek kimlik değişimlerine yol açmaktadır. Kamusal mekanlar insanlar için yer/mekan olmanın ötesinde toplumsal/politik aidiyetlere, farklı yaşam deneyimlerine, kimliksel ve kültürel çoğulculuğa, yeni bakış ve düşünsel formlara karşılık gelmektedir. Bu yönleriyle, toplumsal gruplaşmalar, kültürel çeşitlilik, çoklu kimlikler, farklı sosyal ortamlar ve yaşam stillerinin köken bulduğu önemli alanlardır. Geçmişte sokak meydan gibi açık alanlarda üretilen kamusal yaşam günümüzde büyük alışveriş merkezleri aracılığı ile üretilmekte, AVM'ler boş zaman geçirme etkinliğinin toplumsal açıdan yeniden işlev kazandığı kamusal mekanlar haline gelmektedir. Günümüzde alışveriş ve beraberinde geleneksel çarşı kültürü değişmekte kamusal yaşamın önemli bir üretim yeri olan bu alanlarda yaşanan değişimler kent kültüründe de hissedilmekte, özelleşen kamusal mekanlar aracılığı ile yeniden yapılanan bu üretim sınırlı bir kamusallık sunmaktadır. Türkiye' deki pek çok kent gibi Kayseri Kenti de son yıllarda ticaret mekanlarında önemli değişimler yaşamış, çok sayıda büyük alışveriş merkezi ile tanışmış, geçmişte kent merkezinde yer alan kent kimliğinin önemli parçası olan çarşı geleneğinden yeni oluşan alışveriş merkezlerine kaymıştır. Bu bağlamda çalışmanın temel amacı ticaret kenti kimliği ile ön plana çıkan Kayseri'de alışveriş kültürünün ve dolayısı ile " gelenekselden –yeni olana " alışveriş mekanlarının yaşadığı değişimi irdelemektir. Çalışmada önemli diğer bir konu olarak değişim sürecini kamusal bir sistem içinde ele alarak sosyal mekansal anlamda etkileri ile birlikte ele alınarak değerlendirilecek, Kayseri ve beraberinde Türkiye'de 21. yüzyılın zorluklarını karşılamak kamusal ve kültürel açıdan sürdürülebilir mekansal yapılanmalar oluşturmak için gereklilikler incelenecektir. ABSTRACT İn recent years, the phenomenon of identity are becoming complex with globalization, modernity and postmodernity processes, accompanying new and different criticisms have led to change of identity. With these aspects, these areas are important areas that cultural diversity, multiple identities, different social environments and found the origin of life style. In the past, public life which are produced in open spaces such as streets, today's are produced through large shopping centers, restaurants, cafes, especially shopping centers are becoming function of socially regained public spaces.

Change in economic, physical and socio-cultural spheres in today's societies are manifest in commercial and shopping habits. In the framework of this new comprehension, a process of extinction in Mardin bazaars due to different functions and damages as with all historical artifacts has begun. These artifacts have been the subject of a highly limited number of studies and have not been sufficiently reviewed. In this context, the understanding of the plan and the place together with architectural features of historic Tellallar and Bakırcılar bazaar structures, and their current condition of preservation are the subject of research. In the study, architectural constructs of Tellallar and Bakırcılar, that have reached today through historical continuity, regional features and their location in the city are targeted to be determined. Locations and distribution of bazaars from the perspective of commercial center are going to be examined, their contribution to the historic urban fabric will be assessed by researching their significance in the historical process. Taking into geographic and topografic feautures, bazaars have concentrated around Mardin Ulu Mosque that constitutes the core of the city. The street fabric that emerged by side by side and opposite placement of shops enabled the formation of these bazaars. Distribution area of bazaars' are linked together with street arrangement in horizontal plane and extends in an east-west direction. 1-GİRİŞ İslam şehirlerinde "çarşı" 1 , kentin topografyası, ticari yoğunluğu, ticaret yollarıyla oluşan bağlantısı, vb. etkenler doğrultusunda gelişmiştir. Bununla beraber, hemen hemen bütün yerleşmelerde çarşılar, cadde ve sokaklar boyunca inşa edilmiş arastalar, dükkânlar, hanlar ve bedestenden meydana gelirdi. Çarşının yol şebekesi, belirli bir şema göstermeksizin ticaret merkezinden çevreye doğru dağılım gösterir. Cadde ve sokaklar boyunca sıralanan dükkânlar, bazen bir yana tek dizi halinde yerleştirilse de, daha sık rastlanan şekliyle yolun iki tarafına, bazıları da han, hamam, bedesten gibi yapıların bir veya birkaç cephesine bitişik dizildikleri de görülür. Çarşı, yerleşme merkezinin topoğrafyası, hinterlandı, liman ve transit yollarla ilişkisi, ticaret kapasitesi, vb. gibi değişken faktörlere bağlı olarak, her şehirde farklı ölçülerde bir yayılma alanına sahiptir. Küçük yerleşim birimlerinde, çoğunlukla sadece bir veya birkaç sokaktan ibarettir. Ancak irili ufaklı merkezlerin hepsinde değişmeyen unsur, sık dokulu bir yol şebekesinin cadde ve sokaklarına sıralanmış dükkân hacimleri ile çarşı oluşudur. Çarşı sokaklarının bir kentte mal mübadelesine özel sınırları belirlenmiş üstü tamamen açık bırakılabildiği gibi, geçici örtülerle veya ahşap konstrüksiyonlu bir çatıyla da kapatılabilir 2 . Alış-veriş yapanların rahatı ve iş sahipleri için iş yerlerinin korunmasındaki kolaylık göz önüne alınarak olanaklar elverdikçe sokakların daha düzenli örtülmesi ve organik bir mimariye kavuşması bazı şehirlerde gördüğümüz Kapalıçarşıları 3 meydana getirmiştir 4 . Mardin'deki çarşı ve ticaret merkezini incelediğimizde fiziki mekanın bugün kadar güçlü çarşı aksına sahip olmazsa bile en erken 10. yüzyılda var olduğu düşünülmektedir 5 . Mardin şehrinin kendine has özellikleri ile zamanla çizgisel bir gelişmişlik gösteren çarşılar, şehrin hemen hemen ortalarına rastlayan Şar Mahallesindeki Abdülaziz Camii'sinin alt kısımlarında önce tek sokak olarak başlayıp, ileride birkaç sokak artarak Ulu Camii'yi kendine merkez yapıp, Reyhaniye Camii'nin 1 Çârşû veya çâr-sû/çehar-sû kelimesinden gelmekte ve dört taraf anlamını taşımaktadır. Dört köşeli nesneye de verilen bu ad, iki taraf dükkân ve üstü örtülü yahut açık alışveriş yerlerine verilen addır. Bâzâr ve sûk (ç. esvâk; Arapça çarşı) kelimeleri de bu anlamı taşımak üzere kullanılmıştır. Arapça çarşı, pazar manasına kullanılan "sûk" kelimesi gütmek, sürmek anlamına bir fiil kökünden türemiş olup, bu kökten türetilen "tevsik" kelimesi malları piyasaya sürmek, mal için piyasa, pazar oluşturmak anlamına gelmektedir, bkz., Şemseddin Sâmî, Kamus-ı Türkî, İstanbul 1317, s.493; M ütercim Âsım Efendi, (Haz. M . Öztürk-D.

Bu yazıda kullanılan sözlü tarih çalışması Safranbolu Çarşı’sında geleneksel zanaatların hızla kaybolmakta olduğunun gözlemlenmesi üzerine, geriye ne kaldıysa onları belgeleyebilmek amacıyla 2005 yılının ikinci yarısında gerçekleştirildi. Görüşme Demirci
Muharrem Yıldırım (1933 - 2010), Yemenici Kadir Özsoy (1927 -), Belediye Başkanı Mehmet Ali Terziahmetoğlu (1927 - 2007), Saraç Mehmet Alış (-), Semerci Kemal Ayaroğlu (1922 - 2012) ve Maliyeci Rahmi Saraçoğlu (1920 - 2015) ile yapıldı (Şekil 1-6).
Sözlü tarih görüşmeleri yaptığım 6 usta, “Cumhuriyet Çocukları” olarak isimlendirdiğimiz neslin temsilcileri olmakla 1920’lerden başlayarak yaklaşık seksen yıllık dönemi doğrudan kendi izlenimleriyle aktarmışlardır. Bu dönem Kurtuluş Savası sonrası, Karabük Demir Çelik İşletmeleri (KDÇİ)’nin kuruluşu (1930’lar), II. Dünya Savaşı’nın Anadolu’daki etkileri (1940’lar), CHP iktidarı ve ardından çok partili döneme geçiş (1950’ler), Safranbolu’da korumanın başladığı yıllar (1970’ler), Safranbolu’nun UNESCO Dünya Mirası Listesi’ne yazılışı ve ardından turizme giriş (1990’lar) gibi çok önemli evreleri içermektedir. Bu nedenle izlenimler mesleki uygulamaları kayıt altına almak yanında dönemlerin Safranbolu’ya yansımalarını da sorgulamak şeklinde gelişmişti. Bu seksen yıllık dönem Safranbolu’nun bir sanayi öncesi kasabadan tarihi ve turistik kasabaya dönüşümünün gerçekleştiği geçiş dönemini ifade etmektedir. Bu açıdan benzer Anadolu kasabaları için
de örnek oluşturabilecek verileri içermektedir. Sözlü tarih görüşmesinin HD formatta yapılan video kayıtları olası bir belgesel filmde kullanılabilecek kalitededir. Safranbolu Çarşı’sı kitabının içeriğini ve makale başlıklarını belirlerken elimde olan kayıtların
Safranbolu’daki değişimi anlamak için çok değerli bilgiler içermekte olduğunu fark ettim ve hemen deşifre etmeye giriştim. Gereksiz yere bu makalenin boyutunu abartmamak amacıyla dökümleri burada olduğu gibi aktarmaktan kaçındım. Buna karşın dönüşümün gerçekleştiği seksen yıl içinde özellikle ele alınarak incelenmesi gereken önemli konuları farklı başlıklar altında tartışmanın daha yararlı olacağı sonucuna vardım. Yine de araştırmacıların başka çalışmalarda kullanabilmelerine olanak sağlamak amacıyla dökümleri Academia.edu’da olduğu gibi yayımlamayı uygun gördüm.

Anadolu’dan Mısır’a giden yol güzergâhında, Ön Asya ile Suriye toprakları arasında kavşak noktası olan Antakya; Asuri, Roma, Pers, Arap ve Osmanlı gibi birçok medeniyete ev sahipliği yapmış kadim bir kenttir. Kadim kentlerin kimliğinin bir parçası olan tarihi çarşılar, toplumsal hafızayı örneklemeleri itibariyle önemli alanlardır. Birçok faaliyetin bir arada yürütüldüğü bu tür alanlar yalnızca ticaret merkezi olarak hizmet etmezler. Geçmişi XVII. Yy’e kadar dayandırılan, Evliya Çelebi’nin Seyahatname ’sine dahi konu olmuş Uzun Çarşı, tarihi ve yüzyıllardır devam eden çarşı kültürünü sürdürebilen özelliğiyle, Antakya kent kimliğinin önemli bir parçasıdır. Uzun Çarşı toplumsal hafızanın kaydının tutulduğu, bulunduğu şehri tanımlayan önemli bir mekândır. Sosyal hafızanın önemli bir unsuru olarak kültür canlıdır, gelişir, değişir ve hatta ölebilir.  Bu çalışma Uzun Çarşı’da, çarşı esnafına has birtakım inanç, gelenek ve göreneğin dolayısıyla toplumsal hafızanın değişim-dönüşümünün izlerini sürmüştür. Çalışmanın bulguları 2017 yılı içerisinde çeşitli zaman dilimlerinde Uzun Çarşı’ya gidilerek yerinde gözlem ve rastgele örneklem tekniğiyle çarşı esnafıyla görüşmeler yapılmak suretiyle elde edilmiştir. Mülakatlar ses kayıt cihazı ile kayıt altına alınarak elde edilen veriler daha sonra kayıt cihazı dinlenerek dikte edilmiş ve kayda geçirilmiştir. Bulgular literatürdeki konuyla ilgili kaynaklarla da desteklenmiştir. Çalışmada bulgular, ‘çıraklık’, ‘esnaflar arası ilişki’, ‘iş kolları ve iş kollarına ayrılan yerler’ , ‘bir takım inanç ve adetler’ gibi başlıklarla tasnif edilerek kente ait toplumsal hafızanın izleri analiz edilmeye çalışılmıştır.

Economic activities take place mostly in cities. The urbanization in the Khorasan region is very old. There have been markets in every city since the beginning of Islam in the region. All kinds of products were available here. Islamic geographers of the 10th century give information about the specialization of regional markets. In this study, firstly, general information about the markets of Khorasan cities will be given. Then, each city's markets will be presented separately. Finally, the products sold in the markets will be evaluated.

Anadolu"dan Mısır"a giden yol güzergâhında, Ön Asya ile Suriye toprakları arasında kavĢak noktası olan Antakya; Asuri, Roma, Pers, Arap ve Osmanlı gibi birçok medeniyete ev sahipliği yapmıĢ kadim bir kenttir. Kadim kentlerin kent kimliğinin bir parçası olan tarihi çarĢılar, toplumsal hafızayı örneklemeleri itibariyle önemli kamusal alanlardır. Birçok faaliyetin bir arada yürütüldüğü bu tür kamusal alanlar yalnızca ticaret merkezi olarak hizmet etmezler. GeçmiĢi XVII. yüz yıla kadar dayandırılan çarĢı, Evliya Çelebi"nin Seyahatname "sine dahi konu olmuĢtur. Uzun ÇarĢı, tarihi ve yüzyıllardır devam eden çarĢı kültürüyle bulunduğu kenti tanımlayan önemli bir mekândır. Sosyal hafızanın önemli bir unsuru olarak kültür canlıdır, geliĢir, değiĢir ve hatta ölebilir. Bu çalıĢma Uzun ÇarĢı"da, çarĢıya ve esnafına has birtakım inanç, gelenek ve göreneğin dolayısıyla toplumsal hafızanın değiĢim-dönüĢümünün izlerini sürmüĢtür. ÇalıĢmanın bulguları 2017 yılı içerisinde çeĢitli zaman dilimlerinde Uzun ÇarĢı"ya gidilerek yerinde gözlem ve rastgele örneklem tekniğiyle çarĢı esnafıyla görüĢmeler yapılmak suretiyle elde edilmiĢtir. Yapılan görüĢmeler ses kayıt cihazı ile kaydedilmiĢ ve daha sonra analiz edilmiĢtir. Elde edilen bulgular, alan yazınındaki konuyla ilgili kaynaklarla da desteklenmiĢtir. ÇalıĢmada bulgular; "iĢ kolları ve iĢ kollarına ayrılan yerler", "esnaflar arası iliĢkiler", "çıraklık" ve "Nazar inançları, Resim ve Dua Asma Geleneği" gibi baĢlıklarla tasnif edilerek kente ait toplumsal hafızanın izleri analiz edilmeye çalıĢılmıĢtır.

Kadıköy downtown district –considered as one of the lower centers of
Istanbul– has evolved into a spatial space that was shaped by the
consumption culture in the last 25-30 years. This article uses as a
reference the structures that the consumption culture has shaped under
the influence of the socio-cultural, socio-economic, and political changes
in the social structure.
In the past, this was an area of separate or adjacent houses and
apartment buildings most of which with commercial establishments on
ground floors. The diversification of socio-cultural, socio-economic
elements and consumption cultures have caused major changes. The
area has turned into a commercial center. The process of home-to-business
transformation– which forms the basis of the problem.
This study consists of two parts. In the first, the globalization,
consumption culture, space analysis created by consumption culture
, and the theoretical plan will be summarized. In the second, quantitative
and qualitative changes of the transformed structures will be depicted.
Research methods and survey results will be presented and inferences
will be made drawn from the functional changes of spaces, their new
forms, the process of transformation from house to business, interior
typologies, type of space, user, and consumption interaction.

THE EAST BAZAAR OF HARRAN

                            Summary

            The Eastern Bazaar, located in the east of the Great Mosque of Harran.
It is between the bazaar and the vaulted road around the shops.
During the archeology excavations we made in 2015 and 2016, the entire of the Eastern Bazaar was excavated.

      This bazaar opens to the street in the eastern side of the Great Mosque divided into two parts as A-B. In section A, there are the Shops 1-4 and a courtyard and Corridor 1. In section B, there is Hall  2,  Corridor 2, Shops. 5-9 and Hall  1-4.

      In the Eastern Bazaar built from stone, brick and wood, 3 periods architectural features are clearly observed in the smooth cut stone, the reused stone and brick braided walls and the binders.

      Some parts of the Eastern Bazaar had two floors. The function of the rooms of the Eastern Bazaar is to find ceramics, glass, bronze, etc. in the rooms, they are tried to be determined according to the density of the material.

      In this declaration, Harran Eastern Bazaar and its findings will be introduced in detailed and the functions of the rooms will be commented.
Key Words: Bazaar, Bedestan, seramic, glass, coin,  Harran, Abbasid, Zengi, Ayyubid,  Middle Age.
                                                                ÖZET

Harran Ulu Cami’nin doğusunda yer alan Doğu Çarşısı, Çarşı Hamam’ı ile etrafına dükkanlar dizili olan tonozlu yol arasında bulunur. 2015 ve 2016 yılında yaptığımız arkeoloji kazılarda Doğu Çarşısı'nın tamamı meydana çıkarıldı.
Ulu Cami’nin doğu doğrultusundaki sokağa açılan bu çarşı A-B olarak iki bölüme ayrıldı. A bölümünde 1-4 No’lu Dükkanlar ile Avlu ve 1 No’lu Koridor yer alır. B bölümünde ise 2 No’lu Koridor, 5-9 No’lu Dükkan, 1-3 No.lu Salon 1-4 No’lu Hol bulunur.
Taş, tuğla ve ahşap malzemeden inşa edilmiş olan Doğu Çarşısı’nda, düzgün kesme taş, devşirme taş ve tuğla örgülü duvarlarında ve bağlayıcılarında dönemsel (3 Dönem) mimari özellikleri açık seçik izlenilmektedir.
Bazı bölümlerinin iki katlı olduğu tespit edilen Doğu Çarşısı’nın odalarının işlevi ise, odalarda bulunan seramik, cam, tunç v.b. malzeme yoğunluğuna göre belirlenmeye çalışıldı.
Bu bildiride, Harran Doğu Çarşısı ve buluntuları ayrıntılı şekilde tanıtılarak, odaların işlevleri hakkında yorumlar getirilecektir.
Anahtar Kelimeler: Çarşı, Bedesten, seramik, cam, sikke, Harran,  Abbasi, Zengiler, Eyyubiler,  Orta Çağ.

Birçok kent merkezinde çarşı unsuru, kentin en önemli parçalarından biri olmaktadır ve kent ekonomisinin nabzının attığı kamusal bir mekân olarak bilinmektedir. Çarşı, sadece ticari faaliyetlerin yapıldığı bir alan olmayıp aynı zamanda üretim yapılan ve birçok farklı işlevdeki sosyal tesisi de içinde barındıran bir sistemdir. Bu sistem, genellikle şehir hayatının merkezini oluşturmaktadır. Dolayısı ile kent araştırmalarında çarşı unsuru önemli bir değer taşımaktadır. Bu çalışma, Anadolu kentlerindeki çarşı unsurunun, tarihsel sürecini inceleyerek kent dokusunda çarşının ortaya çıkışı ve geçtiği evreleri ele almaktadır. Anadolu topraklarında çarşı değişim ve gelişimini belirgin özellikleri ile yansıtmak amacıyla; Selçuklu ve Osmanlı dönemleri olmak üzere Anadolu’da önemli eserler inşa eden iki dönem karşılaştırılmıştır. Bu amaç doğrultusunda çalışmada, öncelikle Selçuklu kent sisteminde ticari merkezin oluşumuna ve çarşının bu merkezdeki önemine değinilmiştir. Selçuklu döneminin ardından, kentlerde ticari sistemin ve çarşı kültürünün Osmanlı devleti ile beraber uğradığı değişimler değerlendirilmiştir. Çarşı ve içinde bulundurduğu birimleri ve işlevlerini açıklamak adına üç örnek çarşı kısaca irdelenmiştir. İlk örnek, kuruluşunun temelleri Selçuklu dönemine dayanan, Konya kentinin merkezinde bulunan ve farklı dönemler içerisinde değişimlere uğramasına rağmen halen varlığını sürdüren Konya Kapalı çarşı ve bedestenidir. İkinci örnek, Bursa kentinde bulunan kapalı çarşıdır. Son örnek ise Osmanlı kent-merkez gelişimi bağlamında dünyanın en büyük çarşılarından biri olan İstanbul Kapalıçarşı’sıdır. Çalışmanın sonucunda, çarşı unsurunun Selçuklu kent morfolojisindeki yeri ve özellikleri ile birlikte Osmanlı döneminde geçirdiği sosyo-ekonomik evreler ortaya çıkarılmıştır. Dönem içerisinde değişimlerin karşılaştırıldığı çalışmada, geçiş süreçlerinde ticari merkez ve çarşı özelliklerinin nasıl etkilendiği tartışılmıştır.

Anadolu"dan Mısır"a giden yol güzergâhında, Ön Asya ile Suriye toprakları arasında kavĢak noktası olan Antakya; Asuri, Roma, Pers, Arap ve Osmanlı gibi birçok medeniyete ev sahipliği yapmıĢ kadim bir kenttir. Kadim kentlerin kent kimliğinin bir parçası olan tarihi çarĢılar, toplumsal hafızayı örneklemeleri itibariyle önemli kamusal alanlardır. Birçok faaliyetin bir arada yürütüldüğü bu tür kamusal alanlar yalnızca ticaret merkezi olarak hizmet etmezler. GeçmiĢi XVII. yüz yıla kadar dayandırılan çarĢı, Evliya Çelebi"nin Seyahatname "sine dahi konu olmuĢtur. Uzun ÇarĢı, tarihi ve yüzyıllardır devam eden çarĢı kültürüyle bulunduğu kenti tanımlayan önemli bir mekândır. Sosyal hafızanın önemli bir unsuru olarak kültür canlıdır, geliĢir, değiĢir ve hatta ölebilir. Bu çalıĢma Uzun ÇarĢı"da, çarĢıya ve esnafına has birtakım inanç, gelenek ve göreneğin dolayısıyla toplumsal hafızanın değiĢim-dönüĢümünün izlerini sürmüĢtür. ÇalıĢmanın bulguları 2017 yılı içerisinde çeĢitli zaman dilimlerinde Uzun ÇarĢı"ya gidilerek yerinde gözlem ve rastgele örneklem tekniğiyle çarĢı esnafıyla görüĢmeler yapılmak suretiyle elde edilmiĢtir. Yapılan görüĢmeler ses kayıt cihazı ile kaydedilmiĢ ve daha sonra analiz edilmiĢtir. Elde edilen bulgular, alan yazınındaki konuyla ilgili kaynaklarla da desteklenmiĢtir. ÇalıĢmada bulgular; "iĢ kolları ve iĢ kollarına ayrılan yerler", "esnaflar arası iliĢkiler", "çıraklık" ve "Nazar inançları, Resim ve Dua Asma Geleneği" gibi baĢlıklarla tasnif edilerek kente ait toplumsal hafızanın izleri analiz edilmeye çalıĢılmıĢtır.