Yerel Hizmetler

Orselli, E., Bayrakci, E. and Kahraman, S. (2017). Citizen Satisfaction with Municipal Services: The Case of Konya Municipality, Global Journal of Sociology: Current Issues, Vol. 7, No. 1, pp. 73-82.

Local governments, which are the closest units to people in terms of providing services, pay special attention to such issues as life and service quality, citizen satisfaction, meeting demands and expectations of citizens while making future plans and evaluating how successful they are in the public eye. The level of citizen satisfaction, citizens' experiences and perceptions about local services and their ideas about the legitimacy, credibility and performance of Mayor affect the success of local governments, particularly municipalities, in a positive or a negative way. This study aims to develop "a citizen report" about the local services in Konya by identifying how satisfied people are with the quality of the local public services provided by Konya Municipality.

Giriş Dünyada meydana gelen nüfus artışı, sanayileşme ve hayat standartlarındaki hızlı yükseliş beraberinde enerjiye olan talebi artırmaktadır. Artan enerji talebi ile fosil ve hidrotemal enerji ile karşılanan enerji gereksinimi dünya ülkelerini değişik enerji kaynaklarına yöneltmiştir. Bu enerji kaynaklarından birisi de yenilenebilir ve çevre dostu özelliğiyle dikkat çeken jeotermaldir. Türkiye jeotermal enerji kaynakları açısından oldukça zengin bir ülke olmasına rağmen bu kaynaklarından teknik, finans ve yönetim sorunları nedeniyle yeterli seviyede faydalanamamaktadır. Hem enerji kaynaklarının optimal kullanımı hem de çevre sorunlarının çözümüne ilişkin olumlu sonuçlara ulaşılabilmesi için etkin bir jeotermal politikası geliştirilmesi gerekmektedir. Tüm dünyada olduğu gibi Türkiye'de de ekonomik ve temiz enerji temini ve çevre kirliliğini (küresel sera etkisi) önleme çabaları büyük önem kazanmıştır. Bu konuda en iyi çözüm yollarından birisinin, temiz bir enerji çeşidi olan jeotermal enerji olduğu gerçeği bugün Türkiye'de de kabul görmektedir. Teknik, ekonomik ve yasal bazı sorunlar bulunsa da jeotermal kaynakların kullanımı konusunda somut bir politika oluşturma çabaları artarak devam etmektedir. Özellikle yasal düzenlemelerin, Avrupa Birliği ile uyum sürecinde kamu yönetiminin yeniden yapılandırılması çabaları çerçevesinde arttığı gözlenmektedir. Avrupa Birliği'nin, özellikle fosil yakıtların yerine yenilenebilir enerji kaynaklarına yönelinmesini öngören politika ve yaklaşımları Türkiye'yi de yakından ilgilendirmektedir. Ekim 2005'de başlayan müzakere sürecinde enerji politikaları önemli konuların başında yer almaktadır. Konunun önemli bir yanını da özellikle kentsel ısıtma hizmeti boyutuyla jeotermalin, kamu hizmeti-yerel hizmet ilişkisinin odağında yer alması oluşturmaktadır. Küresel, bölgesel ve özellikle Avrupa Birliği sürecinde kamu yönetimi anlayışında ve yerel yönetimlerin işlevleri konusunda yaşanan dönüşüme ek olarak, Türkiye'nin iç dinamiklerinden kaynaklanan etkenler, kamu hizmeti-yerel hizmet ilişkisini güncel hale getirmiştir. Merkezi yönetim-yerel yönetim ilişkileri ve yerel yönetimlerin görev alanı bağlamında, liste ilkesinden genel yetki ve yetki ilkesine doğru ortaya çıkan eğilim, Türkiye'de de yerel yönetimlerin özellikle de belediyelerin görev alanları, akçal denkleştirme ve kamu hizmeti-yerel hizmet ilişkisini güncel bir tartışma konusu düzlemine taşımıştır. Bu çerçevede jeotermal ısıtma hizmetlerinin yerel yönetimler açısından önemi, genel nitelikleri ve sorunları bu çalışmada ele alınacaktır. 1. KAMU HİZMETİ, YEREL HİZMET VE YEREL YÖNETİMLER Kamu yönetimi, Weberyan bir yaklaşımla " meşru fiziki zor kullanma tekelini elinde bulunduran aygıt olarak " , devletin örgütlenme ve işleyişindeki en önemli araçlardan birisidir. Kamu yönetiminin son tahlilde amacı ise, kamu yararına yönelik olarak kamu hizmetlerinin üretilmesidir. Kamu hizmetlerinin hepsini, ülkelerin başkentlerinden yürütmenin ekonomik, sosyal, siyasal ve fiziksel zorlukları bulunmaktadır. Hizmetlerde etkinliği ve verimliliği azaltan bu engellerin yanı sıra yönetime halkın katılma zorunluluğu gibi nedenler, kamu yönetiminin yerel düzeyde de örgütlenmesi ve hizmet sunmasını gerekli kılmaktadır. Bu konudaki örgütlenme ve işleyiş, ülkelerin tarihi, sosyo-kültürel, siyasal ve idari geleneklerine göre değişmekle birlikte, genel kabul gören uygulama, yerinden yönetim ilkesinin de merkezden yönetim ilkesiyle birlikte kamu yönetiminde kullanılmasıdır. Tarihi gelişim içerisinde bazen merkezden yönetim, bazen de yerinden yönetim uygulamaları ağırlık kazanmakla (Keleş, 1994: 17) birlikte, bugüne kadar hiçbir devletin tarihinde mutlak bir merkeziyetçilik görülmemiştir. Hatta günümüzün kapitalist ve sosyalist ülkelerinde bile ne katı bir merkeziyetçilik, ne de katı bir yerellik (adem-i merkeziyetçilik) vardır. Günümüzde merkeziyetçilik ile yerellik felsefesi, uygulanma derecesi ülkeden ülkeye değişse de bir arada uygulanabilmektedir (Toprak, 2001: 14).

Bayrakcı, E. ve Kahraman, S. (2018). Türkiye'de Kalkınma Planlarında Belediye Hizmetlerine Yüklenen Sorun Alanlarının ve Politika Hedeflerinin İncelenmesi, Ed. İmam Bakır Kanlı, Güncel Kent Sorunları Üzerine Seçme Yazılar, Bursa: Ekin Yayınevi, ss. 1-27.

Bayrakcı, E. ve Kahraman, S. (2017). Yeni Kamu Hizmeti Anlayışı ve Belediye Hizmetlerinde Özelleştirme, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı. 37, ss. 299-315.

ÖZ

Geleneksel kamu yönetimi ve yeni kamu işletmeciliğinin eksikliklerine ve pratikteki sorunlarına da dikkat çekerek yeni birtakım kıstaslarla yeni kamu hizmeti adı verilen model ortaya atılmıştır. Bu model kamu hizmetlerinin yürütülmesi sürecinde temel ve
çok boyutlu dinamikleri de dikkate alan bir yaklaşımı benimsemektedir. Bu açıdan kamusal mal ve hizmetlerin üretilmesinde ve yönetilmesinde yeni bir anlayışın ortaya çıkması da kaçınılmaz olmuştur. Kuşkusuz kamu hizmetlerinin bir boyutu da yerel kamu hizmetlerine dairdir. Bu alanda merkezi idarenin taşra teşkilatları kadar çalışmamızın odak noktasını oluşturan belediyelerin kamu hizmetlerinin yürütülmesinde benimsedikleri metotlar incelenmiş, uygulamadaki bazı sorunlara dikkat çekilerek muhtemel riskler konu edinilmiştir. Bu doğrultuda yeni kamu hizmeti anlayışının Türkiye’de yerel düzeyde nasıl bir konumda olduğu resmedilmeye çalışılmıştır.
Bu çalışmanın amacı yeni kamu hizmeti modelinin Türkiye’de yerel kamu hizmetlerinin sunumunda ne ölçüde işletilebildiği ve yerel yönetimlerin kamu hizmetlerinin yürütülmesinde hangi yolları takip etmeye çalıştıkları kamu yararı ve katılım olgusu ile
özelleştirme uygulamaları kapsamında değerlendirilecektir. Bu bağlamda pratikteki sorunlara dikkat çekilerek yerel kamu hizmetlerinin daha katılımcı ve vatandaş odaklı işletilebilmesinde alternatif mekanizmalar ve öneriler sunulmaya çalışılacaktır.
Anahtar kelimeler: yeni kamu hizmeti, yerel hizmetler, özelleştirme.

New Public Service Approach and Privatization in Municipalities

The new public service model has emerged with a new set of criteria, drawing attention to the practical problems and deficiencies of traditional public administration and new public management. This model adopts an approach that considers basic and multidimensional dynamics in the process of conducting public services. In this respect, it has become inevitable that a new understanding emerged in the production and management of public goods and services. Undoubtedly, one aspect of public services is related to local public services. Public service delivery methods of the municipalities that constitute the focal point of our study have examined. Some problems of the in practical area have been underlined and the possible risks have been highlighted. In this respect, it has been attempted to depict how the new public service approach is at a local level in Turkey.  The aim of this study is to examine the new public service model in terms of municipalities in Turkey. The new public service
approach’s basic principles among benefit, participation and governance will be evaluated in the contect of municipality services. Drawing attention to practical problems in this context, alternative mechanisms and suggestions will be presented for local public services to be more participatory and citizens-oriented.
Keywords: new public service, local services, privatization.

Yazar kitabında; 19. yüzyıl sonuna doğru toplumcu belediyeciliğin ortaya çıkışını, 20. yüzyıl belediyeciliğine yaptığı etkileri ve neoliberalizmin yükselişiyle XX. yüzyılın sonuna doğru nasıl dışlandığını, ancak bunun uzun sürmediğini ve 21.yüzyılın başında eski albenisini yeniden kazanmaya başladığını başarıyla inceliyor. Yapıtta toplumcu belediyeciliğin genel değerlendirmesinin yanısıra, bir bölümde Türkiye'deki gelişme ve uygulamaların bir özeti sunulmaktadır. Bu yapısı ile kitap, kolay okunup, düşünce geliştirmeye katkı sağlayacak bir el kitabı niteliğindedir. Bu yönüyle de geniş bir kitleye seslenmeye adaydır.

Sonay Bayramoğlu kitabına son noktayı koyarken "İnsanın daha onurlu bir yaşamı arzulaması, toplumsal bir varlık olduğu için, ancak toplumsal düzeyde sağlanabilecek saygınlıkla gerçekleşebilir ve bu da zor değildir" diyor. Dileyelim ki; bu ileti yerine ulaşsın ve bu değerli çalışma, kenttaşı kentin efendisi yapacak kolektif kavramayı artıracak çabalara katkıda bulunsun.
-Prof. Dr. Can Hamamc

Türk idare yapısının yerel yönetimlerle tanışmasının yaklaşık
yüz elli yıllık bir geçmişi vardır. Bu sürenin yarısında İmparatorluğun içinde
bulunduğu çöküş süreci ve cumhuriyetin ilk yıllarındaki kuruluş sancıları
nedeni ile bir gelenek oluşturulması mümkün olmamıştır. Gerek Osmanlı
İmparatorluğu döneminde ve gerekse cumhuriyet döneminde oluşturulan yerel
yönetim yapıları, merkezi idarenin taşradaki otoritesini korumak ve yerel
düzeyde muhalefet girişimlerinin yerel yönetim orijininde güçlenmesinin
önüne geçmek amacı taşımıştır. Bu amacın yerel yönetimlerin varolma
nedenleri çerçevesinde yarattığı paradoksu ortadan kaldırmak iddiası ile
2004 yılından itibaren bir dizi reform girişimleri hayat geçirilmeye
çalışılmıştır. Bu çalışmada yerel hizmetlerle ilgili Türk yerel yönetim
sisteminin geçirdiği tarihi evrim ele alınırken daha çok belediye ve il özel
idaresi çerçevesinde bir inceleme yapılarak köy yerel yönetim birimi
çalışmanın kapsamında değerlendirilmeyecektir.

Kamu Hizmeti, Yerel Hizmet, Belediye, İl Özel
İdaresi, Yerel Yönetimler

Genel anlamda bakıldığında vatandaşların büyük bir çoğunluğu daha iyi, daha kaliteli; hızlı, verimli kamusal ve yerel hizmetler talep etmektedirler. Bu yüzden belediyeler ile diğer kamu kurumları, hizmet kalitesinin yükseltilmesi ve hizmet memnuniyet düzeyinin arttırılmasına yönelik vatandaşların giderek artan bir baskısı ile karşı karşıyadırlar. Özellikle erişilebilirlik ve hanehalkı ile doğrudan ilişki içerisinde bulunması hasebiyle; belediyelerin bu tarz baskıları, diğer kurumlara oranla daha yoğun hissetmeleri mümkündür. Bu sebeple belediyeler vatandaşların ihtiyaçları doğrultusunda kaliteli hizmet sunmak ve vatandaşları memnun etmek zorundadır. Bu bağlamda vatandaşların beklentilerini bilmek, hizmete yönelik memnuniyet düzeylerini tespit ederek yerel kaynakları optimum düzeyde kullanmak açısından ayrı bir önem taşımaktadır. Ancak belediye yönetimince sunulan hizmetlerin vatandaşları ne kadar memnun ettiği ya da vatandaşların beklentilerini ne oranda karşıladığını tespit edebilmek oldukça zor bir konudur. Başka bir ifadeyle kamusal hizmetlerin genel olarak değerlendirilmesi kolay değildir. Çünkü hizmet kalitesi, yönetsel performans değerlendirmesi, hizmet memnuniyeti düzeyine yönelik beklenti setleri kısaca ölçüm faktörleri net değildir.
Bu çalışmanın temel amacı vatandaşların yerel hizmet kalitesi ve memnuniyetine yönelik algıları ile bunlara etki eden faktörleri ortaya koymaktır. Bu hedef doğrultusunda Konya ili Akşehir ilçesinde yaşayan vatandaşların dahil edildiği bir alan çalışması yürütülmüştür. Araştıranın örneklemi 1624 katılımcıdan oluşmaktadır. Katılımcıların yerel hizmetlerden memnuniyetlerine ilişkin ifadelere verdikleri yanıtlardan oluşan veri seti, SPSS (Sosyal Bilimler İstatistik Paket Programı) kullanılarak analiz edilmiştir. Analizler neticesinde elde edilen bulgular yorumlanarak çalışmanın sonuç bölümünde özetlenmiştir.

Suriye'de 2011 yılında baĢlayan ve geçtiğimiz 6 yıldır devam eden çatıĢma neticesinde tahmini 7,6 milyon Suriyeli, savaĢtan ve savaĢ ekonomisinin yarattığı yokluktan kaçmak için ülke içinde yer değiĢtirmiĢ; 5 milyona yaklaĢan kiĢi de komĢu ülkelere mülteci statüsünde göç etmiĢtir. Bu göçte en fazla sayıda göçmen Türkiye'ye gelmiĢtir. Göç Ġdaresi Genel Müdürlüğünün, 2017 Ağustos ayı verilerine göre, Geçici Koruma kapsamında Türkiye'de bulunan Suriyelilerin sayısını 3.117.069 kiĢidir. Bu sayı Türkiye nüfusunun %3.91'rine denk gelmektedir. Bu rakamlar aynı yıl içinde açıklanan bir önceki rakamlara göre yaklaĢık 147.400 kiĢi artıĢ anlamına gelmektedir. Sürekli artan bir göç hareketliliği söz konusudur.

ÖZET
-
Vatandaşlara kamu hizmetlerinin sunulmasında kalitenin yükseltilmesi, etkinlik-verimlilik prensipleri bakımından hızlı ve düşük maliyetli hizmet vermek hem merkezi yönetimin hem de yerel yönetimlerin en önemli işlevlerinden bazılarıdır. Bilişim teknolojilerinde yaşanan gelişmeler kamu hizmetlerinde çeşitliliği sağlamış ve vatandaşların beklentilerini artırmıştır. Vatandaşların kamu hizmetlerine yönelik beklentilerinin artması kamu hizmetlerinin verilmesinde vatandaş odaklı yeni bir anlayışın öne çıkmasına neden olmuştur. Küreselleşen dünya ile birlikte girişimcilik, rekabetçilik, vatandaş (müşteri) odaklılık gibi unsurlar yeni kamu hizmeti anlayışında yerini almıştır. Bu yeni anlayış içinde vatandaşlar kendilerine hizmet veren kurumların daha hızlı, daha şeffaf, daha doğru, daha konforlu, daha az maliyetli olmalarını beklemektedir. Kamu kurumlarının bu faktörleri göz önünde bulundurarak hizmet vermeleri büyük önem taşımaktadır vekamu hizmetlerinin sunulmasında vatandaş memnuniyeti gözetilerek performans odaklı denetimin sağlanması öne çıkmaktadır. Bu bağlamda hizmette yerellik (subsidiarite) ilkesi de geniş kabul görmekte ve dünyanın çoğu yerinde yerelleşme eğilimleri ve uygulamaları etkisini göstermektedir. Rusya da bu kamu yönetimi yaklaşımlarının etkisi altında kalmıştır. Rusya’daki Moy Dokumenti hizmet merkezleri, kamu hizmetlerinin sunulmasında yerelleşme anlayışı ve vatandaş odaklılık bakımından önemli bir gelişmeyi ortaya koymaktadır. Moy Dokumenti hizmet merkezlerinde farklı kamu idarelerinin sunduğu çok sayıda kamusal hizmetin tek merkezde ve tek bankoda sunulması amaçlanmıştır. Böylece kamu hizmetlerine ulaşım, hizmet kalitesi ve yerelleşme açısından önemli gelişme sergilemektedir. Rusya'da kamu yönetiminin yeniden yapılanmasında ve kamu hizmetlerinin sunumunda yerelleşme faaliyetlerini incelemek, üzerinde yeterli çalışma yapılmaması sebebiyle zayıf kalan literatüre katkı sağlayacaktır.