badania architektoniczne Research Papers

This paper provides a summary of the architectural research of the Klesza Tower located in the High Castle in Malbork. It was divided into two complementary parts. The former contains presentation of the monu- ment, state of research... more

Leszek Wawrykiewicz, Magdalena Skarżyńska-Wawrykiewicz: Dwa gotyckie dzwony a kwestia datowania średniowiecznego kościoła fundacji Bażyńskich w Leszczu W przypadku gotyckiego kościoła Świętej Trójcy w Leszczu, jak przystało na kościół... more

Leszek Wawrykiewicz, Magdalena Skarżyńska-Wawrykiewicz: Dwa gotyckie dzwony a kwestia datowania średniowiecznego kościoła fundacji Bażyńskich w Leszczu
W przypadku gotyckiego kościoła Świętej Trójcy w Leszczu, jak przystało na kościół średniowieczny, niewielu rzeczy można być do końca pewnym, a szereg kwestii badawczych dotyczących jego powstania wciąż pozostaje sprawą otwartą. Przeprowadzenie wielokierunkowych analiz możliwie szerokiego kontekstu historycznego oraz społeczno-kulturowego pozwala nam jednak formułować istotne pytania odnoszące się do dziejów budowy i wyposażenia tej świątyni oraz już dziś stawiać pewne hipotezy, których weryfikacja zapewne będzie możliwa w niedalekiej przyszłości, wraz z postępem badań nad sztuką i architekturą ziem zakonnych w Prusach.
Budowę obecnej murowanej świątyni w Leszczu (Heselicht, Heselecht) należy wiązać z rodziną von Baysen – Bażyńskich. Pierwszy jej przedstawiciel, Peter von Baysen, stał się właścicielem tych dóbr pod koniec XIV wieku. To w Leszczu, w odziedziczonym po ojcu majątku, miał swą siedzibę rycerz pruski Johannes von Baysen – Jan Bażyński (około 1390–1459), działacz antykrzyżackiego Związku Pruskiego, poseł na dwór króla polskiego, skutecznie zabiegający w 1454 roku o przyłączenie Prus do Korony. Niekompletny stan zachowania średniowiecznego kościoła w Leszczu utrudnia dziś analizę porównawczą i ustalenie czasu powstania budowli. W artykule omówiono więc zagadnienie datowania średniowiecznego kościoła. Zwrócono uwagę na możliwości płynące z analizy kontekstu historycznego oraz zachowanego wyposażenia i wystroju malarskiego średniowiecznej świątyni, mających istotne znaczenie w kontekście problematyki datowania budowli. Na podstawie analizy dwóch średniowiecznych dzwonów zachowanych na wieży kościoła, a także znanych faktów z życiorysu Jana Bażyńskiego, ustalono, że budowa gotyckiego kościoła w Leszczu z murowaną wieżą od zachodu musiała nastąpić w pierwszej ćwierci XV i zapewne na początku drugiej ćwierci XV wieku – najprawdopodobniej w latach 1422–1431 – została ostatecznie ukończona. Analiza gotyckich malowideł odsłoniętych we wnętrzu nawy była kolejnym elementem umożliwiającym datowanie średniowiecznej świątyni.
Mimo wieloletnich badań oraz niewątpliwych osiągnięć historii sztuki, ustalenie lub też uściślenie czasu powstania wielu średniowiecznych budowli wciąż pozostaje aktualnym i podstawowym postulatem badawczym. Wpływ na ten stan rzeczy ma oczywiście zróżnicowany stopień zachowania budowli średniowiecznych, a także szczątkowy stopień zachowania dokumentów źródłowych, zwłaszcza w odniesieniu do ziem zakonnych w Prusach. Z tego względu w kwestii datowania zabytków architektury średniowiecznej niezwykle istotny okazuje się kontekst – historyczny, społeczny, kulturowy, gospodarczy. Przykład gotyckiego kościoła w Leszczu pokazuje, że nowe ustalenia, interesujące z naukowego punktu widzenia, można uzyskać nie tylko na podstawie klasycznych badań archiwalnych, badań historyczno-architektonicznych, badań konserwatorskich oraz technologicznych, badań archeologicznych, czy analizy dendrochronologicznej. W datowaniu zabytków architektury średniowiecznej z pomocą mogą nam przyjść także: kampanologia, numizmatyka, epigrafika (czy też, jak chce Krzysztof Maciej Kowalski, epigrafika kampanologiczna), ikonografia, ikonologia, a także genealogia.

Bookmark
Download
- by Leszek Wawrykiewicz and +1
  Magdalena Skarżyńska-Wawrykiewicz
- •
- 15
  Medieval Studies, Medieval Architecture, Medieval Art, Medieval Churches

Leszek Wawrykiewicz: The discovery of a Gothic church with a unique brick-skeleton construction in Kanigowo [Poland] The article is an attempt at recreating the original appearance of a Gothic brick-skeleton church in Kanigowo near... more

Leszek Wawrykiewicz: The discovery of a Gothic church with a unique brick-skeleton construction in Kanigowo [Poland]
The article is an attempt at recreating the original appearance of a Gothic brick-skeleton church in Kanigowo near Nidzica upon the basis of architectural research. The preserved parts of the skeleton walls made it possible to recreate the original composition of the northern and southern elevation, and the retention of the mediaeval roof truss permitted the establishment of the shape of the roof. Upon the basis of these elements it became feasible to define the architectural form of a church with a unique wall construction.
Up to now the church has not been the topic of a separate monograph and has been examined only in brief mentions and notes. More, the majority of the heretofore publications have associated the origin of the skeleton construction visible inside the building with an eighteenth-century Baroque reconstruction. Upon the basis of conducted architectural studies it has been ascertained that the basic outline of the present-day solid of the church originates from the fourteenth-century. Apparently, the preserved fragments of the skeleton church walls comprise an integral element of its Gothic construction unambiguously confirmed by the dendrochronological research performed by Prof. Marek Krąpiec, and made it possible to establish the date of the erection of the brick-skeleton church as 1386.
The titular church was built from the onset with the application of two types of construction. Three-fifths of the walls were made of stones and ceramic brick, plastered on both sides. The upper part of the church walls was made out of parallel wooden constructions – from the outside with brick filling, and from the inside with timber framing. The skeleton parts of the wall comprise a uniform construction with the roof truss and possess a single system of joiners’ assembly signs. The fourteenth-century construction was covered with a high gable roof with monk-nun tiles and probably had skeleton gables, which constituted a uniform construction with the roof truss. The brick ground floor of the nave featured two entrance portals – western and southern. The nave was additionally lit with three windows arranged in the southern elevation wall while the northern elevation was devoid of all windows. The outer construction with the brick, non-plastered filling contrasted with the whitened walls of the ground floor, comprising the prime visual accent of the Gothic church elevations.
The monument possesses exceptional values on a regional and national scale. Quite probably, it is the only preserved example of a mediaeval brick-skeleton sacral building in former eastern Prussia. Presumably, there is no analogous edifice in the whole of Poland and possibly in Europe. Its other distinguishable features include artistic assets, which at present are not totally discernible. The form of the Gothic outer construction of the walls – despite the fact that a major part was concealed beneath plaster – is particularly noteworthy. Thanks to the application in each repeated span of cross-crossing elements it was possible to attain a decorative, almost ”ornamental” design of the wooden skeleton, contrasted with the brick filling. The configuration of the outer skeleton construction does not limit itself to a mere technical role, but comprises a sui generis decorative frieze crowning the brick church walls. For those reasons, suitable emphasis on this extremely valuable original construction of the church wall in the course of future conservation is to be regarded as a priority task during the revalorisation of the monument in question.

https://ochronazabytkow.nid.pl/numery/ochrona-zabytkow-3-2008/

Magdalena Skarżyńska-Wawrykiewicz, Leszek Wawrykiewicz: Medieval carpentry structures of the southern wing of the Warmia Chapter Castle in Olsztyn. Contribution to the history of the castle The article presents the results of an analysis... more

Magdalena Skarżyńska-Wawrykiewicz, Leszek Wawrykiewicz: Medieval carpentry structures of the southern wing of the Warmia Chapter Castle in Olsztyn. Contribution to the history of the castle
The article presents the results of an analysis carried out during the renovation of a roof of the southern wing of the Warmia Chapter in Olsztyn in the years 2013-2014. The renovation of the castle wing roof provided us with the possibility to freely access normally inaccessible places and an opportunity to analyse the form and rules of carpentry structures found in this part of the castle, that is, a roof truss and frame walls from around 1429, including the stock-taking of carpentry joints that are not visible after the structure assembly. Since it was impossible to carry out a conservation analysis of carpentry structures in isolation from the context they are situated in, the research conclusions often have a broader scope and concern the history of the entire southern wing.
The example of the Olsztyn castle presented in the article shows a significant role of analyses of historical carpentry structures in chronological order and studies of architecture and construction monuments. Historical and architectural studies of historic carpentry structures, covering a typological analysis of the structure, along with an analysis of carpentry joints, assembly signs, traces of processing and other traces and distinguishing marks, e.g. inscriptions, as well as comprehensive archival studies allow chronological breakdown of the sole carpentry structure and determination of relative chronology and stratification of the entire historic building, usually subject to conversions and reconstructions over centuries. As we can see on an example of the discussed monument, studies of historical carpentry structures can often contribute to targeting architectural studies of the entire object, representing a point of departure for stratification of the entire building in many cases.
Researchers have not paid much attention to wooden structures of the Olsztyn Castle. As we can speculate, a frame structure of the southern wing yard wall with a secondary masonry work could have been beyond the awareness of castle users and researchers. The level of complexity of frame structures of walls erected along with mezzanine floors and a structure of roof truss attests to the fact that the wooden structure of the granary was erected one of the highly qualified carpentry workshops, established and functioning in the Teutonic Knights state in Prussia in the 14th and 15th centuries under the influence of settlers coming from the West.
Broader studies of the typology of medieval frame structures on the territory of former Prussia, especially those applied in secular construction, are seriously hindered due to the low number of preserved fachwerk walls to our times. Therefore, we should all the more indicate the need for preparing detailed documentations and analysing all relics of ancient frame structures, even those – or perhaps especially those – hidden behind subsequent masonry work, which was attempted at demonstrating on the basis of an analysis of medieval carpentry structures of a former granary in the southern wing of the Olsztyn fortress.
It is not for the first time that it turns out how important the performance of scientific research during the construction investments carried out in an architecture monument is for its preservation. Not only does it allow us to become familiar with its structural transformations and supplement previous knowledge, but also to verify previous findings. Such simultaneous continuation of scientific research can often influence the construction process itself, allowing potential corrections of initial investment assumptions for the benefit of the monument’s value. As regards the roof of the southern wing of the Olsztyn Castle, the research influenced, among others, the scope and method of conducting carpentry works and the type of reconstructed roof covering. No pre-investment architectural studies carried out at an object that is continuously used cannot contribute to the collection of such a large amount of information about a given monument, as regular, careful supervision exercised by persons with appropriate qualifications, carried out during renovation works.

https://ochronazabytkow.nid.pl/numery/ochrona-zabytkow-2-2015/

Leszek Wawrykiewicz, Magdalena Skarżyńska-Wawrykiewicz: The oldest roofs in Olsztyn. Medieval roof trusses of Gothic buildings [Poland] Among the most important brick buildings of medieval Olsztyn that have survived to our times, the... more

Il. 1. Obecne więźby dachowe nad nawami kościoła Świętojańskiego w Toruniu: widok i przekrój poprzeczny A-A, przerys inwentaryzacji pomiarowo-rysunkowej Henryka Ratajczaka.

Streszczenie: W obecnych czasach inwentaryzacja pomiarowo-rysunkowa zabytków aznego poprzez wykorzystanie ji, w odniesieniu do skali, inwentaryzacja pomiarowo-rysunkowa, zabytki architektury drewnianej, architektura wiejska, standaryzacja... more

Leszek Wawrykiewicz, Magdalena Skarżyńska-Wawrykiewicz: King post roof structures of the churches in Szczytno County. The importance of research on historic roof structures in dating and chronological stratification of architectural... more

Leszek Wawrykiewicz, Magdalena Skarżyńska-Wawrykiewicz: King post roof structures of the churches in Szczytno County. The importance of research on historic roof structures in dating and chronological stratification of architectural monuments on the example of Evangelical churches in Pasym and Dźwierzuty [Poland]
The first part of the article discusses the history of the construction of a Gothic parish church in Pasym, while the second part discusses the Evangelical church in Dźwierzuty. In both cases, the starting point for the analysis of the structure of the object was to present the state of research in an issue-based manner. Then the analysis of the roof structure was carried out and the chronological stratification of the whole building structure was made, presenting the conclusions from the analysis. In both cases, architectural research of former roof structures is closely related to the investigation of historical transformations of the entire building structure, and a careful analysis of the attic space often leads to research conclusions of a much broader scope than the construction history of just one element of the historic building, which is the roof structure. Research on timber roof structures is of particular importance, especially in the case of architectural monuments of several hundred years of history, the construction of which is unfortunately not mentioned in written sources. On the basis of a stylistic analysis of the architectural form of the building itself, it is not possible to draw the right conclusions as to its chronology and time of construction. Architectural research on historical roof structures, using knowledge of the history of construction techniques, can be helpful both in dating architectural monuments and in establishing the relative chronology of the object (chronological stratification of the historic building).

http://www.icomos-poland.org/pl/struktura-organizacyjna/komisja-drewna/24-leszek-wawrykiewicz-magdalena-skarzynska-wawrykiewicz-storczykowe-wiezby-dachowe-kosciolow-powiat.html

History of the 17 th century Karczówka monastery church (Kielce) in the light of changes of the roof constructions above the nave and the chancel. A 17th-century church in a monastery complex on the Karczówka Hill in its current borders... more

Magdalena Skarżyńska-Wawrykiewicz, Leszek Wawrykiewicz: The role of architectonic research carried out in historical buildings on the example of adaptation of the bailey in Lidzbark Warmiński [Poland] Architectural research of a historic... more

Magdalena Skarżyńska-Wawrykiewicz, Leszek Wawrykiewicz: The role of architectonic research carried out in historical buildings on the example of adaptation of the bailey in Lidzbark Warmiński [Poland]
Architectural research of a historic building, leading to chronological stratification of its structure and determining the transformations in its architectonic form, thorough evaluation of historic substance and identifying priorities of conservation character, ought to constitute essential treatment applied before commencing any project work, and subsequently continued while carrying out an investment in the monument. The example of the bailey from the castle of the Bishops of Warmia in Lidzbark Warmiński shows how important for the proper conduct of architectural research is carrying out archive and bibliographic preliminary research, posing appropriate research questions which would take into account the results of preliminary research, and trying to find answers to them. Directing architectural research properly and thoroughly documenting its results could then constitute a basis not only for renovation or adaptation work, but also for systematising knowledge concerning the monument. The carried out renovation and adaptation work confirmed how significant yet still unrecognised are the historic objects in the bailey. Previous knowledge about the bailey was based on guesswork in various issues and, as acquired from more or less explicit archive sources, required to be expanded or even confirmed directly in the object. Building and functional transformations of the bailey, which took place over centuries, usually constituted a side issue when confronted with an understandable desire to learn the detailed history of the proper castle. The successful attempt of chronological stratification of the bailey objects allowed for partially verifying and completing the current state of knowledge concerning its building history. Architectural research allows for discovering concealed relics of older buildings, expanding our knowledge of the monument and, on such basis, re-evaluating previous opinions concerning it. Complex and detailed architectural research allows for verifying the degree of preservation of historic substance from particular building phases, which is of great significance when it is planned to recreate the appearance of the historic building from one of its many construction phases. Restoration work in a monument of architecture always has to be preceded by complex historical, architectural and archaeological research, because only on the basis of its results it is possible to fully and properly evaluate the historic substance.

https://repozytorium.biblos.pk.edu.pl/resources/32117
http://www.zeriba.pl/wkjohc/wk/wk30.pdf

Zespół budynków na ul. Mostowej 6 jest jednym z najciekawszych przykładów architektury mieszczańskiej na terenie Starego Miasta Torunia, wpisanego na Listę światowego dziedzictwa UNESCO. W dotychczasowej literaturze nie rozpoznany... more

Zespół budynków na ul. Mostowej 6 jest jednym z najciekawszych przykładów architektury mieszczańskiej na terenie Starego Miasta Torunia, wpisanego na Listę światowego dziedzictwa UNESCO. W dotychczasowej literaturze nie rozpoznany całościowo zabytek datowano na XVI w. Przeprowadzone w latach 2014-2015 badania architektoniczne znacznie zmieniły obraz jego przekształceń. Celem niniejszego tekstu jest prezentacja historii budowlanej do połowy XVI w., kiedy to budynki zostały ze sobą połączone, otrzymując dzisiejszą formę. W najstarszej fazie (XIII-XIV w.) były to najprawdopodobniej trzy niezależne domy szkieletowe zbudowane na kamiennych piwnicach, o wielkości dzisiejszego pierwszego traktu. W XIV w. doszło do ich rozbudowy w głąb działki wraz z wyprowadzeniem ceglanych ścian wzdłużnych. Budynki
otrzymały typowy układ dwutraktowy. Elewacje w tym czasie zapewne były jeszcze szkieletowe; były wymieniane od XV do XVI w. W bardzo dobrym stanie zachowany jest szczyt schodkowy kamienicy południowej, pochodzący z ok. 1400 r., która – tak jak północna – pełniła funkcję domu-składu. Budynek środkowy od początku pełnił funkcję przejazdu ze spichlerzem.

The complex of buildings at 6 Mostowa Street is one of the most interesting examples of burgher architecture in the Old Town of Toruń, inscribed on the UNESCO World Heritage List. The literature has so far dated the incompletely recognised monument to the 16th century. Architectural research carried out in 2014-2015 brought a significantly changed picture of its transformations. This paper sets out to present the history of construction until the mid-16th century, when the buildings were joined together to acquire the form they have today. In the earliest phase (13th-14th century), these were most probably three independent timber-framed houses built on stonework basements, the size of today’s first bay. In the 14th century, they were extended into the plot, with the construction of longitudinal brick walls. The buildings were arranged in a typical double-bay layout. At that time, the façades were probably still timber-framed; they were consecutively replaced from the 15th to the 16th century. A very good state of conservation is observed for the stepped gable of approx. 1400 in the southern tenement house, whose function, like the northern one’s, was a house combined with a warehouse. The middle building from the beginning served as a passage with a granary.

W artykule podjęto próbę odtworzenia pierwotnego wyglądu gotyckiego, murowano-szkieletowego kościoła w Kanigowie w oparciu o wyniki przeprowadzonych badań architektonicznych. Zachowane partie szkieletowych ścian umożliwiły dość dokładne... more

W artykule podjęto próbę odtworzenia pierwotnego wyglądu gotyckiego, murowano-szkieletowego kościoła w Kanigowie w oparciu o wyniki przeprowadzonych badań architektonicznych. Zachowane partie szkieletowych ścian umożliwiły dość dokładne odtworzenie pierwotnej kompozycji jego północnej i południowej elewacji. Stopień zachowania średniowiecznej więźby dachowej pozwolił z kolei na ustalenie pierwotnego kształtu dachu. Na podstawie zachowanych elementów udało się zatem określić formę architektoniczną gotyckiego, murowano-szkieletowego kościoła o unikatowej konstrukcji ścian. W większości dotychczasowych opracowań czas powstania szkieletowej konstrukcji widocznej we wnętrzu kościoła wiązano z barokową, XVIII-wieczną przebudową świątyni. Na podstawie przeprowadzonych badań architektonicznych ustalono jednak, że obecna bryła kościoła w swym podstawowym zarysie pochodzi jeszcze ze średniowiecznej, XIV-wiecznej fazy. Zachowane fragmenty zdwojonych, szkieletowych ścian podłużnych kościoła stanowią integralny element jego gotyckiej konstrukcji, co jednoznacznie potwierdziły wykonane w następnej kolejności przez prof. Marka Krąpca badania dendrochronologiczne. Na ich podstawie datę budowy murowano-szkieletowego kościoła w Kanigowie określono na 1386 r. Kościół w Kanigowie od razu wzniesiono przy zastosowaniu dwóch rodzajów konstrukcji. Ściany w 3/5 wysokości wymurowano z kamienia polnego oraz cegły ceramicznej i obustronnie otynkowano. W górnej partii ściany kościoła wykonano z dwóch równoległych konstrukcji szkieletowych – od zewnątrz z wypełnieniem ceglanym, od wewnątrz z wypełnieniem szachulcowym. Szkieletowe partie ścian wzdłużnych stanowią jednolitą konstrukcję ciesielską ze storczykową więźbą dachową kościoła i posiadają jeden system ciesielskich znaków montażowych. XIV-wieczna, salowa budowla nakryta była wysokim, pierwotnie dwuspadowym dachem pokrytym dachówką mnich-mniszką i zapewne posiadała szkieletowe szczyty, stanowiące jednolitą konstrukcję ciesielską z więźbą dachową.

Zarys historii i repertuaru form drewnianego detalu architektonicznego w sanockich willach z przełomu XIX i XX wieku oraz z okresu międzywojennego.

badania architektoniczne

Log In